Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yakut üsyanları - 1921-1928-ci illərdə Yakutiyada baş vermiş üsyanlar silsiləsi.
| Yakut üsyanları | |||
|---|---|---|---|
| Tarix | 1921-1928 | ||
| Yeri | Yakutiya | ||
| Səbəbi |
| ||
| Nəticəsi | Ağ hərəkatın məğlubiyyəti (ilk qiyam)
| ||
| Münaqişə tərəfləri | |||
| |||
| Komandan(lar) | |||
| |||
Üsyanlara Yakutiyanın müxtəlif bölgələrində 1921-1923-cü illərdə bolşeviklər və Ağ ordu arasında, 1924-1925-ci illərdə Yakutiya MSSR-nin səlahiyyətliləri və Tunqus üsyançıları adlanan birliklər, 1927-1928-ci illərdə (Birləşdirilmiş Dövlət Siyasi İdarəsi) və konfederalistlər olaraq adlandırılan (həmçinin ksenofoblar kimi də bilinən) qrup arasında baş tutan silahlı toqquşmalar daxildir..
Üsyanların səbəbləri
1921-1923-cü illərdə baş tutan Yakut üsyanı Rusiya vətəndaş müharibəsi ərzində aparılan döyüş əməliyyatlarından biri idi.
Tunquska antibolşevik üsyanı Tunqus xalqının müstəqilliyini hədəfləmişdi.
Konfederalist hərəkat Yakutiyanın RSFSR-nin tərkibindən ayrılaraq, daha sonra qurulacaq SSRİ-yə suveren bir respublika kimi daxil olmağı tələb edirdi. Onlar öz qanunlarını və məhkəmələrini, Yakut təbii sərvətlərinin SSRİ tərəfindən istismarının dayandırılmasını və SSRİ-dən müstəqil bir hökumətin qurulmasını tələb etdilər.
Üsyanların gedişatı
1921-1923
Üsyan 1921-ci ildə Ayano-Mayski rayonunda başlayıb. Üsyana yakut G.V. Efimov rəhbərlik edirdi, kornet Mixail Korobeynikovun rəhbərliyində olan Ağ Qvardiya da ona qoşulmuşdu. Qiyamları Yakut Vilayət İdarəetməsi təşkil edirdi, Yakut üsyan ordusu da yaradılmışdı. İdarəetmə 1922-ci ildə Vladivostoku idarə edən Merkulov qardaşlardan kömək istəsələr də, buna nail ola bilmədilər.
Daha sonra Merkulovlar Mixail Diterixskə əvəzlənildi. Onunla birlikdə general leytinant Anatoli Pepelyaev və general mayor E.K. Vişnevski 1922-ci ilin yayına qədər birliklər formalaşdırdılar. Bu birliklər eyni ilin payızında Ayan limanındakı "Müdafiəçi" və "Batareya" gəmilərinə gəlib çıxdılar.
Pepelyaevin bölüyü quruya çatdıqdan sonra Yakutska getdi. 1923-cü ilin martındakı məğlubiyyətinin nəticəsi olaraq o, sahilə doğru geri çəkilmək məcburiyyətində qaldı.
1923-cü ilin yayında Pepelyaev Stepan Vostresovun komandirlik etdiyi çekistlərin səyyah bölüyü tərəfindən məğlub edildi.(Oxotsk-Ayan əməliyyatı) Onun ordusunun sadəcə polkovnik Sivkov, Anders, Stepan və Leonov tərəfindən idarə olunan hissələri qurtula bildi. Pepelyaevin rəhbərliyindəki ordu hissəsi (230 əskər və 103 zabit) təslim oldu.
Pepelyaevin birliyindən başqa, 1920-ci ildən Oxotskda kapitan Yaniginin idarəçiliyində üsyan bölüyü var idi. 1921-ci ildə onlara Vladivostokdan gələn Boçkaryovun birliyi qoşuldu. 1922-ci ilin payızında Vladivostokdan gələn general Vasili Rakitin birliyin idarəsini ələ keçirdi. Eyni ildə Rakitinin birliyi Yakutska yollansa da, kapitan Mixailovskinin bölüyü şəhərdə qalmışdı. Eyni ilin yayında Oxotsk tutuldu. Yanigin qaça bildi, Rakitin öldürüldü.
Sibir xüsusi qüvvələri və həmçinin, Nestor Kalandarişvilinin süvari qoşun birliyi üsyanın basdırılmasında iştirak etdi.
1924-1925
1925-ci ildə yakut Mixail Artemyev və tunqus Pavel Karamzin idarəçiliyi altında Tunqus üsyanı olaraq adlandırılan üsyan Yakutiyada baş verdi. Üsyançılar Ayan limanından başqa, Nelkan kəndini tutmuşdular. Üsyanlardakı məqsəd dünya ictimaiyyətinə səslənmək və Tunqus xalqının müstəqilliyinin tanınmasına nail olmaq idi. Üsyan qiyamçıların təslim olması ilə sona çatdı.
1927-ci il
Üsyanın sentyabrın 15-də başlanması planlaşdırılırdı, ancaq konfederalistlər haqqında şayiələrlə əlaqəli olan kütləvi repressiyaların başlaması (repressiyaların səbəbi həm də YMSSR daxili ticarətinin narkoman müavini olan D. D. Yakovlevin denonsasiya idi) üsyan planları ilə toqquşdu. Repressiyalara baxmayaraq Artemyev başda olmaqla bir çox konfederalist çekistlərdən yayınmağı bacardı. 16 sentyabrda Pavel Ksenofontov, S. Mixaylov və P. Omorusovun rəhbərliyi ilə üsyançı dəstənin yaradılması başladı. Sentyabrın 28-də konfederalistlərin ilk iclasında "silahlı nümayiş" - müstəqillik əldə etmək çağırışı ilə Yakutiya üzərində yürüş keçirmək qərara alındı.
Oktyabr ayında Petropavlovsk kəndi Artemyevin komandanlığı altında konfederalistlərin dəstəsi tərəfindən işğal edildi (Atlasovun digər mənbələrinə görə). Orada 18 Tungus dəstəsi konfederalistlərə qoşuldu və tezliklə Mixaylov dəstəsi kəndə gəldi. Seçkilər keçirildi, nəticədə Mixailov komandir oldu və Artemyev dəstənin qərargah rəisi oldu.
Eyni zamanda Yakutiyada döyüşlər başladı: Pokrovsk kəndi Olmarukovun dəstəsi tərəfindən işğal edildi, Yakut və Olekminski bölgələrində döyüşlər getdi, konfederalistlər Ust-Mayski, Meginsky və Amginsky uluslarında hərbi əməliyyatlara başladılar.
Konfederalistlərə qarşı mübarizə aparmaq üçün oktyabrın 6-da JACC-nin III Fövqəladə Sessiyası çağırıldı. Bunun üzərinə Yakutsk vilayət komitəsinin katibi Baykalov K. K konfederalistləri "quldurlar" və onların rəhbərlərini "illüziya ilə sərxoş olan elementlər" elan etdi. Sov.İKP (B) Siyasi Bürosunun bir fərmanına əsasən, qiyamın yatırılması üçün bütün məsuliyyət BDSİ-nin Şimal-Şərq ekspedisiyasına verildi.
Noyabrın 8-də Artemyev dəstəsi Abaqa kəndini ələ keçirməyə çalışdı, lakin pionerlərin müqaviməti ilə qarşılaşdı; qan tökmək istəməyən Artemyev geri çəkilməyi əmr etdi. Bundan sonra, dəstə əvvəllər tutulan BDSİ agentlərinin sərbəst buraxıldığı Tabalah kəndinə getdi.
Noyabrın 18-də, Qərb Kangalassky ulusunun Caral kəndində BDSİ ilə Mixaylov dəstəsi arasında atışma baş verdi.
Noyabrın 22-də Mytattsı kəndində P. Omorusov və İ. Kirillovun 30 və 26 nəfərlik dəstələri birləşdi.
Dekabrın 4-də Bor kəndində konfederalistlərin toplantısı keçirildi və bu iclasda Ksenofontov Mərkəzi Komitənin baş katibi seçildi. Mərkəzi Komitənin üzvlüyünə P. Omorusov, G. Afanasyev və daha altı konfederalist seçildi. Ksenofontovun əmisi oğlu İ. Kirillov, həmçinin M. Artemyev və A. Omorusova Mərkəzi Nəzarət Komissiyasının (Mərkəzi İdarəetmə Komissiyası) üzvü oldular.
Sonra konfederalistlər Petropavlovsk kəndində geri çəkilməyə başladılar.
16 dekabrda Konfederalistlərin qüvvələri bölündü. 40 nəfərdən ibarət bir qrup Mixaylov Şərqi Kangalassky ulusuna getdi. Artemyev və Kirillovun 70 nəfərlik dəstəsi Namtsı kəndi vasitəsi ilə Dupsinsky ulusuna doğru irəlilədilər.
Daha sonra dekabr ayında Konfederalistlər ilə Qırmızı Ordu arasında atışma baş verdi, nəticədə bir Qırmızı Ordu əsgəri öldü. Şərqi Kangalassky ulusundakı Xaryyalax kəndində daha bir toqquşma baş verdi, nəticədə Konfederalistlərdən 7 nəfər həlak oldu və onlar Maya kəndinə getmişlər. Sonra Mixaylov dəstəsi beş ulusdan keçdi, kənd toplantılarında Yakut və Rus dillərində insanlara müraciət oxudu. Kirillovun dəstəsi Xatırık kəndində hücuma məruz qaldı. Konfederalistlər İvan Strod və digər komandirlərin rəhbərliyi altında BDSİ bölmələri tərəfindən təqib edildi. Dupsinsky ulusunda birləşən Mixailov və Kirillovun dəstələri Amga çayının ağzına çatdı. Sonra yenidən bölündülər: Mixaylov dəstəsi Ksenofontovla birləşmək üçün Qorni ulusa tərəf getdi, Artemyev və Kirillov dəstəsi isə Ust-Aim qəsəbəsinə qədər irəlilədilər.
Konfederalist təslimi
Partiyanın proqramını təbliğ etmək olan "silahlı nümayiş" məqsədinin artıq əldə olunduğunu nəzərə alaraq, kommunistlərin amnistiya vədlərinə inanan Ksenofontov 1928-ci il yanvarın 1-də təslim oldu.
Ksenofontovdan məktub aldıqdan sonra Mixailovun dəstəsi 27 yanvarda Amginsky ulusunda təslim oldu.
Fevralın 6-da Artemyev və Kirillov dəstəsi təslim oldu. Bununla, altı aylıq "silahlı nümayiş" başa çatmışdı.
Məhkəmə
Mart ayında Bolşeviklər Ümumittifaq Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin xüsusi məhkəmə komissiyası Y. V. Poluyanın rəhbərliyi ilə Yakutiyaya gəldi. Aralarında qiyamla əlaqəsi olmayan 128 nəfər güllələndi, 130 nəfər müxtəlif həbs cəzaları aldı. Repressiya olunanlar arasında qiyam haqqında heç nə bilməyən və hətta onu qınayan görkəmli ziyalılar da var idi.
Xüsusilə, iyun ayında konfederalistləri qınayan Saxa Omuk cəmiyyətinin üzvləri repressiya edildi. Avqust ayında Moskvadan gələn bir sərəncama əsasən, vəzifələrindən aşağıdakılar çıxarıldı: Yatsik Mərkəzi İcraiyyə Komitəsinin sədri Maksim Ammosov, Yakutsk Regional Komitəsinin katibi İsidov Baraxov və başqaları.
İstinadlar
- Алексеев Е. О так называемой «ксенофонтовщине» // Илин. 1991.
- Большая чистка, 2014
- . Белое движение в России: организационная структура. Москва. 2000.
- "Флаги государственных образований со времён гражданской войны до конца 1920-х годов". Сайт Флаги России. 2013-04-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-01-20.
- Тунгусское восстание, 2005
- Антонов Е. П. "Движение конфедералистов в Якутии". Сибирская Заимка. 2014-12-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-12-23.
- Пискунов С. "Якутские восстания в СССР". . 2015-03-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-12-23.
Ədəbiyyat
- Папчинский А. Тумшис М. 1937. Большая чистка. НКВД против ЧК. 2014. ISBN .
- Ковлеков, С. И. Боякова, С. И. Тунгусское восстание 1924-1925 гг. Якутск: Издательство ЯГУ. 2005. ISBN .
- Пронякин К. А. Охотский район чуть не стал Тунгусией. // Дебри-ДВ, 08.08.2009; «Хабаровский Экспресс», № 42, 14.10.09.14.10.09.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Yakut usyanlari 1921 1928 ci illerde Yakutiyada bas vermis usyanlar silsilesi Yakut usyanlariTarix 1921 1928Yeri YakutiyaSebebi Yakutiyadaki ag herekatin hakimiyyeti ele kecirmek cehdi ilk qiyam Tunquslarin RSFSR nin terkibindeki Tunqusiyanin musteqilliyine nail olmaq isteyi ikinci qiyam Konfederalistlerin Yakutiyanin RSFSR den musteqilliyini elde etmek isteyi ucuncu qiyam Neticesi Ag herekatin meglubiyyeti ilk qiyam Tunquslarin meglubiyyeti ikinci qiyam Konfederalistlerin meglubiyyeti Yakutiyadaki ziyalilara qarsi repressiyalarin intensivlesmesi ucuncu qiyam Munaqise terefleriRSFSR 1921 22 SSRI Qirmizi Ordunun yerlerdeki birlikleri BDSI nin Simal Serq ekspedisiyasi Ag herekat Mladoyakutsk Orta Kasib Kendlilerin Milli Sovet Sosialist Partiyasi konfederalistler Komandan lar Qriqori Siroejkin Ivan Strod basqalari Ag herekat Mixail Korobeynikov Anatoli Pepelyaev Ivan Yaniqin Vasiliy Rakitin Konfederalistler Pavel Ksenofontov Mixail Artemyev Usyanlara Yakutiyanin muxtelif bolgelerinde 1921 1923 cu illerde bolsevikler ve Ag ordu arasinda 1924 1925 ci illerde Yakutiya MSSR nin selahiyyetlileri ve Tunqus usyancilari adlanan birlikler 1927 1928 ci illerde Birlesdirilmis Dovlet Siyasi Idaresi ve konfederalistler olaraq adlandirilan hemcinin ksenofoblar kimi de bilinen qrup arasinda bas tutan silahli toqqusmalar daxildir Usyanlarin sebebleri1921 1923 cu illerde bas tutan Yakut usyani Rusiya vetendas muharibesi erzinde aparilan doyus emeliyyatlarindan biri idi Tunquska antibolsevik usyani Tunqus xalqinin musteqilliyini hedeflemisdi Konfederalist herekat Yakutiyanin RSFSR nin terkibinden ayrilaraq daha sonra qurulacaq SSRI ye suveren bir respublika kimi daxil olmagi teleb edirdi Onlar oz qanunlarini ve mehkemelerini Yakut tebii servetlerinin SSRI terefinden istismarinin dayandirilmasini ve SSRI den musteqil bir hokumetin qurulmasini teleb etdiler Usyanlarin gedisati1921 1923 Esas meqale Yakut usyani Usyan 1921 ci ilde Ayano Mayski rayonunda baslayib Usyana yakut G V Efimov rehberlik edirdi kornet Mixail Korobeynikovun rehberliyinde olan Ag Qvardiya da ona qosulmusdu Qiyamlari Yakut Vilayet Idareetmesi teskil edirdi Yakut usyan ordusu da yaradilmisdi Idareetme 1922 ci ilde Vladivostoku idare eden Merkulov qardaslardan komek isteseler de buna nail ola bilmediler Daha sonra Merkulovlar Mixail Diterixske evezlenildi Onunla birlikde general leytinant Anatoli Pepelyaev ve general mayor E K Visnevski 1922 ci ilin yayina qeder birlikler formalasdirdilar Bu birlikler eyni ilin payizinda Ayan limanindaki Mudafieci ve Batareya gemilerine gelib cixdilar Pepelyaevin boluyu quruya catdiqdan sonra Yakutska getdi 1923 cu ilin martindaki meglubiyyetinin neticesi olaraq o sahile dogru geri cekilmek mecburiyyetinde qaldi 1923 cu ilin yayinda Pepelyaev Stepan Vostresovun komandirlik etdiyi cekistlerin seyyah boluyu terefinden meglub edildi Oxotsk Ayan emeliyyati Onun ordusunun sadece polkovnik Sivkov Anders Stepan ve Leonov terefinden idare olunan hisseleri qurtula bildi Pepelyaevin rehberliyindeki ordu hissesi 230 esker ve 103 zabit teslim oldu Pepelyaevin birliyinden basqa 1920 ci ilden Oxotskda kapitan Yaniginin idareciliyinde usyan boluyu var idi 1921 ci ilde onlara Vladivostokdan gelen Bockaryovun birliyi qosuldu 1922 ci ilin payizinda Vladivostokdan gelen general Vasili Rakitin birliyin idaresini ele kecirdi Eyni ilde Rakitinin birliyi Yakutska yollansa da kapitan Mixailovskinin boluyu seherde qalmisdi Eyni ilin yayinda Oxotsk tutuldu Yanigin qaca bildi Rakitin olduruldu Sibir xususi quvveleri ve hemcinin Nestor Kalandarisvilinin suvari qosun birliyi usyanin basdirilmasinda istirak etdi 1924 1925 Esas meqale 1925 ci ilde yakut Mixail Artemyev ve tunqus Pavel Karamzin idareciliyi altinda Tunqus usyani olaraq adlandirilan usyan Yakutiyada bas verdi Usyancilar Ayan limanindan basqa Nelkan kendini tutmusdular Usyanlardaki meqsed dunya ictimaiyyetine seslenmek ve Tunqus xalqinin musteqilliyinin taninmasina nail olmaq idi Usyan qiyamcilarin teslim olmasi ile sona catdi 1927 ci il Usyanin sentyabrin 15 de baslanmasi planlasdirilirdi ancaq konfederalistler haqqinda sayielerle elaqeli olan kutlevi repressiyalarin baslamasi repressiyalarin sebebi hem de YMSSR daxili ticaretinin narkoman muavini olan D D Yakovlevin denonsasiya idi usyan planlari ile toqqusdu Repressiyalara baxmayaraq Artemyev basda olmaqla bir cox konfederalist cekistlerden yayinmagi bacardi 16 sentyabrda Pavel Ksenofontov S Mixaylov ve P Omorusovun rehberliyi ile usyanci destenin yaradilmasi basladi Sentyabrin 28 de konfederalistlerin ilk iclasinda silahli numayis musteqillik elde etmek cagirisi ile Yakutiya uzerinde yurus kecirmek qerara alindi Oktyabr ayinda Petropavlovsk kendi Artemyevin komandanligi altinda konfederalistlerin destesi terefinden isgal edildi Atlasovun diger menbelerine gore Orada 18 Tungus destesi konfederalistlere qosuldu ve tezlikle Mixaylov destesi kende geldi Seckiler kecirildi neticede Mixailov komandir oldu ve Artemyev destenin qerargah reisi oldu Eyni zamanda Yakutiyada doyusler basladi Pokrovsk kendi Olmarukovun destesi terefinden isgal edildi Yakut ve Olekminski bolgelerinde doyusler getdi konfederalistler Ust Mayski Meginsky ve Amginsky uluslarinda herbi emeliyyatlara basladilar Konfederalistlere qarsi mubarize aparmaq ucun oktyabrin 6 da JACC nin III Fovqelade Sessiyasi cagirildi Bunun uzerine Yakutsk vilayet komitesinin katibi Baykalov K K konfederalistleri quldurlar ve onlarin rehberlerini illuziya ile serxos olan elementler elan etdi Sov IKP B Siyasi Burosunun bir fermanina esasen qiyamin yatirilmasi ucun butun mesuliyyet BDSI nin Simal Serq ekspedisiyasina verildi Noyabrin 8 de Artemyev destesi Abaqa kendini ele kecirmeye calisdi lakin pionerlerin muqavimeti ile qarsilasdi qan tokmek istemeyen Artemyev geri cekilmeyi emr etdi Bundan sonra deste evveller tutulan BDSI agentlerinin serbest buraxildigi Tabalah kendine getdi Noyabrin 18 de Qerb Kangalassky ulusunun Caral kendinde BDSI ile Mixaylov destesi arasinda atisma bas verdi Noyabrin 22 de Mytattsi kendinde P Omorusov ve I Kirillovun 30 ve 26 neferlik desteleri birlesdi Dekabrin 4 de Bor kendinde konfederalistlerin toplantisi kecirildi ve bu iclasda Ksenofontov Merkezi Komitenin bas katibi secildi Merkezi Komitenin uzvluyune P Omorusov G Afanasyev ve daha alti konfederalist secildi Ksenofontovun emisi oglu I Kirillov hemcinin M Artemyev ve A Omorusova Merkezi Nezaret Komissiyasinin Merkezi Idareetme Komissiyasi uzvu oldular Sonra konfederalistler Petropavlovsk kendinde geri cekilmeye basladilar 16 dekabrda Konfederalistlerin quvveleri bolundu 40 neferden ibaret bir qrup Mixaylov Serqi Kangalassky ulusuna getdi Artemyev ve Kirillovun 70 neferlik destesi Namtsi kendi vasitesi ile Dupsinsky ulusuna dogru irelilediler Daha sonra dekabr ayinda Konfederalistler ile Qirmizi Ordu arasinda atisma bas verdi neticede bir Qirmizi Ordu esgeri oldu Serqi Kangalassky ulusundaki Xaryyalax kendinde daha bir toqqusma bas verdi neticede Konfederalistlerden 7 nefer helak oldu ve onlar Maya kendine getmisler Sonra Mixaylov destesi bes ulusdan kecdi kend toplantilarinda Yakut ve Rus dillerinde insanlara muraciet oxudu Kirillovun destesi Xatirik kendinde hucuma meruz qaldi Konfederalistler Ivan Strod ve diger komandirlerin rehberliyi altinda BDSI bolmeleri terefinden teqib edildi Dupsinsky ulusunda birlesen Mixailov ve Kirillovun desteleri Amga cayinin agzina catdi Sonra yeniden bolunduler Mixaylov destesi Ksenofontovla birlesmek ucun Qorni ulusa teref getdi Artemyev ve Kirillov destesi ise Ust Aim qesebesine qeder irelilediler Konfederalist teslimi Partiyanin proqramini teblig etmek olan silahli numayis meqsedinin artiq elde olundugunu nezere alaraq kommunistlerin amnistiya vedlerine inanan Ksenofontov 1928 ci il yanvarin 1 de teslim oldu Ksenofontovdan mektub aldiqdan sonra Mixailovun destesi 27 yanvarda Amginsky ulusunda teslim oldu Fevralin 6 da Artemyev ve Kirillov destesi teslim oldu Bununla alti ayliq silahli numayis basa catmisdi Mehkeme Mart ayinda Bolsevikler Umumittifaq Kommunist Partiyasi Merkezi Komitesinin xususi mehkeme komissiyasi Y V Poluyanin rehberliyi ile Yakutiyaya geldi Aralarinda qiyamla elaqesi olmayan 128 nefer gullelendi 130 nefer muxtelif hebs cezalari aldi Repressiya olunanlar arasinda qiyam haqqinda hec ne bilmeyen ve hetta onu qinayan gorkemli ziyalilar da var idi Xususile iyun ayinda konfederalistleri qinayan Saxa Omuk cemiyyetinin uzvleri repressiya edildi Avqust ayinda Moskvadan gelen bir serencama esasen vezifelerinden asagidakilar cixarildi Yatsik Merkezi Icraiyye Komitesinin sedri Maksim Ammosov Yakutsk Regional Komitesinin katibi Isidov Baraxov ve basqalari IstinadlarAlekseev E O tak nazyvaemoj ksenofontovshine Ilin 1991 Bolshaya chistka 2014 Beloe dvizhenie v Rossii organizacionnaya struktura Moskva 2000 Flagi gosudarstvennyh obrazovanij so vremyon grazhdanskoj vojny do konca 1920 h godov Sajt Flagi Rossii 2013 04 18 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 01 20 Tungusskoe vosstanie 2005 Antonov E P Dvizhenie konfederalistov v Yakutii Sibirskaya Zaimka 2014 12 23 tarixinde Istifade tarixi 2014 12 23 Piskunov S Yakutskie vosstaniya v SSSR 2015 03 17 tarixinde Istifade tarixi 2014 12 23 EdebiyyatPapchinskij A Tumshis M 1937 Bolshaya chistka NKVD protiv ChK 2014 ISBN 5457275353 Kovlekov S I Boyakova S I Tungusskoe vosstanie 1924 1925 gg Yakutsk Izdatelstvo YaGU 2005 ISBN 581760051X 9785817600513 Pronyakin K A Ohotskij rajon chut ne stal Tungusiej Debri DV 08 08 2009 Habarovskij Ekspress 42 14 10 09 14 10 09