Xələclər iranda əfqanıstanda Türkmənistanda Pakistanda və digər ölkələrdə məskunlaşmış türkköklü xalqı Dilləri Altay dil

Xələclər – İranda, Əfqanıstanda, Türkmənistanda, Pakistanda və digər ölkələrdə məskunlaşmış türkköklü xalqı. Dilləri Altay dil ailəsinin Türk dilləri qrupunun Arqu yarımqrupuna aiddir. İrandan başqa yaşadıqları ölkələrdə digər xalqlar arasında assimilyasiyaya uğramışlar. Hazırda İranda xələclərin böyük əksəriyyəti azərbaycanlılar ilə qarışsa da, az bir qismi öz dillərini məişət səviyyəsində qorumuşdur. İranın Mərkəzi və Qum ostanlarında yaşayırlar.

Xələclər


Cəmi say	48.000 (2010)
Əhəmiyyətli sayda yaşadığı bölgələr	İran, Əfqanıstan, Türkmənistan, Pakistan.
Dil	Xələc dili
Din	İslam
Yaxın etnik qruplar	Türklər, Azərbaycanlılar

Xələclər Astara rayonunun Şahağac kəndində yaşayırlar. Məsud Məmmədov namizədlik dissertasiyasını Xələc dilinə həsr etmişdir. Xələclər buraya Şandermandan gəlmişlər.

Adı mənşəyi

Divanü Lüğat-it-Türkdə boy adı belə izah edilir;

"….. İyirmi ikilər onlara türkcə "qal ac" deyərlər, "ac qal" deməkdir. Sonradan bunlara "Xalaç" deyilmişdir; əsilləri budur."

Oğuzlar və qıpçaqlar "x"-nı "k"-ya tərcümələr. Bunlar "Xalaçlar"dan bir bölükdür. Bunlar türklərin "qızım" dediyi yerdə "Xızı" deyərlər və yenə o biri türklərin "kandi erdinğ" dediyi yerdə bunlar "xanda erdinğ" deyərlər ki, "harada idin" deməkdir..

Oğuz Dastanında da "Xələc" sözü bir türk boyunun adı olaraq göstərilir və "ac qalmaq" ifadəsindən törədiyi qeyd edilmişdir.

İstinadlar

"Arxivlənmiş surət". 2006-02-20 tarixində . İstifadə tarixi: 2009-07-04.
"Ethnologue: Languages of the World : Khalaj, Turkic". 2009-01-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2009-05-01.
Məhəmmədqızı, Gülşən. ""Subtropik əməliyyatı" nın gizlinləri - Gülşən Məhəmmədqızı yazır". Ədalət (az.). 18 may 2021. 16 January 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 iyun 2022.
Divanü Lügat-it – Türk Tercümesi, çev. Atalay Besim, TDK Yayınları 523, Ankara, 1992, Cilt III, s. 415.
Divanü Lügat-it – Türk Tercümesi, çev. Atalay Besim, TDK Yayınları 523, Ankara, 1992, Cilt III, s. 218.
Ögel B., Türk Mitolojisi, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, Cilt 1, s. 178.

Etnik qrup ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.

[1] "Arxivlənmiş surət". 2006-02-20 tarixində . İstifadə tarixi: 2009-07-04.

[2] "Ethnologue: Languages of the World : Khalaj, Turkic". 2009-01-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2009-05-01.

[3] Məhəmmədqızı, Gülşən. ""Subtropik əməliyyatı" nın gizlinləri - Gülşən Məhəmmədqızı yazır". Ədalət (az.). 18 may 2021. 16 January 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 iyun 2022.

[4] Divanü Lügat-it – Türk Tercümesi, çev. Atalay Besim, TDK Yayınları 523, Ankara, 1992, Cilt III, s. 415.

[5] Divanü Lügat-it – Türk Tercümesi, çev. Atalay Besim, TDK Yayınları 523, Ankara, 1992, Cilt III, s. 218.

[6] Ögel B., Türk Mitolojisi, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, Cilt 1, s. 178.