Xoy Tarixi-Memarlıq Kompleksi

Xoy Tarixi-Memarlıq Kompleksi — Çeçenistanın Vedeno rayonunun Xoy kəndində yerləşir. Kompleks Arqun Muzey-Qoruğunun bir hissəsidir. Kompleks Rusiya Federasiyasının qorunan mədəni irs obyektləri siyahısına daxildir. Xoy 2018-2020-ci illərdə Tarixi-Memarlıq Kompleksinin bərpası həyata keçirilmişdir.

Xoy Tarixi-Memarlıq Kompleksi
^HGYO
Ölkə	Rusiya→Çeçenistan
Rayon	Vedeno rayonu
Yerləşir	Vedeno rayonu
Tikilmə tarixi	XII-XIX əsrlər
Vəziyyəti	restavrasiya olunub
Əhəmiyyəti	Ölkə əhəmiyyətli

Təsviri

Xoy Tarixi-Memarlıq Kompleksinin ərazisində yüzdən çox tarixi obyekt vardır. Bunların arasına həm yaşayış evləri, həm də inzibati binalar daxildir. o cümlədən Vaynax qalasının memarlığının iki qülləsi, iki məscid, 17 yaşayış qülləsi, sakllar vardır. Bu tarixi obyektlərdən 24-ü dövlət mühafizəsindədir. Onlar xüsusi olaraq qorunur. Kompleksdə olan qüllələrinin hündürlüyü 16 metrdir. Kompleksin ilk tikililəri XII əsrə, sonuncu tikilisi isə XIX əsrə aiddir. Əvvəlcə konstruksiyalar möhkəmləndirici məhluldan istifadə edilmədən tikilmişdir. Binalar daşların bir-birilərinə möhkəm və diqqətli bərkidilməsi ilə ucaldılıb. Sonrakı tikililərdə isə gil məhlullardan istifadə edilməyə başlanılır.

Qeyd edək ki, çeçenlərin və inquşların deportasiyasına qədər Xoy kəndi respublikanın dağlıq hissəsində əhalinin ən sıx məskunlaşdığı məntəqələrdən biri idi. Bu səbəbdən o dövrə qədər burda olan tikililər əhali tərəfindən qorunurdu.

2013-cü ildə Xoy Tarixi-Memarlıq Kompleksi Rusiyanın mədəni irs obyekti kimi tanınıb. 2018-ci ildə onun bərpası üzrə işlərə başlanılıb. Həmin vaxt onun ərazisində sağlam qalmış tikililər yox idi - damlar dağılmış, qapı və pəncərə ətrafları boş idi. Bərpa işlərinə 60 respublika idarəsi cəlb edilmişdi. Bərpa Rusiya Mədəniyyət Nazirliyinin dəstəyi ilə həyata keçirilib.

2017-ci ildə yaxınlıqdakı Xoy Tarixi-Memarlıq Kompleksi Kezenoyam gölündə turizm klasterinin yaradılması başa çatdırılaraq, kompleksə giriş yolları asfaltlanıb. Bundan sonra yerli və digər ölkələrdən gələn turistlər Xoy Tarixi-Memarlıq Kompleksini ziyarət etməyə başladılar. 2019-cu ildə kompleksdən “Kezenoyam - 2019” cığırla qaçış yarışının treki keçib. Növbəti il kompleksdə 2 günlük yay trekinin mərhələləri yarışlarından biri keçirildi. Kompleksdə respublika televiziya müsabiqələrindən biri “Sinməxalş” (“Mənəvi dəyərlər”) keçirilib.

2020-ci ilin iyul ayına kimi kompleksin əksər binaları bərpa olunub.

İstinadlar

1. Давлетбаев
2. Текеев
3. "Об отнесении памятников истории и культуры на территории Чеченской Республики к объектам культурного наследия регионального значения". Министерство культуры РФ (rus). 2021-09-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-09-08.
4. Баудинов

Xarici keçidlər

• Текеев Ислам. "Пробуждение древнего аула. В Чечне реставрируют средневековое поселение Хой". Аргументы и факты. Ставрополь (rus). 2020-07-31. İstifadə tarixi: 2021-09-08.
• Давлетбаев Элихан. "ЧЕЧНЯ. Историко-архитектурный комплекс Хой насчитывает более 100 объектов средневековой культуры". Чечен-инфо (rus). 2020-07-17. İstifadə tarixi: 2021-09-08.
• Баудинов Элихан, Чабаева Камилла. "Восстановление историко-архитектурного комплекса «Хой» служит его сохранению для будущих поколений". Seldon news (rus). 2020-10-09. İstifadə tarixi: 2021-09-08.
• "Хойский историко-архитектурный комплекс". Карта РФ (rus). İstifadə tarixi: 2021-09-08.
•  Хойский историко-архитектурный комплекс