Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
 | Bu məqalə Yessentuki şəhəri haqqındadır. Mineral su üçün Yessentuki (mineral su) səhifəsinə baxın. |
Yessentuki — Rusiya Federasiyasında yerləşən şəhər. Stavropol diyarına daxildir.
| Yessentuki | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| |||||
| Ölkə | |||||
| Tarixi və coğrafiyası | |||||
| Əsası qoyulub | 1825 | ||||
| Sahəsi |
| ||||
| Mərkəzin hündürlüyü | 640 m | ||||
| Saat qurşağı | | ||||
| Əhalisi | |||||
| Əhalisi |
| ||||
| Rəqəmsal identifikatorlar | |||||
| Telefon kodu | +7 87934 | ||||
| Poçt indeksi | 357601 | ||||
| Digər | |||||
| essentuki.gosuslugi.ru | |||||
| | |||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Tarixi
Müasir Yessentuki kurort şəhəri kimi məşhurdur. Şimali Qafqazda Stavropol ölkəsində Esentuk çayının üzərində yerləşir. Mineral mədənləri ilə məşhurdur. Şəhərin kənarında Tambukan gölündən palçıq müalicəsində istifadə edirlər. Qədim türkcə əsənduk (esenluk, esenlik) "sağlıq, sağlamlıq, xoşbəxtlik" deməkdir. (Radlov, 874; Malov, 316) "Esendük~ esenduk" noqay dilində də sağlamlıq deməkdir.1. Həqiqətən vurğunun da sözün sonuncudan əvvəlki hecaya düşməsi (sondakı u saf hecası onun yunan dilinə məxsus söz sayılması kimi saxta mülahizəyə dayaq durur) şəhərin adının mənşəcə təmiz türk sözü olması fikrinə inamı artırır. Türk dillərində, o cümlədən dilimizin qədim qatlarında sağlıq, sağ-salamat olmaq (Əgər sağdır, əsəndir, axşam olmadın genə mən sana gəlürəm; Ordım sağ-əsən degil isə başınıza çarə edin (KDQ) mənasında istifadə olunmuşdur. Habelə Esenbaev, Yesenin soyadlarının əsasında esen "sağ-salamat, təmiz, etibarlı" sözü durur. Həmin mənada yer adlarının əmələ gəlməsində də rol oynamışdır : Əsən (Tatarıstan), Esen Tobe (Qazaxıstan), Esen Boğa (Türkiyə), Əsənlər (Azərbaycan) və s. kimi. 1798-ci ildə Esenduk kəndi rus qoşunları tərəfindən işğal olundu və hərbi qala kimi möhkəmləndirilən kazak keşikçi məntəqəsinə çevrildi.2. XIX əsrin 30-cu illərində şəhərə çevrilsə də, yalnız əsrin II yarısından ondan kütləvi şəkildə kurort kimi istifadə edilməyə başlandı. Şəhərin qədim mərkəz hissəsində məntəqənin kazak stanitsası çağından qalma kənd tipli evlər saxlanmılmaqdadır. 1917-ci ildə rəsmi şəhər statusu almışdır. Esenduk istila olinduqdan az sonra məşhur həkim Qaaz (1780-1853) buralara gəlir. Bir az əvvəl o, Dəmir Su mədənlərini (müasir Jeleznovodsk) öyrənmişdi. Həkim Qaaz öz nəcibliyi, mərhəməti, şəfqəti ilə məşhur idi. "Xeyirxahlıq etməyə tələsin" onun devizi idi. Onu bu möcüzə çayın sahillərinə yerli nüfuzlu bir şəxs olan İsmayıl bəy müşayiət edirdi. Ismayıl bəy Atajukini sonralar Lermontov "İzmail bey" poemasında tərənnüm edib. Bu igid gəncliyində rus ordusunda xidmətə alınmış, İsmayıl qalasının zəbt olunmasında iştirak etmiş, sonra ahıl çağlarında isə peşimanlıq çəkərək gizli-gizli yerlilərinin milli azadlıq mübarizəsində onlara kömək etmişdi. Esenduk ətrafında Qızıl Orda əyanları dəfn olunmuş qədim mavzoley aşkar edilmişdir. Ərəb səyyahı ibn Bətutə (1304-1377) 1334-cü ildə Şimali Qafqazı səyahət edərkən burada bərqərar olan Orda hakimiyyətini nəzərdə tutaraq yazırdı ki, Majar şəhərindən Bişdaq məntəqəsinə sultanın iqamətgahına getdim. Qərargah Qızıl Orda yaşayış məntəqəsinin mərkəzində idi. İbn Bətutə Özbək xanın yay iqamətgahından və məscid- məbəddən söz açır. Esenduk adının vaxtilə bu torpaqların hakimi olmuş Esen adlı şəxslə əlaqədar adlandığını söyləyənlər də var. Bir də ola bilsin ki, adın tərkibindəki tuk "tuğ" bayraq mənasında söz kimi bu şərəfli adın yaranmasında rol oynamışdır.3. Lakin şəhərin adının sağlamlıq, sağlıq mənasını ifadə etdiyi fikri daha çox yayılmışdır. Hər halda, şəhərin türk adını Yessentuki şəklində yunanlaşdırmaqla bu torpaqların tarixi də bilərəkdən saxtalaşdırılmışdır.
Mənbə
- Minaxanım Təkləli. Türk kitabı. Unudulan tarix.Dəyişdirilən adlarBakı, Nurlar, 2009, səh.94-95
İstinadlar
- http://docs.cntd.ru/document/461506269.
- http://www.gks.ru/free_doc/2016/oktmo/tom4_oktmo.rar.
- Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2023 года.
 | Şəhər ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
 | Rusiya ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Bu meqale Yessentuki seheri haqqindadir Mineral su ucun Yessentuki mineral su sehifesine baxin Yessentuki Rusiya Federasiyasinda yerlesen seher Stavropol diyarina daxildir YessentukiBayraq Gerb d 44 02 35 sm e 42 51 52 s u Olke RusiyaTarixi ve cografiyasiEsasi qoyulub 1825Sahesi 50 km Merkezin hundurluyu 640 mSaat qursagi UTC 03 00EhalisiEhalisi 121 534 nef 2023 Reqemsal identifikatorlarTelefon kodu 7 87934Poct indeksi 357601Digeressentuki gosuslugi ruXeriteni goster gizle Yessentuki Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixiMuasir Yessentuki kurort seheri kimi meshurdur Simali Qafqazda Stavropol olkesinde Esentuk cayinin uzerinde yerlesir Mineral medenleri ile meshurdur Seherin kenarinda Tambukan golunden palciq mualicesinde istifade edirler Qedim turkce esenduk esenluk esenlik sagliq saglamliq xosbextlik demekdir Radlov 874 Malov 316 Esenduk esenduk noqay dilinde de saglamliq demekdir 1 Heqiqeten vurgunun da sozun sonuncudan evvelki hecaya dusmesi sondaki u saf hecasi onun yunan diline mexsus soz sayilmasi kimi saxta mulahizeye dayaq durur seherin adinin mensece temiz turk sozu olmasi fikrine inami artirir Turk dillerinde o cumleden dilimizin qedim qatlarinda sagliq sag salamat olmaq Eger sagdir esendir axsam olmadin gene men sana gelurem Ordim sag esen degil ise basiniza care edin KDQ menasinda istifade olunmusdur Habele Esenbaev Yesenin soyadlarinin esasinda esen sag salamat temiz etibarli sozu durur Hemin menada yer adlarinin emele gelmesinde de rol oynamisdir Esen Tataristan Esen Tobe Qazaxistan Esen Boga Turkiye Esenler Azerbaycan ve s kimi 1798 ci ilde Esenduk kendi rus qosunlari terefinden isgal olundu ve herbi qala kimi mohkemlendirilen kazak kesikci menteqesine cevrildi 2 XIX esrin 30 cu illerinde sehere cevrilse de yalniz esrin II yarisindan ondan kutlevi sekilde kurort kimi istifade edilmeye baslandi Seherin qedim merkez hissesinde menteqenin kazak stanitsasi cagindan qalma kend tipli evler saxlanmilmaqdadir 1917 ci ilde resmi seher statusu almisdir Esenduk istila olinduqdan az sonra meshur hekim Qaaz 1780 1853 buralara gelir Bir az evvel o Demir Su medenlerini muasir Jeleznovodsk oyrenmisdi Hekim Qaaz oz necibliyi merhemeti sefqeti ile meshur idi Xeyirxahliq etmeye telesin onun devizi idi Onu bu mocuze cayin sahillerine yerli nufuzlu bir sexs olan Ismayil bey musayiet edirdi Ismayil bey Atajukini sonralar Lermontov Izmail bey poemasinda terennum edib Bu igid gencliyinde rus ordusunda xidmete alinmis Ismayil qalasinin zebt olunmasinda istirak etmis sonra ahil caglarinda ise pesimanliq cekerek gizli gizli yerlilerinin milli azadliq mubarizesinde onlara komek etmisdi Esenduk etrafinda Qizil Orda eyanlari defn olunmus qedim mavzoley askar edilmisdir Ereb seyyahi ibn Betute 1304 1377 1334 cu ilde Simali Qafqazi seyahet ederken burada berqerar olan Orda hakimiyyetini nezerde tutaraq yazirdi ki Majar seherinden Bisdaq menteqesine sultanin iqametgahina getdim Qerargah Qizil Orda yasayis menteqesinin merkezinde idi Ibn Betute Ozbek xanin yay iqametgahindan ve mescid mebedden soz acir Esenduk adinin vaxtile bu torpaqlarin hakimi olmus Esen adli sexsle elaqedar adlandigini soyleyenler de var Bir de ola bilsin ki adin terkibindeki tuk tug bayraq menasinda soz kimi bu serefli adin yaranmasinda rol oynamisdir 3 Lakin seherin adinin saglamliq sagliq menasini ifade etdiyi fikri daha cox yayilmisdir Her halda seherin turk adini Yessentuki seklinde yunanlasdirmaqla bu torpaqlarin tarixi de bilerekden saxtalasdirilmisdir MenbeMinaxanim Tekleli Turk kitabi Unudulan tarix Deyisdirilen adlarBaki Nurlar 2009 seh 94 95Istinadlarhttp docs cntd ru document 461506269 http www gks ru free doc 2016 oktmo tom4 oktmo rar Chislennost naseleniya Rossijskoj Federacii po municipalnym obrazovaniyam na 1 yanvarya 2023 goda Seher ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Rusiya ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin