Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yapon durnası (lat. Grus japonensis) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin durnakimilər dəstəsinin durnalar fəsiləsinin durna cinsinə aid heyvan növü. Uzaq Şərq və Yaponiya ərazisində yayılmış nadir növ. Onların ümumi sayı 1700–2000 baş olaraq qiymətləndirilir. Tamamən yoxa çıxması təhlükəsi qarşısında olmuşdur. Bu səbəbdən Beynəlxalq və yerli qanunlarla qorunur. XX əsrin üçüncu yarısında yapon durnası artıq Hokkoyda adasında geniş əraziyə yayıldıqdan sonra artıq qonşu Saxalin, Kunaşir, Habomai adalarında da görünməyə başlayır.
| Yapon durnası | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Aləm: Yarımaləm: Klad: Klad: Tipüstü: Tip: Sinif: İnfrasinif: Klad: Klad: Dəstə: Yarımdəstə: Fəsiləüstü: Fəsilə: Cins: Növ: Yapon durnası | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
| ||||||||||
Təsviri
Ən böyük durna növlərindən biridir. Boyu 158 sm, çəkisi 7,5 kq-dır. Xariçi görünüş baxımından digər durna növlərindən fərqlənir. Lələklərin əksəriyyəti, o cümlədən örtük lələkləri (digər növlərdən fərqli bir xüsusiyyət) parlaq ağdır. Yetkin quşlarda başın yuxarı və ön hissəsindəki heç bir lələk yoxdur. Bu yerdəki dəri parlaq qırmızı rəngdədir. Ayaqları tünd bözdur. Erkək və dişi fərdlər arasında kəskin fərqlər olmasada erkəklər nisbətən iri olur. Cavan fərdlərin görünüşü nisbətən fərqlidir. Boyunlarında ağ, sarı, parlaq-qəhvəyi və parlaq-boz rəngli lələklər olur. Yarımnövlər əmələ gətirmir.
Yayılması
Təbiətdə yayılma arelı 84 min. km² və ancaq Uzaq şərq, Yaponiya ilə məhdudlaşır. Bu quşların iki populyasiyası müşahidə edilir. Onlardan biri Yaponiyanın şərqi və Cənubi Kuril adaları ərazisində yayılmışlar. Onlar "ada" durnaları adlandırılır. İkinci populyasiya isə Amur və Ussuri çayları hövzəsində, Rusiyanın cıənub-şərqində, Çinin şoimal-şərqində Monqolustan sərhədinə qədər olan ərazidə yayılmışlar. Bu populyasiya "materik" durnaları adlanır. Bundan əlavə bu durna növləri Çinin Lyaonin vilayətində Şuantay Hekou (ing. Shuangtai Hekou Nature Reserve) milli parkı ərazisində kütləvi şəkildə yuvalayaraq bala çıxarırlar. Mateik populyasiyası qışda Koreya Yarımadasına köç edir. Əsasən qamışlıqlarda yuva qururlar. Qurumuş bitkilərin olduğu sahələrdən uzaq olurlar. Çoxalma dövründə olduqca həssas olur və insanların yaşadığı ərazilərdən uzaqlaşırlar.
Qış miqrasiyası zamanı düyü və buğda sahələri, çay estuarilərində ilə qidalanır
Çoxalması
Yumurtlama ərazisinə durnalar martın sonu aprelin əvvələri qədəm qoyurlar. Yuvalar ortalama Amur ətrafı ərazilərdə 4–12 km², Hokkaydoda 0,7–7,8 km², Çində isə 2,6 km² ərazidə yayılır. Yuvaların yrləşdiyi ərazilərdə suyun dərinliyi 10–50 sm arasında dəyişir. Yuvalar insan məskənlərində uzaqda salınır. Yuvanın qoyunması erkəyin əsa vəzifəsidir. Dişi adətən iki yumurta qoyur. Çində yumurtalar adətən 10 – 13 aprel, Priamurda isə 16 – 22 apreldə qoyulur. Yumurtanın inkubasiya dövrü 29–34 gündür. Durnaların digər növlərinə nisbətdə balalar aqresiv deyillər. Bu səbəbdən balaların hər ikisi sağ qala bilir. Balalar artıq 95-ci gündə üçürlar.
Qidalanması
Yapon durnaları həy şeylə qidalanırlar. Qıdalarına bataqlıq bitkiləri, düyü, buğda, qarğıdalı, molyusklar, suda-quruda yaşayanlar, balıqlar və kiçik gəmiricilər daxildir.
Təhlükə və qorunma
Say baxımından Yapon durnaları durna növləri arasında yalnız keçir. XX əsrdə sayları olduqca azlmışdır. Düşünülür ki, İkinci Dünya müharibəsi dönəmində sayları olduqca azlmışdır. Növ hazırda qorunur. Rusiyanın Qırmızı kitabına daxil edilmişdir.
Onların sayına təsir göstərən amillər onların yayılma areallarındakı torpaqların əkinə cəlbi, su hövzələrində su anbarlarının inşası ilə geniş qamışlıqların suyun altında qalması, dambaların inşası və sairdir. Digər təhlükə isə Cənubi Koreya ilə Çimali Koreya arasında başlaya biləcək istənilən münaqişədir.
Durnalar cizgi filmlərində
Kunq-fu Panda cizgi filimində durna vardır.
İstinadlar
- Integrated Taxonomic Information System (ing.). 1996.
- IOC World Bird List Version 6.3. 2016. doi:10.14344/IOC.ML.6.3
- (PDF). 2016-12-20 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-11-12.
- Andronov, V. A., Andronova, R. S., and Petrova, L. K. 1988. Distribution of Red-crowned Crane nesting territories in the Arkharinski Lowlands. The Palearctic Cranes:59–62.
- Archibald, G. W. 1995. Meeting coordinates help for Siberian Cranes. The ICF Bugle 21(3):1, 4
- Andronov, V. A. 1988. The current status of the Red-crowned Crane (Grus japonensis P. L. S. Muller) and White-naped Crane (Grus vipio Pallas) in the Amur Region. The Palearctic Cranes:187–190.
- Winter, S. V. 1981. Nesting of the Red-crowned Crane in the central Amur Region. Crane Research Around the World:74–80.
- Su Liying. 1993. Comparative Feeding Ecology of the Red-crowned and White-naped Cranes. M. A. thesis. University of Missouri, Columbia, Missouri. 91 pp.
- Feng Kemin and Zhao Zhongqin. 1991. The importance of wetlands in protecting birds. Proc. 1987 Intl. Crane Workshop:35–36.
- Smirenski, S. M. 1988. Chick relationships and brood sizes in Red-crowned (Grus japonensis) and White-naped (Grus vipio) Cranes. The Palearctic Cranes:49–53.
- Shibaev, Y. and Glushchenko, Y. N. 1988. The state of populations of Grus japonensis (P. L. S. Muller) and Grus vipio (Pallas) of the Khanka Plain in 1986. The Palearctic Cranes:184–187
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Yapon durnasi lat Grus japonensis heyvanlar aleminin xordalilar tipinin quslar sinfinin durnakimiler destesinin durnalar fesilesinin durna cinsine aid heyvan novu Uzaq Serq ve Yaponiya erazisinde yayilmis nadir nov Onlarin umumi sayi 1700 2000 bas olaraq qiymetlendirilir Tamamen yoxa cixmasi tehlukesi qarsisinda olmusdur Bu sebebden Beynelxalq ve yerli qanunlarla qorunur XX esrin ucuncu yarisinda yapon durnasi artiq Hokkoyda adasinda genis eraziye yayildiqdan sonra artiq qonsu Saxalin Kunasir Habomai adalarinda da gorunmeye baslayir Yapon durnasiElmi tesnifatDomen EukariotlarRanqsiz AmorpheaRanqsiz Ranqsiz Ranqsiz Ranqsiz FilozoaAlem HeyvanlarYarimalem EumetazoylarKlad Klad IkitereflisimmetriyalilarKlad Tipustu SonagizlilarTip XordalilarSinif QuslarInfrasinif YenidamaqlilarKlad Klad Deste DurnakimilerYarimdeste Fesileustu Fesile DurnalarCins DurnaNov Yapon durnasiBeynelxalq elmi adiGrus japonensis Filipp Ludviq Statius Muller 1776 Sekil axtarisiITIS 176184NCBI 30415EOL 45518779TesviriEn boyuk durna novlerinden biridir Boyu 158 sm cekisi 7 5 kq dir Xarici gorunus baximindan diger durna novlerinden ferqlenir Leleklerin ekseriyyeti o cumleden ortuk lelekleri diger novlerden ferqli bir xususiyyet parlaq agdir Yetkin quslarda basin yuxari ve on hissesindeki hec bir lelek yoxdur Bu yerdeki deri parlaq qirmizi rengdedir Ayaqlari tund bozdur Erkek ve disi ferdler arasinda keskin ferqler olmasada erkekler nisbeten iri olur Cavan ferdlerin gorunusu nisbeten ferqlidir Boyunlarinda ag sari parlaq qehveyi ve parlaq boz rengli lelekler olur Yarimnovler emele getirmir YayilmasiYapon durnasi Tebietde yayilma areli 84 min km ve ancaq Uzaq serq Yaponiya ile mehdudlasir Bu quslarin iki populyasiyasi musahide edilir Onlardan biri Yaponiyanin serqi ve Cenubi Kuril adalari erazisinde yayilmislar Onlar ada durnalari adlandirilir Ikinci populyasiya ise Amur ve Ussuri caylari hovzesinde Rusiyanin cienub serqinde Cinin soimal serqinde Monqolustan serhedine qeder olan erazide yayilmislar Bu populyasiya materik durnalari adlanir Bundan elave bu durna novleri Cinin Lyaonin vilayetinde Suantay Hekou ing Shuangtai Hekou Nature Reserve milli parki erazisinde kutlevi sekilde yuvalayaraq bala cixarirlar Mateik populyasiyasi qisda Koreya Yarimadasina koc edir Esasen qamisliqlarda yuva qururlar Qurumus bitkilerin oldugu sahelerden uzaq olurlar Coxalma dovrunde olduqca hessas olur ve insanlarin yasadigi erazilerden uzaqlasirlar Qis miqrasiyasi zamani duyu ve bugda saheleri cay estuarilerinde ile qidalanirCoxalmasiYapon durnasi balalari ile Yumurtlama erazisine durnalar martin sonu aprelin evveleri qedem qoyurlar Yuvalar ortalama Amur etrafi erazilerde 4 12 km Hokkaydoda 0 7 7 8 km Cinde ise 2 6 km erazide yayilir Yuvalarin yrlesdiyi erazilerde suyun derinliyi 10 50 sm arasinda deyisir Yuvalar insan meskenlerinde uzaqda salinir Yuvanin qoyunmasi erkeyin esa vezifesidir Disi adeten iki yumurta qoyur Cinde yumurtalar adeten 10 13 aprel Priamurda ise 16 22 aprelde qoyulur Yumurtanin inkubasiya dovru 29 34 gundur Durnalarin diger novlerine nisbetde balalar aqresiv deyiller Bu sebebden balalarin her ikisi sag qala bilir Balalar artiq 95 ci gunde ucurlar QidalanmasiYapon durnalari hey seyle qidalanirlar Qidalarina bataqliq bitkileri duyu bugda qargidali molyusklar suda quruda yasayanlar baliqlar ve kicik gemiriciler daxildir Tehluke ve qorunmaSay baximindan Yapon durnalari durna novleri arasinda yalniz kecir XX esrde saylari olduqca azlmisdir Dusunulur ki Ikinci Dunya muharibesi doneminde saylari olduqca azlmisdir Nov hazirda qorunur Rusiyanin Qirmizi kitabina daxil edilmisdir Onlarin sayina tesir gosteren amiller onlarin yayilma areallarindaki torpaqlarin ekine celbi su hovzelerinde su anbarlarinin insasi ile genis qamisliqlarin suyun altinda qalmasi dambalarin insasi ve sairdir Diger tehluke ise Cenubi Koreya ile Cimali Koreya arasinda baslaya bilecek istenilen munaqisedir Durnalar cizgi filmlerindeKunq fu Panda cizgi filiminde durna vardir IstinadlarIntegrated Taxonomic Information System ing 1996 IOC World Bird List Version 6 3 2016 doi 10 14344 IOC ML 6 3 PDF 2016 12 20 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 11 12 Andronov V A Andronova R S and Petrova L K 1988 Distribution of Red crowned Crane nesting territories in the Arkharinski Lowlands The Palearctic Cranes 59 62 Archibald G W 1995 Meeting coordinates help for Siberian Cranes The ICF Bugle 21 3 1 4 Andronov V A 1988 The current status of the Red crowned Crane Grus japonensis P L S Muller and White naped Crane Grus vipio Pallas in the Amur Region The Palearctic Cranes 187 190 Winter S V 1981 Nesting of the Red crowned Crane in the central Amur Region Crane Research Around the World 74 80 Su Liying 1993 Comparative Feeding Ecology of the Red crowned and White naped Cranes M A thesis University of Missouri Columbia Missouri 91 pp Feng Kemin and Zhao Zhongqin 1991 The importance of wetlands in protecting birds Proc 1987 Intl Crane Workshop 35 36 Smirenski S M 1988 Chick relationships and brood sizes in Red crowned Grus japonensis and White naped Grus vipio Cranes The Palearctic Cranes 49 53 Shibaev Y and Glushchenko Y N 1988 The state of populations of Grus japonensis P L S Muller and Grus vipio Pallas of the Khanka Plain in 1986 The Palearctic Cranes 184 187Hemcinin bax