Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ural biyanı (lat. Glycyrrhiza uralensis) — biyan cinsinə aid bitki növü. 60-80, bəzən isə 150 sm-ə qədər hündürlüyü ola bilən çoxillik ot btkisidir. Gövdəsi dik qalxır, möhkəmdir, şaxəli-budaqlıdır, qısa tükcüklüdür, bəzən kələkötül vəzilərlə örtülü olur. Yarpaqcıqları 5-17 (19) ədəd olmaqla yerləşir və uzunsov, ellips formasında, lanset formasında, aşağı hissəsində adi vəzilər yerləşməklə ümumi saplaq üzərində düzülmüşdür və teztöküləndir. Salxımları uzunsovdur, lətli və yumşaqdır. Yarpaqdan bir az qısa olur. Çiçək tacı açıq-bənövşəyi rəngdə olub uzunluğu 10-12 mm-ə çatır. Kasacıq yarpaqları birvaridir (uc hissədən əyilmiş formada), kasacıq uzunluğunda və ya ondan nisbətən uzun olur. paxlameyvəsi az-çox itburnu meyvəsi tipli-vəzili olur, uzunsovdur və qalınqabıqlıdır və bozumtul rəngdə olur. Vəzili biyanda çiçəkləmə may-iyun aylarında baş verir. Meyvələrin yetişməsi isə iyul-avqust aylarına qədər davam edir. Azərbaycanda Naxçıvan MR-da, Lənkəran-Muğan ovalığında yaxın dağ qurşaqlarına qədər olan ərazilərdə çaylara yaxın yerlərdə, otlu təpələrdə, bəzən isə qərb zonalarında rast gəlinir. MDB ərazisində Qafqazda (Ön Qafqaz, Şərqi Qafqaz, Cənubi Qafqazda xüsusilə), Rusiyanın Avropa hissəsində, Orta Asiyada rast gəlinir. Dünya üzrə Orta Avropada. Aralıq dənizi ölkələrində, Balkanlarda, Malaziyada, İranda, Armavirdə və digər ərazilərdə bitir. Qeyd etmək lazımdır ki, vəzili biyanın Azərbaycanda yetişdirilməsi və təsərrüfat xüsusiyyətləri digər biyan növləri ilə müqayisədə az öyrənilmişdir. 14 Biyan cinsinin bu növü təbii ehtiyatlarının olması baxımından digər növlər içərisində 4-cü yeri tutur (2006-cı il məlumatlarına əsasən). G. glanduliferanın bioloji xüsusiyyətləri yaxşı öyrənilsə də onun tətbiq sahələri hələ ki, tam olaraq müəyyənləşdirilməyib. Biokimyəvi analizlər nəticəsində məlum olmuşdur ki, Vəzili biyanın yaz dövrlərində (martın sonu-mayın əvvəlləri) yarpaqlarının üzərindəki vəziciklər tərəfindən ifraz olunan efir təbiətli maddələr həm də aşılayıcı xüsusiyyətə malikdir. Bu isə Vəzili biyanın yem bitkisi olaraq heyvanlar tərəfindən istifadəsini nisbətən məhdudlaşdırır. Amma eyni zamanda öyrənilmişdir ki, bu aşılayıcı maddələr kimyəvi baxımından insan orqanizmində müəyyən plastik mübadilələrdə (anabolizmlərdə) iştirak edə bilər. Bu baxımdan G. glandulifera son zamanlar tibbi istifadə baxımından elm adamlarında maraq oyatmağa başlamışdır.
| Ural biyanı | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Klad: Klad: Cins: ???: Ural biyanı | ||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||
| ||||||||
| ||||||||
Mənbə
- Nurəddin Əliyev. Azərbaycanın dərman bitkiləri və fitoterapiya. Bakı, Elm, 1998.
- Elşad Qurbanov. Ali bitkilərin sistematikası, Bakı, 2009.
 | İkiləpəlilər ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ural biyani lat Glycyrrhiza uralensis biyan cinsine aid bitki novu 60 80 bezen ise 150 sm e qeder hundurluyu ola bilen coxillik ot btkisidir Govdesi dik qalxir mohkemdir saxeli budaqlidir qisa tukcukludur bezen kelekotul vezilerle ortulu olur Yarpaqciqlari 5 17 19 eded olmaqla yerlesir ve uzunsov ellips formasinda lanset formasinda asagi hissesinde adi veziler yerlesmekle umumi saplaq uzerinde duzulmusdur ve teztokulendir Salximlari uzunsovdur letli ve yumsaqdir Yarpaqdan bir az qisa olur Cicek taci aciq benovseyi rengde olub uzunlugu 10 12 mm e catir Kasaciq yarpaqlari birvaridir uc hisseden eyilmis formada kasaciq uzunlugunda ve ya ondan nisbeten uzun olur paxlameyvesi az cox itburnu meyvesi tipli vezili olur uzunsovdur ve qalinqabiqlidir ve bozumtul rengde olur Vezili biyanda cicekleme may iyun aylarinda bas verir Meyvelerin yetismesi ise iyul avqust aylarina qeder davam edir Azerbaycanda Naxcivan MR da Lenkeran Mugan ovaliginda yaxin dag qursaqlarina qeder olan erazilerde caylara yaxin yerlerde otlu tepelerde bezen ise qerb zonalarinda rast gelinir MDB erazisinde Qafqazda On Qafqaz Serqi Qafqaz Cenubi Qafqazda xususile Rusiyanin Avropa hissesinde Orta Asiyada rast gelinir Dunya uzre Orta Avropada Araliq denizi olkelerinde Balkanlarda Malaziyada Iranda Armavirde ve diger erazilerde bitir Qeyd etmek lazimdir ki vezili biyanin Azerbaycanda yetisdirilmesi ve teserrufat xususiyyetleri diger biyan novleri ile muqayisede az oyrenilmisdir 14 Biyan cinsinin bu novu tebii ehtiyatlarinin olmasi baximindan diger novler icerisinde 4 cu yeri tutur 2006 ci il melumatlarina esasen G glanduliferanin bioloji xususiyyetleri yaxsi oyrenilse de onun tetbiq saheleri hele ki tam olaraq mueyyenlesdirilmeyib Biokimyevi analizler neticesinde melum olmusdur ki Vezili biyanin yaz dovrlerinde martin sonu mayin evvelleri yarpaqlarinin uzerindeki vezicikler terefinden ifraz olunan efir tebietli maddeler hem de asilayici xususiyyete malikdir Bu ise Vezili biyanin yem bitkisi olaraq heyvanlar terefinden istifadesini nisbeten mehdudlasdirir Amma eyni zamanda oyrenilmisdir ki bu asilayici maddeler kimyevi baximindan insan orqanizminde mueyyen plastik mubadilelerde anabolizmlerde istirak ede biler Bu baximdan G glandulifera son zamanlar tibbi istifade baximindan elm adamlarinda maraq oyatmaga baslamisdir Ural biyaniElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad Klad Klad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad Klad Klad Klad RosidsKlad Deste PaxlaciceklilerFesile PaxlakimilerYarimfesile Klad Klad Cins Biyan Ural biyaniBeynelxalq elmi adiGlycyrrhiza uralensis Fisch Sekil axtarisiNCBI 74613EOL 643697MenbeNureddin Eliyev Azerbaycanin derman bitkileri ve fitoterapiya Baki Elm 1998 Elsad Qurbanov Ali bitkilerin sistematikasi Baki 2009 Ikilepeliler ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin