Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
"Yağ əvəzinə silah" (ing. Guns versus butter model, rus. Пушки вместо масла) modeli — iqtisadiyyatda hökumətin büdcə və resurslarının müdafiə və hərbi xərclərə yönləndirildiyi, nəticədə sosial rifah xərclərinin azaldıldığı yanaşmanı. Bu modelə görə, dövlət təhsil, səhiyyə, infrastruktur, sosial təminat kimi sahələrdən kəsərək hərbi sahəyə böyük investisiya ayırır. Nəticədə, cəmiyyətin ümumi rifahı və iqtisadi inkişaf yavaşlayır, çünki büdcə balansı hərbi məqsədlərə istiqamətlənir.
"Yağ əvəzinə silah" ifadəsi müəyyən bir dövrdə iqtisadi və sosial şəraitə işarə edə bilər. Əsasən, ölkələrin iqtisadiyyatlarında silahlanmaya daha çox pul ayırıb sülh və rifah üçün tələb olunan resursları azaltma strategiyasını ifadə etmək üçün istifadə olunur. Belə yanaşma, bəzən təhsil, səhiyyə, kənd təsərrüfatı və digər vacib sahələrin inkişafına zərbə vura bilər.
İqtisadi təsirləri
- İstehlak və investisiya azlığı: Dövlətin sosial sahələrə və istehlaka xərcləmək əvəzinə hərbi sahəyə daha çox resurs ayırması, insanların alıcılıq qabiliyyətini və ümumi istehlak səviyyəsini azalda bilər.
- İstehsalın istiqamətlənməsi: Resurslar hərbi sənayeyə yönəldildikcə, digər sektorlar (kənd təsərrüfatı, istehsal, xidmət sahələri) zərər çəkir, çünki həm maliyyə, həm də insan resursları azaldılır.
- İnflyasiya riski: Əgər dövlət çox böyük hərbi xərclər həyata keçirirsə, bu, inflyasiyaya səbəb ola bilər. Çünki istehlak mallarına tələbat azaldıqca qiymətlərin sabit saxlanması çətinləşir.
- Borclanma və büdcə kəsiri: Hərbi xərclər əhəmiyyətli dərəcədə artdıqca, dövlət büdcəsi kəsiri və borclanma riski artır. Bu, ölkənin iqtisadi dayanıqlığını zəiflədə bilər və xarici borcun artmasına səbəb ola bilər.
Tarixi nümunələr
İkinci Dünya Müharibəsi və Soyuq Müharibə dövrlərində bəzi ölkələr, xüsusilə də ABŞ və SSRİ, "yağ əvəzinə silah" modelinə uyğun olaraq iqtisadiyyatlarını əsasən hərbi güclərini artırmağa həsr etdilər. Nəticədə, iqtisadiyyatları ağır yük altında qaldı, sosial sahələrə ayrılan büdcə azaldı və bəzi hallarda bu, iqtisadi tənəzzülə səbəb oldu.
Bu model müasir dövrdə də bəzən təhdidlərə qarşı dövlətlərin müdafiə xərclərini artırdığı hallarda aktuallaşır. Lakin iqtisadiyyatın uzunmüddətli inkişafı üçün balanslı bir büdcə siyasəti daha səmərəli hesab olunur.
İfadənin mənası
“Yağ” məktəblər, xəstəxanalar, parklar və yollar kimi sosial rifahı yaxşılaşdıran qeyri-mühafizə mallarını təmsil edir. “Silah” dedikdə şəxsi heyət – həm qoşunlar, həm də mülki yardım heyəti – həmçinin silahlar, gəmilər və ya tanklar kimi hərbi texnika kimi təhlükəsizlik məhsulları nəzərdə tutulur. Bu iki növ əmtəə bir-biri ilə qarşılıqlı əlaqəni təmsil etdiyinə görə, bir ölkə digərinə mənfi təsir etmədən birini artıra bilməz. Dövlətlər çox vaxt ittifaqlar vasitəsilə müdafiə yükünü bölüşməyə çalışırlar. Bu, dövlətə öz silah istehsalını azaltmağa və resursları sosial yardımlara yönəltməyə imkan verir.
İstinadlar
- "Protest at home – Lyndon B. Johnson – war, domestic". Presidentprofiles.com. 2020-02-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-01-23.
- Hibbs, Douglas. "The 2010 Midterm Election for the US House of Representatives". CEFOS Working Paper. 9. 2010. CiteSeerX 10.1.1.409.410. doi:10.2139/ssrn.1691690. SSRN 1691690. 2020-05-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-11-05.
- Speech at Kensington Town Hall Arxiv surəti 13 may 2012 tarixindən (Wayback Machine) saytında (""), Margaret Thatcher Foundation
- "Guns or Butter". Political Economy. 2011-11-24. 2019-06-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-01-23.
- "Chile Nitrates Exports". Trade Environment Database. Washington, D.C.: American University. 1994-03-09. 2016-03-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-01-23.
- Price Fiushback et al. (2007) Government and the American Economy: A New History. pp. 10, 435.
- Albert Lepawsky (1941). "Paying the Bill for National Defense". Taxes 19. p. 515.
- The Columbia World of Quotations. Columbia University Press. 1996. ISBN .
- Poast, Paul. "Beyond the "Sinew of War": The Political Economy of Security as a Subfield". Annual Review of Political Science (ingilis). 22 (1). 2019-05-11: 223–239. doi:10.1146/annurev-polisci-050317-070912. ISSN 1094-2939.
Ədəbiyyat
- Carlton-Ford, Steve. 2009. Major Armed Conflicts, Militarization, and Life Chances: Pooled Time-Series Analysis. Armed Forces & Society, Vol. 36, No. 5.
- Uk Heo and Sung Deuk Hahm. 2006. Politics, Economics, and Defense Spending in South Korea. Armed Forces & Society, Vol. 32, No. 4.
- Ward, Michael D., David R. Davis and Steve Chan. 1993. Military Spending and Economic Growth in Taiwan. Armed Forces & Society, Vol. 19, No. 4.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Yag evezine silah ing Guns versus butter model rus Pushki vmesto masla modeli iqtisadiyyatda hokumetin budce ve resurslarinin mudafie ve herbi xerclere yonlendirildiyi neticede sosial rifah xerclerinin azaldildigi yanasmani Bu modele gore dovlet tehsil sehiyye infrastruktur sosial teminat kimi sahelerden keserek herbi saheye boyuk investisiya ayirir Neticede cemiyyetin umumi rifahi ve iqtisadi inkisaf yavaslayir cunki budce balansi herbi meqsedlere istiqametlenir Silah ve yag ucun istehsal imkanlari serhedi PPF PPF den kenarda olan X kimi noqteler elcatmazdir B C ve D kimi noqteler silah ve yag arasindaki mubadileni gosterir bu istehsal seviyyelerinde birinin daha cox istehsali digerinin daha az istehsalini teleb edir PPF eyrisi boyunca noqteler qitligin mehdudiyyet oldugu bir dunyada her bir istehsal novunun sabit birlesmelerini temsil edir Bununla bele A PPF daxilindedir ve butun movcud resurslardan istifade etmeyen cixis birlesmesidir Yag evezine silah ifadesi mueyyen bir dovrde iqtisadi ve sosial seraite isare ede biler Esasen olkelerin iqtisadiyyatlarinda silahlanmaya daha cox pul ayirib sulh ve rifah ucun teleb olunan resurslari azaltma strategiyasini ifade etmek ucun istifade olunur Bele yanasma bezen tehsil sehiyye kend teserrufati ve diger vacib sahelerin inkisafina zerbe vura biler Iqtisadi tesirleriIstehlak ve investisiya azligi Dovletin sosial sahelere ve istehlaka xerclemek evezine herbi saheye daha cox resurs ayirmasi insanlarin aliciliq qabiliyyetini ve umumi istehlak seviyyesini azalda biler Istehsalin istiqametlenmesi Resurslar herbi senayeye yoneldildikce diger sektorlar kend teserrufati istehsal xidmet saheleri zerer cekir cunki hem maliyye hem de insan resurslari azaldilir Inflyasiya riski Eger dovlet cox boyuk herbi xercler heyata kecirirse bu inflyasiyaya sebeb ola biler Cunki istehlak mallarina telebat azaldiqca qiymetlerin sabit saxlanmasi cetinlesir Borclanma ve budce kesiri Herbi xercler ehemiyyetli derecede artdiqca dovlet budcesi kesiri ve borclanma riski artir Bu olkenin iqtisadi dayaniqligini zeiflede biler ve xarici borcun artmasina sebeb ola biler Tarixi numunelerIkinci Dunya Muharibesi ve Soyuq Muharibe dovrlerinde bezi olkeler xususile de ABS ve SSRI yag evezine silah modeline uygun olaraq iqtisadiyyatlarini esasen herbi guclerini artirmaga hesr etdiler Neticede iqtisadiyyatlari agir yuk altinda qaldi sosial sahelere ayrilan budce azaldi ve bezi hallarda bu iqtisadi tenezzule sebeb oldu Bu model muasir dovrde de bezen tehdidlere qarsi dovletlerin mudafie xerclerini artirdigi hallarda aktuallasir Lakin iqtisadiyyatin uzunmuddetli inkisafi ucun balansli bir budce siyaseti daha semereli hesab olunur Ifadenin menasi Yag mektebler xestexanalar parklar ve yollar kimi sosial rifahi yaxsilasdiran qeyri muhafize mallarini temsil edir Silah dedikde sexsi heyet hem qosunlar hem de mulki yardim heyeti hemcinin silahlar gemiler ve ya tanklar kimi herbi texnika kimi tehlukesizlik mehsullari nezerde tutulur Bu iki nov emtee bir biri ile qarsiliqli elaqeni temsil etdiyine gore bir olke digerine menfi tesir etmeden birini artira bilmez Dovletler cox vaxt ittifaqlar vasitesile mudafie yukunu bolusmeye calisirlar Bu dovlete oz silah istehsalini azaltmaga ve resurslari sosial yardimlara yoneltmeye imkan verir Istinadlar Protest at home Lyndon B Johnson war domestic Presidentprofiles com 2020 02 12 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2016 01 23 Hibbs Douglas The 2010 Midterm Election for the US House of Representatives CEFOS Working Paper 9 2010 CiteSeerX 10 1 1 409 410 doi 10 2139 ssrn 1691690 SSRN 1691690 2020 05 07 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2024 11 05 Speech at Kensington Town Hall Arxiv sureti 13 may 2012 tarixinden Wayback Machine saytinda Margaret Thatcher Foundation Guns or Butter Political Economy 2011 11 24 2019 06 01 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2016 01 23 Chile Nitrates Exports Trade Environment Database Washington D C American University 1994 03 09 2016 03 04 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2016 01 23 Price Fiushback et al 2007 Government and the American Economy A New History pp 10 435 Albert Lepawsky 1941 Paying the Bill for National Defense Taxes 19 p 515 The Columbia World of Quotations Columbia University Press 1996 ISBN 0 231 10298 4 Poast Paul Beyond the Sinew of War The Political Economy of Security as a Subfield Annual Review of Political Science ingilis 22 1 2019 05 11 223 239 doi 10 1146 annurev polisci 050317 070912 ISSN 1094 2939 EdebiyyatCarlton Ford Steve 2009 Major Armed Conflicts Militarization and Life Chances Pooled Time Series Analysis Armed Forces amp Society Vol 36 No 5 Uk Heo and Sung Deuk Hahm 2006 Politics Economics and Defense Spending in South Korea Armed Forces amp Society Vol 32 No 4 Ward Michael D David R Davis and Steve Chan 1993 Military Spending and Economic Growth in Taiwan Armed Forces amp Society Vol 19 No 4