Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Xalq təqvimi - rəsmiyyəti olmayan və müəyyən bir bölgəyə xas olan ya da ümumi qəbul edilməyən təqvim.
Xüsusiyyətləri
Bir bölgədə yaşayan birliklərin ənənəvi mədəni irs olaraq nəsildən nəslə köçürdüyü təbiət hadisələrinə söykənən təcrübələri və uzun davamlı təcrübələrə söykənən tarixi, etik, dini, mifoloji, əkinçilik işarələrin zamanın keçişini və müəyyən dövrlərini xatırlatma vəzifəsini həyata keçirdiyi rəsmi olmayan, şifahi ənənəyə əsaslanan zaman hissələmə vasitəsidir.
Xalq təqvimi (yerli təqvim) istifadə edildiyi bölgədə ümumi bir qəbul görər; hətta bəzən rəsmi təqvimdən daha məşhurdur. Ancaq, günümüzdəki şəhərləşmə və artan texnologiya xalq təqvimlərini ikinci plana atmışdır və ictimai mənada istifadə nisbətləri get-gedə düşür. Xalq təqvimi rəsmi təqvimlərdən daha fərqli olaraq ili, ayları və günləri başqa bir şəkildə hissələrə ayırar və fərqli anlayışlarla adlandırır. Bəzən, kimi təbii hadisələr, əkinçilik anlayışlar bunda təyin edici olar. Bəzən bu təqvimləri bir qisimi və ya bütünü rəsmi təqvim statusuna çata bilər. Məsələn günümüzdəki Türkiyə təqvimində iştirak edən bəzi ay adları xalq təqvimlərində alınmışdır; Ocaq (yanvar), Əkim (oktyabr)...
Mövsümlər
Türk xalq təqvimi, hamısında ortaq bir anlayış olaraq gün dönümü əsasına görə yaradılır. Bugünki təqvim anlayışının əksinə ortalama doqquz gün geridən gələn ay başlanğıcları var. Yəni birinci ayın birinci günü 22 Mart ayıdır. Bu tarix Türk təqviminin yeni il olub bir gün əvvəli Novruz bayramına bərabər düşər.
Mövsümləri adlandırmaq üçün istifadə edilən sözlər bu şəkildədir.
- Bahar: Kök, Kökəy, Kökləm
- Yay: Yaz, Yay, Cay
- Payız: Güz, Güzəy, Güzləm
- Qış: Qış, Qıs, Xıs
Aylar
Anadoluda
Anadoluda təsbit edilərək yığılmış olan ay adları bu şəkildədir.
Əkinçilik vasitələrinin adlarıyla
- 1. Köten (Kotan) Ay, 2. Saban (Sapan) Ay, 3. Qosaq Ay, 4. Oraq Ay, 5. Dirən Ay, 6. Döyən (Dövən, Döğən) Ay,
- 7. Tapan Ay, 8. Dibək Ay, 9. Qazan Ay, 10. Ocaq Ay, 11. Kirmən (Əyirmən) Ay, 12. Külək Ay
Kənd-Heyvan anlayışlarla
- 1. Tikim Ay, 2. Saçım Ay, 3. Qırxım Ay, 4. Biçim Ay, 5 . Dərim Ay, 6. Verim Ay,
- 7.Əkim Ay, 8. Söküm Ay, 9. Qatım Ay, 10. Sağım Ay, 11 . Üsüm Ay, 12. Sürüm Ay
İqlim dəyişikliklərə görə
- 1. Açan Ay, 2. Qandıq Ay, 3. Isıq Ay, 4. Tozaran Ay, 5 . Pozaran Ay, 6. Qısıq Ay,
- 7. Qoçaq Ay, 8. Balağan Ay, 9. Aralıq Ay, 10. Çağan Ay, 11 . Gücük Ay, 12. Tuluğan Ay
Hava hadisələrinə görə
- 1. Açar Ay, 2. Qırçan Ay, 3. Uraş Ay, 4. Biçən Ay, 5. Pozar Ay, 6. Sökən Ay,
- 7. Budan Ay, 8. Qaraş Ay, 9. Qırlaş Ay, 10. Buğan Ay, 11 . Ağpan Ay, 12. Yelən Ay
Digər türk birliklərində
Bu topluluklardaki bəzi ay adlarının bir-birlərinə və Anadoludakı xalq təqvimlərində iştirak edən ay adlarına bənzərliyi xüsusilə diqqət çəkicidir.
Qazaxlarda
Qazax xalq təqvimi eyni zamanda rəsmi təqvimlərini də meydana gətirmişdir.
- 1. Birtin Ay, 2. Kökək Ay, 3. Mamır Ay, 4. Otamalı Ay, 5 . Şildə Ay, 6. Tamız Ay,
- 7. Qırküyək Ay, 8. Qazan Ay, 9. Qaraşa Ay, 10. Caltoxsan Ay, 11 . Qantar Ay, 12. Aqpan Ay
Xakaslarda
- 1. Körük Ay, 2. An Ay, 3. Pəs Ay, 4. Ölən Ay, 5 . Piçən (Biçən) Ay, 6. Orqaq Ay,
- 7. Ürtün Ay, 8. Qurduyax Ay, 9. Qırlaş Ay, 10. Kiçig (Kiçiğ) Ay, 11. Cel Ay, 12. Azıq (Azığ) Ay
Altaylarda
- 1. Qanq (Kang) Ay, 2. Qosqar Ay, 3. Silkər Ay, 4. Çuluq (Çuluğ) Ay, 5. Toz Ay, 6. Kisçən Ay,
- 7. Ürten Ay, 8. Kiçkərek Ay, 9. Sox Ay, 10. Alay Ay, 11 . Kürgən Ay, 12. Pozuq (Bozug) Ay
Balkarlarda
- 1. Toturnu Ay, 2. Xıçavban Ay, 3. Luqur Ay, 4. Yaynı Ay, 5 . Qırxar Ay, 6. Qırxavuz Ay,
- 7. Güznü Ay, 8. Qaçnı Ay, 9. Endirevük Ay, 10. Başıl Ay, 11 . Bayıça Ay, 12. Avuznu Ay
Sagaylarda
- 1. Körik Ay, 2. Namıs Ay, 3. Tartçan Ay, 4. Par Ay, 5 . Tos Ay, 6. Ot Ay,
- 7. Alçan Ay, 8. Çarıs Ay, 9. Xırlas Ay, 10. Alay Ay, 11 . Çil Ay, 12. Xıra Ay
Qumandılarda
- 1. Kərek Ay, 2. Örtəng Ay, 3. Kezel Ay, 4. Olan Ay, 5 . Toz Ay, 6. Çızıq Ay,
- 7. Tayqa Ay, 8. Küçkərek Ay, 9. Soq Ay, 10. Kitig Ay, 11 . Küzər Ay, 12. Arqan Ay
Şorlarda
- 1. Qoruq Ay, 2. Şın Ay, 3. Şabın Ay, 4. Odaq Ay, 5 . Piçən Ay, 6. Orqak Ay,
- 7. Urtun (Ürtün) Ay, 8. Qus Ay, 9. Qırlaş Ay, 10. Kiçik Ay, 11. Cel Ay, 12. Çasqı Ay
Yakutlarda
- 1. Tutar Ay, 2. Ustar Ay, 3. Iyam Ay 4. Ixıyax Ay, 5. Vot Ay, 6. Atırdax Ay,
- 7. Balağan Ay, 8. Altınnı Ay, 9. Axsınnı Ay 10. Bilidə Ay, 11. Toxsunnu Ay, 12. Olunnu Ay
Orta asiya heyvanlı ay təqvimi
- 1. KÖKƏK (Gugu quşu), 2. QORAN (Cüyür), 3. BUĞRA (Erkək dəvə), 4. QULCA (Dağ qoçu), 5. TƏKƏ (Erkək keçi), 6. OĞNA (Bozqır keçisi),
- 7. SIĞIN (Erkək geyik), 8. QOÇQAR (qoç), 9. ELİK (Dağ keçisi), 10. MARAL (Dişi geyik), 11. ARQAR (Dağ qoyunu), 12. TOYQAR (Tarla quşu)
Müddətlər
Türk mədəniyyətində ayların müddətləri, mövsümlərin cəmi müddətləri nəzərə alınaraq hesablanır. Dünyanın orbitinə görə Bahar və Yaz mövsümləri uzun, Payız və Qış mövsümləri isə daha qısadır. Mövsümlərin ən qısası qıştır və təxminən 89 gündür. Ən uzunu isə yazdır və təxminən 93-94 gün davam edər. Bahar 92-93, Payız isə 89-90 gündür. Xalq anlayışında aylara düşən gün miqdarı buna görə təyin olunmuşdur. Kiçik fərqliliklərlə bir çox xalq təqvimində günlərin təsbit edilməsi bu şəkildədir.
- (A) Bahar: 31-31-31, Yay: 31-31-30, Payız: 30-30-30 , Qış: 30-30-30 (İlin son günü dörd ildə bir 31 gün davam edər.)
- və ya,
- (B) Bahar: 30-31-31, Yay: 31-31-31, Payız: 30-30-30 , Qış: 30-30-30 (İlin ilk günü dörd ildə bir 31 gün davam edər.)
Həftə
Anadoluda
- Bazar ertəsi: Keçəği, Odgün, Gürgəgün
- Çərşənbə axşamı: Ortağı, Orgün, İnəgün
- Çərşənbə: Uğrağı, Yəygün, Barasgün
- Cümə axşamı: Gedəği, Aragün, Tozagün
- Cümə: Toplağı, Elgün, Bayrıgün
- Şənbə: Girəği, Başgün, Girəgün
- Bazar: Dirəği, Dərgün, Dirəgün
Anadoluda həftənin hansı gündən başlayacağına dair müxtəlif anlayışlara bağlı olaraq bu adlar fərqli bölgələrdə bəzən bir və ya iki gün yer dəyişdirər. Həftə geniş şəkildə ya Bazar ertəsi və ya Şənbə başlar. Bəzi bölgələrdə Bazar gününün birinci gün qəbul edildiyi tətbiqlərə da rast gəlinməkdədir.
Qaraçay-Balkarlarda
- Bazar ertəsi: Başgün
- Çərşənbə axşamı: Kürgəgün
- Çərşənbə: Barasgün
- Cümə axşamı: Ortagün
- Cümə: Bayrımgün
- Şənbə: Qıyavgün
- Bazar: Iyıxgün
Monqollarda
- Bazar ertəsi: Qal, Quluvun ("atəş")
- Çərşənbə axşamı: Uxa, Usun ("su")
- Çərşənbə: Mod, Modun ("ağac")
- Cümə axşamı: Alt, Altan ("qızıl")
- Cümə: Şor, Şoron ("torpaq")
- Şənbə: Nar, Nara ("günəş")
- Bazar: Sar, Sara ("ay")
Farslarda
Fars mədəniyyətində və təsir etdiyi ətraf mədəniyyətlərdə istifadə edilər.
- Bazar ertəsi: Doşənbə, Düşembi, Duşem, Duşenbe, Düşənbə, Düyşembi
- Çərşənbə axşamı: Seşənbə, Sişembi, Şeşem, Sişenbe, Seyşenbe, Şeyşembi, Seysenbi
- Çərşənbə: Çəhərşənbə, Çerşembi, Çerşem, Çerşenbe, Çarşenbe, Şarşembi, Sersenbi
- Cümə axşamı: Pençşənbə, Pencişembi, Pencşem, Penşenbe, Peyşenbe, Beyşembi
- Cümə: Cuma, Cüme, Cumga, Coma, Yoma, Juma
- Şənbə: Şenbe, Şimbe, Şemi, İşembi, Senbe
- Bazar: Yəkşənbə, Yekşembi, Yekşem, Cekşembi, Ceksenbi
Günün hissələri
Xalq təqvimi anlayışı əlaqəli olaraq qiymətləndirilməsi lazım olan bir başqa xüsus da xalq mədəniyyətinə görə günün hissələrə ayrılmasıdır. Anadoluda yığılmış olan zaman dilimləri bu şəkildədir:
| No | Saat | Vaxt | Türkcə | Pay | Diger | Bölüm |
| 1 | 06.00 | Səhər | Ertə, İrtə | Künə, Günə | Tan, Dan | Gündüz (Kün) |
| 2 | Quşluq | Birindi (Birinç) | Qalxsı | Küş | Gündüz (Kün) | |
| 3 | 12.00 | Günorta | Öğlə, Övlə | Tüş, Tuş | Gündüz (Kün) | |
| 4 | İkindi | İkindi (İkinç) | Süş | Gündüz (Kün) | ||
| 5 | 18.00 | Axşam | Bitə, Pitə | Tünə, Dünə | Üş, Öş | Dündüz (Tün) |
| 6 | Şam | Üçündü (Üçünç) | Yatsı | Sön, Son | Dündüz (Tün) | |
| 7 | 24.00 | Leyl | Gecə, Keçə | Dündüz (Tün) | ||
| 8 | Təhəccüd | Dördündü (Dördünç) | Dündüz (Tün) |
- Bir gün, "Çaq" (Çağ) adı verilən 12 hissəyə ayrılar (1 ÇAQ: 2 Saat).
- Hər Çak isə "Kəh" adı verilən səkkiz parçadan meydana gələr (1 KƏH: 15 Dəqiqə).
Türk xalq mədəniyyətində zaman ölçməyə yarayan cihaza, (günəş saatı anlayışıyla və gün sözü ilə əlaqədar olaraq) "Güngən" deyilmişdir. Yenə zamanı ölçmək mənasını verən "Ötçək / Ödçək" sözü də saat (zaman ölçmə vasitəsi) deməkdir. Öt/Öd türkcədə zaman mənasını verər. Ödəmək sözü bu kök ilə əlaqədardır. Monqolca Ötlöh yaşlanmaq deməkdir və bu fel zamanın keçişiylə əlaqəlidir. Xalq anlayışında zaman ölçü vaxtları aşağıdakı kimidir.
- Oğ: An.
- Oğur: Saat.
- Oğraq: Dəqiqə.
- Oğurdaq: Saniyə.
- Oğurçaq: Salise.
Ayrıca Günəşin vəziyyətiylə əlaqəli olaraq istiqamətlərə də bu adlar verilmişdir:
- Cənub: Günəy, Künəy, Tüştük, Könyək, Güntüştük, Tüşəy.
- Şimal: Tünəy, Dünəy, Tündük, Tönyək, Güntündük, Tünəy.
- Şərq: Doğu, Doğı, Çığış, Şığıs, Künçığış, Könsığış, Gündoğusu.
- Qərb: Batu, Batı, Batıs, Bayış, Künbatıs, Könbayış, Günbatısı.
Mənbə
- Türk Əfsanə Sözlüyü, Dəniz Qaraqurd, Türkiyə, 2011, (OTRS: CC BY-SA 3.0) (türk.)
Xarici keçidlər
- Xalq təqvimi-ənənələr (türk.)
- Xalq təqvimi (türk.)
- Xalq təqvimi 2012-03-11 at the Wayback Machine (türk.)
- Xalq təqvimi, Məsud Şənər (türk.)
- Xalq təqvimi - Atalarımızdan qalanlar (türk.)
- Altaylı xalqlar[ölü keçid] (türk.)
- Türkcə ay adları (türk.)
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Xalq teqvimi resmiyyeti olmayan ve mueyyen bir bolgeye xas olan ya da umumi qebul edilmeyen teqvim XususiyyetleriBir bolgede yasayan birliklerin enenevi medeni irs olaraq nesilden nesle kocurduyu tebiet hadiselerine soykenen tecrubeleri ve uzun davamli tecrubelere soykenen tarixi etik dini mifoloji ekincilik isarelerin zamanin kecisini ve mueyyen dovrlerini xatirlatma vezifesini heyata kecirdiyi resmi olmayan sifahi eneneye esaslanan zaman hisseleme vasitesidir Xalq teqvimi yerli teqvim istifade edildiyi bolgede umumi bir qebul gorer hetta bezen resmi teqvimden daha meshurdur Ancaq gunumuzdeki seherlesme ve artan texnologiya xalq teqvimlerini ikinci plana atmisdir ve ictimai menada istifade nisbetleri get gede dusur Xalq teqvimi resmi teqvimlerden daha ferqli olaraq ili aylari ve gunleri basqa bir sekilde hisselere ayirar ve ferqli anlayislarla adlandirir Bezen kimi tebii hadiseler ekincilik anlayislar bunda teyin edici olar Bezen bu teqvimleri bir qisimi ve ya butunu resmi teqvim statusuna cata biler Meselen gunumuzdeki Turkiye teqviminde istirak eden bezi ay adlari xalq teqvimlerinde alinmisdir Ocaq yanvar Ekim oktyabr MovsumlerTurk xalq teqvimi hamisinda ortaq bir anlayis olaraq gun donumu esasina gore yaradilir Bugunki teqvim anlayisinin eksine ortalama doqquz gun geriden gelen ay baslangiclari var Yeni birinci ayin birinci gunu 22 Mart ayidir Bu tarix Turk teqviminin yeni il olub bir gun evveli Novruz bayramina beraber duser Movsumleri adlandirmaq ucun istifade edilen sozler bu sekildedir Bahar Kok Kokey Koklem Yay Yaz Yay Cay Payiz Guz Guzey Guzlem Qis Qis Qis XisAylarAnadoluda Anadoluda tesbit edilerek yigilmis olan ay adlari bu sekildedir Ekincilik vasitelerinin adlariyla 1 Koten Kotan Ay 2 Saban Sapan Ay 3 Qosaq Ay 4 Oraq Ay 5 Diren Ay 6 Doyen Doven Dogen Ay 7 Tapan Ay 8 Dibek Ay 9 Qazan Ay 10 Ocaq Ay 11 Kirmen Eyirmen Ay 12 Kulek Ay dd Kend Heyvan anlayislarla 1 Tikim Ay 2 Sacim Ay 3 Qirxim Ay 4 Bicim Ay 5 Derim Ay 6 Verim Ay 7 Ekim Ay 8 Sokum Ay 9 Qatim Ay 10 Sagim Ay 11 Usum Ay 12 Surum Ay dd Iqlim deyisikliklere gore 1 Acan Ay 2 Qandiq Ay 3 Isiq Ay 4 Tozaran Ay 5 Pozaran Ay 6 Qisiq Ay 7 Qocaq Ay 8 Balagan Ay 9 Araliq Ay 10 Cagan Ay 11 Gucuk Ay 12 Tulugan Ay dd Hava hadiselerine gore 1 Acar Ay 2 Qircan Ay 3 Uras Ay 4 Bicen Ay 5 Pozar Ay 6 Soken Ay 7 Budan Ay 8 Qaras Ay 9 Qirlas Ay 10 Bugan Ay 11 Agpan Ay 12 Yelen Ay dd Diger turk birliklerinde Bu topluluklardaki bezi ay adlarinin bir birlerine ve Anadoludaki xalq teqvimlerinde istirak eden ay adlarina benzerliyi xususile diqqet cekicidir Qazaxlarda Qazax xalq teqvimi eyni zamanda resmi teqvimlerini de meydana getirmisdir 1 Birtin Ay 2 Kokek Ay 3 Mamir Ay 4 Otamali Ay 5 Silde Ay 6 Tamiz Ay 7 Qirkuyek Ay 8 Qazan Ay 9 Qarasa Ay 10 Caltoxsan Ay 11 Qantar Ay 12 Aqpan Ay dd Xakaslarda 1 Koruk Ay 2 An Ay 3 Pes Ay 4 Olen Ay 5 Picen Bicen Ay 6 Orqaq Ay 7 Urtun Ay 8 Qurduyax Ay 9 Qirlas Ay 10 Kicig Kicig Ay 11 Cel Ay 12 Aziq Azig Ay dd Altaylarda 1 Qanq Kang Ay 2 Qosqar Ay 3 Silker Ay 4 Culuq Culug Ay 5 Toz Ay 6 Kiscen Ay 7 Urten Ay 8 Kickerek Ay 9 Sox Ay 10 Alay Ay 11 Kurgen Ay 12 Pozuq Bozug Ay dd Balkarlarda 1 Toturnu Ay 2 Xicavban Ay 3 Luqur Ay 4 Yayni Ay 5 Qirxar Ay 6 Qirxavuz Ay 7 Guznu Ay 8 Qacni Ay 9 Endirevuk Ay 10 Basil Ay 11 Bayica Ay 12 Avuznu Ay dd Sagaylarda 1 Korik Ay 2 Namis Ay 3 Tartcan Ay 4 Par Ay 5 Tos Ay 6 Ot Ay 7 Alcan Ay 8 Caris Ay 9 Xirlas Ay 10 Alay Ay 11 Cil Ay 12 Xira Ay dd Qumandilarda 1 Kerek Ay 2 Orteng Ay 3 Kezel Ay 4 Olan Ay 5 Toz Ay 6 Ciziq Ay 7 Tayqa Ay 8 Kuckerek Ay 9 Soq Ay 10 Kitig Ay 11 Kuzer Ay 12 Arqan Ay dd Sorlarda 1 Qoruq Ay 2 Sin Ay 3 Sabin Ay 4 Odaq Ay 5 Picen Ay 6 Orqak Ay 7 Urtun Urtun Ay 8 Qus Ay 9 Qirlas Ay 10 Kicik Ay 11 Cel Ay 12 Casqi Ay dd Yakutlarda 1 Tutar Ay 2 Ustar Ay 3 Iyam Ay 4 Ixiyax Ay 5 Vot Ay 6 Atirdax Ay 7 Balagan Ay 8 Altinni Ay 9 Axsinni Ay 10 Bilide Ay 11 Toxsunnu Ay 12 Olunnu Ay dd Orta asiya heyvanli ay teqvimi 1 KOKEK Gugu qusu 2 QORAN Cuyur 3 BUGRA Erkek deve 4 QULCA Dag qocu 5 TEKE Erkek keci 6 OGNA Bozqir kecisi 7 SIGIN Erkek geyik 8 QOCQAR qoc 9 ELIK Dag kecisi 10 MARAL Disi geyik 11 ARQAR Dag qoyunu 12 TOYQAR Tarla qusu dd Muddetler Turk medeniyyetinde aylarin muddetleri movsumlerin cemi muddetleri nezere alinaraq hesablanir Dunyanin orbitine gore Bahar ve Yaz movsumleri uzun Payiz ve Qis movsumleri ise daha qisadir Movsumlerin en qisasi qistir ve texminen 89 gundur En uzunu ise yazdir ve texminen 93 94 gun davam eder Bahar 92 93 Payiz ise 89 90 gundur Xalq anlayisinda aylara dusen gun miqdari buna gore teyin olunmusdur Kicik ferqliliklerle bir cox xalq teqviminde gunlerin tesbit edilmesi bu sekildedir A Bahar 31 31 31 Yay 31 31 30 Payiz 30 30 30 Qis 30 30 30 Ilin son gunu dord ilde bir 31 gun davam eder dd ve ya dd B Bahar 30 31 31 Yay 31 31 31 Payiz 30 30 30 Qis 30 30 30 Ilin ilk gunu dord ilde bir 31 gun davam eder dd HefteAnadoluda Bazar ertesi Kecegi Odgun Gurgegun Cersenbe axsami Ortagi Orgun Inegun Cersenbe Ugragi Yeygun Barasgun Cume axsami Gedegi Aragun Tozagun Cume Toplagi Elgun Bayrigun Senbe Giregi Basgun Giregun Bazar Diregi Dergun Diregun Anadoluda heftenin hansi gunden baslayacagina dair muxtelif anlayislara bagli olaraq bu adlar ferqli bolgelerde bezen bir ve ya iki gun yer deyisdirer Hefte genis sekilde ya Bazar ertesi ve ya Senbe baslar Bezi bolgelerde Bazar gununun birinci gun qebul edildiyi tetbiqlere da rast gelinmekdedir Qaracay Balkarlarda Bazar ertesi Basgun Cersenbe axsami Kurgegun Cersenbe Barasgun Cume axsami Ortagun Cume Bayrimgun Senbe Qiyavgun Bazar IyixgunMonqollarda Bazar ertesi Qal Quluvun ates Cersenbe axsami Uxa Usun su Cersenbe Mod Modun agac Cume axsami Alt Altan qizil Cume Sor Soron torpaq Senbe Nar Nara gunes Bazar Sar Sara ay Farslarda Fars medeniyyetinde ve tesir etdiyi etraf medeniyyetlerde istifade ediler Bazar ertesi Dosenbe Dusembi Dusem Dusenbe Dusenbe Duysembi Cersenbe axsami Sesenbe Sisembi Sesem Sisenbe Seysenbe Seysembi Seysenbi Cersenbe Cehersenbe Cersembi Cersem Cersenbe Carsenbe Sarsembi Sersenbi Cume axsami Pencsenbe Pencisembi Pencsem Pensenbe Peysenbe Beysembi Cume Cuma Cume Cumga Coma Yoma Juma Senbe Senbe Simbe Semi Isembi Senbe Bazar Yeksenbe Yeksembi Yeksem Ceksembi CeksenbiGunun hisseleriXalq teqvimi anlayisi elaqeli olaraq qiymetlendirilmesi lazim olan bir basqa xusus da xalq medeniyyetine gore gunun hisselere ayrilmasidir Anadoluda yigilmis olan zaman dilimleri bu sekildedir No Saat Vaxt Turkce Pay Diger Bolum1 06 00 Seher Erte Irte Kune Gune Tan Dan Gunduz Kun 2 Qusluq Birindi Birinc Qalxsi Kus Gunduz Kun 3 12 00 Gunorta Ogle Ovle Tus Tus Gunduz Kun 4 Ikindi Ikindi Ikinc Sus Gunduz Kun 5 18 00 Axsam Bite Pite Tune Dune Us Os Dunduz Tun 6 Sam Ucundu Ucunc Yatsi Son Son Dunduz Tun 7 24 00 Leyl Gece Kece Dunduz Tun 8 Teheccud Dordundu Dordunc Dunduz Tun Bir gun Caq Cag adi verilen 12 hisseye ayrilar 1 CAQ 2 Saat Her Cak ise Keh adi verilen sekkiz parcadan meydana geler 1 KEH 15 Deqiqe Turk xalq medeniyyetinde zaman olcmeye yarayan cihaza gunes saati anlayisiyla ve gun sozu ile elaqedar olaraq Gungen deyilmisdir Yene zamani olcmek menasini veren Otcek Odcek sozu de saat zaman olcme vasitesi demekdir Ot Od turkcede zaman menasini verer Odemek sozu bu kok ile elaqedardir Monqolca Otloh yaslanmaq demekdir ve bu fel zamanin kecisiyle elaqelidir Xalq anlayisinda zaman olcu vaxtlari asagidaki kimidir Og An Ogur Saat Ograq Deqiqe Ogurdaq Saniye Ogurcaq Salise Ayrica Gunesin veziyyetiyle elaqeli olaraq istiqametlere de bu adlar verilmisdir Cenub Guney Kuney Tustuk Konyek Guntustuk Tusey Simal Tuney Duney Tunduk Tonyek Guntunduk Tuney Serq Dogu Dogi Cigis Sigis Kuncigis Konsigis Gundogusu Qerb Batu Bati Batis Bayis Kunbatis Konbayis Gunbatisi MenbeTurk Efsane Sozluyu Deniz Qaraqurd Turkiye 2011 OTRS CC BY SA 3 0 turk Xarici kecidlerXalq teqvimi eneneler turk Xalq teqvimi turk Xalq teqvimi 2012 03 11 at the Wayback Machine turk Xalq teqvimi Mesud Sener turk Xalq teqvimi Atalarimizdan qalanlar turk Altayli xalqlar olu kecid turk Turkce ay adlari turk Hemcinin baxTeqvim