Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Haynan (çin. 海南; dənizin cənubu) — Çinin cənubunda yerləşən Cənubi Çin dənizində yerləşən ada. Adada eyni adlı vilayət yerləşir. Adanın və vilayətin mərkəzi Hanoy şəhəridir. Son iyirmi il ərzində adı əlayət şəhərindən 1,5 milyon əhalisi olan meqapolisə çevrilmişdir. Digər iri şəhərləri isə , , və şəhərləridir.
| Haynan adası | |
|---|---|
| çin. 海南, | |
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Sahəsi | 33920 km² |
| Uzunluğu |
|
| Eni | 170 km |
| Hündür nöqtəsi | 1840 m |
| Əhalisi | 8.671.518 nəfər (2010-cu il) |
| Yerləşməsi | |
| Ölkə |  ÇXR |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Vilayətin əhalisi 8 671 518 nəfər təşkil edir. 2010-cu il məlumatına görə vilayət əhali sayı baxımından Çinin 29 əyalətidir.
Coğrafiyası
Tropik ada olaraq Çinin cənubunda yerləşir. Havay adaları ilə eyni enlikdə yerləşir. Bu səbəbdən bu adanı "Şərqi Havay" adlandırırlar. Adanın sahəsi 33 920 km² təşkil edir. Haynan bütünlüklə Cənubi Çin dənizinin suları ilə yuyulur.
Adanın ən məşhur coğrafi obyekt Ма Аn vulkanıdır. Vulkan Hanoydan 15 km aralıda yerləşir. Krateri geniş olan vulkanın ətəkləri boyunca tropik meşələrlə örtülmüşdür.
Mərkəzi və cənub hisəlırdə nisbətə quru meşələrlə örtülmüşdür. Adada yayılmış canlıların çoxu endemikdir. Bir çox fauna və flora növləri UNESKO-nun siyahısına daxil edilmişdir. Əsasən kakos palması, kauçuk, ançar ağacı adanın (ağacdan alınan şirə həşarat dişləmələrinə qarşı istifadə edilir) gəlir mənbəyidir. Adanın fauna və florası əsasən botanik bağlarda qorunur. Çay və kofe dağ yamaclarında, adanın mərkəz rayonlarında əkilir.
Adanın cənubunda il boyu fəaliyyət göstərən Sanya kurort şəhərçiyi yerləşir. Sanyanın ətrafında üç körfəzin sahilində (Sanya körfəzi, Əjdaha körfəzi və Böyük Şərqi dəniz körfəzi) adada yerləşən otellərin böyük əksəriyyəti yerləşir.
İqlimi
Haynan Çində ölçüsünə görə Tayvandan (rəsmən Çinin ərazisi deyil) sonra ikinci böyük adasıdır. İqlimi subekvatorialdır. Orta illk temperaturu +24°S təşkil edir. Sahillərində suyunun temperaturu isə +26°S olur. İlin 300 günündən çoxu günəşli olur.
Saat qurşağı — .
Tarixi
Xan idarəçiliyi dönəmində ada Çinin mərkəzləşdirilmiş dövlətinə tabe ediıir. Çinlilərin adada əsas yerləşim yerləri adanın şimalında yerləşirdi. Bu vəziyyət Tan sülaləsinin dönəmində dəyişir.
Ada öz adını monqol Yoan sülaləsi dönəmində verilir. 1370-ci ildə ada tərkibinə daxil edilir. Haynanın Çinlilər tərəfindən kolonizasiyalaşdırılmasl XVI və XVII əsrlər dönəmində baş vermişdir. Materikdən gələnlər tuzemliləri adanın cənubuna sıxışdırırlar. 1906-cı ildə Sun Yatsenin təklifi ilə adada özünü idarə sistemi yaradılır. Den Syaopin adada ölkənin ən iri Azad iqtisadi zonasını yaradır.
Əhalisi
Xan — 7 139 531 nəfər. (84 %), — 1 370 346 nəfər. (14,7 %), — 71 718 nəf. (0,7 %), — 36 382 nəf.
İnzibati bölgüsü
| Əyalət səviyəsi | Uezd səviyəsi | ||
|---|---|---|---|
| Azərbaycanca adı | Çinçə adı | ||
| Şəhər əyaləti Hanoy 海口市 Hǎikǒu Shì | Rayon Lunxua | 龙华区 | Lónghuá Qū |
| Rayon Syouin | 秀英区 | Xiùyīng Qū | |
| Rayon Syonşan | 琼山区 | Qióngshān Qū | |
| Rayon Meylan | 美兰区 | Měilán Qū | |
| Şəhər əyaləti şəhəri 三亚市 Sānyà Shì | Uezd səviyəsində yaşayış məntəqəsi yoxdur. Vilayət 2 komiteti və 6 qəsəbəyə bölünür. | ||
| Yaşayış məntəqəsi uezd səviyəsi | |||
| Şəhər uezdi | 文昌市 | Wénchāng Shì | |
| Şəhər uezdi | 琼海市 | Qiónghǎi Shì | |
| Şəhər uezdi | 万宁市 | Wànníng Shì | |
| Şəhər uezdi | 五指山市 | Wǔzhǐshān Shì | |
| Şəhər uezdi | 东方市 | Dōngfāng Shì | |
| Şəhər uezdi | 儋州市 | Dānzhōu Shì | |
| Uezd | 临高县 | Língāo Xiàn | |
| Uezd | 澄迈县 | Chéngmài Xiàn | |
| Uezd Dinan | 定安县 | Dìng'ān Xiàn | |
| Uezd | 屯昌县 | Túnchāng Xiàn | |
| 昌江黎族自治县 | Chāngjiāng Lízú Zìzhìxiàn | ||
| 白沙黎族自治县 | Báishā Lízú Zìzhìxiàn | ||
| 琼中黎族苗族自治县 | Qióngzhōng Lízú Miáozú Zìzhìxiàn | ||
| 陵水黎族自治县 | Língshuǐ Lízú Zìzhìxiàn | ||
| 保亭黎族苗族自治县 | Bǎotíng Lízú Miáozú Zìzhìxiàn | ||
| 乐东黎族自治县 | Lèdōng Lízú Zìzhìxiàn | ||
| Ümumi yaşayış məntəqələri | |||
| (, və ) 海南省西沙群岛、南沙群岛、中沙群岛办事处 Hǎinánshěn Xīshā Qúndǎo, Nánshā Qúndǎo, Zhōngshā Qúndǎo Bànshìchù | |||
İqtisadiyyat
Adada Manqo, Banan, Çay, Kakos və Kofe plantasiyaları vardır. Sənayenin böyük üismi adanın şimalında Hanoy şəhəri və ətrafında cəmləşmişdir. Turizm sahəsi Sanya şəhərində cəmləşmışdir. 2014-cü ildə tikintisi başa catmışdır. Bu isə Çinin kosmik proqramına əsasən yaradılmışdır.
Abidələri
Dunşan dağında iri daşların kompleksi vardır. Bu daşların hərəsinin öz forması və kataloqda öz nömrəsi vardır. Vençan şəhəri ətrafında nəhəng kakos plantasiyası yerləşir. Yalunvan buxtası rayonund Tropik dəniz canlıları muzeyi və Kəpənək bağı yerləşir.
Sanya şəhərindən 40 km aralıda "Nanşan" ("Cənub Dağı") dağlarında, 50 km² sahəsi olan Nanşan turizm zonası vardır. Bura 1999-cu ildə açılıb. Buddizmə aid abidələr burada toplanmışdır. Məbədlərin birində Quan İn ilahəsinin 140 kq-lıq qızıl heykəli vardır. Bu abidə Asiyanın ən böyük qızıl heykəli olaraq Ginnesin Rekordlar Kitabına daxil edilmişdir. 2005-ci ildə Quan İn ilahəsinin 108 metrlik heykəli qurulmuşdur.
Haykoy şəhərində XVI əsrdə yaşamış inadcıl fermer Hay Juyanın şərəfinə heykəl kompleksi qurulmuşdur.
Adada hərbi yeraltı tunellər kompleksi vardır. Bu kompleksin hazırda yerləşməsi və adı hərbi sirr olaraq gizlədilir.
Qalereya
-
![image]()
Sanya -
![image]()
Sani küçələri -
![image]()
Sani çimərliyi -
![image]()
Haynan çimərliyi
İstinadlar
- "Yeraltı hərbi baza "Haynan"". 2010-03-04 tarixində .
Mənbə
- Vilayətin rəsmi saytı çincə 2013-08-08 at the Wayback Machine
- Vilayətin rəsmi saytı ingiliscə 2016-03-04 at the Wayback Machine
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Haynan cin 海南 denizin cenubu Cinin cenubunda yerlesen Cenubi Cin denizinde yerlesen ada Adada eyni adli vilayet yerlesir Adanin ve vilayetin merkezi Hanoy seheridir Son iyirmi il erzinde adi elayet seherinden 1 5 milyon ehalisi olan meqapolise cevrilmisdir Diger iri seherleri ise ve seherleridir Haynan adasicin 海南 Umumi melumatlarSahesi 33920 km Uzunlugu 156 kmEni 170 kmHundur noqtesi 1840 mEhalisi 8 671 518 nefer 2010 cu il Yerlesmesi19 06 24 sm e 109 34 03 s u Olke CXRHaynan adasi Vikianbarda elaqeli mediafayllar Vilayetin ehalisi 8 671 518 nefer teskil edir 2010 cu il melumatina gore vilayet ehali sayi baximindan Cinin 29 eyaletidir CografiyasiAdanin fiziki xeritesi Tropik ada olaraq Cinin cenubunda yerlesir Havay adalari ile eyni enlikde yerlesir Bu sebebden bu adani Serqi Havay adlandirirlar Adanin sahesi 33 920 km teskil edir Haynan butunlukle Cenubi Cin denizinin sulari ile yuyulur Adanin en meshur cografi obyekt Ma An vulkanidir Vulkan Hanoydan 15 km aralida yerlesir Krateri genis olan vulkanin etekleri boyunca tropik meselerle ortulmusdur Merkezi ve cenub hiselirde nisbete quru meselerle ortulmusdur Adada yayilmis canlilarin coxu endemikdir Bir cox fauna ve flora novleri UNESKO nun siyahisina daxil edilmisdir Esasen kakos palmasi kaucuk ancar agaci adanin agacdan alinan sire hesarat dislemelerine qarsi istifade edilir gelir menbeyidir Adanin fauna ve florasi esasen botanik baglarda qorunur Cay ve kofe dag yamaclarinda adanin merkez rayonlarinda ekilir Adanin cenubunda il boyu fealiyyet gosteren Sanya kurort seherciyi yerlesir Sanyanin etrafinda uc korfezin sahilinde Sanya korfezi Ejdaha korfezi ve Boyuk Serqi deniz korfezi adada yerlesen otellerin boyuk ekseriyyeti yerlesir Iqlimi Haynan Cinde olcusune gore Tayvandan resmen Cinin erazisi deyil sonra ikinci boyuk adasidir Iqlimi subekvatorialdir Orta illk temperaturu 24 S teskil edir Sahillerinde suyunun temperaturu ise 26 S olur Ilin 300 gununden coxu gunesli olur Saat qursagi UTC 8 TarixiXan idareciliyi doneminde ada Cinin merkezlesdirilmis dovletine tabe ediiir Cinlilerin adada esas yerlesim yerleri adanin simalinda yerlesirdi Bu veziyyet Tan sulalesinin doneminde deyisir Ada oz adini monqol Yoan sulalesi doneminde verilir 1370 ci ilde ada terkibine daxil edilir Haynanin Cinliler terefinden kolonizasiyalasdirilmasl XVI ve XVII esrler doneminde bas vermisdir Materikden gelenler tuzemlileri adanin cenubuna sixisdirirlar 1906 ci ilde Sun Yatsenin teklifi ile adada ozunu idare sistemi yaradilir Den Syaopin adada olkenin en iri Azad iqtisadi zonasini yaradir EhalisiXan 7 139 531 nefer 84 1 370 346 nefer 14 7 71 718 nef 0 7 36 382 nef Inzibati bolgusuEyalet seviyesi Uezd seviyesiAzerbaycanca adi Cince adiSeher eyaleti Hanoy 海口市 Hǎikǒu Shi Rayon Lunxua 龙华区 Longhua QuRayon Syouin 秀英区 Xiuying QuRayon Syonsan 琼山区 Qiongshan QuRayon Meylan 美兰区 Meilan QuSeher eyaleti seheri 三亚市 Sanya Shi Uezd seviyesinde yasayis menteqesi yoxdur Vilayet 2 komiteti ve 6 qesebeye bolunur Yasayis menteqesi uezd seviyesiSeher uezdi 文昌市 Wenchang ShiSeher uezdi 琼海市 Qionghǎi ShiSeher uezdi 万宁市 Wanning ShiSeher uezdi 五指山市 Wǔzhǐshan ShiSeher uezdi 东方市 Dōngfang ShiSeher uezdi 儋州市 Danzhōu ShiUezd 临高县 Lingao XianUezd 澄迈县 Chengmai XianUezd Dinan 定安县 Ding an XianUezd 屯昌县 Tunchang Xian昌江黎族自治县 Changjiang Lizu Zizhixian白沙黎族自治县 Baisha Lizu Zizhixian琼中黎族苗族自治县 Qiongzhōng Lizu Miaozu Zizhixian陵水黎族自治县 Lingshuǐ Lizu Zizhixian保亭黎族苗族自治县 Bǎoting Lizu Miaozu Zizhixian乐东黎族自治县 Ledōng Lizu ZizhixianUmumi yasayis menteqeleri ve 海南省西沙群岛 南沙群岛 中沙群岛办事处 Hǎinanshen Xisha Qundǎo Nansha Qundǎo Zhōngsha Qundǎo BanshichuIqtisadiyyatAdada Manqo Banan Cay Kakos ve Kofe plantasiyalari vardir Senayenin boyuk uismi adanin simalinda Hanoy seheri ve etrafinda cemlesmisdir Turizm sahesi Sanya seherinde cemlesmisdir 2014 cu ilde tikintisi basa catmisdir Bu ise Cinin kosmik proqramina esasen yaradilmisdir AbideleriDunsan daginda iri daslarin kompleksi vardir Bu daslarin heresinin oz formasi ve kataloqda oz nomresi vardir Vencan seheri etrafinda neheng kakos plantasiyasi yerlesir Yalunvan buxtasi rayonund Tropik deniz canlilari muzeyi ve Kepenek bagi yerlesir Buddizm merkezi Nansansi Sanya seherinden 40 km aralida Nansan Cenub Dagi daglarinda 50 km sahesi olan Nansan turizm zonasi vardir Bura 1999 cu ilde acilib Buddizme aid abideler burada toplanmisdir Mebedlerin birinde Quan In ilahesinin 140 kq liq qizil heykeli vardir Bu abide Asiyanin en boyuk qizil heykeli olaraq Ginnesin Rekordlar Kitabina daxil edilmisdir 2005 ci ilde Quan In ilahesinin 108 metrlik heykeli qurulmusdur Haykoy seherinde XVI esrde yasamis inadcil fermer Hay Juyanin serefine heykel kompleksi qurulmusdur Adada herbi yeralti tuneller kompleksi vardir Bu kompleksin hazirda yerlesmesi ve adi herbi sirr olaraq gizledilir QalereyaSanya Sani kuceleri Sani cimerliyi Haynan cimerliyiIstinadlar Yeralti herbi baza Haynan 2010 03 04 tarixinde MenbeVilayetin resmi sayti cince 2013 08 08 at the Wayback Machine Vilayetin resmi sayti ingilisce 2016 03 04 at the Wayback Machine