Zəyrək (lat. Linum) — bitkilər aləminin malpigiyaçiçəklilər dəstəsinin zəyrəkkimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.
Zəyrək | ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Elmi təsnifat | ||||||||
Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Cins: Zəyrək | ||||||||
Beynəlxalq elmi adı | ||||||||
|
Əhəmiyyəti
Yağlı zəyrəyin toxumlarında 38-45% yarımquruyan yağ (yod ədədi 165-192) vardır. Bu yağ lak-boyaq sənayesində yüksək qiymətləndirilir. Zəyrək yağı dəri, sabunbişirmə, kağız, ətriyyat, rezin, elektrotexnika sənayesində və başqa sənaye sahələrində o, cümlədən tibdə də işlədilir. Zəyrək yağı həm də qida kimi istifadə olunur. Jmıxı və cecəsi heyvandarlıqda qiymətli zülalı yemdir. Jmıxın hər 100 kq-da 115 yem vahidi, 28,5 kq həzm olunan protein vardır. Cecəsinin 100 kq-da isə 103 yem vahidi, 28,9 kq həzm olunan protein vardır. Yetişməmiş toxumdan hazırlanan jmıxı yemləmədən qabaq buxara verilir ki, heyvanlarda zəhərləmə əmələ gətirməsin. Yem kimi istifadə olunan püfəsinin (saman) hər kiloqramında 0,27 yem vahidi, 20 qr. həzm olunan protein vardır. İplik zəyrəyin gövdəsində 12-17 % lif vardır. Bu lif keyfiyyətinə görə uzunlifli zəyrəyin lifindən geri qalır. Ondan kobud (qaba) parçaların və yüksək kağız sortlarının alınmasında istifadə edilir.
Tarixi, mənşəyi və yayılması
Zəyrək bizim eradan 4-5 min il əvvəl Hindistan, Çin, Misir və Zaqafqaziyada məlum olub. Zəyrək bitkisi asanlıqla yabanı formaya keçir. Bir çox ölkələrdə, o cümlədən də cənubi Rusiyada özünü yabanı bitki kimi göstərir. Rusiya ərazisinə Asiyadan keçmişdir. Hazırda zəyrəyi Avropanın, Asiyanın və şimali Amerikanın isti yerlərində və Şimali Afrikada becərilir. Bu hipotezlərin bəzilərində daryarpaq zəyrəyin yabanı halda İran körfəzi dövlətləri ərazilərindən başlayaraq Xəzər və Qara dəniz sahillərinə qədər gəlib çıxdığı göstərilir. Başqaları isə göstərirlər ki, mədəni zəyrək ilk dəfə öz başlanğıcını Hindistanın dağlıq ərazisindən götürmüşdür. Burada bizim eradan 9 min il qabaq zəyrək bitkisinin becərilməsi haqqında arxeoloji qazıntılar məlumat verir. Bəziləri isə zəyrəyin ilk əkin sahələrinin Yaxın şərq, Qafqaz (Azərbaycan), Avropa və Asiya ölkələri olduğunu qeyd edirlər. Bu yerlərdə aparılan arxeoloji qazıntılar nəticəsində əldə edilən zəyrək qalıqlarına əsaslanaraq alimlər onun Daş dövründə əkildiyini söyləyirlər.
Zəyrəyin becərilməsinə Rusiya ərazisində qədim dövrlərdən başlanılıb. III-V əsrlərdə zəyrək Rusiyanın Yaroslavl və Kostroma vilayətində becərilib. Artıq X əsrdə Rusiyada zəyrəkdən istehsal olunan parça, iplik, lif və yağ yalnız ölkənin öz ehtiyaclarını ödəmək üçün deyil, hətta xarici ölkələrə də satılırdı. Zəyrəyin yer kürəsində əkin sahəsinin 60%-dən çoxu MDB ölkələrində cəmləşmişdir. Rusiya, Ukrayna və Belarus dövlətlərində əkin sahəsi daha çoxdur. Polşa, Rumıniya, Fransa, Çexiya, Hollandiya və s. ölkələrdə də əkin sahəsi əhəmiyyətli dərəcədədir.
Yer kürəsində əsas liflik zəyrəyin əkin sahəsi 1,5 mln. hektardan çox, yağlıq zəyrəyinki isə təxminən 1 mln. hektardır. Yağlıq zəyrəyin əkinləri Argentina, ABŞ, Kanada və Hindistanda daha çoxdur. Rusiya ərazisində əkin sahəsi 200 min hektardır. Zəyrəyin lif məhsuldarlığı orta hesabla hektardan 0,4 tondur, lakin potensial imkanı 1,6 və daha çoxdur. Herodot göstərir ki, Kolxididə zəyrəkdən hazırlanan parça məmulatları ilə təkcə daxili tələbi ödəmir, onları bir çox Şərq və Qərb dövlətlərinə də ixrac edirdilər. O qeyd edir ki, Dnepr və Dnestr çayları ətrafında yaşamış qədim skiflər buğda, mərcimək, soğan, sarımsaqla yanaşı, zəyrək və çətənə də əkərək onlardan əla keyfiyyətli parçalar toxuyarlarmış. Herodotun bu fikirlərini Dnepr çayı sahillərində arxeoloji qazıntılar nəticəsində əldə edilmiş materiallar da təsdiq edir. Müəyyən etmişlər ki, o dövrlərdə indiki Litva xalqları da zəyrəkçiliklə geniş surətdə məşğul olmuşlar. Ərəb səyyahı İbn-Faldan 901-ci ildə Volqa və Ural ətrafı ərazilərdə olan zaman zəyrəkdən hazırlanmış parçadan tikilmiş paltarda gəzənlərə rast gəlmişdir.
Botaniki təsviri
Zəyrək bitkisi bitkilər aləminin, çiçəkli bitkilər şöbəsinin, ikiləpəlilər sinfinin, malpigiçiçəklilər sırasının zəyrəkkimilər (Linaceae) fəsiləsinin, zəyrək (Linium L.) cinsinə daxil olan birillik və çoxillik ot tipli bitkidir. Müxtəlif mənbələrə əsasən demək olar ki, zəyrək cinsinin dünyada 100-dən 200-ə qədər növü məlumdur. Hazırda bunlardan lifinin uzunluğuna, keyfiyyətinə, davamlılığına və toxumlarının yağvermə qabiliyyətinə görə daha məhsuldar olan bir növü elmi əsaslarla müəyyən edib, mədəni hala keçirmişlər. Bu uzunlifli zəyrək – L. usitalissimum adlandırılmışdır və əksər ölkələrdə geniş surətdə əkilib becərilir. Hazırda onun beşə qədər növmüxtəlifliyi əldə edilmişdir. Bunlardan uzunlifli və yaxud iplik L. elongata; lül – maşın ipliyi və yaxud aralıq təşkil edən L. intermedia, qıvrım və ya yağtəbiətli (yağlı) L. brevimulicaulina, iritoxumlu L. macrospermum və əyilən yarım qışlayan L. prostratanı göstərə bilərik.
Zəyrəkçilik təsərrüfatı lif və yağ almaq məqsədilə inkişaf etdirilir. Liflik məqsədilə uzunlifli zəyrəkdən, yağ məqsədləri üçün isə qıvrım və yaxud yağlı zəyrəkdən (Linum usitatissimum ssp. humile (Mill.) Czernom.) istifadə edilir.
Sinonimləri
Heterotipik sinonimləri
- Adenolinum Rchb.
- Alsolinum Fourr.
- Cathartolinum Rchb.
- Chrysolinum Fourr.
- Cliococca Bab.
- Hesperolinon (A.Gray) Small
- Leucolinum Fourr.
- Linopsis Rchb.
- Meiapinon Raf.
- Mesyniopsis W.A.Weber
- Mesynium Raf.
- Nezera Raf.
- Numisaureum Raf.
- Sclerolinon C.M.Rogers
- Xantholinum Rchb.
Növləri
- C.M.Rogers
- Linum adenophyllum A.Gray
- E.Mey. ex Planch.
- Thunb.
- L.
- Tugay & Ulukuş
- (Small) H.J.P.Winkl.
- Kotschy ex Boiss.
- Sivinski & M.O.Howard
- Linum alpinum Jacq.
- Ledeb. ex Juz.
- Alef.
- Mill.
- Caball.
- L.
- (Small) H.J.P.Winkl.
- Boiss.
- Engelm.
- Boiss. & Orph.
- A.Heller
- Linum austriacum L.
- Yılmaz
- Northr.
- Juz.
- (Săvul. & Rayss) Klokov ex Juz.
- Hook.
- Baker
- Linum bicarpellatum Sharsm.
- Linum bienne Mill.
- Asch. & Sint. ex Boiss.
- O.Schwartz
- A.St.-Hil. & Naudin
- C.M.Rogers
- Linum breweri A.Gray
- Mildner
- Sm.
- Linum californicum Benth.
- L.
- Kit. ex Schult.
- Boiss.
- A.St.-Hil.
- Boiss.
- (Rivas Goday & Rivas Mart.) Mart.Labarga & Muñoz Garm.
- Small
- İşlədici zəyrək (Linum catharticum L.)
- Mouterde
- Schiede
- Hayek
- Greene
- A.Nelson
- C.M.Rogers
- Linum congestum A.Gray
- Desf.
- Rchb.
- Linum cratericola Eliasson
- I.M.Johnst.
- Planch.
- Bisse
- Klokov
- Desf.
- P.H.Davis
- A.Gray
- Rech.f.
- Borbás
- Linum drymarioides Curran
- Spruner ex Boiss.
- H.J.P.Winkl.
- Bojer
- (Boiss.) P.H.Davis
- A.St.-Hil.
- Tugay, Bağcı & Uysal
- C.M.Rogers
- Bornm.
- Kit.
- Urb.
- (Small) H.J.P.Winkl.
- L.
- (Planch.) Trel.
- Ruiz-Martin, Mart.Labarga, Jim.Mejías & Pérez-Barr.
- Mart.Labarga & Muñoz Garm.
- Rech.f.
- Sm. ex Planch.
- Linum grandiflorum Desf.
- Benth.
- Vierh.
- G.L.Nesom
- Eliasson
- Small
- Iatroú
- Regel
- C.M.Rogers
- L.
- Rchb.
- Planch.
- Salisb.
- (Raf.) B.D.Jacks.
- E.P.Bicknell
- Hausskn. ex Bornm.
- Pau
- Peruzzi
- Yılmaz
- T.C.E.Fr.
- Joharchi & Behrooz.
- S.Watson
- Juz.
- (P.H.Davis) Naum.-Svetl.
- Rose
- F.W.Schultz
- Boiss. & Spruner
- Linum lewisii Pursh
- A.St.-Hil.
- Rose
- C.M.Rogers
- Benth.
- C.M.Rogers
- Juz.
- A.Cunn.
- (Rivas Goday & Bellot) Mart.Labarga & Muñoz Garm.
- L.
- (Humbert) C.M.Rogers
- Pomel
- C.M.Rogers
- Linum medium (Planch.) Britton
- Hand.-Mazz.
- Kunth
- Linum micranthum A.Gray
- Sennen & Gonzalo
- C.M.Rogers
- G.Forst.
- Bertol.
- B.Heyne ex Benth.
- Linum narbonense L.
- Rose
- Greene
- Waldst. & Kit.
- L.
- Murb.
- Maxim.
- (Boiss.) Stapf
- Juz.
- Willd. ex Schult.
- Boiss.
- Planch.
- Schult.
- Bunge
- (Boiss.) Podp.
- Linum perenne L.
- Boiss.
- Post
- Christod. & Iatroú
- (P.H.Davis) Yıld.
- Planch.
- (Norton) Small
- S.Watson
- Dombey ex Lam.
- Linum puberulum (Engelm.) A.Heller
- Linum pubescens Banks & Sol.
- C.Presl
- Planch.
- L.
- Gay
- Pursh
- Engelm. ex A.Gray
- Arreguín
- Lam.
- Planch.
- Schltdl. & Cham.
- Griseb.
- Lam.
- P.H.Davis
- Brot.
- Gomb.
- (C.M.Rogers) K.Bradley & Weakley
- Mildner
- A.Gray
- Rudolphi ex Willd.
- Munby
- Planch.
- Boiss.
- Walter
- L.
- Juz.
- (Trel.) H.J.P.Winkl.
- L.
- Riddell
- Willd.
- (C.Vicioso ex Pau) Mart.Labarga & Muñoz Garm.
- Schltdl. & Cham.
- Desf.
- Linum tenuifolium L.
- Bartl.
- Degen
- Eckl. & Zeyh.
- Boiss.
- Boiss.
- P.H.Davis
- L.
- Juz.
- (Griseb. ex Planch.) Czern.
- P.H.Davis
- (Rochel) Jáv.
- Adi zəyrək (Linum usitatissimum L.)
- Azn.
- Steud. ex Planch.
- Wooton
- Azn.
- Pau
- C.M.Rogers
- Bunge
- L.
- Boiss. & Heldr. ex Planch.
- L.
- Engl.
- Yılmaz & Kaynak
- C.M.Rogers
İstinadlar
- Linney K. Genera plantarum eorumque characteres naturales, secundum numerum figuram, situm, & proportionem omnium fructificationis partium. 5 Stokholm: 1754. S. 135. doi:10.5962/BHL.TITLE.746
- Linnaeus C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 1. S. 277.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Zeyrek lat Linum bitkiler aleminin malpigiyacicekliler destesinin zeyrekkimiler fesilesine aid bitki cinsi ZeyrekElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad Ali bitkilerKlad Coxsporlu bitkilerKlad Borulu bitkilerKlad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad EvdikotlarKlad Bazal evdikotlarKlad SuperrozidlerKlad RozidlerKlad FabidlerDeste MalpigiyaciceklilerFesile ZeyrekkimilerYarimfesile ZeyrekkimilerCins ZeyrekBeynelxalq elmi adiLinum L 1753Sekil axtarisiITIS 29201NCBI 4005EhemiyyetiYagli zeyreyin toxumlarinda 38 45 yarimquruyan yag yod ededi 165 192 vardir Bu yag lak boyaq senayesinde yuksek qiymetlendirilir Zeyrek yagi deri sabunbisirme kagiz etriyyat rezin elektrotexnika senayesinde ve basqa senaye sahelerinde o cumleden tibde de isledilir Zeyrek yagi hem de qida kimi istifade olunur Jmixi ve cecesi heyvandarliqda qiymetli zulali yemdir Jmixin her 100 kq da 115 yem vahidi 28 5 kq hezm olunan protein vardir Cecesinin 100 kq da ise 103 yem vahidi 28 9 kq hezm olunan protein vardir Yetismemis toxumdan hazirlanan jmixi yemlemeden qabaq buxara verilir ki heyvanlarda zeherleme emele getirmesin Yem kimi istifade olunan pufesinin saman her kiloqraminda 0 27 yem vahidi 20 qr hezm olunan protein vardir Iplik zeyreyin govdesinde 12 17 lif vardir Bu lif keyfiyyetine gore uzunlifli zeyreyin lifinden geri qalir Ondan kobud qaba parcalarin ve yuksek kagiz sortlarinin alinmasinda istifade edilir Tarixi menseyi ve yayilmasiZeyrek bizim eradan 4 5 min il evvel Hindistan Cin Misir ve Zaqafqaziyada melum olub Zeyrek bitkisi asanliqla yabani formaya kecir Bir cox olkelerde o cumleden de cenubi Rusiyada ozunu yabani bitki kimi gosterir Rusiya erazisine Asiyadan kecmisdir Hazirda zeyreyi Avropanin Asiyanin ve simali Amerikanin isti yerlerinde ve Simali Afrikada becerilir Bu hipotezlerin bezilerinde daryarpaq zeyreyin yabani halda Iran korfezi dovletleri erazilerinden baslayaraq Xezer ve Qara deniz sahillerine qeder gelib cixdigi gosterilir Basqalari ise gosterirler ki medeni zeyrek ilk defe oz baslangicini Hindistanin dagliq erazisinden goturmusdur Burada bizim eradan 9 min il qabaq zeyrek bitkisinin becerilmesi haqqinda arxeoloji qazintilar melumat verir Bezileri ise zeyreyin ilk ekin sahelerinin Yaxin serq Qafqaz Azerbaycan Avropa ve Asiya olkeleri oldugunu qeyd edirler Bu yerlerde aparilan arxeoloji qazintilar neticesinde elde edilen zeyrek qaliqlarina esaslanaraq alimler onun Das dovrunde ekildiyini soyleyirler Zeyreyin becerilmesine Rusiya erazisinde qedim dovrlerden baslanilib III V esrlerde zeyrek Rusiyanin Yaroslavl ve Kostroma vilayetinde becerilib Artiq X esrde Rusiyada zeyrekden istehsal olunan parca iplik lif ve yag yalniz olkenin oz ehtiyaclarini odemek ucun deyil hetta xarici olkelere de satilirdi Zeyreyin yer kuresinde ekin sahesinin 60 den coxu MDB olkelerinde cemlesmisdir Rusiya Ukrayna ve Belarus dovletlerinde ekin sahesi daha coxdur Polsa Ruminiya Fransa Cexiya Hollandiya ve s olkelerde de ekin sahesi ehemiyyetli derecededir Yer kuresinde esas liflik zeyreyin ekin sahesi 1 5 mln hektardan cox yagliq zeyreyinki ise texminen 1 mln hektardir Yagliq zeyreyin ekinleri Argentina ABS Kanada ve Hindistanda daha coxdur Rusiya erazisinde ekin sahesi 200 min hektardir Zeyreyin lif mehsuldarligi orta hesabla hektardan 0 4 tondur lakin potensial imkani 1 6 ve daha coxdur Herodot gosterir ki Kolxidide zeyrekden hazirlanan parca memulatlari ile tekce daxili telebi odemir onlari bir cox Serq ve Qerb dovletlerine de ixrac edirdiler O qeyd edir ki Dnepr ve Dnestr caylari etrafinda yasamis qedim skifler bugda mercimek sogan sarimsaqla yanasi zeyrek ve cetene de ekerek onlardan ela keyfiyyetli parcalar toxuyarlarmis Herodotun bu fikirlerini Dnepr cayi sahillerinde arxeoloji qazintilar neticesinde elde edilmis materiallar da tesdiq edir Mueyyen etmisler ki o dovrlerde indiki Litva xalqlari da zeyrekcilikle genis suretde mesgul olmuslar Ereb seyyahi Ibn Faldan 901 ci ilde Volqa ve Ural etrafi erazilerde olan zaman zeyrekden hazirlanmis parcadan tikilmis paltarda gezenlere rast gelmisdir Botaniki tesviriZeyrek bitkisi bitkiler aleminin cicekli bitkiler sobesinin ikilepeliler sinfinin malpigicicekliler sirasinin zeyrekkimiler Linaceae fesilesinin zeyrek Linium L cinsine daxil olan birillik ve coxillik ot tipli bitkidir Muxtelif menbelere esasen demek olar ki zeyrek cinsinin dunyada 100 den 200 e qeder novu melumdur Hazirda bunlardan lifinin uzunluguna keyfiyyetine davamliligina ve toxumlarinin yagverme qabiliyyetine gore daha mehsuldar olan bir novu elmi esaslarla mueyyen edib medeni hala kecirmisler Bu uzunlifli zeyrek L usitalissimum adlandirilmisdir ve ekser olkelerde genis suretde ekilib becerilir Hazirda onun bese qeder novmuxtelifliyi elde edilmisdir Bunlardan uzunlifli ve yaxud iplik L elongata lul masin ipliyi ve yaxud araliq teskil eden L intermedia qivrim ve ya yagtebietli yagli L brevimulicaulina iritoxumlu L macrospermum ve eyilen yarim qislayan L prostratani gostere bilerik Zeyrekcilik teserrufati lif ve yag almaq meqsedile inkisaf etdirilir Liflik meqsedile uzunlifli zeyrekden yag meqsedleri ucun ise qivrim ve yaxud yagli zeyrekden Linum usitatissimum ssp humile Mill Czernom istifade edilir SinonimleriHeterotipik sinonimleri Adenolinum Rchb Alsolinum Fourr Cathartolinum Rchb Chrysolinum Fourr Cliococca Bab Hesperolinon A Gray Small Leucolinum Fourr Linopsis Rchb Meiapinon Raf Mesyniopsis W A Weber Mesynium Raf Nezera Raf Numisaureum Raf Sclerolinon C M Rogers Xantholinum Rchb NovleriC M Rogers Linum adenophyllum A Gray E Mey ex Planch Thunb L Tugay amp Ulukus Small H J P Winkl Kotschy ex Boiss Sivinski amp M O Howard Linum alpinum Jacq Ledeb ex Juz Alef Mill Caball L Small H J P Winkl Boiss Engelm Boiss amp Orph A Heller Linum austriacum L Yilmaz Northr Juz Săvul amp Rayss Klokov ex Juz Hook Baker Linum bicarpellatum Sharsm Linum bienne Mill Asch amp Sint ex Boiss O Schwartz A St Hil amp Naudin C M Rogers Linum breweri A Gray Mildner Sm Linum californicum Benth L Kit ex Schult Boiss A St Hil Boiss Rivas Goday amp Rivas Mart Mart Labarga amp Munoz Garm Small Isledici zeyrek Linum catharticum L Mouterde Schiede Hayek Greene A Nelson C M Rogers Linum congestum A Gray Desf Rchb Linum cratericola Eliasson I M Johnst Planch Bisse Klokov Desf P H Davis A Gray Rech f Borbas Linum drymarioides Curran Spruner ex Boiss H J P Winkl Bojer Boiss P H Davis A St Hil Tugay Bagci amp Uysal C M Rogers Bornm Kit Urb Small H J P Winkl L Planch Trel Ruiz Martin Mart Labarga Jim Mejias amp Perez Barr Mart Labarga amp Munoz Garm Rech f Sm ex Planch Linum grandiflorum Desf Benth Vierh G L Nesom Eliasson Small Iatrou Regel C M Rogers L Rchb Planch Salisb Raf B D Jacks E P Bicknell Hausskn ex Bornm Pau Peruzzi Yilmaz T C E Fr Joharchi amp Behrooz S Watson Juz P H Davis Naum Svetl Rose F W Schultz Boiss amp Spruner Linum lewisii Pursh A St Hil Rose C M Rogers Benth C M Rogers Juz A Cunn Rivas Goday amp Bellot Mart Labarga amp Munoz Garm L Humbert C M Rogers Pomel C M Rogers Linum medium Planch Britton Hand Mazz Kunth Linum micranthum A Gray Sennen amp Gonzalo C M Rogers G Forst Bertol B Heyne ex Benth Linum narbonense L Rose Greene Waldst amp Kit L Murb Maxim Boiss Stapf Juz Willd ex Schult Boiss Planch Schult Bunge Boiss Podp Linum perenne L Boiss Post Christod amp Iatrou P H Davis Yild Planch Norton Small S Watson Dombey ex Lam Linum puberulum Engelm A Heller Linum pubescens Banks amp Sol C Presl Planch L Gay Pursh Engelm ex A Gray Arreguin Lam Planch Schltdl amp Cham Griseb Lam P H Davis Brot Gomb C M Rogers K Bradley amp Weakley Mildner A Gray Rudolphi ex Willd Munby Planch Boiss Walter L Juz Trel H J P Winkl L Riddell Willd C Vicioso ex Pau Mart Labarga amp Munoz Garm Schltdl amp Cham Desf Linum tenuifolium L Bartl Degen Eckl amp Zeyh Boiss Boiss P H Davis L Juz Griseb ex Planch Czern P H Davis Rochel Jav Adi zeyrek Linum usitatissimum L Azn Steud ex Planch Wooton Azn Pau C M Rogers Bunge L Boiss amp Heldr ex Planch L Engl Yilmaz amp Kaynak C M RogersIstinadlarLinney K Genera plantarum eorumque characteres naturales secundum numerum figuram situm amp proportionem omnium fructificationis partium 5 Stokholm 1754 S 135 doi 10 5962 BHL TITLE 746 Linnaeus C Species Plantarum lat Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas 1753 C 1 S 277 Hemcinin bax