Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yaponiyada feminizm hərəkatının başlanğıcı Meyci dövrünə gedib çıxır.
Tarix
Meyci dövrü
1868-ci ildə Yaponiyada baş verən Meyci islahatlarından sonra hökumət Qərb dünyasından bir çox sistem, fikir və ideyanı mənimsəməyə başlamışdır. Eyni zamanda hökumət yeni dövlətə xidmət edəcək vətəndaşları yetişdirməyin yollarını kəşf etmək istəyirdi. 1870-80-ci illərdən başlayaraq aralarında müəyyən sayda qadınlar olmaqla bəzi yaponlar Qərb dünyasında inkişaf etmiş hüquq mühazirələri əsasında ictimai fikirlərini bildirməyə çalışmışdılar. Qadın hüquqları uğrunda edilən ilk tələblər Xalqın hüquqları hərəkatının bir parçasını təşkil edirdi. Qadın hüquqlarını tələb edən ilk qadın isə idi. Dul qalmış və ev başçısı olan 45 yaşlı bu qadın 1878-ci ildə petisiya yazaraq seçkilərdə iştirak etmək istədiyini bildirmişdi. Həmin dövrdə bu hüquq kişilərə məxsus idi. Hüquq müdafiəçiləri onu hələ də "İnsan hüquqlarının nənəsi" adlandırsalar da, cəhdi uğursuz olmuşdu. Buna baxmayaraq, qadınların kişi-qadın bərabərliyi və qadın hüquqları uğrunda tələbləri daha da güclənmişdir.
Xalqın hüquqları hərəkatından narahat olan hökumət 1875-ci ildə mətbuata senzura gətirən qanunlar qəbul etmişdir. Şifahi ifadələr də Meyci dövrünün ilk onilliklərində qadağan idi. 1883-cü ildə feminist natiq və Xalq hüquqları hərəkatının üzvü ictimai yerdə qadın hüquqlarını tələb etdiyi üçün həbs olunmuşdur. Kişidanın bu hərəkəti Yaponiyadakı bütün qadınlara ilham vermişdi. Minlərlə qadın cəmiyyət və ailədə qadın bərabərliyinin sivilizasiyanın göstəricisi olduğu və Yaponiyanı beynəlxalq arenada yaxşı göstərəcəyi barədə fikirlərini mənimsəmişdi. Həbsdən sonra Kişida ictimai çıxışlardan imtina edərək "Jogaku" feminist jurnalında esselər yazmağa başlamışdır. Kişidadan təsirlənənlərdən biri idi. Fukuda qadın hüquqları dinləyiciləri üçün bir qadın təşkilatı yaratsa da, hökumət onun və anasının qurduğu məktəbi bağlamışdır. XX əsrin əvvəllərində Fukuda antimüharibəçilər və sosialistlərlə birlikdə çalışmış və 1907-ci ildə "Sekai fujin" adlı feminist qəzetini qurmuşdur.
Yaponiyanın 1889-cu ildə qəbul edilən yeni konstitusiyası insan hüquqlarının qanunla məhdudlaşdırılmasını şərtləndirmişdi. Hökumət tezliklə bu cür məhdudiyyətləri tətbiq etməyə başlamışdı. 1890-cı ildə qadınların siyasi partiyalara və siyasi seçkilərə qatılmaları, eləcə də, toplaşmaq və çıxış etmək azadlıqları qadağan olunmuşdur. Bu qadağa 1900-cu ildə "İctimai asayiş polisi qanunu" altında yenidən qüvvəyə minmişdir. Bu qanunun xüsusilə 5-ci maddəsi qadın hüquqlarına məhdudiyyətlər qoyurdu və növbəti 20 il ərzində qadın aktivizminin əsas mövzusu olmuşdur. 1890-cı illərin sonundan etibarən isə qadın hüquqları Yaponiyanın ailə məcəlləsi ilə daha da məhdudlanmışdı. Bu məcəllə evin () bütün üzvlərinin ev başçısına (kişiyə) tabe olduğunu göstərirdi.
Qadın hüquqlarının müdafiəçiləri hüquqlar barədə leqal məhdudiyyətlərdən narazı idilər. Romançı 1890-cı ildə "Jogaku" jurnalı üçün yazdığı "Göz yaşları içində olan sevimli bacıma" məqaləsində bu məsələyə toxunmuşdur. 1886-cı ildə qurulmuş Yaponiya Qadınlarının Xristian Mötədillik Birliyi (YQXMB) də bu qeyri-bərabərlikdən narahat idi. YQXMB sosial və əxlaqi reformlar aparmağa çalışır, lisenziyalı fahişəlik və konkubinaya qarşı mübarizə aparırdı. Yaponiyada qanun kişilərə ancaq bir qadınla olmağa icazə versə də, çoxunun başqa qadınları var idi və hətta 1898-ci ildə qəbul edilmiş ailə məcəlləsinə qədər həmin qadınların ailədə leqal statusu mövcud idi. Bu hərəkatlar qanunlar çərçivəsində idi.
Qadın hüquqlarının müdafiəçiləri arasında müharibə əleyhdarları və sosialistlər də var idi. Rus-yapon müharibəsinə qarşı olan sosialist və xristian təşkilatına mənsub bir qadın qrupu 1907-ci ildə parlamentə yazaraq 5-ci maddənin gözdən keçirilməsini tələb etmişdirlər. Onlar uğursuz olsalar da, fəaliyyətləri Fukuda Hidekonun "Sekai fujin" qəzetində yayımlanırdı. Rus-yapon müharibəsinə qarşı olan digər vacib feminist isə Yosano Akiko idi. Yosano ölkənin aparıcı ədəbi fiqurlarından hesab olunurdu. Lakin İkinci dünya müharibəsinə qədər keçən vaxtda onun baxışları dəyişmiş və dəstəkləməyə başlamışdır.
1910-1930
1910-1930-cu illərdə Yaponiya qadınları üçün yeni dövr başlamışdır. 1910-cu illərdə onlar özlərini Yeni qadınlar adlandırırlar. 1920-ci illərdə isə Müasir qız (modan garu və ya qısa moqa). adlı yeni müasir qadın tipi ortaya çıxmışdır.
Yeni qadınlar ilk dəfə 1911-ci ildə Henrik İbsenin "Kukla evi" əsərinin baş qəhrəmanı olan Nora formasında ortaya çıxmışdır. Qərbdə olduğu kimi İbsenin bu pyesi Yeni qadınlar üçün ilham vermişdi. 1911-ci ildə Hiratsuka Rayşo "Göy corablılar" adlı qadın təşkilatı və təşkilatın "Seito" adlı jurnalını qurmuşdur. Hiratsukanın "Feminist manifesti" jurnalın birinci buraxılışında peyda olmuşdur. Göy corablıların tənqidçiləri Hiratsuka və həmkarlarını "yapon Noralar" adlandırırdılar.
1911-16-cı illərdə "Seito" jurnalı namus, abort, fahişəlik kimi mövzularda məqalələr dərc etdirmişdir və həmin dövrdə cəmiyyətdə qadınlarla bağlı mübahisəli hesab olunan suallara cavab verməyə çalışmışdır. Göy corablılara rəqib olan digər qadın təşkilatı Əsl Yeni Qadınlar Assosiasiyası (Şinşinfucinkay) idi. Hər iki təşkilat da Yeni qadınlar titulu üçün iddia irəli sürürdü.
İstinadlar
- Molony, 2018. səh. 2
- Molony, 2018. səh. 3
Ədəbiyyat
- Molony, Barbara. "Feminism in Japan" [Yaponiyada feminizm]. Oxford Research Encyclopedia of Asian History (ingiliscə). 2018: 29. doi:10.1093/acrefore/9780190277727.013.194. (#accessdate_missing_url)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Yaponiyada feminizm herekatinin baslangici Meyci dovrune gedib cixir TarixMeyci dovru 1868 ci ilde Yaponiyada bas veren Meyci islahatlarindan sonra hokumet Qerb dunyasindan bir cox sistem fikir ve ideyani menimsemeye baslamisdir Eyni zamanda hokumet yeni dovlete xidmet edecek vetendaslari yetisdirmeyin yollarini kesf etmek isteyirdi 1870 80 ci illerden baslayaraq aralarinda mueyyen sayda qadinlar olmaqla bezi yaponlar Qerb dunyasinda inkisaf etmis huquq muhazireleri esasinda ictimai fikirlerini bildirmeye calismisdilar Qadin huquqlari ugrunda edilen ilk telebler Xalqin huquqlari herekatinin bir parcasini teskil edirdi Qadin huquqlarini teleb eden ilk qadin ise idi Dul qalmis ve ev bascisi olan 45 yasli bu qadin 1878 ci ilde petisiya yazaraq seckilerde istirak etmek istediyini bildirmisdi Hemin dovrde bu huquq kisilere mexsus idi Huquq mudafiecileri onu hele de Insan huquqlarinin nenesi adlandirsalar da cehdi ugursuz olmusdu Buna baxmayaraq qadinlarin kisi qadin beraberliyi ve qadin huquqlari ugrunda telebleri daha da guclenmisdir Xalqin huquqlari herekatindan narahat olan hokumet 1875 ci ilde metbuata senzura getiren qanunlar qebul etmisdir Sifahi ifadeler de Meyci dovrunun ilk onilliklerinde qadagan idi 1883 cu ilde feminist natiq ve Xalq huquqlari herekatinin uzvu ictimai yerde qadin huquqlarini teleb etdiyi ucun hebs olunmusdur Kisidanin bu hereketi Yaponiyadaki butun qadinlara ilham vermisdi Minlerle qadin cemiyyet ve ailede qadin beraberliyinin sivilizasiyanin gostericisi oldugu ve Yaponiyani beynelxalq arenada yaxsi gostereceyi barede fikirlerini menimsemisdi Hebsden sonra Kisida ictimai cixislardan imtina ederek Jogaku feminist jurnalinda esseler yazmaga baslamisdir Kisidadan tesirlenenlerden biri idi Fukuda qadin huquqlari dinleyicileri ucun bir qadin teskilati yaratsa da hokumet onun ve anasinin qurdugu mektebi baglamisdir XX esrin evvellerinde Fukuda antimuharibeciler ve sosialistlerle birlikde calismis ve 1907 ci ilde Sekai fujin adli feminist qezetini qurmusdur Yaponiyanin 1889 cu ilde qebul edilen yeni konstitusiyasi insan huquqlarinin qanunla mehdudlasdirilmasini sertlendirmisdi Hokumet tezlikle bu cur mehdudiyyetleri tetbiq etmeye baslamisdi 1890 ci ilde qadinlarin siyasi partiyalara ve siyasi seckilere qatilmalari elece de toplasmaq ve cixis etmek azadliqlari qadagan olunmusdur Bu qadaga 1900 cu ilde Ictimai asayis polisi qanunu altinda yeniden quvveye minmisdir Bu qanunun xususile 5 ci maddesi qadin huquqlarina mehdudiyyetler qoyurdu ve novbeti 20 il erzinde qadin aktivizminin esas movzusu olmusdur 1890 ci illerin sonundan etibaren ise qadin huquqlari Yaponiyanin aile mecellesi ile daha da mehdudlanmisdi Bu mecelle evin butun uzvlerinin ev bascisina kisiye tabe oldugunu gosterirdi Qadin huquqlarinin mudafiecileri huquqlar barede leqal mehdudiyyetlerden narazi idiler Romanci 1890 ci ilde Jogaku jurnali ucun yazdigi Goz yaslari icinde olan sevimli bacima meqalesinde bu meseleye toxunmusdur 1886 ci ilde qurulmus Yaponiya Qadinlarinin Xristian Motedillik Birliyi YQXMB de bu qeyri beraberlikden narahat idi YQXMB sosial ve exlaqi reformlar aparmaga calisir lisenziyali fahiselik ve konkubinaya qarsi mubarize aparirdi Yaponiyada qanun kisilere ancaq bir qadinla olmaga icaze verse de coxunun basqa qadinlari var idi ve hetta 1898 ci ilde qebul edilmis aile mecellesine qeder hemin qadinlarin ailede leqal statusu movcud idi Bu herekatlar qanunlar cercivesinde idi Qadin huquqlarinin mudafiecileri arasinda muharibe eleyhdarlari ve sosialistler de var idi Rus yapon muharibesine qarsi olan sosialist ve xristian teskilatina mensub bir qadin qrupu 1907 ci ilde parlamente yazaraq 5 ci maddenin gozden kecirilmesini teleb etmisdirler Onlar ugursuz olsalar da fealiyyetleri Fukuda Hidekonun Sekai fujin qezetinde yayimlanirdi Rus yapon muharibesine qarsi olan diger vacib feminist ise Yosano Akiko idi Yosano olkenin aparici edebi fiqurlarindan hesab olunurdu Lakin Ikinci dunya muharibesine qeder kecen vaxtda onun baxislari deyismis ve desteklemeye baslamisdir 1910 1930 1910 1930 cu illerde Yaponiya qadinlari ucun yeni dovr baslamisdir 1910 cu illerde onlar ozlerini Yeni qadinlar adlandirirlar 1920 ci illerde ise Muasir qiz modan garu ve ya qisa moqa adli yeni muasir qadin tipi ortaya cixmisdir Yeni qadinlar ilk defe 1911 ci ilde Henrik Ibsenin Kukla evi eserinin bas qehremani olan Nora formasinda ortaya cixmisdir Qerbde oldugu kimi Ibsenin bu pyesi Yeni qadinlar ucun ilham vermisdi 1911 ci ilde Hiratsuka Rayso Goy corablilar adli qadin teskilati ve teskilatin Seito adli jurnalini qurmusdur Hiratsukanin Feminist manifesti jurnalin birinci buraxilisinda peyda olmusdur Goy corablilarin tenqidcileri Hiratsuka ve hemkarlarini yapon Noralar adlandirirdilar 1911 16 ci illerde Seito jurnali namus abort fahiselik kimi movzularda meqaleler derc etdirmisdir ve hemin dovrde cemiyyetde qadinlarla bagli mubahiseli hesab olunan suallara cavab vermeye calismisdir Goy corablilara reqib olan diger qadin teskilati Esl Yeni Qadinlar Assosiasiyasi Sinsinfucinkay idi Her iki teskilat da Yeni qadinlar titulu ucun iddia ireli sururdu IstinadlarMolony 2018 seh 2 Molony 2018 seh 3EdebiyyatMolony Barbara Feminism in Japan Yaponiyada feminizm Oxford Research Encyclopedia of Asian History ingilisce 2018 29 doi 10 1093 acrefore 9780190277727 013 194 accessdate missing url