Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Xan qızı Natəvanın evi — Şuşa şəhərində yerləşən XVIII əsrə aid tarix-memarlıq abidəsi. Binanın birinci mərtəbəsində xidməti xarakterli və xidmətçilərin yaşaması üçün nəzərdə tutulmuş yeddi otaq yerləşir. Cənub tərəfdə üç giriş qapısı yerləşir. Onlardan ortada yerləşən qapı dəhlizə, yanlarda yerləşən digər iki qapı isə yan otaqlara aparır.
| Xan qızı Natəvanın evi | |
|---|---|
 Abidənin 2021-ci ildəki vəziyyəti | |
 | |
| Ölkə |  Azərbaycan |
| Şəhər | Şuşa |
| Yerləşir | Şuşa rayonu |
| Aidiyyatı | Qarabağ xanlığı |
| Memar | Kərbəlayi Səfixan Qarabaği |
| Sifarişçi | Xurşidbanu Natəvan |
| Tikilmə tarixi | XVIII əsr |
| Üslubu | Arran memarlıq məktəbi |
| Vəziyyəti | ermənilər tərəfindən dağıdılıb |
UNESCO Ehtiyat Siyahısı | |
| Tipi | Mədəni |
| Kriteriya | i,iv,v,vi |
| Təyin edilib | 2001 |
| İstinad nöm. | 1574 |
| Dövlət | Azərbaycan |
| Region | Avropa |
| İstinad nöm. | 342 |
| Əhəmiyyəti | Ölkə əhəmiyyətli |
 Sarayın birinci və ikinci mərtəbələrinin planı | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Natəvanın sarayının memarlığı Şuşa şəhərinin yaşayış tikililərinin memarlığı üçün xarakterik olmasa da, böyük maraq kəsb edir. Tikilinin cənub fasadı vertikal şəkildə yerləşdirilmiş bellərlə bölünmüşdür. İkinci mərtəbənin pəncərələrini çərçivəyə alan bellər isə digərləri ilə müqayisədə daha da genişləndirilmişdir.
Tarixi
Xurşidbanu Natəvanın evi Şuşanın ilk zamanlarında inşa edilmiş mülklərindən biridir. Natəvanın sarayı böyük bir ərazini əhatə edən həyət və bu həyətdə müxtəlif xidməti tikililərə də malikdir.
Bülbülün təşəbbüsü ilə Azərbaycan SSR Xalq Maarif Komissarlığının 10 oktyabr 1932-ci il tarixli qərarına əsasən rəsmi olaraq Şuşa Musiqi Məktəbi yaradıldı (bu həm də Azərbaycanda yaradılan ilk uşaq musiqi məktəbi idi). Məktəbə rəhbərlik Həsənov soyadlı şəxsə tapşırıldı. Məktəb Xan qızı Natəvanın evi olmuş binada fəaliyyətə başlamışdı.
1987-ci ildə binada restavrasiya işləri aparılmış və Nizami Gəncəvi adına Milli Azərbaycan Ədəbiyyatı Muzeyinin filialı olan Xurşidbanu Natəvanın ev-muzeyi fəaliyyətə başlamışdır. Muzeyin ilk direktoru Namiq Babayev olmuşdur.
Memarlıq xüsusiyyətləri
Evin cənub divarı kərpicdən, qalan divarları isə yerli daşlardan inşa edilmişdir. Bina planda 24x12.5 metr ölçüyə malikdir və düzbucaqlı formasındadır. Binanın yerdən dama qədər olan hündürlüyü 8.5 metrə bərabərdir. Binanın birinci mərtəbəsində xidməti xarakterli və xidmətçilərin yaşaması üçün nəzərdə tutulmuş yeddi otaq yerləşir. Cənub tərəfdə üç giriş qapısı yer almaqdadır. Onlardan ortada yerləşən qapı dəhlizə, yanlarda yerləşən digər iki qapı isə yan otaqlara aparır.
Aşağı mərtəbənin otaqları iki qrupa bölünür ki, onlardan da birinə dörd, digərinə isə üç otaq daxildir. Bu otaq qrupları arasında əlaqə yalnız dəhliz vasitəsiylə həyata keçirilir.
Parad xüsusiyyəti daşıyan ikinci mərtəbəyə evin qərb divarında inşa edilmi daş pilləkən aparır. İkinci mərtəbənin mərkəzində geniş qonaq zalı, onun ətrafında isə yaşayış üçün nəzərdə tutulmuş dörd otaq yerləşir. Zal, hər iki tərəfdən bütün uzunluğu boyunca 5x3.5 metr ölçülərə malik iri şəbəkə pəncərələr vasitəsiylə işıqlandırılır. Cənub divarında böyük giriş qapısı ətrafında daha iki pəncərə yerləşir. Parad zalının hündürlüyü 5 metrə yaxındır. Altında antresollar yerləşən digər dörd otağın hündürlüyü isə bir qədər azdır. Parad zalının interyerinin bəzədilməsində freska rəsmləri və alebastr üzərində oyma naxışlardan istifadə olunmuşdur.
Natəvanın sarayının memarlığı Şuşa şəhərinin yaşayış tikililərinin memarlığı üçün xarakterik olmasa da, böyük maraq kəsb edir. Tikilinin cənub fasadı vertikal şəkildə yerləşdirilmiş bellərlə bölünmüşdür. İkinci mərtəbənin pəncərələrini çərçivəyə alan bellər isə digərləri ilə müqayisədə daha da genişləndirilmişdir. Bölünmələr arasındakı fərqli məsafələr sayəsində binanın memarlığı quruluqdan xilas edilmişdir. Üstdən əlavə edilmiş horizontal bölünmələr sayəsində fasad düzgün və yüngül xarakter əldə etmişdir.
Evin birinci və ikinci mərtəbəsinin kərpic divarı oxvari tağlar və düzbucaqlı formaya malik pəncərələrlə həll edilmişdir. Üçüncü mərtəbə isə kör kərpic divara malikdir. Fasadın bu cür bölünməsi maraqlı işıq-kölgə oyunu effekti yaratmışdır. Binanın yerli daşlardan tikilmiş və şimala baxan fasadı isə öz formaları ilə yerli Şuşa evlərinin memarlığına daha yaxın olsa da, memarlıq işlərinin keyfiyyətinə görə, bir çox bəy-ağa evlərindən geri qalır.
İstinadlar
- Авалов, Э. В. Архитектура города Шуши и проблемы сохранения его исторического облика. Баку: Элм. 1977. səh. 60.
- Азербайджан (Исторические и достопримечательные места). Б.: Издательство АН Азербайджанской ССР. 1960. səh. 92.
- "Дом-музей Хуршидбану Натаван". 1905.az. 27.01.2015. 2022-08-30 tarixində . İstifadə tarixi: 28 iyul 2019.
- Саркисов, Ализаде, 1950. səh. 127
- Саркисов, Ализаде, 1950. səh. 128
Ədəbiyyat
- Авалов, Э. В. Архитектура города Шуши и проблемы сохранения его исторического облика. Баку: Элм. 1977.
- А. В. Саркисов, А. М. Ализаде. О некоторых архитектурных памятниках Шуши (Памятники архитектуры Азербайджана (сборник материалов), т. II). Москва-Баку. 1950.
- Фатуллаев, Ш. С. Памятники Шуши. Баку. 1970.
- Саламзаде, А. В. Архитектура Азербайджана XVI-XIX вв. Баку. 1964.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Xan qizi Natevanin evi Susa seherinde yerlesen XVIII esre aid tarix memarliq abidesi Binanin birinci mertebesinde xidmeti xarakterli ve xidmetcilerin yasamasi ucun nezerde tutulmus yeddi otaq yerlesir Cenub terefde uc giris qapisi yerlesir Onlardan ortada yerlesen qapi dehlize yanlarda yerlesen diger iki qapi ise yan otaqlara aparir Xan qizi Natevanin eviAbidenin 2021 ci ildeki veziyyeti39 45 53 sm e 46 45 03 s u Olke AzerbaycanSeher SusaYerlesir Susa rayonuAidiyyati Qarabag xanligiMemar Kerbelayi Sefixan QarabagiSifarisci Xursidbanu NatevanTikilme tarixi XVIII esrUslubu Arran memarliq mektebiVeziyyeti ermeniler terefinden dagidilibUNESCO Ehtiyat SiyahisiTipiMedeniKriteriyai iv v viTeyin edilib2001Istinad nom 1574DovletAzerbaycanRegionAvropaAzerbaycandaki tarixi abidelerin milli qeydiyyatiIstinad nom 342EhemiyyetiOlke ehemiyyetliSarayin birinci ve ikinci mertebelerinin plani Vikianbarda elaqeli mediafayllar Natevanin sarayinin memarligi Susa seherinin yasayis tikililerinin memarligi ucun xarakterik olmasa da boyuk maraq kesb edir Tikilinin cenub fasadi vertikal sekilde yerlesdirilmis bellerle bolunmusdur Ikinci mertebenin pencerelerini cerciveye alan beller ise digerleri ile muqayisede daha da genislendirilmisdir TarixiXursidbanu Natevanin evi Susanin ilk zamanlarinda insa edilmis mulklerinden biridir Natevanin sarayi boyuk bir erazini ehate eden heyet ve bu heyetde muxtelif xidmeti tikililere de malikdir Bulbulun tesebbusu ile Azerbaycan SSR Xalq Maarif Komissarliginin 10 oktyabr 1932 ci il tarixli qerarina esasen resmi olaraq Susa Musiqi Mektebi yaradildi bu hem de Azerbaycanda yaradilan ilk usaq musiqi mektebi idi Mektebe rehberlik Hesenov soyadli sexse tapsirildi Mekteb Xan qizi Natevanin evi olmus binada fealiyyete baslamisdi 1987 ci ilde binada restavrasiya isleri aparilmis ve Nizami Gencevi adina Milli Azerbaycan Edebiyyati Muzeyinin filiali olan Xursidbanu Natevanin ev muzeyi fealiyyete baslamisdir Muzeyin ilk direktoru Namiq Babayev olmusdur Memarliq xususiyyetleriSarayin kerpic horgulu yegane fasadiSaray 2022 ci ilde Evin cenub divari kerpicden qalan divarlari ise yerli daslardan insa edilmisdir Bina planda 24x12 5 metr olcuye malikdir ve duzbucaqli formasindadir Binanin yerden dama qeder olan hundurluyu 8 5 metre beraberdir Binanin birinci mertebesinde xidmeti xarakterli ve xidmetcilerin yasamasi ucun nezerde tutulmus yeddi otaq yerlesir Cenub terefde uc giris qapisi yer almaqdadir Onlardan ortada yerlesen qapi dehlize yanlarda yerlesen diger iki qapi ise yan otaqlara aparir Asagi mertebenin otaqlari iki qrupa bolunur ki onlardan da birine dord digerine ise uc otaq daxildir Bu otaq qruplari arasinda elaqe yalniz dehliz vasitesiyle heyata kecirilir Parad xususiyyeti dasiyan ikinci mertebeye evin qerb divarinda insa edilmi das pilleken aparir Ikinci mertebenin merkezinde genis qonaq zali onun etrafinda ise yasayis ucun nezerde tutulmus dord otaq yerlesir Zal her iki terefden butun uzunlugu boyunca 5x3 5 metr olculere malik iri sebeke pencereler vasitesiyle isiqlandirilir Cenub divarinda boyuk giris qapisi etrafinda daha iki pencere yerlesir Parad zalinin hundurluyu 5 metre yaxindir Altinda antresollar yerlesen diger dord otagin hundurluyu ise bir qeder azdir Parad zalinin interyerinin bezedilmesinde freska resmleri ve alebastr uzerinde oyma naxislardan istifade olunmusdur Natevanin sarayinin memarligi Susa seherinin yasayis tikililerinin memarligi ucun xarakterik olmasa da boyuk maraq kesb edir Tikilinin cenub fasadi vertikal sekilde yerlesdirilmis bellerle bolunmusdur Ikinci mertebenin pencerelerini cerciveye alan beller ise digerleri ile muqayisede daha da genislendirilmisdir Bolunmeler arasindaki ferqli mesafeler sayesinde binanin memarligi quruluqdan xilas edilmisdir Ustden elave edilmis horizontal bolunmeler sayesinde fasad duzgun ve yungul xarakter elde etmisdir Evin birinci ve ikinci mertebesinin kerpic divari oxvari taglar ve duzbucaqli formaya malik pencerelerle hell edilmisdir Ucuncu mertebe ise kor kerpic divara malikdir Fasadin bu cur bolunmesi maraqli isiq kolge oyunu effekti yaratmisdir Binanin yerli daslardan tikilmis ve simala baxan fasadi ise oz formalari ile yerli Susa evlerinin memarligina daha yaxin olsa da memarliq islerinin keyfiyyetine gore bir cox bey aga evlerinden geri qalir IstinadlarAvalov E V Arhitektura goroda Shushi i problemy sohraneniya ego istoricheskogo oblika Baku Elm 1977 seh 60 Azerbajdzhan Istoricheskie i dostoprimechatelnye mesta B Izdatelstvo AN Azerbajdzhanskoj SSR 1960 seh 92 Dom muzej Hurshidbanu Natavan 1905 az 27 01 2015 2022 08 30 tarixinde Istifade tarixi 28 iyul 2019 Sarkisov Alizade 1950 seh 127 Sarkisov Alizade 1950 seh 128EdebiyyatAvalov E V Arhitektura goroda Shushi i problemy sohraneniya ego istoricheskogo oblika Baku Elm 1977 A V Sarkisov A M Alizade O nekotoryh arhitekturnyh pamyatnikah Shushi Pamyatniki arhitektury Azerbajdzhana sbornik materialov t II Moskva Baku 1950 Fatullaev Sh S Pamyatniki Shushi Baku 1970 Salamzade A V Arhitektura Azerbajdzhana XVI XIX vv Baku 1964 Hemcinin baxSusa Dovlet Tarix Memarliq Qorugu Xan qizi bulagi