Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
XIV Lüdovikə göndərilmiş Səfəvi elçiliyi — bu elçilik "Günəş kral"ın öldüyü 1715-ci ildə fransız sarayında böyük səs-küyə səbəb olmuşdu. Elçiliyin rəhbəri Məhəmməd Rza bəy və ya fransız mənbələrində deyildiyi kimi Mehemet Riza bəyİrəvan bəylərbəyiliyinin yüksək rütbəli məmuru idi. O, bu elçilik üçün Səfəvi şahı Hüseyn tərəfindən seçilmişdi və Paris şəhərinə böyük bir imperiyanı təmsil etdiklərini göstərə biləcək səviyyədə göstərişli və böyük bir heyətlə daxil olmuşdu.
| Səfəvi-Fransız müqaviləsi | |
|---|---|
 | |
| Müqavilənin tipi | Ticarət və dostluq müqaviləsi |
| Hazırlanma tarixi | 1715 13 avqust |
| İmzalanma tarixi | 13 avqust 1715 |
| İmzalanma yeri | Paris |
| Qüvvəyə minməsi | |
| • şərtləri |
|
| Tərəflər |  Fransa krallığı Səfəvi İmperiyası |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Elçilik
Məhəmməd Rza Bəy 1714-cü ilin mart ayında Səfəvilər dövlətinin elçisi kimi Fransaya göndərilmişdir.. Səfəvilər dövlətinin Osmanlı imperiyası ilə düşmən münasibətləri olduğundan Məhəmməd Rza Bəy Fransaya getməkdən üçün zəvvar paltarından istifadə etmişdir. Belə ki, zəvvar paltarında İstanbuldan keçərək Fransaya yollanmışdır. Səfəri zamanı İstanbul şəhərində çətinliklərlə rastlaşmış və həbs edilmişdir. İstanbul şəhərində yerləşən Fransa səfirliyinin səfiri Piyer Alleursun səyi nəticəsində həbsdən azad edilərək Fransaya göndərilmişdir. Bütün problemlərə baxmayaraq Məhəmməd Rza Bəy və onu müşahiyyət edən qrup 1714-cü ilin 23 oktyabr tarixində Marsel şəhərinə çatmışdır.
1715-ci ilin 19 fevral tarixində yerli vaxtla səhər saat 11:00-da Səfəvilər imperiyasının Fransaya təyin olunmuş səfiri Məhəmməd Rza Bəy at belində öz xidmətçiləri ilə birlikdə Versal sarayına daxil oldu. Səfir üçün Fransa kralı tərəfindən rəsmi qarşılanma mərasimi təşkil edilmişdi. Paris və ətraf ərazilərdə yaşayan yerli camaat şərq dövlətindən gəlmiş bir səfiri görmək üçün sarayın ətrafını doldurmuşdular. Səfir üçün sarayın güzgülər zalı ayrılmışdı və səfiri həmin zala daxil olmasının ardından zal tamamilə dolmuşdu. Səfirin qarşılanma mərasimi qeyd etmələri üçün rəssam Antonio Koypel və katib Boze hazır vəziyyətdə dayanmışdılar. Məhəmməd Rza Bəy Güzgülü otağa tərcüməsi ilə birlikdə daxil oldu. Fars dilini bilən tərcüməci səfirə kral tərəfindən verilmişdi. Həmin gün Səfəvi səfirinin şərəfinə Versal sarayında ziyafət təşkil edilmişdir. Şam yeməyinin ardından Fransa kralı XIV Lüdovik ilə vidalaşan Məhəmməd Rza Bəy saraydan ayrılmışdır. Məhəmməd Rza Bəy 1715-ci ilin 13 avqustunda sonuncu dəfə kral tərəfindən qəbul edilmişdir.
Səfəvi elçisinin 7 fevral 1715-ci ildə Parisə daxil olma səhnəsi (1646-1720) tərəfindən təsvir olunmuşdur. O, IV Lüdovik dövrünün diplomatı olmaqla birlikdə, əlaqə məmuru kimi Səfəvi elçiliyinə təhkim edilmişdi.
 | Atların üstündəki 10 bəzəkli və uzun tüfəngi olan səfəvilər. Səfəvi şahının hədiyyələrinə qulluq edən iki erməni. Səfirin, mərasim ustasının, katibinin və tərcüməçinin iki səhifəsi. Atın üzərində elçi. Elçinin atının ətrafında iranlı və erməni qulquqçular. Elçinin bayraqdarı onun düz arxasında Səfəvi şahının bayrağını və elçinin qılıncını daşımaqdadır. |  |
Məhəmməd Rza bəy bir neçə ayı Versal sarayında keçirdi və Fransa ilə Səfəvi dövləti arasında danışıqlar aparmaq üçün bir neçə sahədə danışıqlar apardı. Danışıqlar aparılan sahələrdən biri də qarşılıqlı konsulların yaradılması istəyi idi. Həmçinin, o, Fransa tərəfi ilə Osmanlı imperiyasına qarşı birgə hərbi əməliyyata başlama məsələsini də müzakirə etmişdi. Lakin XIV Lüdovikin səhhətinin pisləşməsi bu danışıqlara əngəl oldu. Buna baxmayaraq, Məhəmməd Rza bəy, 1715-ci ilin payızın Səfəvi imperiyasına geri dönərkən Fransa ilə imzalamağa nail olduğu müqavilə də aparmışdı. 13 avqustda Versalda imzalanmış müqaviləyə dostluq və maliyyə məsələləri barədə idi. Bu müqavilə nəticəsində Fransanın Marsel şəhərində Səfəvi imperiyasının daimi nümayəndəliyi təsis edildi. Fransanın şərqlə ticarətində əsas liman funskiyasını yerinə yetirən Marsel şəhərindəki ilk Səfəvi konsulu Hakopcan Deritcan oldu.
1715-ci ilin 12 sentyabr tarixində Havr liman şəhərinə gəlmiş, buradan Böyük Moskva knyazlığına yollanmışdır. Məhəmməd Rza Bəy 1717-ci ilin may ayında İrəvan şəhərinə qayıtmışdır.
Ədəbiyyata təsiri
Parisdə keçirdiyi zaman müddətində Məhəmməd Rza bəyin həyat tərzi, böyük səxavətlə xərclənən pullar və sevgi əhvalatları sonda gürcü qadını olan Amanzolide kimi xarakterlərin də daxil olduğu Amanzolide, nouvelle historique et galante, qui contient les aventures secrètes de Mehemed-Riza-Beg, ambassadeur du Sophi de Perse à la cour de Louis le Grand en 1715 əsərinin yazılmasına (1716) yol açdı. Əsər qısa müddət sonra ingilis dilinə tərcümə olundu.Turquerie üslubunda yazılmış əsər də Osmanlı və ya Səfəvi türklüyü, həmçinin də şərq yaşam tərzləri arasındakı fərq o qədər də nəzərə alınmırdı.
Daha qalıcı və böyük Monteskyönün əsərində təccüm etdi. 1725-ci ildə yazılmış əsərdə fransız cəmiyyəti tənqidi xəyali iranlı "yaxşı niyyətli insan"ın qələminə yerləşdirilmişdir.
Fransız hərbçisi, diplomatı və xatirə ədəbiyyatçısı olan yazır ki, saray qeybətlərinə görə, Məhəmməd Rza bəy əslində heç diplomat olmamış, İran torpaqlarından olan, bəlkə də öz əyalətinin canişini tərəfindən Fransada prosedur yerinə yetirmək üçün göndərilmiş adi tacir olmuşdur. Lakin Fransanın o dövrki ticarət naziri yaşlı kralı əyləndirmək və ya kefini yaxşılaşdırmaq üçün onu Səfəvi imperiyasının səfiri kimi təqdim etmişdir. Həmçinin, Saint-Simon Məhəmməd Rza bəy haqqında qeyd edirdi ki, "onun haqqında həqiqi bir şey yox imiş kimi görünürdü və onun davranışları yazıq dəstəsi və rəzil hədiyyələri qədər biabırçı idi. Üstəlik, o, Səfəvi şahı və ya nazirlərindən nə etibarnamələr, nə də göstərişlər təqdim etmişdi".
Həmçinin bax
Qeydlər
- O, Mərakeşdə fransız səfiri kimi çalışmışdı və Relation de l'empire de Maroc. Oú l'on voit la situation du pays, les moeurs, les coûtumes, gouvernement... əsərini yazmışdır; onun qardaşı Louis-Marie Pidou de Saint-Olon (1637–1717), bu müqavilənin imzalanmasından sonra İsfahandakı fransız konsulu olmuşdur.
İstinadlar
- Padery and Gaudereau, La Perse et la France, documents nos. 89–100 describe the envoy's journey and reception; M. Herbette, Une Ambassade persane sous Louis XIV d'après des documents inédits, Paris, 1907; , ed. and tr., The Middle East and North Africa in World Politics: A Documentary Record, New Haven, Conn., 1956; On-line overview of French-Persian relations 2016-01-21 at the Wayback Machine.
- farsca: fars. محمد رضا بیگ
- Floor, Herzig, 2015. səh. 312
- Ebrahimnejad, 2013. səh. 186
- Calmard, Jean. "FRANCE ii. RELATIONS WITH PERSIA TO 1789". Encyclopaedia Iranica. 21 January 2016 tarixində . İstifadə tarixi: 6 January 2016.
- . Chateau de Versailles (official website). 28 March 2016 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 January 2016.
- . Chateau de Versailles (official website). 28 March 2016 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 January 2016.
- . Chateau de Versailles (official website). 28 March 2016 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 January 2016.
- . Chateau de Versailles (official website). 28 March 2016 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 January 2016.
- . Chateau de Versailles (official website). 28 March 2016 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 January 2016.
- . Chateau de Versailles (official website). 28 March 2016 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 January 2016.
- .
- Montesquieu (redaktor). "op. cit, p.243, note 1 de Paul Vernière" (French).
- "Bibliographic details, summary". 2018-10-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-06-12.
- In German, Amanzolide oder des vor zwey Jahren in Franckreich gewesenen Persianischen Ambassadeurs Mehemed-Riza-Beg Liebes und Lebens-Geschichte (Leipzig: M. Georg Weidmann, 1717).
- Kültürəl kontekst üçün baxın: B. Naderzad, "Louis XIV, La Boullaye et l'exotisme Persan", Gazette des Beaux-Arts, L89 (January I972).
- Louis de Rouvroy, duc de Saint-Simon, ed. & trans Lucy Norton; Historical Memoirs of the Duc de Saint-Simon, Vol. 2, pp. 403-406, p. 403 quoted, 1968, Hamish Hamilton, London.
- Norton, Vol II, 403
Mənbə
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
XIV Ludovike gonderilmis Sefevi elciliyi bu elcilik Gunes kral in olduyu 1715 ci ilde fransiz sarayinda boyuk ses kuye sebeb olmusdu Elciliyin rehberi Mehemmed Rza bey ve ya fransiz menbelerinde deyildiyi kimi Mehemet Riza beyIrevan beylerbeyiliyinin yuksek rutbeli memuru idi O bu elcilik ucun Sefevi sahi Huseyn terefinden secilmisdi ve Paris seherine boyuk bir imperiyani temsil etdiklerini gostere bilecek seviyyede gosterisli ve boyuk bir heyetle daxil olmusdu Sefevi Fransiz muqavilesiMuqavilenin tipi Ticaret ve dostluq muqavilesiHazirlanma tarixi 1715 13 avqustImzalanma tarixi 13 avqust 1715Imzalanma yeri ParisQuvveye minmesi sertleri Her bir olke digerine oz erazisinde konsulluq aca bilme huququ verir Terefler Fransa kralligi Sefevi Imperiyasi Vikianbarda elaqeli mediafayllarMehemmed Rza beyin sifeti eks olunmus bir resm eseri Ambassade de Persie aupres de Louis XIVElcilikMehemmed Rza Bey 1714 cu ilin mart ayinda Sefeviler dovletinin elcisi kimi Fransaya gonderilmisdir Sefeviler dovletinin Osmanli imperiyasi ile dusmen munasibetleri oldugundan Mehemmed Rza Bey Fransaya getmekden ucun zevvar paltarindan istifade etmisdir Bele ki zevvar paltarinda Istanbuldan kecerek Fransaya yollanmisdir Seferi zamani Istanbul seherinde cetinliklerle rastlasmis ve hebs edilmisdir Istanbul seherinde yerlesen Fransa sefirliyinin sefiri Piyer Alleursun seyi neticesinde hebsden azad edilerek Fransaya gonderilmisdir Butun problemlere baxmayaraq Mehemmed Rza Bey ve onu musahiyyet eden qrup 1714 cu ilin 23 oktyabr tarixinde Marsel seherine catmisdir Mehemmed Rza Beyin Versal sarayinda resmi qarsilanma merasimi 1715 19 fevral 1715 ci ilin 19 fevral tarixinde yerli vaxtla seher saat 11 00 da Sefeviler imperiyasinin Fransaya teyin olunmus sefiri Mehemmed Rza Bey at belinde oz xidmetcileri ile birlikde Versal sarayina daxil oldu Sefir ucun Fransa krali terefinden resmi qarsilanma merasimi teskil edilmisdi Paris ve etraf erazilerde yasayan yerli camaat serq dovletinden gelmis bir sefiri gormek ucun sarayin etrafini doldurmusdular Sefir ucun sarayin guzguler zali ayrilmisdi ve sefiri hemin zala daxil olmasinin ardindan zal tamamile dolmusdu Sefirin qarsilanma merasimi qeyd etmeleri ucun ressam Antonio Koypel ve katib Boze hazir veziyyetde dayanmisdilar Mehemmed Rza Bey Guzgulu otaga tercumesi ile birlikde daxil oldu Fars dilini bilen tercumeci sefire kral terefinden verilmisdi Hemin gun Sefevi sefirinin serefine Versal sarayinda ziyafet teskil edilmisdir Sam yemeyinin ardindan Fransa krali XIV Ludovik ile vidalasan Mehemmed Rza Bey saraydan ayrilmisdir Mehemmed Rza Bey 1715 ci ilin 13 avqustunda sonuncu defe kral terefinden qebul edilmisdir Sefevi elcisinin 7 fevral 1715 ci ilde Parise daxil olma sehnesi 1646 1720 terefinden tesvir olunmusdur O IV Ludovik dovrunun diplomati olmaqla birlikde elaqe memuru kimi Sefevi elciliyine tehkim edilmisdi Atlarin ustundeki 10 bezekli ve uzun tufengi olan sefeviler Sefevi sahinin hediyyelerine qulluq eden iki ermeni Sefirin merasim ustasinin katibinin ve tercumecinin iki sehifesi Atin uzerinde elci Elcinin atinin etrafinda iranli ve ermeni qulquqcular Elcinin bayraqdari onun duz arxasinda Sefevi sahinin bayragini ve elcinin qilincini dasimaqdadir Mehemmed Rza bey bir nece ayi Versal sarayinda kecirdi ve Fransa ile Sefevi dovleti arasinda danisiqlar aparmaq ucun bir nece sahede danisiqlar apardi Danisiqlar aparilan sahelerden biri de qarsiliqli konsullarin yaradilmasi isteyi idi Hemcinin o Fransa terefi ile Osmanli imperiyasina qarsi birge herbi emeliyyata baslama meselesini de muzakire etmisdi Lakin XIV Ludovikin sehhetinin pislesmesi bu danisiqlara engel oldu Buna baxmayaraq Mehemmed Rza bey 1715 ci ilin payizin Sefevi imperiyasina geri donerken Fransa ile imzalamaga nail oldugu muqavile de aparmisdi 13 avqustda Versalda imzalanmis muqavileye dostluq ve maliyye meseleleri barede idi Bu muqavile neticesinde Fransanin Marsel seherinde Sefevi imperiyasinin daimi numayendeliyi tesis edildi Fransanin serqle ticaretinde esas liman funskiyasini yerine yetiren Marsel seherindeki ilk Sefevi konsulu Hakopcan Deritcan oldu 1715 ci ilin 12 sentyabr tarixinde Havr liman seherine gelmis buradan Boyuk Moskva knyazligina yollanmisdir Mehemmed Rza Bey 1717 ci ilin may ayinda Irevan seherine qayitmisdir Edebiyyata tesiriParisde kecirdiyi zaman muddetinde Mehemmed Rza beyin heyat terzi boyuk sexavetle xerclenen pullar ve sevgi ehvalatlari sonda gurcu qadini olan Amanzolide kimi xarakterlerin de daxil oldugu Amanzolide nouvelle historique et galante qui contient les aventures secretes de Mehemed Riza Beg ambassadeur du Sophi de Perse a la cour de Louis le Grand en 1715 eserinin yazilmasina 1716 yol acdi Eser qisa muddet sonra ingilis diline tercume olundu Turquerie uslubunda yazilmis eser de Osmanli ve ya Sefevi turkluyu hemcinin de serq yasam terzleri arasindaki ferq o qeder de nezere alinmirdi Daha qalici ve boyuk Monteskyonun eserinde teccum etdi 1725 ci ilde yazilmis eserde fransiz cemiyyeti tenqidi xeyali iranli yaxsi niyyetli insan in qelemine yerlesdirilmisdir Fransiz herbcisi diplomati ve xatire edebiyyatcisi olan yazir ki saray qeybetlerine gore Mehemmed Rza bey eslinde hec diplomat olmamis Iran torpaqlarindan olan belke de oz eyaletinin canisini terefinden Fransada prosedur yerine yetirmek ucun gonderilmis adi tacir olmusdur Lakin Fransanin o dovrki ticaret naziri yasli krali eylendirmek ve ya kefini yaxsilasdirmaq ucun onu Sefevi imperiyasinin sefiri kimi teqdim etmisdir Hemcinin Saint Simon Mehemmed Rza bey haqqinda qeyd edirdi ki onun haqqinda heqiqi bir sey yox imis kimi gorunurdu ve onun davranislari yaziq destesi ve rezil hediyyeleri qeder biabirci idi Ustelik o Sefevi sahi ve ya nazirlerinden ne etibarnameler ne de gosterisler teqdim etmisdi Hemcinin baxSefevilerin Avropa sefareti 1599 1602 Sefevilerin Avropa sefareti 1609 1615 Sefevi Rusiya muqavilesi 1717 QeydlerO Merakesde fransiz sefiri kimi calismisdi ve Relation de l empire de Maroc Ou l on voit la situation du pays les moeurs les coutumes gouvernement eserini yazmisdir onun qardasi Louis Marie Pidou de Saint Olon 1637 1717 bu muqavilenin imzalanmasindan sonra Isfahandaki fransiz konsulu olmusdur IstinadlarPadery and Gaudereau La Perse et la France documents nos 89 100 describe the envoy s journey and reception M Herbette Une Ambassade persane sous Louis XIV d apres des documents inedits Paris 1907 ed and tr The Middle East and North Africa in World Politics A Documentary Record New Haven Conn 1956 On line overview of French Persian relations 2016 01 21 at the Wayback Machine farsca fars محمد رضا بیگ Floor Herzig 2015 seh 312 Ebrahimnejad 2013 seh 186 Calmard Jean FRANCE ii RELATIONS WITH PERSIA TO 1789 Encyclopaedia Iranica 21 January 2016 tarixinde Istifade tarixi 6 January 2016 Chateau de Versailles official website 28 March 2016 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 6 January 2016 Chateau de Versailles official website 28 March 2016 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 6 January 2016 Chateau de Versailles official website 28 March 2016 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 6 January 2016 Chateau de Versailles official website 28 March 2016 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 6 January 2016 Chateau de Versailles official website 28 March 2016 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 6 January 2016 Chateau de Versailles official website 28 March 2016 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 6 January 2016 Montesquieu redaktor op cit p 243 note 1 de Paul Verniere French Bibliographic details summary 2018 10 07 tarixinde Istifade tarixi 2022 06 12 In German Amanzolide oder des vor zwey Jahren in Franckreich gewesenen Persianischen Ambassadeurs Mehemed Riza Beg Liebes und Lebens Geschichte Leipzig M Georg Weidmann 1717 Kulturel kontekst ucun baxin B Naderzad Louis XIV La Boullaye et l exotisme Persan Gazette des Beaux Arts L89 January I972 Louis de Rouvroy duc de Saint Simon ed amp trans Lucy Norton Historical Memoirs of the Duc de Saint Simon Vol 2 pp 403 406 p 403 quoted 1968 Hamish Hamilton London Norton Vol II 403MenbeEbrahimnejad Hormoz Medicine in Iran Profession Practice and Politics 1800 1925 Palgrave Macmillan 2013 ISBN 978 1137052889 Floor Willem Herzig Edmund redaktorlar Iran and the World in the Safavid Age I B Tauris 2015 ISBN 978 1780769905