Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Verner fon Heydenstam (isv. Verner von Heidenstam; 6 iyul 1859[…] – 20 may 1940[…]) — isveçli yazıçı, Ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı laureatı (1916).
| Verner fon Heydenstam | |
|---|---|
| isv. Carl Gustaf Verner von Heidenstam | |
 | |
| Doğum tarixi | 6 iyul 1859[…] |
| Vəfat tarixi | 20 may 1940[…](80 yaşında) |
| Fəaliyyəti | yazıçı, şair, rəssam |
| Üzvlüyü | |
| Mükafatları | |
 | |
 Verner fon Heydenstam Vikimənbədə | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
İsveç şairi və romançısı Karl Qustav Verner fon Heydenstam qədim və zəngin zadəgan nəslindən idi. İsveçin cənubunda, Elshammar şəhərində doğulmuşdu. Xəstəhal, çəkingən və zəif uşaq olan Karl Qustav kiçik yaşlarından İsveç saqalarının sehrkar mühitinə düşmüş, çılğın ədəbiyyat həvəskarı kimi böyümüşdü.
Səhhəti ilə əlaqədar valideynləri yeganə övladlarını Aralıq dənizi sahillərinə - İtaliya və Yunanıstana göndərmişdilər. Burada isə o, özünün etiraf etdiyi kimi "hər şeyi suçəkən kimi canına çəkdiyi bir zamanda" cənub ölkələrinin çoxmillətli və çoxmədəniyyətli mühitinə düşmüşdü. Təbii ki, zəngin və azad gənc əyalət universitetinin auditoriyalarında antik dövr haqqında cansıxıcı mühazirələrə qulaq asmaq əvəzinə Afina Akropolunu gəzib dolaşmağı, xristian mədəniyyətini mənimsəmək əvəzinə bütün varlığı ilə Şərq, daha doğrusu Aralıq dənizi sivilizasiyasını öyrənməyi daha üstün tutmuşdu.
Karl Qustav ardıcıl təhsil almamışdı. Çox gənc yaşda isveçrəli Emiliya Uqqla ilə evlənmişdi. Həyatı tam təmin olunduğundan gələcək üçün hər hansı konkret planı yox idi. Ədəbiyyata və gözəl sənətlərə marağını nəzərə alan atası 1883-cü ildə onu təhsilini tamamlamaq üçün Parisə göndərmişdi. Burada Karl Qustav bir müddət Gözəl Sənətlər məktəbində rəssamlığın sirlərinə yiyələnməyə çalışmışdı.
1886-cı ildə Heydenstamın həyatında əlamətdar hadisə baş verdi: o, İsveçrədə həmvətəni, şair və dramaturq Avqust Strindberqlə tanış oldu. Bu tanışlıq tezliklə dostluğa çevrildi və Karl Qustavın rəssam olmaq fikrindən daşınaraq özünü ədəbi yaradıcılıqda axtarmaq qərarı ilə nəticələndi. Növbəti il o, İsveçə qayıtdı. Vətənində ilk poetik uğuru sayıla biləcək "Zəvvarlıq və səyahət illəri" (1888) kitabını çap etdirdi. Onun şeirlərində uşaqlıq dövrünün saf xatirələri ilə Şərq ekzotikası qəribə bir şəkildə çulğaşırdı. Dövrün tutqun naturalist poeziyası fonunda bu şeirlər öz hərarəti, işıq və istiliyi, obrazlarının yeniliyi və rəngarəngliyi ilə diqqəti çəkirdi.
Aralıq dənizinin klassik mədəni-mənəvi dünyası müəllifin "Endimion" (1889) romanında təsvir olunmuşdu. Ədəbi manifest kimi qələmə aldığı "Renessans" (1890) kitabında isə İsveç şairi naturalizmi tənqid edir, zəngin təxəyyülə, canlı gözəllik hissinə, həyati və işıqlı realizmə əsaslanan yeni poetik estetika yaratmaq zərurətindən danışırdı. Ədəbiyyatdan tələb olunan bu keyfiyyətlər Heydenstamın mənzum "Hans Alyenus" (1892) romanında öz əksini tapmışdı.
Sadəcə "Şeirlər" (1895) adlandırdığı ikinci kitabı çap olunduqdan sonra Haydenstam İsveç ədəbiyyatının aparıcı simasına çevrildi. İsveç əsilli Amerika tənqidçisi Alrik Qustavson bu kitab haqqında yazırdı ki, ""Şerlər"in hər misrasına humanizm həkk olunub, onların hər biri öz kökü, mayası ilə şairin qədim tarixə malik Vətəni qarşısındakı pərəstiş hissinə əsaslanır".
İsveçin tarixi keçmişinə bağlılıq, yeni milli mif yaratmaq niyyəti Heydenstamın yaradıcılıq uğuru kimi qiymətləndirilən "XII Karlın müharibələri" (1897-1898) kitabında da aydın hiss olunur. Müəllif müəyyən dərəcədə ideallaşdırdığı, vətənpərvər qəhrəman kimi təqdim etdiyi XII Karlı müasir İsveç cəmiyyətinin ifrat materializminə və hər şeydə şəxsi fayda güdmək prinsipinə qarşı qoymuşdu.
Yazıçının "Müqəddəs Briqittanın ziyarəti" (1901), iki cildlik "Folkunqların şəcərəsi" (1905-1907) romanları və yenə də iki cilddən ibarət "İsveçlilər və onların rəhbərləri" (1908-1910) mənsur poeması İsveçin tarixi keçmişinə həsr olunmuşdu. Böyük tarixi simalardan bəhs edən bu əsərlər yüksək vətənpərvərlik ruhu və dərin idealizmi ilə seçilirdi. Onları tam əsasla müəllifin də mənsub olduğu İsveç aristokratiyasının tarixi simasını açan manifest adlandırmaq mümkündür.
Maraqlıdır ki, bu zəmində Karl Qustav sənət müəllimi saydığı Avqust Strindberqlə qarşı-qarşıya gəlməli olmuşdu. Strindberq özünü fəhlə sinfinin ideoloqlarından sayırdı və aristokratiyanı müdafiə mövqeyi tutduğuna görə Heydenstamı "yunkerlərin şairi" adlandırırdı. İki məşhur sənətkarın mətbuat səhifələrinə çıxan polemikası qarşılıqlı ittihamlarla dolu idi.
Lakin Heydenstamın növbəti poetik məcmuəsi – "Yeni şeirlər" kitabı (1915) ünvanına söylənən ittihamların fövqündə dayandığını, həqiqətən də milli ədəbiyyatı dünya miqyasında təmsil edəcək səviyyəyə yüksəldiyini göstərdi.
1916-cı ildə Karl Qustav Heydenstam "İsveç ədəbiyyatında yeni eranın aparıcı nümayəndələrindən biri kimi mühüm yerinə və mövqeyinə görə" həmvətəninin təsis etdiyi mükafatı alan ikinci isveçli oldu. Müharibəyə görə bu dəfə də təqdimat mərasimi keçirilməmişdi. Tənqidçi Sven Sederman İsveç Akademiyası üçün hazırladığı ədəbi-bioqrafik oçerkdə yeni laureatı "İsveç poeziyasını dirçəldən təkrarsız sənətkarlar kəhkəşanının ən parlaq ulduzu" adlandırmışdı. Nobel mükafatı aldıqdan sonra uşaqlıq illəri haqqındakı "Şabalıdlar çiçəkləyəndə" adlı idealizə olunmuş xatirələrini çıxmaq şərti ilə Heydenstam heç bir yeni əsər yaratmamışdı. O, özündən iyirmi yaş cavan olan üçüncü xanımı ilə Vettern gölünün sahilindəki dəbdəbəli evində sakit, rahat həyat yaşamışdı.
XX əsrin əvvəllərində Heydenstam dostu və opponenti Strindberqlə birlikdə həqiqətən də İsveçin ən yaxşı şairi idi. İndi isə onu tam əsasla yalnız ədəbiyyat tarixçilərinin maraq dairəsinə daxil olan Nobel laureatlarından saymaq mümkündür.
Əsərləri
- Vallfart och vandringsår (1888)
- Från Col di Tenda till Blocksberg (1888)
- Endymion (1889)
- Renässans (1889)
- Pepitas bröllop (1890)
- Hans Alienus (1892)
- Dikter (1895)
- Karolinerna (1897-1998)
- Klassicitet och germanism (1898)
- Tankar och tekningar (1899)
- Ett folk (1899)
- Sankt Göran och draken (1900)
- Heliga Birgittas pilgrimsfärd (1901)
- Skogen susar (1904)
- Folkungaträdet (2 vol., 1905-1907)
- Svenskarna och deras hövdingar (1910)
- Dagar och händelser (1909)
- Samlade skrifter (1909)
- Proletärfilosofiens upplösning (1911)
- Nya dikter (1915)
- Uppsatser, tal och fanasier (1929)
- Tankar och utkast (1941)
- När kastanjerna blommade (1941)
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- C G Verner Heidenstam, von (швед.). 1917.
- Хейденстам Карл Густав Вернер фон // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
Mənbə
- Vilayət Quliyev. Ədəbiyyat sahəsində Nobel mükafatı laureatları. Bakı: "Kitab aləmi" Nəşriyyat-Poliqrafiya Mərkəzi, 2009, səh.
Xarici keçidlər
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Verner fon Heydenstam isv Verner von Heidenstam 6 iyul 1859 20 may 1940 isvecli yazici Edebiyyat uzre Nobel mukafati laureati 1916 Verner fon Heydenstamisv Carl Gustaf Verner von HeidenstamDogum tarixi 6 iyul 1859 1859 07 06 Vefat tarixi 20 may 1940 1940 05 20 80 yasinda Fealiyyeti yazici sair ressamUzvluyu Isvec AkademiyasiMukafatlariVerner fon Heydenstam Vikimenbede Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiIsvec sairi ve romancisi Karl Qustav Verner fon Heydenstam qedim ve zengin zadegan neslinden idi Isvecin cenubunda Elshammar seherinde dogulmusdu Xestehal cekingen ve zeif usaq olan Karl Qustav kicik yaslarindan Isvec saqalarinin sehrkar muhitine dusmus cilgin edebiyyat heveskari kimi boyumusdu Sehheti ile elaqedar valideynleri yegane ovladlarini Araliq denizi sahillerine Italiya ve Yunanistana gondermisdiler Burada ise o ozunun etiraf etdiyi kimi her seyi suceken kimi canina cekdiyi bir zamanda cenub olkelerinin coxmilletli ve coxmedeniyyetli muhitine dusmusdu Tebii ki zengin ve azad genc eyalet universitetinin auditoriyalarinda antik dovr haqqinda cansixici muhazirelere qulaq asmaq evezine Afina Akropolunu gezib dolasmagi xristian medeniyyetini menimsemek evezine butun varligi ile Serq daha dogrusu Araliq denizi sivilizasiyasini oyrenmeyi daha ustun tutmusdu 20 yasli Verner fon Heydenstam Karl Qustav ardicil tehsil almamisdi Cox genc yasda isvecreli Emiliya Uqqla ile evlenmisdi Heyati tam temin olundugundan gelecek ucun her hansi konkret plani yox idi Edebiyyata ve gozel senetlere maragini nezere alan atasi 1883 cu ilde onu tehsilini tamamlamaq ucun Parise gondermisdi Burada Karl Qustav bir muddet Gozel Senetler mektebinde ressamligin sirlerine yiyelenmeye calismisdi 1886 ci ilde Heydenstamin heyatinda elametdar hadise bas verdi o Isvecrede hemveteni sair ve dramaturq Avqust Strindberqle tanis oldu Bu tanisliq tezlikle dostluga cevrildi ve Karl Qustavin ressam olmaq fikrinden dasinaraq ozunu edebi yaradiciliqda axtarmaq qerari ile neticelendi Novbeti il o Isvece qayitdi Veteninde ilk poetik uguru sayila bilecek Zevvarliq ve seyahet illeri 1888 kitabini cap etdirdi Onun seirlerinde usaqliq dovrunun saf xatireleri ile Serq ekzotikasi qeribe bir sekilde culgasirdi Dovrun tutqun naturalist poeziyasi fonunda bu seirler oz herareti isiq ve istiliyi obrazlarinin yeniliyi ve rengarengliyi ile diqqeti cekirdi Araliq denizinin klassik medeni menevi dunyasi muellifin Endimion 1889 romaninda tesvir olunmusdu Edebi manifest kimi qeleme aldigi Renessans 1890 kitabinda ise Isvec sairi naturalizmi tenqid edir zengin texeyyule canli gozellik hissine heyati ve isiqli realizme esaslanan yeni poetik estetika yaratmaq zeruretinden danisirdi Edebiyyatdan teleb olunan bu keyfiyyetler Heydenstamin menzum Hans Alyenus 1892 romaninda oz eksini tapmisdi Verner fon Heydenstamin profilden fotosekli 1900 Sadece Seirler 1895 adlandirdigi ikinci kitabi cap olunduqdan sonra Haydenstam Isvec edebiyyatinin aparici simasina cevrildi Isvec esilli Amerika tenqidcisi Alrik Qustavson bu kitab haqqinda yazirdi ki Serler in her misrasina humanizm hekk olunub onlarin her biri oz koku mayasi ile sairin qedim tarixe malik Veteni qarsisindaki perestis hissine esaslanir Isvecin tarixi kecmisine bagliliq yeni milli mif yaratmaq niyyeti Heydenstamin yaradiciliq uguru kimi qiymetlendirilen XII Karlin muharibeleri 1897 1898 kitabinda da aydin hiss olunur Muellif mueyyen derecede ideallasdirdigi vetenperver qehreman kimi teqdim etdiyi XII Karli muasir Isvec cemiyyetinin ifrat materializmine ve her seyde sexsi fayda gudmek prinsipine qarsi qoymusdu Yazicinin Muqeddes Briqittanin ziyareti 1901 iki cildlik Folkunqlarin seceresi 1905 1907 romanlari ve yene de iki cildden ibaret Isvecliler ve onlarin rehberleri 1908 1910 mensur poemasi Isvecin tarixi kecmisine hesr olunmusdu Boyuk tarixi simalardan behs eden bu eserler yuksek vetenperverlik ruhu ve derin idealizmi ile secilirdi Onlari tam esasla muellifin de mensub oldugu Isvec aristokratiyasinin tarixi simasini acan manifest adlandirmaq mumkundur Maraqlidir ki bu zeminde Karl Qustav senet muellimi saydigi Avqust Strindberqle qarsi qarsiya gelmeli olmusdu Strindberq ozunu fehle sinfinin ideoloqlarindan sayirdi ve aristokratiyani mudafie movqeyi tutduguna gore Heydenstami yunkerlerin sairi adlandirirdi Iki meshur senetkarin metbuat sehifelerine cixan polemikasi qarsiliqli ittihamlarla dolu idi Lakin Heydenstamin novbeti poetik mecmuesi Yeni seirler kitabi 1915 unvanina soylenen ittihamlarin fovqunde dayandigini heqiqeten de milli edebiyyati dunya miqyasinda temsil edecek seviyyeye yukseldiyini gosterdi Verner fon Heydenstamin Ovraliddeki qebri 1916 ci ilde Karl Qustav Heydenstam Isvec edebiyyatinda yeni eranin aparici numayendelerinden biri kimi muhum yerine ve movqeyine gore hemveteninin tesis etdiyi mukafati alan ikinci isvecli oldu Muharibeye gore bu defe de teqdimat merasimi kecirilmemisdi Tenqidci Sven Sederman Isvec Akademiyasi ucun hazirladigi edebi bioqrafik ocerkde yeni laureati Isvec poeziyasini dircelden tekrarsiz senetkarlar kehkesaninin en parlaq ulduzu adlandirmisdi Nobel mukafati aldiqdan sonra usaqliq illeri haqqindaki Sabalidlar cicekleyende adli idealize olunmus xatirelerini cixmaq serti ile Heydenstam hec bir yeni eser yaratmamisdi O ozunden iyirmi yas cavan olan ucuncu xanimi ile Vettern golunun sahilindeki debdebeli evinde sakit rahat heyat yasamisdi XX esrin evvellerinde Heydenstam dostu ve opponenti Strindberqle birlikde heqiqeten de Isvecin en yaxsi sairi idi Indi ise onu tam esasla yalniz edebiyyat tarixcilerinin maraq dairesine daxil olan Nobel laureatlarindan saymaq mumkundur EserleriVallfart och vandringsar 1888 Fran Col di Tenda till Blocksberg 1888 Endymion 1889 Renassans 1889 Pepitas brollop 1890 Hans Alienus 1892 Dikter 1895 Karolinerna 1897 1998 Klassicitet och germanism 1898 Tankar och tekningar 1899 Ett folk 1899 Sankt Goran och draken 1900 Heliga Birgittas pilgrimsfard 1901 Skogen susar 1904 Folkungatradet 2 vol 1905 1907 Svenskarna och deras hovdingar 1910 Dagar och handelser 1909 Samlade skrifter 1909 Proletarfilosofiens upplosning 1911 Nya dikter 1915 Uppsatser tal och fanasier 1929 Tankar och utkast 1941 Nar kastanjerna blommade 1941 IstinadlarBibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 C G Verner Heidenstam von shved 1917 Hejdenstam Karl Gustav Verner fon Bolshaya sovetskaya enciklopediya rus v 30 t pod red A M Prohorov 3 e izd Moskva Sovetskaya enciklopediya 1969 MenbeVilayet Quliyev Edebiyyat sahesinde Nobel mukafati laureatlari Baki Kitab alemi Nesriyyat Poliqrafiya Merkezi 2009 seh Xarici kecidlerHemcinin bax