Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Xankəndi talanları və ya Xankəndi poqromları — Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ bölgəsinin Xankəndi şəhərində 1988-ci ilin sentyabrın 18-də yerli azərbaycanlı əhalisinə qarşı törədilmiş kütləvi talanlar və poqrom aktı. Hadisənin baş vermə səbəbi Dağlıq Qarabağa sahib olmaq üçün erməni millətçilərinin yerli azərbaycanlı əhalinin etnik təmizlənmə prosesinin bir hissəsi.
| Xankəndi talanları | |
|---|---|
| Əsas münaqişə: Dağlıq Qarabağ münaqişəsi | |
 Erməni millətçilərinin Xankəndində şəhərdən azərbaycanlıları qovmaq tələbi ilə keçirdiyi mitinq | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Ermənistan SSR-dən gəlmiş erməni millətçi emissarları | |
| Yeri | Xankəndi və Kərkicahan |
| Hücumun hədəfi | Xankəndi və Kərkicahan azərbaycanlıları |
| Tarix |
|
| Hücum metodu | Talanlar, Terror |
| Ölü sayı | 2 nəfər |
1988-ci il 18 sentyabrında ermənilərin Xankəndi şəhərində törətdikləri vəhşiliklər Ermənistan SSR-dən gəlmiş erməni millətçi emissarların təşkilatçılığı və iştirakı ilə törədilmişdir.
Tarixi
Ermənistan SSR-dən gəlmiş erməni millətçi emissarlarının təşkilatçılığı ilə Xankəndində ermənilər Dağlıq Qarabağın Azərbaycandan qoparılaraq Ermənistana verilməsi tələbi ilə icazəsiz mitinqlərə başladılar. İlk mitinq 1988-ci il fevralın 13-də Xankəndinin mərkəzi meydanında təşkil olundu. Bundan bir həftə sonra, fevralın 20-də Dağlıq Qarabağ Ali Sovetindəki erməni deputatlar qanunsuz olaraq vilayətin Azərbaycanın tərkibindən ayrılaraq Ermənistan SSR-ə birləşdirilməsi məsələsini qaldırdılar. Bu, Dağlıq Qarabağda yaşayan azərbaycanlıların kəskin narazılığına səbəb oldu. Bundan sonra Sovet rəhbərliyi vəziyyəti stabilləşdirmək üçün Xankəndinə Daxili Qoşunların batalyonunu göndərdi. Elə həmin aylardan etibarən ermənilərin azərbaycanlılara qarşı terror hərəkatı başlandı.
Xankəndi erməniləri Şuşaya gələn su kəmərini zəhərləməyə cəhd etdilər. Fevralın 20-də Xankəndi mərkəzi xəstəxanasında təcrübə keçən iki azərbaycanlı tələbə qız ermənilər tərəfindən zorlandı. 2 gün sonra isə Ağdamdan yüzlərlə azərbaycanlı gənc bunun qisasını almaq üçün Xankəndinə yürüş etdilər. Onların qarşısı Əsgəranda silahlı ermənilər və rus əsgərləri tərəfindən kəsildi. Baş verən qarşıdurmada iki azərbaycanlı qətlə yetrildi, çoxlu sayda insan isə yaralandı.
1988-ci il 14 mayda Şuşada azərbaycanlılar 5 min nəfərin iştirak etdiyi mitinq keçirir. Mitinqdə erməni silahlılarının hücumlarına son qoyulması tələb edilir. 1988-ci il 16 mayda ermənilər Xankəndində bir qrup azərbaycanlını döyərək maşına yığır və Şuşaya göndərirlər. 1988-ci il 16 mayda Bakıda Dağlıq Qarabağ ermənilərinin separatçı hərəkətlərinə, Ermənistandan gələn emisarların oradakı fəaliyyətinə son qoyulması tələbləri ilə mitinq keçirilir.
1988-ci il 15 iyunda Ermənistan Ali Soveti Dağlıq Qarabağın Ermənistana birləşdirilməsi barədə qərar qəbul edir. 1988-ci il 24 iyunda Arkadi Volski Moskvanın xüsusi nümayəndəsi kimi Dağlıq Qarabağa göndərilir. Ermənilər havadarlarına arxayın olaraq cinayət əməllərininin miqyasını günü-gündən artırmağa başladılar.
Talanlar
1988-ci ilin 18 sentyabrı isə tarixə növbəti erməni vəhşiliklərinin günü kimi yazıldı. Həmin gün silahlı ermənilər Xankəndi şəhərində yaşayan azərbaycanlıların evlərinə hücum etdilər. Evlərə basqın əvvəlcədən planlaşdırıldığından azərbaycanlıların ev telefonları da kəsilmişdi. Xankəndi şəhər daxili işlər şöbəsinin ictimai təhlükəsizlik bölməsinin rəisi mayor Şahbazyanın başçılığı ilə ayrı-ayrı silahlı qruplar azərbaycanlıların yaşadıqları evləri nəzarətə götürmüşdülər. Bu cinayətkar qrupların ilk tapşırığı azərbaycanlıların evlərinin yandırılması idi. 18 sentyabr tarixində, ümumilikdə, Xankəndi şəhərində 63 ev yandırıldı. İki gün ərzində şəhərdə 270-dən artıq ev qarət olundu.
Azərbaycanlıların daha çox yaşadığı Sabir küçəsində və Lesnoy küçəsində Kərpiçxana adlanan məhlədə isə ermənilər ciddi müqavimətə rast gəldilər. Əli yalın, silahsız azərbaycanlılar bu dəfə öz evlərini qorumağı bacardılar.
Ermənilərin digər bir böyük silahlı qrupu isə Kərkicahana hücum etdilər. Mərdliklə müdafiə olunan kərkicahanlılar bu hücumu dəf edə bildilər. Həmçinin, həmin gün ermənilərin Xocalıya hücumu da dəf olundu.
Nəticəsi
Bu hadisədən sonra SSRİ rəhbərliyi vəziyyətin məcrasından çıxdığını gördülər. Onlar hadisələr haqqında Moskvada qərar qəbul etdilər. 19 – 21 sentyabr tarixlərində isə hərbçilərin müşayiəti ilə azərbaycanlılar Xankəndindən Şuşaya köçürüldü. Bu proseslə də azərbaycanlıların Xankəndi şəhərindən etnik təmizlənməsi prosesinə başlanıldı. Sentyabrın 21-dən isə Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinin ərazisində Xankəndində komendant saatı tətbiq edildi. Gərginlik azalsa da, bu müvəqqəti hal idi. Sonrakı hadisələr də sübut etdi ki, həmin günlər Xankəndində yaranmış nisbi sakitlik şəraitində ermənilər yeni işğalçılıq planları qurublar.
Həmçinin bax
İstinadlar
Bu məqalədəki istinadlar müvafiq ilə göstərilməlidir. |
- Истоки конфликта // Страна и мир. № № 6. Мюнхен. ноябрь-декабрь 1988. 27—33. ISSN 0178—5036 (#bad_issn).
- "Карабах: хронология конфликта". 2012-07-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-08-28.
- "Kommunist" (Ermənistan KP MK orqanı), 16 iyun 1988-ci il; Нагорный Карабах: Разум победит, стр.84.
- Azərbaycan tarixi (PDF) // Respublikanın ictimai-siyasi həyatı (80-ci illərin II yarısı). VII ("CBS-PP" MMC 25000 nüs.). Bakı: Elm. Tahir Qaffarov. 2008. səh. 198. ISBN .
- . 2020-11-01 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-08-28.
- "1988-ci il, 18 sentyabr, Xankəndi şəhəri…". 2022-04-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-08-28.
- "1988-ci il, 18 sentyabr, Xankəndi şəhəri…". 2022-04-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-08-28.
- "18 sentyabr: Xankəndlilərin yaddaşından silinməyən gün. Flora QASIMOVA, 525-ci qəzet.- 2011.- 20 sentyabr.- S.5". 2020-09-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-08-28.
- Трагедия длиною в два года, стр.34.
- События вокруг НКАО в кривом зеркале фальсификаторов. Сборник документов. Баку, 1989, стр.51.
- "Бакинский рабочий" qəzeti, 20 sentyabr 1988-ci il
Xarici keçidlər
- "Xankəndi qırğınları" adlı yeni kampaniyaya start verilib — VİDEO
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Xankendi talanlari ve ya Xankendi poqromlari Azerbaycanin Dagliq Qarabag bolgesinin Xankendi seherinde 1988 ci ilin sentyabrin 18 de yerli azerbaycanli ehalisine qarsi toredilmis kutlevi talanlar ve poqrom akti Hadisenin bas verme sebebi Dagliq Qarabaga sahib olmaq ucun ermeni milletcilerinin yerli azerbaycanli ehalinin etnik temizlenme prosesinin bir hissesi Xankendi talanlariEsas munaqise Dagliq Qarabag munaqisesiErmeni milletcilerinin Xankendinde seherden azerbaycanlilari qovmaq telebi ile kecirdiyi mitinqUmumi melumatlarErmenistan SSR den gelmis ermeni milletci emissarlariYeri Xankendi ve KerkicahanHucumun hedefi Xankendi ve Kerkicahan azerbaycanlilariTarix 18 sentyabr 1988Hucum metodu Talanlar TerrorOlu sayi 2 nefer 1988 ci il 18 sentyabrinda ermenilerin Xankendi seherinde toretdikleri vehsilikler Ermenistan SSR den gelmis ermeni milletci emissarlarin teskilatciligi ve istiraki ile toredilmisdir TarixiErmenistan SSR den gelmis ermeni milletci emissarlarinin teskilatciligi ile Xankendinde ermeniler Dagliq Qarabagin Azerbaycandan qoparilaraq Ermenistana verilmesi telebi ile icazesiz mitinqlere basladilar Ilk mitinq 1988 ci il fevralin 13 de Xankendinin merkezi meydaninda teskil olundu Bundan bir hefte sonra fevralin 20 de Dagliq Qarabag Ali Sovetindeki ermeni deputatlar qanunsuz olaraq vilayetin Azerbaycanin terkibinden ayrilaraq Ermenistan SSR e birlesdirilmesi meselesini qaldirdilar Bu Dagliq Qarabagda yasayan azerbaycanlilarin keskin naraziligina sebeb oldu Bundan sonra Sovet rehberliyi veziyyeti stabillesdirmek ucun Xankendine Daxili Qosunlarin batalyonunu gonderdi Ele hemin aylardan etibaren ermenilerin azerbaycanlilara qarsi terror herekati baslandi Xankendi ermenileri Susaya gelen su kemerini zeherlemeye cehd etdiler Fevralin 20 de Xankendi merkezi xestexanasinda tecrube kecen iki azerbaycanli telebe qiz ermeniler terefinden zorlandi 2 gun sonra ise Agdamdan yuzlerle azerbaycanli genc bunun qisasini almaq ucun Xankendine yurus etdiler Onlarin qarsisi Esgeranda silahli ermeniler ve rus esgerleri terefinden kesildi Bas veren qarsidurmada iki azerbaycanli qetle yetrildi coxlu sayda insan ise yaralandi 1988 ci il 14 mayda Susada azerbaycanlilar 5 min neferin istirak etdiyi mitinq kecirir Mitinqde ermeni silahlilarinin hucumlarina son qoyulmasi teleb edilir 1988 ci il 16 mayda ermeniler Xankendinde bir qrup azerbaycanlini doyerek masina yigir ve Susaya gonderirler 1988 ci il 16 mayda Bakida Dagliq Qarabag ermenilerinin separatci hereketlerine Ermenistandan gelen emisarlarin oradaki fealiyyetine son qoyulmasi telebleri ile mitinq kecirilir 1988 ci il 15 iyunda Ermenistan Ali Soveti Dagliq Qarabagin Ermenistana birlesdirilmesi barede qerar qebul edir 1988 ci il 24 iyunda Arkadi Volski Moskvanin xususi numayendesi kimi Dagliq Qarabaga gonderilir Ermeniler havadarlarina arxayin olaraq cinayet emellerininin miqyasini gunu gunden artirmaga basladilar Talanlar1988 ci ilin 18 sentyabri ise tarixe novbeti ermeni vehsiliklerinin gunu kimi yazildi Hemin gun silahli ermeniler Xankendi seherinde yasayan azerbaycanlilarin evlerine hucum etdiler Evlere basqin evvelceden planlasdirildigindan azerbaycanlilarin ev telefonlari da kesilmisdi Xankendi seher daxili isler sobesinin ictimai tehlukesizlik bolmesinin reisi mayor Sahbazyanin basciligi ile ayri ayri silahli qruplar azerbaycanlilarin yasadiqlari evleri nezarete goturmusduler Bu cinayetkar qruplarin ilk tapsirigi azerbaycanlilarin evlerinin yandirilmasi idi 18 sentyabr tarixinde umumilikde Xankendi seherinde 63 ev yandirildi Iki gun erzinde seherde 270 den artiq ev qaret olundu Azerbaycanlilarin daha cox yasadigi Sabir kucesinde ve Lesnoy kucesinde Kerpicxana adlanan mehlede ise ermeniler ciddi muqavimete rast geldiler Eli yalin silahsiz azerbaycanlilar bu defe oz evlerini qorumagi bacardilar Ermenilerin diger bir boyuk silahli qrupu ise Kerkicahana hucum etdiler Merdlikle mudafie olunan kerkicahanlilar bu hucumu def ede bildiler Hemcinin hemin gun ermenilerin Xocaliya hucumu da def olundu NeticesiBu hadiseden sonra SSRI rehberliyi veziyyetin mecrasindan cixdigini gorduler Onlar hadiseler haqqinda Moskvada qerar qebul etdiler 19 21 sentyabr tarixlerinde ise herbcilerin musayieti ile azerbaycanlilar Xankendinden Susaya kocuruldu Bu prosesle de azerbaycanlilarin Xankendi seherinden etnik temizlenmesi prosesine baslanildi Sentyabrin 21 den ise Dagliq Qarabag Muxtar Vilayetinin erazisinde Xankendinde komendant saati tetbiq edildi Gerginlik azalsa da bu muveqqeti hal idi Sonraki hadiseler de subut etdi ki hemin gunler Xankendinde yaranmis nisbi sakitlik seraitinde ermeniler yeni isgalciliq planlari qurublar Hemcinin baxIstinadlarBu meqaledeki istinadlar muvafiq istinad sablonlari ile gosterilmelidir Istoki konflikta Strana i mir 6 Myunhen noyabr dekabr 1988 27 33 ISSN 0178 5036 bad issn Karabah hronologiya konflikta 2012 07 11 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 08 28 Kommunist Ermenistan KP MK orqani 16 iyun 1988 ci il Nagornyj Karabah Razum pobedit str 84 Azerbaycan tarixi PDF Respublikanin ictimai siyasi heyati 80 ci illerin II yarisi VII CBS PP MMC 25000 nus Baki Elm Tahir Qaffarov 2008 seh 198 ISBN 978 9952 448 48 1 2020 11 01 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 08 28 1988 ci il 18 sentyabr Xankendi seheri 2022 04 01 tarixinde Istifade tarixi 2020 08 28 1988 ci il 18 sentyabr Xankendi seheri 2022 04 01 tarixinde Istifade tarixi 2020 08 28 18 sentyabr Xankendlilerin yaddasindan silinmeyen gun Flora QASIMOVA 525 ci qezet 2011 20 sentyabr S 5 2020 09 17 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 08 28 Tragediya dlinoyu v dva goda str 34 Sobytiya vokrug NKAO v krivom zerkale falsifikatorov Sbornik dokumentov Baku 1989 str 51 Bakinskij rabochij qezeti 20 sentyabr 1988 ci ilXarici kecidler Xankendi qirginlari adli yeni kampaniyaya start verilib VIDEO