Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yer iyəsi — türk, altay və monqol mifologiyalarında ərazi və torpağın qoruyucu ruhu. Cer (Çer) iyəsi də deyilir. Eyni mənalı olaraq Orun (orın, Urun, urine) iyəsi təbiri də istifadə edirlər. Moğollar Gazar Ezen deyərlər. Torpağın qoruyucu ruhudur.
Xüsusiyyətləri
Hər ərazinin, hər tarlanın fərqli bir iyəsi vardır. Olduqca iri bədənli, uzun boylu və geniş addımlar atan orta yaşlı bir qadındır. Əkili tarlaları qoruyar. Tarla iyəsi adlı başqa bir iye də bənzər xüsusiyyətlərə malikdir. Hər il hasattan əvvəl qurban verilir. Torpağın hər arvadından yaşayır. İlan qılığında torpağı qoruyar. İnanca görə ayı, adının deyildiyini torpaqdan eşidir. Anadoluda yerin qulağı var deyimi də bunu ifadə edir. Ayının yaşadığı yer də torpaq və yeraltıdır. Yer yalnız ayı ilə deyil, qurd, ilan və bənzəri canlılar hətta insan ilə də ünsiyyət qura bilər. Bu inanc ilan, qurd və bənzərləri üçün də etibarlıdır. Şumerlerde də fısıldanan sözü küləyin işttiği və apardığı inancı vardır. Torpağın içində heç bir gizli tutmayacağı istiqamətində bir andı olduğu deyilər, bu səbəblə gizlicə öldürülüb torpağa basdırılan hər kəsin bir şəkildə yerinin olmasını təmin edəcəyi də ifadə edilir.
Qır iyəsi
Yer iyəsi ilə əlaqəli və bənzər bir varlıqdır. Türk, tatar və altay xalq inancında qır (və ya bozqır) ruhudur. Gır iyəsi (Kır İyesi) və ya Yazı (Cazı) iyəsi olaraq da deyilər. Monqollar Dala (Dele) Ezen deyərlər. Uzun əlli, uzun qollu, uzun barmaqlı, yarı insan, yarı yarı ağac görünüşlüdür. Tek ağaclarda və ya çalılarda yaşayır. Çölləri qoruyar. Çöllərdə başı dərdə girən insanlara kömək edər. Ona çörək qırıntıları və bir dəstə əkin saçı olaraq verilir. Söz eyni zamanda boz rəng mənasına da gəlir.
Etimologiya
(Yer/Cer/Çer) kökündən törəmişdir. Torpaq. Yer üzü, dünya. Yerləşmək feli ilə düşünüldüyündə, üzərində yaşanan edən deməkdir. Yerçi / Yırçı rəhbər mənasını verər.
Mənbə
- Türk Əfsanə Sözlüyü, Dəniz Qaraqurd, Türkiyə, 2011, (OTRS: CC BY-SA 3.0) (türk.)
Mifologiya ilə əlaqədar olan bu məqalə halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Yer iyesi turk altay ve monqol mifologiyalarinda erazi ve torpagin qoruyucu ruhu Cer Cer iyesi de deyilir Eyni menali olaraq Orun orin Urun urine iyesi tebiri de istifade edirler Mogollar Gazar Ezen deyerler Torpagin qoruyucu ruhudur XususiyyetleriHer erazinin her tarlanin ferqli bir iyesi vardir Olduqca iri bedenli uzun boylu ve genis addimlar atan orta yasli bir qadindir Ekili tarlalari qoruyar Tarla iyesi adli basqa bir iye de benzer xususiyyetlere malikdir Her il hasattan evvel qurban verilir Torpagin her arvadindan yasayir Ilan qiliginda torpagi qoruyar Inanca gore ayi adinin deyildiyini torpaqdan esidir Anadoluda yerin qulagi var deyimi de bunu ifade edir Ayinin yasadigi yer de torpaq ve yeraltidir Yer yalniz ayi ile deyil qurd ilan ve benzeri canlilar hetta insan ile de unsiyyet qura biler Bu inanc ilan qurd ve benzerleri ucun de etibarlidir Sumerlerde de fisildanan sozu kuleyin isttigi ve apardigi inanci vardir Torpagin icinde hec bir gizli tutmayacagi istiqametinde bir andi oldugu deyiler bu sebeble gizlice oldurulub torpaga basdirilan her kesin bir sekilde yerinin olmasini temin edeceyi de ifade edilir Qir iyesiYer iyesi ile elaqeli ve benzer bir varliqdir Turk tatar ve altay xalq inancinda qir ve ya bozqir ruhudur Gir iyesi Kir Iyesi ve ya Yazi Cazi iyesi olaraq da deyiler Monqollar Dala Dele Ezen deyerler Uzun elli uzun qollu uzun barmaqli yari insan yari yari agac gorunusludur Tek agaclarda ve ya calilarda yasayir Colleri qoruyar Collerde basi derde giren insanlara komek eder Ona corek qirintilari ve bir deste ekin saci olaraq verilir Soz eyni zamanda boz reng menasina da gelir Etimologiya Yer Cer Cer kokunden toremisdir Torpaq Yer uzu dunya Yerlesmek feli ile dusunulduyunde uzerinde yasanan eden demekdir Yerci Yirci rehber menasini verer MenbeTurk Efsane Sozluyu Deniz Qaraqurd Turkiye 2011 OTRS CC BY SA 3 0 turk Mifologiya ile elaqedar olan bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin