Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yanqantau geoparkı (rus. Геопарк Янган-Тау, başq. «Янғантау» геопаркы) — Rusiya Federasiyası Başqırdıstan Respublikasının Salavat rayonunda yerləşən geoloji, bioloji, tarixi və mədəni irs obyektləri kompleksi. Geoparkın ərazisində beynəlxalq əhəmiyyətli geoloji obyektlər yerləşir: Meçetlino geoloji kəsikləri, Böyük Luka, Laklı və .
| Yanqantau geoparkı | |
|---|---|
| Fəaliyyəti | Geopark |
| Yaranma tarixi | 2017 |
| Fəaliyyət göstərdiyi yer | Salavat rayonu, Başqırdıstan |
| geopark-yangantau.ru | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Coğrafiyası
Geoparkın sahəsi 1700 km²-dir. Ərazi Başqırdıstan Respublikasının Salavat bölgəsinin sərhədləri daxilindədir. Cənub-qərb hissəsi Çelyabinsk vilayətinin və rayonları və Çelyabinsk vilayətinin Ust-Katav şəhər dairəsi ilə həmsərhəddir. Cənub-şərq hissəsi Çelyabinsk vilayətinin Ust-Katav şəhər dairəsi və ilə yanaşıdır. Şimal-qərbdən geopark Başqırdıstan Respublikasının , şimal-şərqdən ilə həmsərhəddir. Şimaldan ərazi Başqırdıstan Respublikasının Duvan rayonu ilə yanaşıdır.
Relyefi
Geoparkın ərazisinin relyefi təpəli, çala-çuxur və silsilə düzənlikdən ibarətdir. Təpələr, çala-çuxur və dərələrarası silsilələr cənubdan şimala istiqamətlənir və tektonik quruluşların uzanma istiqaməti ilə üst-üstə düşür. Yalnız istisandır ki, digər dağ quruluşlarından fərqli olaraq uzunluq yox en istiqamətinə sahibdir.
Torpağı
Geoparkda ən çox yayılan tünd boz və açıq boz meşə torpaqlarıdır. Çayların çaylaqlarında allüvial torpaqlar mövcuddur. Geoparkın şimalında torpaq örtüyü podzollaşmış qaratorpaqdan ibarətdir. Torpağı formalaşdıran əsas süxurlar eluvial-delüvial və allüvialdır.
İqlimi
Ərazinin iqlimi kəskin kontinental və mülayim istidir. Ortalama illik temperatur + 1.5 °C, yanvar ayının ortalama temperaturu −15.4 °C, iyul ayının ortalama temperaturu +17.8 °C. Orta illik yağıntı kəmiyyəti 565 mm olarkən isti aylarda (aprel-oktyabr) 410 mm yağır. Qar örtüyünün orta hündürlüyü 44 mm-dir. İl ərzində cənub-qərb küləkləri (29%) və cənub küləkləri (17%) üstünlük təşkil edirlər, yaz və yayda əsasən cənub-qərb küləkləri (14-26%) əsir, küləyin orta sürəti 3,4 m/s bərabərdir.
Səth suları
Düzənlik Ay və çaylarının sistemləri ilə drenajlanır. Karstın inkişafı səbəbindən çay şəbəkəsi qeyri-bərabər paylanır. Uzunluğu 404 km olan Yuryuzan çayı Başqırdıstanın ən böyük on çayından biridir.
Flora və fauna
Florası qarışıq hesab olunur. Bitki örtüyü əsasən tozağacı meşələrindən ibarətdir. Təpələr və çala-çuxurların daşlı yamaclarında çoxlu dənli və ceyranotu bitkili qarışıq ot çölləri var. Karatau dağ silsiləsi boyunca iynəyarpaqlı və sıxyarpaqlı meşələr yayılıb, bura Başqırdıstan Respublikasında bu meşələrin arealının şimal-şərq sərhədi sayılır. Çay vadilərində və karst depressiyalarında bataqlıqlar geniş yayılmışdır.
Faunası əsasən meşə heyvanlarından ibarətdir. Çaylarda balıq bolluğu ilə seçilirlər.
Geologiyası
Yanqantau geoparkının ərazisinə tutmuş dördüncü çöküntülərə qədər geniş süxurlar daxildir. Bölgədə müxtəlif daş süxurları geniş yayılmışdır: , , şistlər, əhəngdaşı, mergel, kvarsit, dolomit, , giltorpaq, gil, qum, , göl-bataqlıq çöküntüləri. Geoparkın ərazisində iki böyük tektonik quruluşu Şərqi Avropa platforması və Ural qatlı bölgəsi seçilir. Qərbdən şərqə qədər ərazidə Şərqi Avropa platforması (Perm-Başqırd qübbəsi), Preduralski qarılması (Yuryuzana-Sılvensk depressiyası) və Başqırd meqantiklinorisi.
Pangeya materikinin yaranması zamanı geopark sahəsi Şərqi Avropa platformasında qədim dəniz hövzəsinin şelfi idi. Qitə kütlələrinin toqquşması qatlama prosesləri və örtüklərin formalaşması ilə müşayiət olunurdu.
Yaranma tarixi
Geopark Başqırdıstan Respublikası Hökumətinin sərəncamı ilə 2017-ci ildə yaradılmışdır. Ərazidə ola 20-dən çox geoloji obyektin 3-ü (Meçetlino kəsiyi, Bolşaya Luka kəsiyi və ) beynəxalq, 10-u milli və 21-i təhsil əhəmiyyəti daşıyırlar. hidrotermal fenomeni ilə əlaqəli olan Salavat bölgəsinin balneoloji ehtiyatları dünyaca məşhurdur.
Geoparkın idarə edilməsi "" ASC-nin bazasında elm və geoformalaşma, turizm və yerli biznes sahəsində tərəfdaşların iştirakı ilə həyata keçirilir.
Geoparkın təbiət irsi
Təbii unikallıq, və əlavə olunan müxtəlif bitki və heyvan növləri ilə əlaqələndirilir. Ərazidə Rusiyanın əsas beynəlxalq ornitoloji ərazisi BS-022 "Ufa Yaylası" yerləşir, hansı ki milli və beynəxlaq əhəmiyyət daşıyır. Geoparkın doqquz təbii və geoloji obyekti xüsusi mühafizə olunan təbiət ərazilərinin regional şəbəkəsinə daxil edilmişdir.
Ai və Yuryuzan çayları boyunca alacüllüt və şahinlərin sıx populyasiyası qeydə alınmışdır. Geoparkın ərazisində Başqırdıstan Respublikasında ən böyük iki vağlar koloniyası var. Bu xüsusiyyət ərazidə getdikcə populyarlaşan ekoturizmin sahəsi olan inkişaf etdirməyə imkan verir.
İstinadlar
- Почвы Башкортостана. Уфа: "Гилем". 1995.
- "Выпуск 1, 2018 год | Геологический вестник". 2018-08-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-06-02.
- . 2020-06-07 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-06-02.
- "Геопарк "Янган-Тау"". 2018-08-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-06-02.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Yanqantau geoparki rus Geopark Yangan Tau basq Yangantau geoparky Rusiya Federasiyasi Basqirdistan Respublikasinin Salavat rayonunda yerlesen geoloji bioloji tarixi ve medeni irs obyektleri kompleksi Geoparkin erazisinde beynelxalq ehemiyyetli geoloji obyektler yerlesir Mecetlino geoloji kesikleri Boyuk Luka Lakli ve Yanqantau geoparkiFealiyyeti GeoparkYaranma tarixi 2017Fealiyyet gosterdiyi yer Salavat rayonu Basqirdistangeopark yangantau ru Vikianbarda elaqeli mediafayllarCografiyasiGeoparkin sahesi 1700 km dir Erazi Basqirdistan Respublikasinin Salavat bolgesinin serhedleri daxilindedir Cenub qerb hissesi Celyabinsk vilayetinin ve rayonlari ve Celyabinsk vilayetinin Ust Katav seher dairesi ile hemserheddir Cenub serq hissesi Celyabinsk vilayetinin Ust Katav seher dairesi ve ile yanasidir Simal qerbden geopark Basqirdistan Respublikasinin simal serqden ile hemserheddir Simaldan erazi Basqirdistan Respublikasinin Duvan rayonu ile yanasidir Relyefi Geoparkin xerite sxemi Geoparkin erazisinin relyefi tepeli cala cuxur ve silsile duzenlikden ibaretdir Tepeler cala cuxur ve derelerarasi silsileler cenubdan simala istiqametlenir ve tektonik quruluslarin uzanma istiqameti ile ust uste dusur Yalniz istisandir ki diger dag quruluslarindan ferqli olaraq uzunluq yox en istiqametine sahibdir Torpagi Geoparkda en cox yayilan tund boz ve aciq boz mese torpaqlaridir Caylarin caylaqlarinda alluvial torpaqlar movcuddur Geoparkin simalinda torpaq ortuyu podzollasmis qaratorpaqdan ibaretdir Torpagi formalasdiran esas suxurlar eluvial deluvial ve alluvialdir Iqlimi Erazinin iqlimi keskin kontinental ve mulayim istidir Ortalama illik temperatur 1 5 C yanvar ayinin ortalama temperaturu 15 4 C iyul ayinin ortalama temperaturu 17 8 C Orta illik yaginti kemiyyeti 565 mm olarken isti aylarda aprel oktyabr 410 mm yagir Qar ortuyunun orta hundurluyu 44 mm dir Il erzinde cenub qerb kulekleri 29 ve cenub kulekleri 17 ustunluk teskil edirler yaz ve yayda esasen cenub qerb kulekleri 14 26 esir kuleyin orta sureti 3 4 m s beraberdir Seth sulari Duzenlik Ay ve caylarinin sistemleri ile drenajlanir Karstin inkisafi sebebinden cay sebekesi qeyri beraber paylanir Uzunlugu 404 km olan Yuryuzan cayi Basqirdistanin en boyuk on cayindan biridir Flora ve fauna Florasi qarisiq hesab olunur Bitki ortuyu esasen tozagaci meselerinden ibaretdir Tepeler ve cala cuxurlarin dasli yamaclarinda coxlu denli ve ceyranotu bitkili qarisiq ot colleri var Karatau dag silsilesi boyunca iyneyarpaqli ve sixyarpaqli meseler yayilib bura Basqirdistan Respublikasinda bu meselerin arealinin simal serq serhedi sayilir Cay vadilerinde ve karst depressiyalarinda bataqliqlar genis yayilmisdir Faunasi esasen mese heyvanlarindan ibaretdir Caylarda baliq bollugu ile secilirler GeologiyasiKissyatas qayasi idris magarasina olan goruntu Mecetlino kesiyi Yanqantau geoparkinin erazisine tutmus dorduncu cokuntulere qeder genis suxurlar daxildir Bolgede muxtelif das suxurlari genis yayilmisdir sistler ehengdasi mergel kvarsit dolomit giltorpaq gil qum gol bataqliq cokuntuleri Geoparkin erazisinde iki boyuk tektonik qurulusu Serqi Avropa platformasi ve Ural qatli bolgesi secilir Qerbden serqe qeder erazide Serqi Avropa platformasi Perm Basqird qubbesi Preduralski qarilmasi Yuryuzana Silvensk depressiyasi ve Basqird meqantiklinorisi Pangeya materikinin yaranmasi zamani geopark sahesi Serqi Avropa platformasinda qedim deniz hovzesinin selfi idi Qite kutlelerinin toqqusmasi qatlama prosesleri ve ortuklerin formalasmasi ile musayiet olunurdu Yaranma tarixiGeopark Basqirdistan Respublikasi Hokumetinin serencami ile 2017 ci ilde yaradilmisdir Erazide ola 20 den cox geoloji obyektin 3 u Mecetlino kesiyi Bolsaya Luka kesiyi ve beynexalq 10 u milli ve 21 i tehsil ehemiyyeti dasiyirlar hidrotermal fenomeni ile elaqeli olan Salavat bolgesinin balneoloji ehtiyatlari dunyaca meshurdur Geoparkin idare edilmesi ASC nin bazasinda elm ve geoformalasma turizm ve yerli biznes sahesinde terefdaslarin istiraki ile heyata kecirilir Geoparkin tebiet irsiTebii unikalliq ve elave olunan muxtelif bitki ve heyvan novleri ile elaqelendirilir Erazide Rusiyanin esas beynelxalq ornitoloji erazisi BS 022 Ufa Yaylasi yerlesir hansi ki milli ve beynexlaq ehemiyyet dasiyir Geoparkin doqquz tebii ve geoloji obyekti xususi muhafize olunan tebiet erazilerinin regional sebekesine daxil edilmisdir Ai ve Yuryuzan caylari boyunca alacullut ve sahinlerin six populyasiyasi qeyde alinmisdir Geoparkin erazisinde Basqirdistan Respublikasinda en boyuk iki vaglar koloniyasi var Bu xususiyyet erazide getdikce populyarlasan ekoturizmin sahesi olan inkisaf etdirmeye imkan verir IstinadlarPochvy Bashkortostana Ufa Gilem 1995 Vypusk 1 2018 god Geologicheskij vestnik 2018 08 03 tarixinde Istifade tarixi 2020 06 02 2020 06 07 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 06 02 Geopark Yangan Tau 2018 08 03 tarixinde Istifade tarixi 2020 06 02