Volqa-Baltik su yolu (1810-1963-cü illər - Mariin su sistemi) — Rusiya Federasiyasının şimal-qərbində Xəzər və Baltik dəniz hövzələrini birləşdirən göl, çay və kanallar sistemi. Uzunluğu 1100 km, Aşağı Şeksna və Şeksna (Çerepovetskoye) su anbarından, Kovja çayı və Ağ göl, Vıteqra çayı və suayrıcı kanaldan keçən su yolu.
Rıbinski su anbarı, Çerepovets şəhəri, Şeksna çayı, Ağ gölü, Kovja çayı, Mariin kanalı, Vıteqra çayı, Oneqa kanalı, Oneqa gölü, Svir çayı, Ladoqa gölü və Neva çayından keçir. Mariin su sistemi 1799-1810-cu illərdə tikilib, 1890-1896-cı illərdə yenidən qurulub, 1964-cü ildə əsaslı rekonstruksiyadan sonra indiki adını almışdır. Uzunluğu təxminən 1100 km, gəmiçilik üçün sərbəst keçid dərinliyi 3-4 metrdən az deyil. Bu da öz növbəsində 5000 tona qədər su tutumu olan gəmilərin keçidini təmin etməyə imkan verir. Volqa-Baltik yolunun davamı Oneqa gölü ilə Ağ dənizi birləşdirən Ağdəniz-Baltik kanalı hesab edilir.
Volqa-Baltik kanalının qurğuları
Volqa-Baltik kanalının xüsusiliyi ondadır ki, Baltik hissəsinin bütün şlyuzları Paxomov hisəsi istisna olmaqla 13, 5 metr hündürlüyə malikdir. Bu da öz növbəsində kanalın tikintisində standart konstruksiyalardan istifadə edilməsinə imkan verib. Kanalda cəmi 7 şlyuz var, onlardan yanlız biri - Paxomov şlyuzu ikitərəflidir.
5 suqovşağı - Vıteqorski, Belousovski, Novinski, Paxomovski və Çerepovetski.
3 Su Elektrik Stansiyası – Vıteqorski, Belousovski və Şeksna
25 torpaq bənd və damba.
4 təbii su anbarı – Vıteqorski, Belousovski, Novinski və Şeksna
Şlyuzlarda 5 körpü
2 bərə keçidi
11 sığınacaq.
4 istismar sahəsi.
Yaranma tarixi
XVIII əsrin əvvəllərində Rusiyanın Baltik dənizinə çıxışı, Peterburqun artan rolu ölkənin daxili rayonları ilə yeni paytaxt arasında əlverişli su əlaqələrinin yaradılmasını tələb edirdi. 3 su yolu yaradıldı — Vışnevolotski su sistemi (1709-cu ildə istismara verilib), Tixvinski (1811) və Mariin (1810).
Mariin sistemi
Mariin su sistemi Rıbinski, Şeksna, Ağ göl, Kovja, Mariin kanalını (1886-cı ildən onu Novo-Mariin kanalı əvəz etdi), Xəzər və Baltik dənizi hövzələri arasında uzanan suayrıcında isə Vıteqra, Oneqa gölü, Svir, Ladoqa gölü və Neva çayını (təxminən 1054 verst) birləşdirirdi. Mariin sistemi Volqadan Oneqa gölünə qədər uzanan yolun bir hissəsini təşkil edirdi. 1829-cu ildə Şimali-Dvin kanalı açıldı. Bu kanal Şeksna ilə Kubenski gölünün birləşdirirdi. Kanal Suxon və Şimali Dvindən Ağ dənizə olan sistemi birləşdirirdi. Çox da böyük olmayan gəmilərin daha təhlükəsiz üzməsi üçün Ağ, Oneqa və Ladoqa göllərində alternativ yollar — Ağ göl, Oneqa, Novo-Svir, Novo-Syas və Novo-Ladoqa yolları vardı. Öz dövrü üçün Mariin sistemi möhtəşəm hidrotexniki qurğu idi və böyük iqtisadi əhəmiyyətə malik idi, lakin 1890-1896-cı illərdə kanalda yenidənqurma işlərinin aparılmasına baxmayaraq bu sistem artıq ölkənin nəqliyyat tələbatını təmin edə bilmirdi.
Mariin sistemi 1917-1953-cü illərdə.
1922-ci ildə — Çerepovetski suqovşağı açıldı (şlyuz № 40)
1926-cı ildə — Çerepanovski suqovşağı açıldı (şlyuz № 41)
1930-cu ildə — Yaqorbski suqovşağı açıldı (şlyuz № 42)
24 sentyabr1940-cı ildə — Ümumrusiya Kommunist (bolşevik) Partiyasının Mərkəzi Komitəsi və SSRİ XKS-i Volqa-Baltanın tikintisi barədə qərar qəbul etdilər.
1941-ci ilin yazında — Rıbinski su anbarının tamamlanması işi başladı.
Volqa-Baltik su yolu1947-ci ildə — Böyük Vətən Müharibəsindən sonra quruculuq işləri davam etdi. SSRİ DİN-i nəzdində "Volqa-Baltik su yolunun tikintisi üzrə baş düşərgə idarəçiliyi" idarəsi yaradıldı.
1952-1953-ü illərdə — Qurğuların memarlıq baxımdan quruculuğu L.M.Polyakovun rəhbərliyi altında "Hidro layihə"nin Leninqrad şöbəsinin əməkdaşları tərəfindən işlənmişdir; həmmüəlliflər: L.M.Banşikov, A.İ.Qoritski, A.V.İkonnikov, R.P.Kostılev, L.T.Lipatov, K.M. Mitrofanov, Q.S.Nikulin, Q.F.Perestoronina, V.A.Petrov, Z.F.Semenova, M.V.Smagina, Q.A.Şarovarov, P.R.Yasenski.
1948-1953-ü illərdə — Oneqa gölündən Vıteqra şəhərinədək aşağı axarda çaya doğru istiqamətlənən kanal qazmaq.
27 aprel1952-ci ildə — Yuxarı Svir suqovşağı və şlyuzunun istismarına başlamaq. Svirin, yuxarı axarında, Oneqa gölündə və kanalında, Vıteqra çayının aşağı axarında (dəniz səviyyəsində 32,60 m qeydə alınana kimi səviyyənin qaldırılması).
1956-1964-cü illərdə — İ.V.Stalinin ölümündən sonra tikinti dayandırıldı. Kanal fərqli layihə ilə tikilməyə başlandı.
Su altında qalan kəndlər
Svirdə
Kovjada
Qryaznı Omut
Kovja çayı mənsəbində Kovja kəndi.
Şeksnada
Şeksna çayı
Karpunino kəndi (Rıbinskdən 4 verst), Balşoy (Böyük) Kastovets kəndi (7 v.), Nijniy (Aşağı) Kastovets kəndi (7 v.), Kremlevo kəndi (7 v.), Çeqskaya kəndi, yaxud Çevskaya kəndi (9 v.), Popovskaya kəndi (10 v.), Başarova kəndi (11 v.), Mixaila Arxanqela kəndi (15 v.), Serqeyevskaya kəndi (16 v.), Odnodvorets kəndi (17 v.), Qeykina kəndi (20 v.), Sosnyaqi kəndi (22 v.), İstok kəndi (23 v.), d. Nyankovo kəndi (25 v.), Çornaya (Qara) (Nijniy Vraq) (27 v.), Balşoye Sırnevo kəndi (28 v.), Maloye (Kiçik) Sırnevo kəndi (29 v.), Poqost kəndi (30 v.), Voli çayının mənsəbində Volski Poqost (30 v.), Berezovo kəndi (38 v.), Juravleva kərpic zavodu (52 v.), Odnodvorok ferması (53 v.), Vsesvyatskoe kəndi (55 v.), Seliha kəndi (56 v.), Pokrovskoe kəndi (67 v.), Vlasyevka kəndi, yaxud Krutaya (69 v.), Baranovka kəndi (70 v.), Matyukova kəndi (71 v.), Borok kəndi, yaxud Bor (72 v.), Knyajiç-Qorodok kəndi (75 v.), Novinka kəndi (76 v.), Vasilisova kəndi, yaxud Vasilyevski (77 v.), Andreyevka kəndi (78 v.), Voyatitsa kəndi (81 v.), Berezovka kəndi (85 v.), Kerşino qəbristanlığı (92 v.), Krasnoye kəndi (96 v.), Myaqra kəndi (102 v.), Nijnı Paduy kəndi (106 v.), Verxniy Paduy kəndi (108 v.), köhnə kərpic zavodları (110 v.), Pelnevo kəndi (127 v.) Kolmovo kəndi (137 v.), Nikolskaya ferması (138 v.), Petrovskoye kəndi (144 v.), Kozmodemyanskoye kəndi (147 v.), Dosefeyeva Pustın kəndi (161 v.), Borki-Şubatskiye kəndi, Leuşinski monastırının ərazisi (162 v.), Borki-Vlasova kəndi (164 v.), Borki-Braçina/Bragina kəndi (165 v.),Оlxovo (169 v.), Çerepanova kəndi (176 v.), Vasilyevskoye kəndi (179 v.), Viçalova kəndi (184 v., sol), Pertova kəndi (184 v., sağ), Pexteyeva kəndi (198 v.), Vaxnovski dəmirqayırma zavodu (200 в.), Vaxnovo kəndi (201 v.), Sontseva kəndi (204 v.), Lukovets kəndi (208 v., sağ), Uspenski Slobodası (208 v., sol), Koşta çayının mənsəbində Davıdova kəndi (212 v.), Dorki kəndi (217 v.), Frolovka kəndi (218 v.), Rojdestvenskoye kəndi (219 v.), Yaqorba kəndi, Lyubets kəndi, Sudbitsa, Yazovişşe, Kovja, Qorodetski poqost (qəbristanlığı), Nikitski poqost (qəbristanlığı).
Dağılmış məbədlər
Su altında qalmış Kroxinskidə Milad kilsəsi
Kovja çayı mənsəbində Kovja kəndində məbəd (1800-cü ilə aid).
Kroxinskidə Milad kilsəsi.
Anximovoda Vıteqorski məbədləri.
Zapoqostye kəndində Məryəmin müjdələnməsi (1802-ci il; 2013-cü ilin iyulunda zəng qülləsi çökdü) məbədi.
Müxtəlif məlumatlara görə, kanalın tikintisi vaxtı 700 kənd, 65 şəhər, 140 kilsə, 3 monastır, 294 sakin, 10 minlərlə işçi sulara qərq olmuşdur. Bu məlumat bir qədər mübaliğəli görünsə də real olan kanalın tikintisi zamanı dəyən ziyanın kifayət qədər böyük olması idi.
Vəziyyəti və inkişaf perspektivləri
XX əsrin 90-cı illərdə inkişaf yolu dayandı, lakin kanalın tikintisinə mümkün dəstəyin yanlız 1/3-i ayrılırdı. 2007-ci ildə Rusiya investisiya fondunun hesabına rekonstruksiya layihəsinin maliyyələşdirilməsi barədə qərar qəbul edildi. Bütövlükdə layihənin qiyməti 8 milyard rubldan çox dəyərləndirilirdi ki, onun da 460 milyon rublu 2008-ci ildə işin başlanması üçün ayrılmalıydı. Gəmilərin sıx sərbəst keçidinə və şyuzlarda yığılıb qalmasına baxmayaraq Volqa-Baltik yolu ilə yük daşınması daima artırdı. 2007-ci il naviqasiya fəslində yük daşınmasının həcmi 11% təşkil etmişdir.
Volqa Baltik su yolu 1810 1963 cu iller Mariin su sistemi Rusiya Federasiyasinin simal qerbinde Xezer ve Baltik deniz hovzelerini birlesdiren gol cay ve kanallar sistemi Uzunlugu 1100 km Asagi Seksna ve Seksna Cerepovetskoye su anbarindan Kovja cayi ve Ag gol Viteqra cayi ve suayrici kanaldan kecen su yolu Volqa Baltik su yoluVolqa Baltik su yoluAxdigi yerler Rusiya Federasiyasinin simal qerbiUzunlugu 1100 km Vikianbarda elaqeli mediafayllarHaqqindaRibinski su anbari Cerepovets seheri Seksna cayi Ag golu Kovja cayi Mariin kanali Viteqra cayi Oneqa kanali Oneqa golu Svir cayi Ladoqa golu ve Neva cayindan kecir Mariin su sistemi 1799 1810 cu illerde tikilib 1890 1896 ci illerde yeniden qurulub 1964 cu ilde esasli rekonstruksiyadan sonra indiki adini almisdir Uzunlugu texminen 1100 km gemicilik ucun serbest kecid derinliyi 3 4 metrden az deyil Bu da oz novbesinde 5000 tona qeder su tutumu olan gemilerin kecidini temin etmeye imkan verir Volqa Baltik yolunun davami Oneqa golu ile Ag denizi birlesdiren Agdeniz Baltik kanali hesab edilir Volqa Baltik kanalinin qurgulariVolqa Baltik kanalinin xususiliyi ondadir ki Baltik hissesinin butun slyuzlari Paxomov hisesi istisna olmaqla 13 5 metr hundurluye malikdir Bu da oz novbesinde kanalin tikintisinde standart konstruksiyalardan istifade edilmesine imkan verib Kanalda cemi 7 slyuz var onlardan yanliz biri Paxomov slyuzu ikitereflidir 5 suqovsagi Viteqorski Belousovski Novinski Paxomovski ve Cerepovetski 3 Su Elektrik Stansiyasi Viteqorski Belousovski ve Seksna 25 torpaq bend ve damba 4 tebii su anbari Viteqorski Belousovski Novinski ve Seksna Slyuzlarda 5 korpu 2 bere kecidi 11 siginacaq 4 istismar sahesi Yaranma tarixiXVIII esrin evvellerinde Rusiyanin Baltik denizine cixisi Peterburqun artan rolu olkenin daxili rayonlari ile yeni paytaxt arasinda elverisli su elaqelerinin yaradilmasini teleb edirdi 3 su yolu yaradildi Visnevolotski su sistemi 1709 cu ilde istismara verilib Tixvinski 1811 ve Mariin 1810 Mariin sistemi Mariin su sistemi Ribinski Seksna Ag gol Kovja Mariin kanalini 1886 ci ilden onu Novo Mariin kanali evez etdi Xezer ve Baltik denizi hovzeleri arasinda uzanan suayricinda ise Viteqra Oneqa golu Svir Ladoqa golu ve Neva cayini texminen 1054 verst birlesdirirdi Mariin sistemi Volqadan Oneqa golune qeder uzanan yolun bir hissesini teskil edirdi 1829 cu ilde Simali Dvin kanali acildi Bu kanal Seksna ile Kubenski golunun birlesdirirdi Kanal Suxon ve Simali Dvinden Ag denize olan sistemi birlesdirirdi Cox da boyuk olmayan gemilerin daha tehlukesiz uzmesi ucun Ag Oneqa ve Ladoqa gollerinde alternativ yollar Ag gol Oneqa Novo Svir Novo Syas ve Novo Ladoqa yollari vardi Oz dovru ucun Mariin sistemi mohtesem hidrotexniki qurgu idi ve boyuk iqtisadi ehemiyyete malik idi lakin 1890 1896 ci illerde kanalda yenidenqurma islerinin aparilmasina baxmayaraq bu sistem artiq olkenin neqliyyat telebatini temin ede bilmirdi Mariin sistemi 1917 1953 cu illerde 1922 ci ilde Cerepovetski suqovsagi acildi slyuz 40 1926 ci ilde Cerepanovski suqovsagi acildi slyuz 41 1930 cu ilde Yaqorbski suqovsagi acildi slyuz 42 1933 cu ilde Nijne Svirski suqovsagi acildi 24 sentyabr 1940 ci ilde Umumrusiya Kommunist bolsevik Partiyasinin Merkezi Komitesi ve SSRI XKS i Volqa Baltanin tikintisi barede qerar qebul etdiler 1941 ci ilin yazinda Ribinski su anbarinin tamamlanmasi isi basladi Volqa Baltik su yolu1947 ci ilde Boyuk Veten Muharibesinden sonra quruculuq isleri davam etdi SSRI DIN i nezdinde Volqa Baltik su yolunun tikintisi uzre bas duserge idareciliyi idaresi yaradildi 1952 1953 u illerde Qurgularin memarliq baximdan quruculugu L M Polyakovun rehberliyi altinda Hidro layihe nin Leninqrad sobesinin emekdaslari terefinden islenmisdir hemmuellifler L M Bansikov A I Qoritski A V Ikonnikov R P Kostilev L T Lipatov K M Mitrofanov Q S Nikulin Q F Perestoronina V A Petrov Z F Semenova M V Smagina Q A Sarovarov P R Yasenski 1948 1953 u illerde Oneqa golunden Viteqra seherinedek asagi axarda caya dogru istiqametlenen kanal qazmaq 27 aprel 1952 ci ilde Yuxari Svir suqovsagi ve slyuzunun istismarina baslamaq Svirin yuxari axarinda Oneqa golunde ve kanalinda Viteqra cayinin asagi axarinda deniz seviyyesinde 32 60 m qeyde alinana kimi seviyyenin qaldirilmasi 1956 1964 cu illerde I V Stalinin olumunden sonra tikinti dayandirildi Kanal ferqli layihe ile tikilmeye baslandi Su altinda qalan kendlerSvirde Kovjada Qryazni Omut Kovja cayi mensebinde Kovja kendi Seksnada Seksna cayi Karpunino kendi Ribinskden 4 verst Balsoy Boyuk Kastovets kendi 7 v Nijniy Asagi Kastovets kendi 7 v Kremlevo kendi 7 v Ceqskaya kendi yaxud Cevskaya kendi 9 v Popovskaya kendi 10 v Basarova kendi 11 v Mixaila Arxanqela kendi 15 v Serqeyevskaya kendi 16 v Odnodvorets kendi 17 v Qeykina kendi 20 v Sosnyaqi kendi 22 v Istok kendi 23 v d Nyankovo kendi 25 v Cornaya Qara Nijniy Vraq 27 v Balsoye Sirnevo kendi 28 v Maloye Kicik Sirnevo kendi 29 v Poqost kendi 30 v Voli cayinin mensebinde Volski Poqost 30 v Berezovo kendi 38 v Juravleva kerpic zavodu 52 v Odnodvorok fermasi 53 v Vsesvyatskoe kendi 55 v Seliha kendi 56 v Pokrovskoe kendi 67 v Vlasyevka kendi yaxud Krutaya 69 v Baranovka kendi 70 v Matyukova kendi 71 v Borok kendi yaxud Bor 72 v Knyajic Qorodok kendi 75 v Novinka kendi 76 v Vasilisova kendi yaxud Vasilyevski 77 v Andreyevka kendi 78 v Voyatitsa kendi 81 v Berezovka kendi 85 v Kersino qebristanligi 92 v Krasnoye kendi 96 v Myaqra kendi 102 v Nijni Paduy kendi 106 v Verxniy Paduy kendi 108 v kohne kerpic zavodlari 110 v Pelnevo kendi 127 v Kolmovo kendi 137 v Nikolskaya fermasi 138 v Petrovskoye kendi 144 v Kozmodemyanskoye kendi 147 v Dosefeyeva Pustin kendi 161 v Borki Subatskiye kendi Leusinski monastirinin erazisi 162 v Borki Vlasova kendi 164 v Borki Bracina Bragina kendi 165 v Olxovo 169 v Cerepanova kendi 176 v Vasilyevskoye kendi 179 v Vicalova kendi 184 v sol Pertova kendi 184 v sag Pexteyeva kendi 198 v Vaxnovski demirqayirma zavodu 200 v Vaxnovo kendi 201 v Sontseva kendi 204 v Lukovets kendi 208 v sag Uspenski Slobodasi 208 v sol Kosta cayinin mensebinde Davidova kendi 212 v Dorki kendi 217 v Frolovka kendi 218 v Rojdestvenskoye kendi 219 v Yaqorba kendi Lyubets kendi Sudbitsa Yazovisse Kovja Qorodetski poqost qebristanligi Nikitski poqost qebristanligi Dagilmis mebedler Su altinda qalmis Kroxinskide Milad kilsesiKovja cayi mensebinde Kovja kendinde mebed 1800 cu ile aid Kroxinskide Milad kilsesi Anximovoda Viteqorski mebedleri Zapoqostye kendinde Meryemin mujdelenmesi 1802 ci il 2013 cu ilin iyulunda zeng qullesi cokdu mebedi Muxtelif melumatlara gore kanalin tikintisi vaxti 700 kend 65 seher 140 kilse 3 monastir 294 sakin 10 minlerle isci sulara qerq olmusdur Bu melumat bir qeder mubaligeli gorunse de real olan kanalin tikintisi zamani deyen ziyanin kifayet qeder boyuk olmasi idi Veziyyeti ve inkisaf perspektivleriXX esrin 90 ci illerde inkisaf yolu dayandi lakin kanalin tikintisine mumkun desteyin yanliz 1 3 i ayrilirdi 2007 ci ilde Rusiya investisiya fondunun hesabina rekonstruksiya layihesinin maliyyelesdirilmesi barede qerar qebul edildi Butovlukde layihenin qiymeti 8 milyard rubldan cox deyerlendirilirdi ki onun da 460 milyon rublu 2008 ci ilde isin baslanmasi ucun ayrilmaliydi Gemilerin six serbest kecidine ve syuzlarda yigilib qalmasina baxmayaraq Volqa Baltik yolu ile yuk dasinmasi daima artirdi 2007 ci il naviqasiya feslinde yuk dasinmasinin hecmi 11 teskil etmisdir Hemcinin baxVolqa Xezer kanali Volqa Don kanali Volqa Don 2 Volqa cayi Baltik deniziXarici kecidlerMariin su sistemi qedimliyin boyuk artefakti Volqa Baltik kanali Volqa Balt xerite ve tesvirler syuzlar suqovsaqlari xarakteristika ve tikilme tarixiEdebiyyatViteqorski dairesinin kommunikasiya yollarinin umumi melumat kitabcasi Mariin ve Tixvin su yollari 1916 ci il Viteqra 1916 ci il rusca Kublitskaya R N Kublitski Q I Volqaya dogru Volqa Kama Oka Don Volqa Balt uzre beledci Moskva Recnoy transport 1962 s 51 70 400 s 30 000 nusxe rusca Simal qerb su yollari uzre Beledci Q Y Yevenyev Passenko L Recnoy transport 1958 rusca Ginzburq N S Volqa Baltik su yolunun rekonstruksiyasi Umumittifaq Cografiya Cemiyyetinin xeberleri 1962 3 cu buraxilis rusca Malkov V M Volqa Balta uzre Voloqda 1966 rusca Volqa Balt Volqadan Baltike Albom Tertib eden V V Lapin A N Cistikov Sankt Peternurq Liki Rossii 2004 rusca Sokolova Y N Volqa Balt Tebii ve medeni irs Viteqra Diyarsunasliq almanaxi Y A Skupinova Voloqda Rus 2005 Bur 3 s 336 Mariin sus sitemi Dunyanin en meshur hidro texniki tikilisi Tertib eden muellif Cistikov A N Sankt Peterburq Liki Rossii 2011Istinadlar Volqa Baltik kanali Volqa Balt xerite ve tesvirler syuzlar bendler xarakteristika ve tikilme tarixi 2022 07 08 tarixinde Istifade tarixi 2017 08 18 Mariinskaya Volgo Baltijskaya vodnaya sistema c 7 PDF 2022 05 13 tarixinde PDF Istifade tarixi 2017 08 21 Volgo Balt Redaktor sostavitel V M Malkov Vologda SZKI 1965 2022 01 17 at the Wayback Machine s 250 Volgo Balt Redaktor sostavitel V M Malkov Vologda SZKI 1965 2022 01 17 at the Wayback Machine s 150 Mariinskaya Volgo Baltijskaya vodnaya sistema c 4 PDF 2022 05 13 tarixinde PDF Istifade tarixi 2017 08 21 Volgo Balt ot Volgi do Baltiki albom avt sost V V Lapin A N Chistyakov SPb Liki Rossii 2004 s 31 ANOR HRANITELNICA HRAMA 2022 01 25 tarixinde Istifade tarixi 2017 08 21 Istoriya razvitiya Volgo Baltijskoj sistemy 2022 01 19 tarixinde Istifade tarixi 2017 08 21
Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar
