Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Vyana döyüşü — İkinci Dünya Müharibəsinin Şərq Cəbhəsində Sovet 3-cü Ukrayna Cəbhəsi tərəfindən Avstriyanın paytaxtı Vyananın işğalı məqsədilə girişilən bir hücumdur. Döyüş 2 aprel 1945-də başlamış, 13 aprel 1945-də sona çatmışdır. Şəhər mühasirəyə alındı və döyüşün böyük hissəsində mühasirə altında qaldı.
| Vyana döyüşü | |||
|---|---|---|---|
| İkinci dünya müharibəsində Şərq cəbhəsinə | |||
 Vyana əməliyatı | |||
| Tarix | 2 aprel 1945- 13 aprel 1945 | ||
| Yeri | Vyana | ||
| Səbəbi | Avstriyanın Nasist Almaniyasının tərkibində olması, Şərq cəbhəsindəki ağır hərbi əməliyyatlar | ||
| Nəticəsi | Nasist Almaniyasının tam məğlubiyyəti, SSRİ-Bolqarıstan Krallığının qələbəsi | ||
| Münaqişə tərəfləri | |||
| |||
| Komandan(lar) | |||
| |||
| Tərəflərin qüvvəsi | |||
| |||
| İtkilər | |||
| |||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||
Döyüş öncəsi
Stalinin Qərb müttəfiqləri ilə 1945-ci ilin aprel ayı ərəfəsində verdiyi anlaşmalar, Şərqi və Mərkəzi Avropada tərəflərin müharibə sonrası nisbi nüfuzuna dair anlaşmalar idi. Amma bu anlaşmalar Avstriyanın gələcəyi haqqında heç bir hökm gətirmirdi. Bundan başqa, Avstriyanın Almaniya tərəfindən ilhaqından sonra Sovetlərin Qərb müttəfiqləri, Avstriyanı az qala rəsmən Almaniyanın təsir sahəsində sayırdı. Bu halda Stalin, əsasən 1945-ci ilin fevral ayında hazır olduğu Berlinə ediləcək ümumi hücumu təxirə salmağa, bu arada hücum tandeminin iki qanadı ilə Avstriya torpaqlarını güvən altına almağa qərar verdi. Beləliklə, Stalin müttəfiqlərlə müharibə sonrası müzakirələrdə dəyərli bir alver obyekti əldə etmiş olacaqdı. Almanlar Balaton gölü əməliyyatının uğursuzluğa uğramasından sonra General 6-cı SS Panzer Ordusu, mərhələli olaraq Vyana ətrafına çəkilmişdi. Almanlar sürətlə irəliləyən Qızıl Ordu qüvvələrinə qarşı şəhəri müdafiə etmək üçün müdafiə mövqeləri hazırlığına girişdilər. General Fyodor Tolbuxinin 3-cü Ukrayna Cəbhəsi qüvvələri, 1945-ci ilin yaz aylarında Macarıstanın qərb hissəsində, Dunayın hər iki sahilində qüvvələrini cəmləşdirdi. Sovet qoşunları daha sonra 30 martda Macarıstan-Avstriya sərhədini keçdilər. Beləliklə, General Tolbuxin Avstriya içinə gedərək Vyanaya hücum etməyə hazırlaşırdı.
Döyüş
Vyana Radiosu 2 apreldəki yayımında Avstriya paytaxtının açıq şəhər olmaqdan çıxdığını bildirdi. Həmin gün sərhəddən başlayaraq bir neçə şəhər və qəsəbə ələ keçirən Sovet qüvvələri Vyanaya cənubdan yaxınlaşdılar. Qızıl Ordu, iki gün sonra 4 aprel 1945-də Baden və Bratislava şəhərlərini nəzarət altına aldı. Vyana ətrafına gələn Sovet 3-cü Ukrayna Cəbhəsi qüvvələri şəhəri mühasirəyə aldı və hücuma keçdi. Hərəkata qoşulan Sovet qüvvələri 4-cü Qvardiya Ordusu, 9-cu Qvardiya Ordusu, 6-cı Qvardiya Tank Ordusu və 6-cı Ordundan ibarət idi. Bu arada Vyananın tənəzzülə uğramasını və dağılmasını istəməyən Avstriyalı müqavimət qrupları, Alman müdafiəsini yer yer sabotaj edirdilər. Sovet qüvvələrinin qarşısındakı yeganə əhəmiyyətli Alman qüvvəsi 6-cı Panzer Ordusunun 2-ci SS Panzer Korpusu və qarnizondakı xüsusi təyinatlı hava hücumundan müdafiə qüvvələri idi. Müdafiə zonası elan edilmiş Vyana müdafiəsi, SS Generalı Vilhelm Bittrichnin 2-ci SS Panzer Korpusuna əsaslanırdı və müdafiəyə General başçılıq edirdi.
Avstriyanın paytaxtındakı döyüşlər yer yer sərt qarşıdurmalara səhnə olub. Buna baxmayaraq Sovet hücumunun zəif müqavimətlə üzləşdiyi bölgələr də var. Şəhərin cənub hissəsi 2-ci və 3-cü Panzer Diviziyaları, Prater Parkı 6-cı Panzer Diviziyası, şimal hissə isə Fürer Mexaniki Diviziyası tərəfindən müdafiə edilirdi. Şəhərə üz tutan Qızıl Ordu hücumları şərq və cənub şəhərətrafı qəsəbələrdə, 4-cü Qvardiya Ordusu ilə 9-cu Qvardiya Ordusuna bağlı qüvvələr tərəfindən aparılmışdır. Alman müdafiəsi Qızıl Ordu birliklərini şəhərin cənub şəhərətrafı qəsəbələrində 7 Aprelə qədər dayandırmağı bacardı. Ancaq şəhərin bu hissəsində bir neçə dayaq nöqtəsi əldə etməyə nail olan Qızıl Ordu, 6-cı Qvardiya Tank Ordusu və 9-cu Qvardiya Ordusunun böyük hissəsi 8 Apreldə şəhərin qərb şəhərətrafı girdi. Qərb şəhərətrafı qəsəbələri Sovet qüvvələri üçün xüsusilə vacib idi. Çünki Vyananın əsas dəmir yolu xətti buradan keçir və bilavasitə baş qatar stansiyası da buradadır. Bu bölgədəki Sovet uğuru, sonrakı bir neçə gün ərzində sürətlə şərq və şimal şəhərətrafı qəsəbələrə sızmalarına imkan verdi. Dunay çayının şimalında Sovet 4-cü Ordusu, Alman müdafiə qüvvələrini Vyananın şimal şəhərətrafı qəsəbələri üzərindən qərbə doğru sıxışdırdı. Bu gedişlə Vyananın mərkəzi mühasirəyə alındı. Şəhərin cənub və qərb şəhərətrafı qəsəbələrində 8 Apreldə küçə döyüşləri hələ də şiddətlə davam edərkən 3-cü Ukrayna Cəbhəsi şəhərin ətrafından keçərək Linz və istiqamətində irəli hərəkətə başlamışdı.
Qızıl Ordu hissələri 9 Apreldən etibarən şəhərin mərkəz hissəsinə daxil olmağa başladılar. Lakin şəhər ətrafında küçə döyüşləri bir neçə gün daha davam etdi. 4-cü Qvardiya Ordusu ilə 20-ci Qvardiya Piyada Korpusu, 11 Aprel axşamı Dunay kanallarına gözlənilməz bir basqın təşkil etdi. Eyni zamanda 1-ci Mexaniki Korpus da Reichsbrücke körpüsünə doğru irəlilədi. Alman müdafiəsi üçün ani bir zərbə də 13 Apreldə baş verdi. 80-ci Qvardiya Piyada Diviziyası və 7-ci Qvardiya Desant Diviziyası əsgərləri, katerlərlə körpünün iki yanında quruya çıxarıldılar. Bu birliklər körpünün məhvi üçün hazırlanmış dinamitlərin kabellərini kəsərək körpünü nəzarət aldılar. Ancaq Dunay üzərindəki digər mühüm körpülər, Alman müdafiəçilər tərəfindən vaxtında partladıldı. Eyni gün 13 aprel 1945 tarixində şəhəri müdafiə edən son Alman qoşunlarının təslim olması ilə şəhərdə Qızıl Ordu vəziyyətə hakim oldu. Ancaq General Bittrichin 2-ci SS Panzer Korpusu, 13 Aprel axşamı şəhərin qərb hissəsindən tərk etmişdir. Yenə 13 Apreldə Sovet 46-cı Ordusu aldı və Sovet Dunay Flotiliyası dəniz piyadalarını Vyananın şimalında quruya çıxartdı.
Nəticə
3-cü Ukrayna Cəbhəsinə aid qüvvələr 15 Apreldə Avstriyanın içərilərinə doğru hücumlarını davam etdirdilər. 6-cı SS Panzer Ordusunun tamamilə tükənmiş olan qalıqları, Linz-Vyana xətti üzərindən geri çəkilməyə məcbur oldular. Bu birlikləri, dərhal arxalarından Qızıl Ordunun 9-cu Qvardiya Ordusu və 46-cı Ordu birlikləri təqib edirdilər. Sovet 26-cı və 27-ci Orduları, geri çəkilməkdə olan Alman 6-cı Ordusu hissələrinin arxasınca Grazın şimalı istiqamətində irəlilədi. Sovet 57-ci Ordusu ilə Bolqarıstan 1-ci Ordusu, geri çəkilən digər alman birliyi 2-ci Panzer Ordusunu Grazın cənubu istiqamətində təqib etdi. Bu Alman birlliklerinin heç biri Sovet irəliləyişini müvəqqəti dayandırmaqdan başqa bir şey edəcək vəziyyətdə deyildi.
Vyananın ən məşhur binalarından bəziləri döyüş nəticəsində dağılmış vəziyyətdə idi. Şəhərdə müharibə görən bütün şəhərlərdə olduğu kimi, elektrik, qaz və su yox idi. Digər tərəfdən, təhlükəsizlik qüvvələrinin dağılmış olması üzündən həm Sovet ordusu, həm də avstriyalılar talanlara və hücumlara başladılar. Sovet ordu qüvvələri şəhərdə olarkən dinc əhaliyə qarşı adətən pis münasibət tətbiqi görülmədi. Ancaq ikinci dalğada gələn Sovet qüvvələrinin nizam-intizamı düzgün deyildi və onlar bir neçə həftə boyunca yağmalama və təcavüz vasitələrinə əl atdılar. General Bittirich və General Von Bünau, Sovet qüvvələrinin əlinə keçməzdən əvvəl şəhərdən ayrıldılar. Avstriyalı siyasətçi Karl Renner, qalib Sovet qüvvələrinin razılığı ilə Vyanada Aprel ayında müvəqqəti bir hökumət qurdu və Avstriyanın Üçüncü Reyxdən(Nasist Almaniyası) ayrıldığını elan etdi.
İstinadlar
- The Soviet — German War 1941–45 — David M. Glantz. Sh: 93
- The Decline and Fall of Nazi Germany and Imperial Japan — Hans Dollinger, Hans Adolf Jacobsen. Sh: 199
- Endkampf an der Donau 1944/45 — Peter Gosztony. Sh: 261
- Geschichte des Zweiten Welt Krieges — D. F. Ustinov, Sh: 238–239.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vyana doyusu Ikinci Dunya Muharibesinin Serq Cebhesinde Sovet 3 cu Ukrayna Cebhesi terefinden Avstriyanin paytaxti Vyananin isgali meqsedile girisilen bir hucumdur Doyus 2 aprel 1945 de baslamis 13 aprel 1945 de sona catmisdir Seher muhasireye alindi ve doyusun boyuk hissesinde muhasire altinda qaldi Vyana doyusuIkinci dunya muharibesinde Serq cebhesineVyana emeliyatiTarix 2 aprel 1945 13 aprel 1945Yeri VyanaSebebi Avstriyanin Nasist Almaniyasinin terkibinde olmasi Serq cebhesindeki agir herbi emeliyyatlarNeticesi Nasist Almaniyasinin tam meglubiyyeti SSRI Bolqaristan Kralliginin qelebesiMunaqise terefleriNasist Almaniyasi SSRI Bolqaristan KralligiKomandan lar Rudolf von Bunau Fyodor Tolbuxin Vladimir StoycevTereflerin quvvesiPanzer Ordusunun 2 ci SS Panzer Korpusu ve qarnizondaki xususi teyinatli hava hucumundan mudafie quvveleri 4 cu Qvardiya Ordusu 9 cu Qvardiya Ordusu 6 ci Qvardiya Tank Ordusu ve 6 ci Ordu 644 700 Sovet esgeri 100 900 Bolqar esgeriItkiler19 000 olu 2 698 olu 7 107 yarali cemi 9 805 Vikianbarda elaqeli mediafayllarDoyus oncesiStalinin Qerb muttefiqleri ile 1945 ci ilin aprel ayi erefesinde verdiyi anlasmalar Serqi ve Merkezi Avropada tereflerin muharibe sonrasi nisbi nufuzuna dair anlasmalar idi Amma bu anlasmalar Avstriyanin geleceyi haqqinda hec bir hokm getirmirdi Bundan basqa Avstriyanin Almaniya terefinden ilhaqindan sonra Sovetlerin Qerb muttefiqleri Avstriyani az qala resmen Almaniyanin tesir sahesinde sayirdi Bu halda Stalin esasen 1945 ci ilin fevral ayinda hazir oldugu Berline edilecek umumi hucumu texire salmaga bu arada hucum tandeminin iki qanadi ile Avstriya torpaqlarini guven altina almaga qerar verdi Belelikle Stalin muttefiqlerle muharibe sonrasi muzakirelerde deyerli bir alver obyekti elde etmis olacaqdi Almanlar Balaton golu emeliyyatinin ugursuzluga ugramasindan sonra General 6 ci SS Panzer Ordusu merheleli olaraq Vyana etrafina cekilmisdi Almanlar suretle irelileyen Qizil Ordu quvvelerine qarsi seheri mudafie etmek ucun mudafie movqeleri hazirligina girisdiler General Fyodor Tolbuxinin 3 cu Ukrayna Cebhesi quvveleri 1945 ci ilin yaz aylarinda Macaristanin qerb hissesinde Dunayin her iki sahilinde quvvelerini cemlesdirdi Sovet qosunlari daha sonra 30 martda Macaristan Avstriya serhedini kecdiler Belelikle General Tolbuxin Avstriya icine gederek Vyanaya hucum etmeye hazirlasirdi DoyusVyana Radiosu 2 apreldeki yayiminda Avstriya paytaxtinin aciq seher olmaqdan cixdigini bildirdi Hemin gun serhedden baslayaraq bir nece seher ve qesebe ele keciren Sovet quvveleri Vyanaya cenubdan yaxinlasdilar Qizil Ordu iki gun sonra 4 aprel 1945 de Baden ve Bratislava seherlerini nezaret altina aldi Vyana etrafina gelen Sovet 3 cu Ukrayna Cebhesi quvveleri seheri muhasireye aldi ve hucuma kecdi Herekata qosulan Sovet quvveleri 4 cu Qvardiya Ordusu 9 cu Qvardiya Ordusu 6 ci Qvardiya Tank Ordusu ve 6 ci Ordundan ibaret idi Bu arada Vyananin tenezzule ugramasini ve dagilmasini istemeyen Avstriyali muqavimet qruplari Alman mudafiesini yer yer sabotaj edirdiler Sovet quvvelerinin qarsisindaki yegane ehemiyyetli Alman quvvesi 6 ci Panzer Ordusunun 2 ci SS Panzer Korpusu ve qarnizondaki xususi teyinatli hava hucumundan mudafie quvveleri idi Mudafie zonasi elan edilmis Vyana mudafiesi SS Generali Vilhelm Bittrichnin 2 ci SS Panzer Korpusuna esaslanirdi ve mudafieye General basciliq edirdi Avstriyanin paytaxtindaki doyusler yer yer sert qarsidurmalara sehne olub Buna baxmayaraq Sovet hucumunun zeif muqavimetle uzlesdiyi bolgeler de var Seherin cenub hissesi 2 ci ve 3 cu Panzer Diviziyalari Prater Parki 6 ci Panzer Diviziyasi simal hisse ise Furer Mexaniki Diviziyasi terefinden mudafie edilirdi Sehere uz tutan Qizil Ordu hucumlari serq ve cenub seheretrafi qesebelerde 4 cu Qvardiya Ordusu ile 9 cu Qvardiya Ordusuna bagli quvveler terefinden aparilmisdir Alman mudafiesi Qizil Ordu birliklerini seherin cenub seheretrafi qesebelerinde 7 Aprele qeder dayandirmagi bacardi Ancaq seherin bu hissesinde bir nece dayaq noqtesi elde etmeye nail olan Qizil Ordu 6 ci Qvardiya Tank Ordusu ve 9 cu Qvardiya Ordusunun boyuk hissesi 8 Aprelde seherin qerb seheretrafi girdi Qerb seheretrafi qesebeleri Sovet quvveleri ucun xususile vacib idi Cunki Vyananin esas demir yolu xetti buradan kecir ve bilavasite bas qatar stansiyasi da buradadir Bu bolgedeki Sovet uguru sonraki bir nece gun erzinde suretle serq ve simal seheretrafi qesebelere sizmalarina imkan verdi Dunay cayinin simalinda Sovet 4 cu Ordusu Alman mudafie quvvelerini Vyananin simal seheretrafi qesebeleri uzerinden qerbe dogru sixisdirdi Bu gedisle Vyananin merkezi muhasireye alindi Seherin cenub ve qerb seheretrafi qesebelerinde 8 Aprelde kuce doyusleri hele de siddetle davam ederken 3 cu Ukrayna Cebhesi seherin etrafindan kecerek Linz ve istiqametinde ireli herekete baslamisdi Qizil Ordu hisseleri 9 Aprelden etibaren seherin merkez hissesine daxil olmaga basladilar Lakin seher etrafinda kuce doyusleri bir nece gun daha davam etdi 4 cu Qvardiya Ordusu ile 20 ci Qvardiya Piyada Korpusu 11 Aprel axsami Dunay kanallarina gozlenilmez bir basqin teskil etdi Eyni zamanda 1 ci Mexaniki Korpus da Reichsbrucke korpusune dogru ireliledi Alman mudafiesi ucun ani bir zerbe de 13 Aprelde bas verdi 80 ci Qvardiya Piyada Diviziyasi ve 7 ci Qvardiya Desant Diviziyasi esgerleri katerlerle korpunun iki yaninda quruya cixarildilar Bu birlikler korpunun mehvi ucun hazirlanmis dinamitlerin kabellerini keserek korpunu nezaret aldilar Ancaq Dunay uzerindeki diger muhum korpuler Alman mudafieciler terefinden vaxtinda partladildi Eyni gun 13 aprel 1945 tarixinde seheri mudafie eden son Alman qosunlarinin teslim olmasi ile seherde Qizil Ordu veziyyete hakim oldu Ancaq General Bittrichin 2 ci SS Panzer Korpusu 13 Aprel axsami seherin qerb hissesinden terk etmisdir Yene 13 Aprelde Sovet 46 ci Ordusu aldi ve Sovet Dunay Flotiliyasi deniz piyadalarini Vyananin simalinda quruya cixartdi NeticeEmeliyyat istirakcilarindan birine Stalinin tesekkuru 3 cu Ukrayna Cebhesine aid quvveler 15 Aprelde Avstriyanin icerilerine dogru hucumlarini davam etdirdiler 6 ci SS Panzer Ordusunun tamamile tukenmis olan qaliqlari Linz Vyana xetti uzerinden geri cekilmeye mecbur oldular Bu birlikleri derhal arxalarindan Qizil Ordunun 9 cu Qvardiya Ordusu ve 46 ci Ordu birlikleri teqib edirdiler Sovet 26 ci ve 27 ci Ordulari geri cekilmekde olan Alman 6 ci Ordusu hisselerinin arxasinca Grazin simali istiqametinde ireliledi Sovet 57 ci Ordusu ile Bolqaristan 1 ci Ordusu geri cekilen diger alman birliyi 2 ci Panzer Ordusunu Grazin cenubu istiqametinde teqib etdi Bu Alman birlliklerinin hec biri Sovet irelileyisini muveqqeti dayandirmaqdan basqa bir sey edecek veziyyetde deyildi Vyananin en meshur binalarindan bezileri doyus neticesinde dagilmis veziyyetde idi Seherde muharibe goren butun seherlerde oldugu kimi elektrik qaz ve su yox idi Diger terefden tehlukesizlik quvvelerinin dagilmis olmasi uzunden hem Sovet ordusu hem de avstriyalilar talanlara ve hucumlara basladilar Sovet ordu quvveleri seherde olarken dinc ehaliye qarsi adeten pis munasibet tetbiqi gorulmedi Ancaq ikinci dalgada gelen Sovet quvvelerinin nizam intizami duzgun deyildi ve onlar bir nece hefte boyunca yagmalama ve tecavuz vasitelerine el atdilar General Bittirich ve General Von Bunau Sovet quvvelerinin eline kecmezden evvel seherden ayrildilar Avstriyali siyasetci Karl Renner qalib Sovet quvvelerinin raziligi ile Vyanada Aprel ayinda muveqqeti bir hokumet qurdu ve Avstriyanin Ucuncu Reyxden Nasist Almaniyasi ayrildigini elan etdi IstinadlarThe Soviet German War 1941 45 David M Glantz Sh 93 The Decline and Fall of Nazi Germany and Imperial Japan Hans Dollinger Hans Adolf Jacobsen Sh 199 Endkampf an der Donau 1944 45 Peter Gosztony Sh 261 Geschichte des Zweiten Welt Krieges D F Ustinov Sh 238 239