Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Zaviyə mədrəsəsi — Naxçıvan şəhərində bu günə qədər salamat vəziyyətdə gəlib çatan orta əsr təhsil mərkəzlərindən Zaviyə-mədrəsə binası nəinki Naxçıvan şəhərinin, ümumiyyətlə bölgə əhalisinin təhsilində mühüm rol oynamışdır.
| Zəviyyə məscidi | |
|---|---|
 | |
| Ölkə |  Azərbaycan |
| Şəhər | Naxçıvan |
| Aidiyyatı | Səfəvilər dövləti |
| Tikilmə tarixi | XVII-XVIII əsrlər |
| Üslubu | Naxçıvan-Marağa memarlıq məktəbi |
| Vəziyyəti | Bərpa olunub. |
Yerləşdiyi ərazi və toponimin izahı
Bu təhsil mərkəzi hazırda şəhərin Heydər Əliyev prospekti ilə Təbriz küçəsinin kəsişdiyi yerdə, Zaviyə məhəlləsində yerləşir. Ərəbcə “guşə”, “künc”, “bucaq” mənasını verən “zaviyə” orta əsrlər zamanı müsəlman Şərqində fəaliyyət göstərən sufı təriqətlərinə mənsub məskənlərin adlarından biridir. Xanəgahlar kimi zaviyələrdə də ayrı-ayrı təriqətlərə mənsub dərvişlər yaşamış və ətraflarına müridlər toplayaraq öz ideyalarını yaymışlar. Orta əsrlərdə Naxçıvanda mövcud olan bəzi təriqət tərəfdarları məscidlərə getmir, özləri üçün ayrıca təkyələr, zaviyələr tikir, orada yaşayır və zikrlə məşğul olurdular. Hürufi təriqətçiləri belə zikr yerlərini xanəgah, bəktaşi və nəqşibəndilər isə zaviyə adlandırırdılar.
Memarlıq quruluşu
Zaviyə mədrəsəsinin binası ilk baxışdan düzbucaqlı formada görünsə də mürəkkəb memarlıq quruluşuna malikdir. Bina yerdən 1 metr hündürlükdəki kürsülük üzərində yerləşdirilmişdir. Ümumi sahəsi 212 m²-dir. Binanın divarlarının qalınlığı 0,9 - 1,5 metr arasında dəyişsə də əsas qalınlıq 90 sm-dir. Zaviyə mədrəsəsi bişmiş kərpic və əhəng məhlulu ilə inşa edilmişdir. Kərpiclər iki ölçüdədir. Ölçüsü 20x20x5 sm olan sarı rəngli kərpiclərdən binanın əsas tikintisində istifadə olunmuşdur. XIX əsrin 2-ci yarısında məscidin əsaslı təmiri zamanı 26 x 13 x 5 sm-lik qırmızı rəngli kərpiclərdən daha çox istifadə edilmişdir. Bu kərpiclərə sonradan tikilən şərq və şimal divarlarda, otaqların arakəsmələrində, minarənin və binanın başına əlavə olunmuş antamblementdə, parapetdə və eləcə də binanın fasadında da geniş yer verilmişdir .
Bərpa tarixi
Zaviyə – mədrəsə binası istər plan quruluşu, istərsə də ayrı-ayrı hissələrin formasına görə Naxçıvandakı digər dini binalardan tamamilə fərqlənir. Çox güman ki, XIX əsrin axırlarında aparılan təmir işləri zamanı yeni tikintilər və formalar əlavə olunduğundan binanın memarlıq quruluşu xeyli dəyişdirilmiş, əvvəlki zamanların tikintisində istifadə olunan çatma tağlar və sferik günbəzlər əvəzinə, XIX əsrin mürəkkəb xətli tağları və düz dam örtüyü ilə əvəz edilmişdir. Ona görə də binanın tikilmə tarixinin dəqiqləşdirilməsi çətindir. Ancaq Naxçıvan memarlıq məktəbinə məxsus ustalar tərəfindən inşa edilən mədrəsə – məscidin zahiri memarlıq siması, plan quruluşu və özünəməxsus kompozisiyası onun XVII-XVIII əsrlərin zəngin inşaat ənənələrinin məhsulu olduğunu göstərir. XVII-XVIII əsrlərdə Azərbaycan memarlığında əvvəlki dövrün ənənələri ilə yanaşı yeni tikinti meylləri də özünü göstərirdi. İnşaat tiplərindəki bu dəyişiklik əsasən dini tələbatın daha geniş şəkildə ödənilməsi ilə əlaqədar idi.
Zaviyə-mədrəsə binası Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin dəstəyi ilə 2008 ildə əsaslı təmir və bərpa olunmuşdur.
Mənbə
- Hacıfəxrəddin Səfərli. Naxçıvanın türk-islam mədəniyyəti abidələri. Naxçıvan: “Əcəmi” Nəşriyyat Poliqrafiya Birliyi, 2017, 115 s.
İstinadlar
- Naxçıvan abidələri ensiklopediyası, 2008, s. 483-484
- Hacıfəxrəddin Səfərli. Naxçıvanın türk-islam mədəniyyəti abidələri. Naxçıvan: “Əcəmi” Nəşriyyat Poliqrafiya Birliyi, 2017, 115 s.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Zaviye medresesi Naxcivan seherinde bu gune qeder salamat veziyyetde gelib catan orta esr tehsil merkezlerinden Zaviye medrese binasi neinki Naxcivan seherinin umumiyyetle bolge ehalisinin tehsilinde muhum rol oynamisdir Zeviyye mescidiOlke AzerbaycanSeher NaxcivanAidiyyati Sefeviler dovletiTikilme tarixi XVII XVIII esrlerUslubu Naxcivan Maraga memarliq mektebiVeziyyeti Berpa olunub Yerlesdiyi erazi ve toponimin izahiBu tehsil merkezi hazirda seherin Heyder Eliyev prospekti ile Tebriz kucesinin kesisdiyi yerde Zaviye mehellesinde yerlesir Erebce guse kunc bucaq menasini veren zaviye orta esrler zamani muselman Serqinde fealiyyet gosteren sufi teriqetlerine mensub meskenlerin adlarindan biridir Xanegahlar kimi zaviyelerde de ayri ayri teriqetlere mensub dervisler yasamis ve etraflarina muridler toplayaraq oz ideyalarini yaymislar Orta esrlerde Naxcivanda movcud olan bezi teriqet terefdarlari mescidlere getmir ozleri ucun ayrica tekyeler zaviyeler tikir orada yasayir ve zikrle mesgul olurdular Hurufi teriqetcileri bele zikr yerlerini xanegah bektasi ve neqsibendiler ise zaviye adlandirirdilar Memarliq qurulusuZaviye medresesinin binasi ilk baxisdan duzbucaqli formada gorunse de murekkeb memarliq qurulusuna malikdir Bina yerden 1 metr hundurlukdeki kursuluk uzerinde yerlesdirilmisdir Umumi sahesi 212 m dir Binanin divarlarinin qalinligi 0 9 1 5 metr arasinda deyisse de esas qalinliq 90 sm dir Zaviye medresesi bismis kerpic ve eheng mehlulu ile insa edilmisdir Kerpicler iki olcudedir Olcusu 20x20x5 sm olan sari rengli kerpiclerden binanin esas tikintisinde istifade olunmusdur XIX esrin 2 ci yarisinda mescidin esasli temiri zamani 26 x 13 x 5 sm lik qirmizi rengli kerpiclerden daha cox istifade edilmisdir Bu kerpiclere sonradan tikilen serq ve simal divarlarda otaqlarin arakesmelerinde minarenin ve binanin basina elave olunmus antamblementde parapetde ve elece de binanin fasadinda da genis yer verilmisdir Berpa tarixiZaviye medrese binasi ister plan qurulusu isterse de ayri ayri hisselerin formasina gore Naxcivandaki diger dini binalardan tamamile ferqlenir Cox guman ki XIX esrin axirlarinda aparilan temir isleri zamani yeni tikintiler ve formalar elave olundugundan binanin memarliq qurulusu xeyli deyisdirilmis evvelki zamanlarin tikintisinde istifade olunan catma taglar ve sferik gunbezler evezine XIX esrin murekkeb xetli taglari ve duz dam ortuyu ile evez edilmisdir Ona gore de binanin tikilme tarixinin deqiqlesdirilmesi cetindir Ancaq Naxcivan memarliq mektebine mexsus ustalar terefinden insa edilen medrese mescidin zahiri memarliq simasi plan qurulusu ve ozunemexsus kompozisiyasi onun XVII XVIII esrlerin zengin insaat enenelerinin mehsulu oldugunu gosterir XVII XVIII esrlerde Azerbaycan memarliginda evvelki dovrun eneneleri ile yanasi yeni tikinti meylleri de ozunu gosterirdi Insaat tiplerindeki bu deyisiklik esasen dini telebatin daha genis sekilde odenilmesi ile elaqedar idi Zaviye medrese binasi Naxcivan Muxtar Respublikasi Ali Meclisi Sedrinin desteyi ile 2008 ilde esasli temir ve berpa olunmusdur MenbeHacifexreddin Seferli Naxcivanin turk islam medeniyyeti abideleri Naxcivan Ecemi Nesriyyat Poliqrafiya Birliyi 2017 115 s IstinadlarNaxcivan abideleri ensiklopediyasi 2008 s 483 484 Hacifexreddin Seferli Naxcivanin turk islam medeniyyeti abideleri Naxcivan Ecemi Nesriyyat Poliqrafiya Birliyi 2017 115 s