Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Xeroneya döyüşü — E.ə. 338-ci ildə II Filippin Yunanıstana taxıl ixrac edən Qara dəniz boyu şəhərlərini öz nəzarəti altına almaq üçün Hellespont sahilindəki Perinf şəhərini mühasirəyə aldı. Makedoniya çarının atdığı bu addım yunan dövlətlərinin çoxunu təşvişə saldı. Afinada Filokrat sülhündən sonra mövqeyi zəifləmiş demokratik liqa yenidən üstünlük əldə etmişdi. Afinalılar Hellesponta böyük donanma göndərib Bizans yaxınlığındakı dəniz döyüşündə makedoniyalılara məğlub olmuşdur
| Xeroneya döyüşü | |
|---|---|
 | |
| Tarix | e.ə. 338 |
| Yeri | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Lakin Bizans məğlubiyyətinin əvəzini çıxmaq və itirilmiş hərbi nüfuzunu bərpa etmək üçün II Filipp skif çarı Atey ilə müharibəyə başlasa da döyüş əməliyyatları gah bu, gah da qarşı tərəfin üstünlüyü ilə səciyyələnən yorucu müharibə xarakteri almışdı və makedoniyalilara uğur gətirmədi. Beləki, bu müharibə makedoniyalılar böyük qənimət, o cümlədən 20 min at əldə etdilər, lakin döyüşkən Frakiya tayfalarından olan triballar qəfildən Filippin qoşunlarına hücum edərək onlara böyük zərbə vurdular və ələ keçirdikləri bütün qənimətləri zəbt etdilər. Makedoniyalılar Frakiyanı özlərinə tabe edə bilməyib, böyük çətinliklərlə geriyə çəkilməli oldular.
II Filippin bu məğlubiyyətləri Yunanıstanda, xüsusilə Afinada antimakedoniya əhval-ruhiyyəsini xeyli canlandırdı. II Filip yenidən diqqəti diplomatiyaya yönəltdi və müttəfiqlər arası münasibətləri pozmaq üçün intriqaya əl atdı ki, bunun nəticələri özünü çox da gözlətmədi. E.ə. 339-cu ildə yunan şəhər-dövlətləri arasında başlanmış ikinci "müqəddəs müharibə"də iştirak edən II Filipp qısa müddətə Orta Yunanıstanda möhkəmləndi və itirilmiş mövqelərini bərpa etməyə müvəffəq oldu. Bu isə yenidən yunan şəhərlərini II Filippə qarşı birləşməyə vadar edirdi. Yunan polislərinin taleyinin həll edildiyi bu dövrdə bir sıra, hətta keçmişdə bir-biri ilə düşmən olan yunan dövlətləri – Afina, Fiv, Meqara, Korinf və başqaları II Filippə qarşı koalisiya yaradıb, böyük qoşun toplayaraq Makedoniya ilə müharibəyə hazırlaşırdılar. Nəhayət, e.ə. 338-ci ilin payızında Beotiyadakı Xeroneya şəhəri yaxınlığında döyüş bəşlayır. Amansız döyüşdə Fiv və Afina qoşunlarının zərbə qüvvəsi darmadağın edilir. Qüvvələr arasında təxmini bərabərliyin olmasına baxmayaraq (Filippin 30 min piyada, 2 min süvari qoşunu var idi, müttəfiqlərin qoşunlarının sayı isə bir qədər artıq idi) qələbə sayla yox, bacarıqla əldə edilir. Bu döyüşdə fivlərin məşhur "müqəddəs drujina"sı məhv edilir, başçısı isə öldürülür. Afina qoşunlarından 1000 nəfəri öldürülür, 2000 isə əsr alınır.
Döyüşdə II Filippin oğlu 18 yaşlı İsgəndər ordunun sol cinahına komandanlıq edirdi. II Filipp sonralar demişdi ki, Xeroneya döyüşü zamanı İskəndər mənim sol cinahımda idi, lakin sağ əlim idi. Onun sol cinahdan başladığı hücum mənim mərkəz və sağ cinahdakı qələbəmə gətirib çıxardı və bununla da yunan qoşununun birləşmiş qüvvələri əvvəlcə geri oturuldu, sonra isə darmadağın edildi.
Xeroneya döyüşü Yunanıstanın tarixi taleyində böyük dönüşə səbəb oldu. Mənbələrdə deyilirdi ki, Xeroneya döyüşündə həlak olanların cəsədlərinin yığılıb basdırılması ilə Yunanıstanın da istiqlaliyyəti və azadlığı da dəfn edildi. Bununla da bütün Yunanıstan II Filippin hakimiyyəti altına düşdü. Yunan dövlətlərinin çoxunda hakimiyyət başına Makedoniya tərəfdarları olan oliqarxlar gəlirdilər və e.ə. 337-ci ildə Korinfdə bütün yunan dövlətlərinin (Spartadan başqa) və Makedoniyanın iştirak etdiyi sinedrion (ümumi iclas) adlanan məşhur Panellin konqresi çağrıldı. Konqresdə ümumi sülh elan edildi, yunan şəhərləri arasında müharibələr qadağan olundu və Panellin ittifaqı təsis olundu. Konqresdə qəbul edilmiş bir sıra yeniliklərin içərisində İrana müharibə elan edilməsi mühüm yer tuturdu. Konqresdən sonra II Filipp Panellin ittifaqının hegomonu oldu. II Filipp bütün Eladanı siyasi cəhətdən birləşdirə bilmiş, bununla da faktiki olaraq Yunanıstan Makedoniyanın hegomonluğu altına keçirmişdi.
İstinadlar
 | Tarix ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. Etdiyiniz redaktələri mənbə və istinadlarla əsaslandırmağı unutmayın. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu adin diger istifade formalari ucun bax Xeroneya doyusu Xeroneya doyusu E e 338 ci ilde II Filippin Yunanistana taxil ixrac eden Qara deniz boyu seherlerini oz nezareti altina almaq ucun Hellespont sahilindeki Perinf seherini muhasireye aldi Makedoniya carinin atdigi bu addim yunan dovletlerinin coxunu tesvise saldi Afinada Filokrat sulhunden sonra movqeyi zeiflemis demokratik liqa yeniden ustunluk elde etmisdi Afinalilar Hellesponta boyuk donanma gonderib Bizans yaxinligindaki deniz doyusunde makedoniyalilara meglub olmusdurXeroneya doyusuTarix e e 338Yeri Xeroneya Vikianbarda elaqeli mediafayllar Lakin Bizans meglubiyyetinin evezini cixmaq ve itirilmis herbi nufuzunu berpa etmek ucun II Filipp skif cari Atey ile muharibeye baslasa da doyus emeliyyatlari gah bu gah da qarsi terefin ustunluyu ile seciyyelenen yorucu muharibe xarakteri almisdi ve makedoniyalilara ugur getirmedi Beleki bu muharibe makedoniyalilar boyuk qenimet o cumleden 20 min at elde etdiler lakin doyusken Frakiya tayfalarindan olan triballar qefilden Filippin qosunlarina hucum ederek onlara boyuk zerbe vurdular ve ele kecirdikleri butun qenimetleri zebt etdiler Makedoniyalilar Frakiyani ozlerine tabe ede bilmeyib boyuk cetinliklerle geriye cekilmeli oldular II Filippin bu meglubiyyetleri Yunanistanda xususile Afinada antimakedoniya ehval ruhiyyesini xeyli canlandirdi II Filip yeniden diqqeti diplomatiyaya yoneltdi ve muttefiqler arasi munasibetleri pozmaq ucun intriqaya el atdi ki bunun neticeleri ozunu cox da gozletmedi E e 339 cu ilde yunan seher dovletleri arasinda baslanmis ikinci muqeddes muharibe de istirak eden II Filipp qisa muddete Orta Yunanistanda mohkemlendi ve itirilmis movqelerini berpa etmeye muveffeq oldu Bu ise yeniden yunan seherlerini II Filippe qarsi birlesmeye vadar edirdi Yunan polislerinin taleyinin hell edildiyi bu dovrde bir sira hetta kecmisde bir biri ile dusmen olan yunan dovletleri Afina Fiv Meqara Korinf ve basqalari II Filippe qarsi koalisiya yaradib boyuk qosun toplayaraq Makedoniya ile muharibeye hazirlasirdilar Nehayet e e 338 ci ilin payizinda Beotiyadaki Xeroneya seheri yaxinliginda doyus beslayir Amansiz doyusde Fiv ve Afina qosunlarinin zerbe quvvesi darmadagin edilir Quvveler arasinda texmini beraberliyin olmasina baxmayaraq Filippin 30 min piyada 2 min suvari qosunu var idi muttefiqlerin qosunlarinin sayi ise bir qeder artiq idi qelebe sayla yox bacariqla elde edilir Bu doyusde fivlerin meshur muqeddes drujina si mehv edilir bascisi ise oldurulur Afina qosunlarindan 1000 neferi oldurulur 2000 ise esr alinir Doyusde II Filippin oglu 18 yasli Isgender ordunun sol cinahina komandanliq edirdi II Filipp sonralar demisdi ki Xeroneya doyusu zamani Iskender menim sol cinahimda idi lakin sag elim idi Onun sol cinahdan basladigi hucum menim merkez ve sag cinahdaki qelebeme getirib cixardi ve bununla da yunan qosununun birlesmis quvveleri evvelce geri oturuldu sonra ise darmadagin edildi Xeroneya doyusu Yunanistanin tarixi taleyinde boyuk donuse sebeb oldu Menbelerde deyilirdi ki Xeroneya doyusunde helak olanlarin cesedlerinin yigilib basdirilmasi ile Yunanistanin da istiqlaliyyeti ve azadligi da defn edildi Bununla da butun Yunanistan II Filippin hakimiyyeti altina dusdu Yunan dovletlerinin coxunda hakimiyyet basina Makedoniya terefdarlari olan oliqarxlar gelirdiler ve e e 337 ci ilde Korinfde butun yunan dovletlerinin Spartadan basqa ve Makedoniyanin istirak etdiyi sinedrion umumi iclas adlanan meshur Panellin konqresi cagrildi Konqresde umumi sulh elan edildi yunan seherleri arasinda muharibeler qadagan olundu ve Panellin ittifaqi tesis olundu Konqresde qebul edilmis bir sira yeniliklerin icerisinde Irana muharibe elan edilmesi muhum yer tuturdu Konqresden sonra II Filipp Panellin ittifaqinin hegomonu oldu II Filipp butun Eladani siyasi cehetden birlesdire bilmis bununla da faktiki olaraq Yunanistan Makedoniyanin hegomonlugu altina kecirmisdi Istinadlar Tarix ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Etdiyiniz redakteleri menbe ve istinadlarla esaslandirmagi unutmayin