Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Vatikan Apostol Kitabxanası (lat. Bibliotheca Apostolica Vaticana) — Vatikanda kitabxana. Kitabxananın direktoru Jan-Lui Brügedir.
| Vatikan Apostol Kitabxanası | |
|---|---|
| Biblioteca Apostolica Vaticana | |
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Ölkə | |
| Yaradılıb | 1450 |
| Ünvan | Cortile del Belvedere, V-00120 Città del Vaticano |
| Telefon | +39 06698 79411 |
| Digər məlumatlar | |
| ISIL kodu | IT-RM1360 |
| Sayt | vaticanlibrary.va |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Vatikan Apostol Kitabxanası (lat. Bibliotheca Apostolica Vaticana, italyanca: Biblioteca Apostolica Vaticana), daha çox Vatikan Kitabxanası və ya qeyri-rəsmi olaraq Vatikan kimi tanınan Vatikanda yerləşən Müqəddəs Taxt-Tacın kitabxanasıdır . O, rəsmi olaraq 1475-ci ildə yaradılmışdır, baxmayaraq ki, o, daha qədimdir - dünyanın ən qədim kitabxanalarından biridir və tarixi mətnlərin ən əhəmiyyətli kolleksiyalarından birini ehtiva edir. Tarix boyu 75.000 kodeks, həmçinin 8.500 inkunabula daxil olmaqla 1.1 milyon çap kitabı var.
Vatikan Kitabxanası tarix, hüquq, fəlsəfə, elm və ilahiyyat üçün nəzərdə tutumuş tədqiqat kitabxanasıdır. Vatikan Kitabxanası öz ixtisaslarını və tədqiqat ehtiyaclarını sənədləşdirə bilən hər kəs üçün açıqdır.
1801-1990-cı illər arasında nəşr olunan kitabların səhifələrinin şəxsi öyrənilməsi üçün fotokopiyaları şəxsən və ya poçt vasitəsilə tələb oluna bilər. Papa V Nikolay (1447-1455) zəvvarları və alimləri şəhərə cəlb edərək geniş ictimai işlərlə yeni çiçəklənən bir Roma təsəvvür edirdi. Nikolas Roma şərəfinə humanist təqaüdlü bir qurum kimi görünmək üçün nəzərdə tutulmuş "ictimai kitabxana" yaratmaq istəyirdi. Onun ölümü onun planını həyata keçirməsinə mane oldu, lakin onun varisi Papa IV Sixtus (1471-1484) indi Vatikan Kitabxanası kimi tanınan kitabxananı qurdu.
2014-cü ilin mart ayında Vatikan Kitabxanası əlyazma kolleksiyasının rəqəmsallaşdırılması üzrə dörd illik ilkin layihəyə başladı və bu layihənin onlayn olaraq əlçatan olacağı bildirildi.
Vatikan Apostol Arxivi 17-ci əsrin əvvəllərində kitabxanadan ayrıldı və 150.000 elementdən ibarətdir.
Tarixi
Kitabxanasının əsası 1475-ci ildə qoyulub. Burada tarixin müxtəlif dövrlərinə aid 1 milyondan artıq kitab saxlanılır.
Alimlər ənənəvi olaraq kitabxananın tarixini beş dövrə bölmüşlər: Laterandan əvvəlki, Lateran, Avinyon, Vatikandan əvvəlki və Vatikan.
Pre-Lateran
Kitabxananın ilk dövrlərini əhatə edən, Kilsənin ilk günlərindən başlayaraq Laterandan əvvəlki dövrü yalnız bir neçə cild təşkil edir bəziləri hətta xüsusi əhəmiyyətlidir.
Lateranda
Lateran dövrü kitabxananın Lateran sarayına köçməsi ilə başladı və 13-cü əsrin sonlarına və 1303-cü ildə vəfat edən Papa VIII Boniface-in hakimiyyətinə qədər davam etdi və bu zamana qədər o, Avropada işıqlı əlyazmaların ən görkəmli kolleksiyalarından birinə sahib idi. Lakin həmin il Lateran sarayı yandırıldı və kolleksiya Fransa kralı IV Filip tərəfindən talan edildi.
Avignonda
Avignon dövrü Avignon Papalığı dövründə, yeddi ardıcıl papanın Avignonda, Fransada yaşadığı zamanı səciyyələndirir. Bu dövr Avignonda papalar tərəfindən kitab kolleksiyası və qeydlərin aparılmasında, Bonifasin ölümü ilə papalığın Romaya qayıtdığı 1370-ci illər arasında böyük artım görüldü.
Vatikanda qurulmadan əvvəl
Vatikandan əvvəlki dövr təxminən 1370-ci ildən 1447-ci ilə qədər idi. Kitabxana bu müddət ərzində Roma, Avinyon və başqa yerlərdə səpələnmişdi. Papa IV Yevgeni ölümünə qədər 340 kitaba sahib idi.
Vatikanda
1451-ci ildə bibliofil Papa V Nikolay Vatikanda ictimai kitabxana yaratmağa, qismən də Romanı təqaüd üçün bir yer kimi bərpa etməyə çalışdı. Nikolay sələflərindən miras qalmış 350-yə yaxın yunan, latın və ibrani kodekslərini öz kolleksiyası və geniş əldə etmələri ilə birləşdirdi, o cümlədən Konstantinopol imperator Kitabxanasından əlyazmaları əhatə edirdi. Papa Nikolay da öz kitabxanası üçün yunan klassiklərini latın dilinə tərcümə etmək üçün italyan və Bizans alimlərini işə götürərək kolleksiyasını genişləndirdi.Bilikli papa artıq bütpərəst klassiklərin daxil edilməsini təşviq edirdi.Nikolay bu müddət ərzində səyahət zamanı topladığı və başqalarından əldə etdiyi bir çox yunan əsərlərini və yazılarını ədəbi irsə daxil etdi.
1455-ci ildə kolleksiya 1200 kitaba çatdı, onlardan 400-ü yunan dilində idi.
Nikolay 1455-ci ildə vəfat etdi. 1475-ci ildə onun varisi Papa IV Sixtus Palatine Kitabxanasının əsasını qoydu.Onun papalığı dövründə "ilahiyyat, fəlsəfə və bədii ədəbiyyat" sahəsində bir sıra naliyyət əldə edildi.Kitabxanaçı Bartolomeo Platinanın imzalı siyahı hazırladığı zaman əlyazmaların sayı müxtəlif şəkildə 1475-ci ildə 3500 və ya 1481-ci ildə 2527 kimi hesablanır.O zaman bu, Qərb dünyasında ən böyük kitab kolleksiyası idi.
Papa II Yuli binanın genişləndirilməsini tapşırdı. Təxminən 1587-ci ildə Papa V Sixtus memar Domeniko Fontanaya kitabxana üçün bu gün də istifadə olunan yeni bina tikməyi tapşırdı. Bundan sonra o, Vatikan Kitabxanası kimi tanınmağa başladı.
Əks-islahat zamanı qadağan olunmuş kitablar indeksinin tətbiqindən sonra kitabxananın kolleksiyalarına giriş məhdudlaşdırıldı. Alimlərin, xüsusən protestant alimlərin kitabxanaya girişi məhdudlaşdırıldı. 17-ci əsrdə məhdudiyyətlər aradan qaldırıldı və Papa XIII Leo 1883-cü ildə kitabxananı rəsmi olaraq alimlərin üzünə açmalı idi.
1756-cı ildə Kitabxanada qədim əlyazmaların yaradıcısı olan keşiş Antonio Piaggio ilk Herculaneum papirusunu açmaq üçün ixtira etdiyi maşından istifadə etdi, bu əməliyyat aylar çəkdi.
1809-cu ildə Napoleon Bonapart Papa VII Piyu həbs etdi və kitabxananın içindəkiləri müsadirə edərək Parisə apardı. Onlar 1817-ci ildə, Napoleonun məğlubiyyətindən və taxtdan əl çəkməsindən üç il sonra geri qaytarıldı.
Kitabxananın ilk böyük canlandırma layihəsi iki Dünya Müharibəsi arasındakı dövrdə özü alim və keçmiş kitabxanaçı olan Papa XI Piusun təşəbbüsü və dünyanın hər yerindən olan kitabxanaçıların əməkdaşlığı ilə baş tutdu. Bu vaxta qədər çoxlu ekspertlərin təcrübəsinə əsaslansa da, Vatikan Kitabxanası təhlükəli dərəcədə təşkilatlanmaya malik deyildi və onun kiçik kitabxanaçıları kifayət qədər hazırlıqlı deyildilər. Xarici tədqiqatçılar, xüsusən də amerikalılar, belə mühüm kolleksiya üçün imkanların nə qədər qeyri-kafi olduğunu gördülər. Bir sıra Amerika təşkilatları, o cümlədən Amerika Kitabxana Assosiasiyası və Beynəlxalq Sülh üçün Karnegi Fondu müasir kataloqlaşdırma sisteminin tətbiqinə kömək etməyi təklif etdi. Bununla yanaşı, Vatikan Kitabxanasının kitabxanaçıları müasir kitabxananın fəaliyyəti ilə bağlı təlim keçmək üçün ABŞ-ın bir sıra kitabxanalarına dəvət olunublar. Onlar Konqres Kitabxanasını, Prinston, Filadelfiya, Baltimor, Pitsburq, Çikaqo, Şampen, Toronto və Ann Arbor kitabxanalarını ziyarət ediblər. Romaya qayıtdıqdan sonra yenidən təşkil planı həyata keçirildi. Əsas məqsədlər hər bir əlyazmanın müəllifi tərəfindən xülasə indeksi və eyni zamanda inkunabula üçün kataloq yaratmaq idi. Layihə başa çatdıqdan sonra Vatikan Kitabxanası bütün Avropanın ən müasir kitabxanalarından biri oldu. Bu birgə səy kitabxanaçılıq sahəsində beynəlxalq əlaqələrin əhəmiyyətini vurğuladı və 1929-cu ildə Beynəlxalq Kitabxana Assosiasiyaları Federasiyasının hələ də fəaliyyətdə olmasına səbəb oldu.
1992-ci ildə kitabxanada 2 milyona yaxın kataloqu var idi.
Müasir dövrdə Kitabxanadan edilən bir sıra oğurluq hadisələri arasında 1995-ci ildə Ohayo Dövlət Universitetinin incəsənət tarixi müəllimi Entoni Melnikas bir vaxtlar Françesko Petrarka məxsus olan orta əsr əlyazmasından üç nüsxə oğurladı. Oğurlanmış nəşirlərdən birində taxıl döyən fermerin incə miniatürü var. Naməlum mənbədən dördüncü nəşirdə ABŞ Gömrük agentləri tərəfindən satılarkən aşkar edilib.
Yeri və binası
Kitabxana Vatikan Sarayının içərisində yerləşir və giriş Belvedere həyətindən keçir. Papa V Sixtus (1585-1590) Vatikan Kitabxanasının genişləndirilməsini və yeni binasını istifadəyə verərkən, o, Bramantenin Kortilə del Belvederesinin tam qarşısında üç mərtəbəli bir qanad tikdirdi, beləliklə, onu iki hissəyə böldü və Bramantenin işini əhəmiyyətli dərəcədə dəyişdirdi.Böyük bir pilləkənin dibində Hippolitin böyük heykəli La Galea giriş zalını bəzəyir
Birinci yarımzirzəmidə papirus otağı və əlyazmaların saxlandığı yer var. Birinci mərtəbədə bərpa laboratoriyası, ikinci mərtəbədə isə foto arxivləri yerləşir.
Kitabxananın 42 kilometr (26 mil) rəfləri var.
Kitabxana 17 iyul 2007-ci ildə təmirə bağlandı və 20 sentyabr 2010-cu ildə yenidən açıldı. Üç illik 9 milyon avroluq təmir, iqlimə nəzarət edilən otaqların quraşdırılması üçün kitabxananın tamamilə bağlanmasını nəzərdə tuturdu.
Memarlıq və incəsənət
Sala tərəfindən di Consultazione və ya Vatikan Kitabxanasının əsas istinad otağında Sezar Aureli heykəlləndirilmiş Müqəddəs Tomas Akvinanın (təxminən 1910) heykəli ucalır. Bu heykəlin ikinci versiyası (təxminən 1930-cu il) Angelicum, Müqəddəs Tomas Aquinas Papa Universitetinin giriş eyvanının altında dayanır.
Kitabxana təşkilatı
Kataloq
Kolleksiya əvvəlcə əlyazmaların indeksləşdirilməsi üçün istifadə edilən dəftərlər vasitəsilə təşkil edilmişdir. Kolleksiya bir neçə mindən çox artdıqca, rəf siyahılarından istifadə edildi İlk müasir kataloq sistemi 1927-1939-cu illər arasında Ata Frans Erlenin rəhbərliyi altında Konqres Kitabxanası kart kataloq sistemindən istifadə edərək tətbiq edilmişdir. Ehrle həmçinin mühüm əsərlərin və ya nadir əsərlərin fotoşəkillərini çəkmək üçün ilk proqramı qurdu. Kitabxana kataloqu 1990-cı illərin əvvəllərində kompüterləşdirilərkən keşiş Leonard E. Boyl tərəfindən daha da yenilənmişdir.
Oxumaq və borc vermək
Tarixən, İntibah dövründə kitabların çoxu rəflərdə deyil, masaları olan taxta skamyalarda saxlanılırdı. Hər bir skamya müəyyən bir mövzuya həsr olunmuşdu. Kitablar bu skamyalara zəncirlənmişdi və əgər oxucu kitab çıxarsa, zəncir ona bağlı qalırdı. 17-ci əsrin əvvəllərinə qədər akademiklərə də kitab götürməyə icazə verilirdi. Əhəmiyyətli kitablar üçün papa özü xatırlatma kağızı verirdi.Kitabxanadan istifadə imtiyazları ev qaydalarını pozduğuna görə, məsələn, masaların üzərinə dırmaşmaqla geri götürülə bilər. Ən məşhuru Piko Della Mirandola, Papa kuriyasının təsdiq etmədiyi ilahiyyat haqqında bir kitab nəşr edərkən kitabxanadan istifadə hüququnu itirdi.1760-cı illərdə XIII Klement tərəfindən verilən qanun layihəsi kitabxananın fondlarına girişi ciddi şəkildə məhdudlaşdırdı.
Vatikan Kitabxanasına eyni vaxtda 200 alim daxil ola bilər və burada ildə 4,000-5,000 alim, əsasən də aspiranturadan sonrakı tədqiqatlarla məşğul olan akademiklər iştirak edir.
Kolleksiyalar
Vatikan Kitabxanası həmişə İncilləri, kanon hüquq mətnlərini və teoloji əsərləri ehtiva etsə də, əvvəldən dünyəvi kitablarda ixtisaslaşmışdır. Onun yunan və latın klassiklərindən ibarət kolleksiyası İntibah dövründə klassik mədəniyyətin dirçəlişinin mərkəzində idi. Kitabxanadakı ən qədim sənədlər I əsrə aiddir.
Kitabxana ilk növbədə əlyazmalar kitabxanası kimi yaradılmışdır ki, bu da onun kolleksiyasındakı əlyazmaların çap əsərlərinə nisbətinin nisbətən yüksək olmasında özünü göstərirdi. Kolleksiyaya daxil olmuş bu cür çap kitabları yalnız daha böyük əlyazma kolleksiyasının öyrənilməsini asanlaşdırmaq məqsədi daşıyır.
Vatikan Kitabxanası həmişə İncilləri, kanon hüquq mətnlərini və teoloji əsərləri ehtiva etsə də, əvvəldən dünyəvi kitablarda ixtisaslaşmışdır. Onun yunan və latın klassiklərindən ibarət kolleksiyası İntibah dövründə klassik mədəniyyətin dirçəlişinin mərkəzində idi. Kitabxanadakı ən qədim sənədlər I əsrə aiddir.
Kitabxana ilk növbədə əlyazmalar kitabxanası kimi yaradılmışdır ki, bu da onun kolleksiyasındakı əlyazmaların çap əsərlərinə nisbətinin nisbətən yüksək olmasında özünü göstərirdi. Kolleksiyaya daxil olmuş bu cür çap kitabları yalnız daha böyük əlyazma kolleksiyasının öyrənilməsini asanlaşdırmaq məqsədi daşıyır.
Kolleksiyaya həmçinin 330.000 Yunan, Roma və Papa sikkələri və medalları daxildir.
Hər il təxminən 6000 yeni kitab alınır.Kitabxana əsrlər boyu bir neçə vəsiyyət və satınalma ilə zənginləşmişdir.
1623-cü ildə Papa XV Qriqorinin seçici vəzifəsinə protestant namizədləri ilə apardığı mübarizədə ona dəstək olan məharətli siyasi manevrləri sayəsində I Maksimilian tərəfindən 3500-ə yaxın əlyazma olan Heydelberqin irsi Palatin Kitabxanası Müqəddəs Taxt-taca verildi. , Bavariya hersoqu. O, Otuz İllik Müharibədə qənimət kimi yenicə əldə etmişdi. Heydelberq əlyazmalarından 39-nun nişanəsi 1797-ci ildə Parisə göndərildi və 1815-ci ildə Paris Sülhündə Heidelbergə qaytarıldı. Digər 852 nəfəri 1816-cı ildə Papa VII Pius Heidelberg Universitetinə, o cümlədən Codex Manesse hədiyyə etdi. Bu hallardan başqa, Palatin Kitabxanası bu günə qədər Vatikan Kitabxanasında qalır.
1657-ci ildə Urbino hersoqlarının əlyazmaları əldə edildi. 1661-ci ildə yunan alimi Leo Allatius kitabxanaçı təyin edildi.
İsveç Kraliçası Kristinanın mühüm kitabxanası (əsasən Otuz İllik Müharibə zamanı Habsburq Praqa və Almaniya şəhərlərindən qənimət kimi generalları tərəfindən toplanmışdır) 1689-cu ildə ölümündən sonra Papa VIII Aleksandr tərəfindən satın alınmışdır. O, bütün praktiki məqsədlər üçün o zaman İsveçin bütün kral kitabxanasını təmsil edirdi. Stokholmda olduğu yerdə qalsaydı, 1697-ci ildə kral sarayının dağıdılması nəticəsində hamısı itəcəkdi.
Kitabxananın ən məşhur fondları arasında Kodeks Vatikan Qraekus 1209, Müqəddəs Kitabın ən qədim məlum olan, demək olar ki, tam əlyazmasıdır. Kitabxanada Prokopinin Gizli Tarixi tapıldı və 1623-cü ildə nəşr olundu.
Papa XI Klement əlyazmaları geri gətirmək üçün Şərqə alimlər göndərdi və ümumiyyətlə kitabxananın Şərq bölməsinin yaradıcısı hesab olunur.
Kitabxanaşünaslıq məktəbi Vatikan Kitabxanası ilə əlaqələndirilir.
1959-cu ildə Vatikan Kino Kitabxanası yaradılmışdır.Bunu 1953-cü ildə Missuri ştatının Sent-Luis şəhərindəki Sent-Luis Universitetində yaradılmış Kolumb Cəngavərləri Vatikan Film Kitabxanası ilə qarışdırmaq olmaz.
Kitabxanada hinduizmlə bağlı böyük mətnlər kolleksiyası var, ən qədim nəşrləri 1819-cu ilə aiddir.
2007-2010-cu illər arasında kitabxananın bərpası zamanı kitabxanada olan 70.000 cildin hamısı oğurluğun qarşısını almaq üçün elektron çiplərlə etiketlənmişdir.
Bağlanması
2007-ci ilin iyulunda bağlanan kitabxana 2010-cu ilin sentyabrında yenidən ziyarətçilər üçün açıq elan olunub.
Rəqəmsallaşdırılması
2014-cü ilin martından kitabxanada olan 3 mindən artıq nüsxənin rəqəmsallaşdırılmasına başlanılıb. Bu prosesin 4 il ərzində həyata keçirilməsi nəzərdə tutulur.
2014-cü ilin iyun ayının 2-də Heydər Əliyev Fondu ilə Vatikan Apostol Kitabxanası arasında "2015-2016-cı illərdə yeni əlyazmaların bərpa edilməsi və onların rəqəmsallaşdırılması"na dair müqavilə imzalanıb.
2012-ci ildə Bodleian Kitabxanası ilə birgə Vatikan Kitabxanasından bir milyon səhifəlik materialın rəqəmsallaşdırılması planları elan edildi.
20 mart 2014-cü ildə Müqəddəs Taxt NTT Data Corporation ilə kitabxananın dörd il ərzində kitabxananın təxminən 3000 əlyazmasını rəqəmsallaşdırmaq üçün müqavilə bağladığını elan etdi. NTT 18 milyon Avro dəyərində olan avadanlıq və texnikləri bağışlayır.Qeyd olunub ki, kitabxananın daha 79 min fondunun sonradan rəqəmsallaşdırılması imkanı var. Bunlar kitabxananın internet saytında mövcud olan yüksək dəqiqlikli şəkillər olacaq. Holdinqlər üçün saxlama EMC tərəfindən təmin edilən üç petabayt serverdə olacaq. İlkin mərhələnin dörd il çəkəcəyi gözlənilir.
DigiVatLib Vatikan Kitabxanasının rəqəmsal kitabxana xidmətinin adıdır. O, Vatikan Kitabxanasının rəqəmsallaşdırılmış əlyazmaları və inkunabula kolleksiyalarına pulsuz girişi təmin edir.
Sənədlərin skan edilməsi mətnləri hazırlamaq üçün istifadə olunan materialdan təsirlənir. İşıqlandırmalarda qızıl və gümüşdən istifadə edilən kitablar xüsusi skaner avadanlığı tələb edir. Rəqəmsal nüsxələr Dell EMC tərəfindən şəbəkəyə qoşulmuş saxlama avadanlığından CIFS protokolundan istifadə etməklə təqdim olunur.
İstinadlar
- .
- libraries.org (ing.): A directory of libraries throughout the world.
- WorldCat (çd.). 1971.
- Bibliothèque nationale de France Record #11873553t // BnF catalogue général (fr.). Paris: BnF.
- https://www.vaticanlibrary.va/it/la-biblioteca/contatti-e-uffici.html.
- Heydər Əliyev Fondu ilə Vatikan Apostol Kitabxanası arasında “2015-2016-cı illərdə yeni əlyazmaların bərpa edilməsi və onların rəqəmsallaşdırılması”na dair müqavilə imzalanıb. 2017-07-15 at the Wayback Machine heydar-aliyev-foundation.org (az.)
Xarici keçidlər
Həmçinin bax
 | Vatikan ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vatikan Apostol Kitabxanasi lat Bibliotheca Apostolica Vaticana Vatikanda kitabxana Kitabxananin direktoru Jan Lui Brugedir Vatikan Apostol KitabxanasiBiblioteca Apostolica VaticanaUmumi melumatlarOlke VatikanYaradilib 1450Unvan Cortile del Belvedere V 00120 Citta del VaticanoTelefon 39 06698 79411Diger melumatlarISIL kodu IT RM1360Sayt vaticanlibrary va Vikianbarda elaqeli mediafayllar Sistina zali Vatikan Apostol Kitabxanasi lat Bibliotheca Apostolica Vaticana italyanca Biblioteca Apostolica Vaticana daha cox Vatikan Kitabxanasi ve ya qeyri resmi olaraq Vatikan kimi taninan Vatikanda yerlesen Muqeddes Taxt Tacin kitabxanasidir O resmi olaraq 1475 ci ilde yaradilmisdir baxmayaraq ki o daha qedimdir dunyanin en qedim kitabxanalarindan biridir ve tarixi metnlerin en ehemiyyetli kolleksiyalarindan birini ehtiva edir Tarix boyu 75 000 kodeks hemcinin 8 500 inkunabula daxil olmaqla 1 1 milyon cap kitabi var Vatikan Kitabxanasi tarix huquq felsefe elm ve ilahiyyat ucun nezerde tutumus tedqiqat kitabxanasidir Vatikan Kitabxanasi oz ixtisaslarini ve tedqiqat ehtiyaclarini senedlesdire bilen her kes ucun aciqdir 1801 1990 ci iller arasinda nesr olunan kitablarin sehifelerinin sexsi oyrenilmesi ucun fotokopiyalari sexsen ve ya poct vasitesile teleb oluna biler Papa V Nikolay 1447 1455 zevvarlari ve alimleri sehere celb ederek genis ictimai islerle yeni ciceklenen bir Roma tesevvur edirdi Nikolas Roma serefine humanist teqaudlu bir qurum kimi gorunmek ucun nezerde tutulmus ictimai kitabxana yaratmaq isteyirdi Onun olumu onun planini heyata kecirmesine mane oldu lakin onun varisi Papa IV Sixtus 1471 1484 indi Vatikan Kitabxanasi kimi taninan kitabxanani qurdu 2014 cu ilin mart ayinda Vatikan Kitabxanasi elyazma kolleksiyasinin reqemsallasdirilmasi uzre dord illik ilkin layiheye basladi ve bu layihenin onlayn olaraq elcatan olacagi bildirildi Vatikan Apostol Arxivi 17 ci esrin evvellerinde kitabxanadan ayrildi ve 150 000 elementden ibaretdir TarixiKitabxanasinin esasi 1475 ci ilde qoyulub Burada tarixin muxtelif dovrlerine aid 1 milyondan artiq kitab saxlanilir Alimler enenevi olaraq kitabxananin tarixini bes dovre bolmusler Laterandan evvelki Lateran Avinyon Vatikandan evvelki ve Vatikan Pre Lateran Kitabxananin ilk dovrlerini ehate eden Kilsenin ilk gunlerinden baslayaraq Laterandan evvelki dovru yalniz bir nece cild teskil edir bezileri hetta xususi ehemiyyetlidir Lateranda Lateran dovru kitabxananin Lateran sarayina kocmesi ile basladi ve 13 cu esrin sonlarina ve 1303 cu ilde vefat eden Papa VIII Boniface in hakimiyyetine qeder davam etdi ve bu zamana qeder o Avropada isiqli elyazmalarin en gorkemli kolleksiyalarindan birine sahib idi Lakin hemin il Lateran sarayi yandirildi ve kolleksiya Fransa krali IV Filip terefinden talan edildi Avignonda Avignon dovru Avignon Papaligi dovrunde yeddi ardicil papanin Avignonda Fransada yasadigi zamani seciyyelendirir Bu dovr Avignonda papalar terefinden kitab kolleksiyasi ve qeydlerin aparilmasinda Bonifasin olumu ile papaligin Romaya qayitdigi 1370 ci iller arasinda boyuk artim goruldu Vatikanda qurulmadan evvel Vatikandan evvelki dovr texminen 1370 ci ilden 1447 ci ile qeder idi Kitabxana bu muddet erzinde Roma Avinyon ve basqa yerlerde sepelenmisdi Papa IV Yevgeni olumune qeder 340 kitaba sahib idi Vatikanda 1451 ci ilde bibliofil Papa V Nikolay Vatikanda ictimai kitabxana yaratmaga qismen de Romani teqaud ucun bir yer kimi berpa etmeye calisdi Nikolay seleflerinden miras qalmis 350 ye yaxin yunan latin ve ibrani kodekslerini oz kolleksiyasi ve genis elde etmeleri ile birlesdirdi o cumleden Konstantinopol imperator Kitabxanasindan elyazmalari ehate edirdi Papa Nikolay da oz kitabxanasi ucun yunan klassiklerini latin diline tercume etmek ucun italyan ve Bizans alimlerini ise goturerek kolleksiyasini genislendirdi Bilikli papa artiq butperest klassiklerin daxil edilmesini tesviq edirdi Nikolay bu muddet erzinde seyahet zamani topladigi ve basqalarindan elde etdiyi bir cox yunan eserlerini ve yazilarini edebi irse daxil etdi 1455 ci ilde kolleksiya 1200 kitaba catdi onlardan 400 u yunan dilinde idi Nikolay 1455 ci ilde vefat etdi 1475 ci ilde onun varisi Papa IV Sixtus Palatine Kitabxanasinin esasini qoydu Onun papaligi dovrunde ilahiyyat felsefe ve bedii edebiyyat sahesinde bir sira naliyyet elde edildi Kitabxanaci Bartolomeo Platinanin imzali siyahi hazirladigi zaman elyazmalarin sayi muxtelif sekilde 1475 ci ilde 3500 ve ya 1481 ci ilde 2527 kimi hesablanir O zaman bu Qerb dunyasinda en boyuk kitab kolleksiyasi idi Papa II Yuli binanin genislendirilmesini tapsirdi Texminen 1587 ci ilde Papa V Sixtus memar Domeniko Fontanaya kitabxana ucun bu gun de istifade olunan yeni bina tikmeyi tapsirdi Bundan sonra o Vatikan Kitabxanasi kimi taninmaga basladi Eks islahat zamani qadagan olunmus kitablar indeksinin tetbiqinden sonra kitabxananin kolleksiyalarina giris mehdudlasdirildi Alimlerin xususen protestant alimlerin kitabxanaya girisi mehdudlasdirildi 17 ci esrde mehdudiyyetler aradan qaldirildi ve Papa XIII Leo 1883 cu ilde kitabxanani resmi olaraq alimlerin uzune acmali idi 1756 ci ilde Kitabxanada qedim elyazmalarin yaradicisi olan kesis Antonio Piaggio ilk Herculaneum papirusunu acmaq ucun ixtira etdiyi masindan istifade etdi bu emeliyyat aylar cekdi 1809 cu ilde Napoleon Bonapart Papa VII Piyu hebs etdi ve kitabxananin icindekileri musadire ederek Parise apardi Onlar 1817 ci ilde Napoleonun meglubiyyetinden ve taxtdan el cekmesinden uc il sonra geri qaytarildi Kitabxananin ilk boyuk canlandirma layihesi iki Dunya Muharibesi arasindaki dovrde ozu alim ve kecmis kitabxanaci olan Papa XI Piusun tesebbusu ve dunyanin her yerinden olan kitabxanacilarin emekdasligi ile bas tutdu Bu vaxta qeder coxlu ekspertlerin tecrubesine esaslansa da Vatikan Kitabxanasi tehlukeli derecede teskilatlanmaya malik deyildi ve onun kicik kitabxanacilari kifayet qeder hazirliqli deyildiler Xarici tedqiqatcilar xususen de amerikalilar bele muhum kolleksiya ucun imkanlarin ne qeder qeyri kafi oldugunu gorduler Bir sira Amerika teskilatlari o cumleden Amerika Kitabxana Assosiasiyasi ve Beynelxalq Sulh ucun Karnegi Fondu muasir kataloqlasdirma sisteminin tetbiqine komek etmeyi teklif etdi Bununla yanasi Vatikan Kitabxanasinin kitabxanacilari muasir kitabxananin fealiyyeti ile bagli telim kecmek ucun ABS in bir sira kitabxanalarina devet olunublar Onlar Konqres Kitabxanasini Prinston Filadelfiya Baltimor Pitsburq Cikaqo Sampen Toronto ve Ann Arbor kitabxanalarini ziyaret edibler Romaya qayitdiqdan sonra yeniden teskil plani heyata kecirildi Esas meqsedler her bir elyazmanin muellifi terefinden xulase indeksi ve eyni zamanda inkunabula ucun kataloq yaratmaq idi Layihe basa catdiqdan sonra Vatikan Kitabxanasi butun Avropanin en muasir kitabxanalarindan biri oldu Bu birge sey kitabxanaciliq sahesinde beynelxalq elaqelerin ehemiyyetini vurguladi ve 1929 cu ilde Beynelxalq Kitabxana Assosiasiyalari Federasiyasinin hele de fealiyyetde olmasina sebeb oldu 1992 ci ilde kitabxanada 2 milyona yaxin kataloqu var idi Muasir dovrde Kitabxanadan edilen bir sira ogurluq hadiseleri arasinda 1995 ci ilde Ohayo Dovlet Universitetinin incesenet tarixi muellimi Entoni Melnikas bir vaxtlar Francesko Petrarka mexsus olan orta esr elyazmasindan uc nusxe ogurladi Ogurlanmis nesirlerden birinde taxil doyen fermerin ince miniaturu var Namelum menbeden dorduncu nesirde ABS Gomruk agentleri terefinden satilarken askar edilib Yeri ve binasiKitabxana Vatikan Sarayinin icerisinde yerlesir ve giris Belvedere heyetinden kecir Papa V Sixtus 1585 1590 Vatikan Kitabxanasinin genislendirilmesini ve yeni binasini istifadeye vererken o Bramantenin Kortile del Belvederesinin tam qarsisinda uc mertebeli bir qanad tikdirdi belelikle onu iki hisseye boldu ve Bramantenin isini ehemiyyetli derecede deyisdirdi Boyuk bir pillekenin dibinde Hippolitin boyuk heykeli La Galea giris zalini bezeyir Birinci yarimzirzemide papirus otagi ve elyazmalarin saxlandigi yer var Birinci mertebede berpa laboratoriyasi ikinci mertebede ise foto arxivleri yerlesir Kitabxananin 42 kilometr 26 mil refleri var Kitabxana 17 iyul 2007 ci ilde temire baglandi ve 20 sentyabr 2010 cu ilde yeniden acildi Uc illik 9 milyon avroluq temir iqlime nezaret edilen otaqlarin qurasdirilmasi ucun kitabxananin tamamile baglanmasini nezerde tuturdu Memarliq ve incesenetSala terefinden di Consultazione ve ya Vatikan Kitabxanasinin esas istinad otaginda Sezar Aureli heykellendirilmis Muqeddes Tomas Akvinanin texminen 1910 heykeli ucalir Bu heykelin ikinci versiyasi texminen 1930 cu il Angelicum Muqeddes Tomas Aquinas Papa Universitetinin giris eyvaninin altinda dayanir Kitabxana teskilati Kataloq Kolleksiya evvelce elyazmalarin indekslesdirilmesi ucun istifade edilen defterler vasitesile teskil edilmisdir Kolleksiya bir nece minden cox artdiqca ref siyahilarindan istifade edildi Ilk muasir kataloq sistemi 1927 1939 cu iller arasinda Ata Frans Erlenin rehberliyi altinda Konqres Kitabxanasi kart kataloq sisteminden istifade ederek tetbiq edilmisdir Ehrle hemcinin muhum eserlerin ve ya nadir eserlerin fotosekillerini cekmek ucun ilk proqrami qurdu Kitabxana kataloqu 1990 ci illerin evvellerinde komputerlesdirilerken kesis Leonard E Boyl terefinden daha da yenilenmisdir Oxumaq ve borc vermek Tarixen Intibah dovrunde kitablarin coxu reflerde deyil masalari olan taxta skamyalarda saxlanilirdi Her bir skamya mueyyen bir movzuya hesr olunmusdu Kitablar bu skamyalara zencirlenmisdi ve eger oxucu kitab cixarsa zencir ona bagli qalirdi 17 ci esrin evvellerine qeder akademiklere de kitab goturmeye icaze verilirdi Ehemiyyetli kitablar ucun papa ozu xatirlatma kagizi verirdi Kitabxanadan istifade imtiyazlari ev qaydalarini pozduguna gore meselen masalarin uzerine dirmasmaqla geri goturule biler En meshuru Piko Della Mirandola Papa kuriyasinin tesdiq etmediyi ilahiyyat haqqinda bir kitab nesr ederken kitabxanadan istifade huququnu itirdi 1760 ci illerde XIII Klement terefinden verilen qanun layihesi kitabxananin fondlarina girisi ciddi sekilde mehdudlasdirdi Vatikan Kitabxanasina eyni vaxtda 200 alim daxil ola biler ve burada ilde 4 000 5 000 alim esasen de aspiranturadan sonraki tedqiqatlarla mesgul olan akademikler istirak edir KolleksiyalarVatikan Kitabxanasi hemise Incilleri kanon huquq metnlerini ve teoloji eserleri ehtiva etse de evvelden dunyevi kitablarda ixtisaslasmisdir Onun yunan ve latin klassiklerinden ibaret kolleksiyasi Intibah dovrunde klassik medeniyyetin dircelisinin merkezinde idi Kitabxanadaki en qedim senedler I esre aiddir Kitabxana ilk novbede elyazmalar kitabxanasi kimi yaradilmisdir ki bu da onun kolleksiyasindaki elyazmalarin cap eserlerine nisbetinin nisbeten yuksek olmasinda ozunu gosterirdi Kolleksiyaya daxil olmus bu cur cap kitablari yalniz daha boyuk elyazma kolleksiyasinin oyrenilmesini asanlasdirmaq meqsedi dasiyir Vatikan Kitabxanasi hemise Incilleri kanon huquq metnlerini ve teoloji eserleri ehtiva etse de evvelden dunyevi kitablarda ixtisaslasmisdir Onun yunan ve latin klassiklerinden ibaret kolleksiyasi Intibah dovrunde klassik medeniyyetin dircelisinin merkezinde idi Kitabxanadaki en qedim senedler I esre aiddir Kitabxana ilk novbede elyazmalar kitabxanasi kimi yaradilmisdir ki bu da onun kolleksiyasindaki elyazmalarin cap eserlerine nisbetinin nisbeten yuksek olmasinda ozunu gosterirdi Kolleksiyaya daxil olmus bu cur cap kitablari yalniz daha boyuk elyazma kolleksiyasinin oyrenilmesini asanlasdirmaq meqsedi dasiyir Kolleksiyaya hemcinin 330 000 Yunan Roma ve Papa sikkeleri ve medallari daxildir Her il texminen 6000 yeni kitab alinir Kitabxana esrler boyu bir nece vesiyyet ve satinalma ile zenginlesmisdir 1623 cu ilde Papa XV Qriqorinin secici vezifesine protestant namizedleri ile apardigi mubarizede ona destek olan meharetli siyasi manevrleri sayesinde I Maksimilian terefinden 3500 e yaxin elyazma olan Heydelberqin irsi Palatin Kitabxanasi Muqeddes Taxt taca verildi Bavariya hersoqu O Otuz Illik Muharibede qenimet kimi yenice elde etmisdi Heydelberq elyazmalarindan 39 nun nisanesi 1797 ci ilde Parise gonderildi ve 1815 ci ilde Paris Sulhunde Heidelberge qaytarildi Diger 852 neferi 1816 ci ilde Papa VII Pius Heidelberg Universitetine o cumleden Codex Manesse hediyye etdi Bu hallardan basqa Palatin Kitabxanasi bu gune qeder Vatikan Kitabxanasinda qalir 1657 ci ilde Urbino hersoqlarinin elyazmalari elde edildi 1661 ci ilde yunan alimi Leo Allatius kitabxanaci teyin edildi Isvec Kralicasi Kristinanin muhum kitabxanasi esasen Otuz Illik Muharibe zamani Habsburq Praqa ve Almaniya seherlerinden qenimet kimi generallari terefinden toplanmisdir 1689 cu ilde olumunden sonra Papa VIII Aleksandr terefinden satin alinmisdir O butun praktiki meqsedler ucun o zaman Isvecin butun kral kitabxanasini temsil edirdi Stokholmda oldugu yerde qalsaydi 1697 ci ilde kral sarayinin dagidilmasi neticesinde hamisi itecekdi Kitabxananin en meshur fondlari arasinda Kodeks Vatikan Qraekus 1209 Muqeddes Kitabin en qedim melum olan demek olar ki tam elyazmasidir Kitabxanada Prokopinin Gizli Tarixi tapildi ve 1623 cu ilde nesr olundu Papa XI Klement elyazmalari geri getirmek ucun Serqe alimler gonderdi ve umumiyyetle kitabxananin Serq bolmesinin yaradicisi hesab olunur Kitabxanasunasliq mektebi Vatikan Kitabxanasi ile elaqelendirilir 1959 cu ilde Vatikan Kino Kitabxanasi yaradilmisdir Bunu 1953 cu ilde Missuri statinin Sent Luis seherindeki Sent Luis Universitetinde yaradilmis Kolumb Cengaverleri Vatikan Film Kitabxanasi ile qarisdirmaq olmaz Kitabxanada hinduizmle bagli boyuk metnler kolleksiyasi var en qedim nesrleri 1819 cu ile aiddir 2007 2010 cu iller arasinda kitabxananin berpasi zamani kitabxanada olan 70 000 cildin hamisi ogurlugun qarsisini almaq ucun elektron ciplerle etiketlenmisdir Baglanmasi2007 ci ilin iyulunda baglanan kitabxana 2010 cu ilin sentyabrinda yeniden ziyaretciler ucun aciq elan olunub Reqemsallasdirilmasi2014 cu ilin martindan kitabxanada olan 3 minden artiq nusxenin reqemsallasdirilmasina baslanilib Bu prosesin 4 il erzinde heyata kecirilmesi nezerde tutulur 2014 cu ilin iyun ayinin 2 de Heyder Eliyev Fondu ile Vatikan Apostol Kitabxanasi arasinda 2015 2016 ci illerde yeni elyazmalarin berpa edilmesi ve onlarin reqemsallasdirilmasi na dair muqavile imzalanib 2012 ci ilde Bodleian Kitabxanasi ile birge Vatikan Kitabxanasindan bir milyon sehifelik materialin reqemsallasdirilmasi planlari elan edildi 20 mart 2014 cu ilde Muqeddes Taxt NTT Data Corporation ile kitabxananin dord il erzinde kitabxananin texminen 3000 elyazmasini reqemsallasdirmaq ucun muqavile bagladigini elan etdi NTT 18 milyon Avro deyerinde olan avadanliq ve texnikleri bagislayir Qeyd olunub ki kitabxananin daha 79 min fondunun sonradan reqemsallasdirilmasi imkani var Bunlar kitabxananin internet saytinda movcud olan yuksek deqiqlikli sekiller olacaq Holdinqler ucun saxlama EMC terefinden temin edilen uc petabayt serverde olacaq Ilkin merhelenin dord il cekeceyi gozlenilir DigiVatLib Vatikan Kitabxanasinin reqemsal kitabxana xidmetinin adidir O Vatikan Kitabxanasinin reqemsallasdirilmis elyazmalari ve inkunabula kolleksiyalarina pulsuz girisi temin edir Senedlerin skan edilmesi metnleri hazirlamaq ucun istifade olunan materialdan tesirlenir Isiqlandirmalarda qizil ve gumusden istifade edilen kitablar xususi skaner avadanligi teleb edir Reqemsal nusxeler Dell EMC terefinden sebekeye qosulmus saxlama avadanligindan CIFS protokolundan istifade etmekle teqdim olunur Istinadlar libraries org ing A directory of libraries throughout the world WorldCat cd 1971 Bibliotheque nationale de France Record 11873553t BnF catalogue general fr Paris BnF https www vaticanlibrary va it la biblioteca contatti e uffici html Heyder Eliyev Fondu ile Vatikan Apostol Kitabxanasi arasinda 2015 2016 ci illerde yeni elyazmalarin berpa edilmesi ve onlarin reqemsallasdirilmasi na dair muqavile imzalanib 2017 07 15 at the Wayback Machine heydar aliyev foundation org az Xarici kecidlerVikianbarda Vatikan Apostol Kitabxanasi ile elaqeli mediafayllar var Hemcinin baxVatikan Mexfi Arxivi Vatikan ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin