Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Vasili Nikitiç Tatişev (rus. Васи́лий Ники́тич Тати́щев) (19 aprel, 1686 – 15 iyul, 1750)—Tanınmış rus tarixçisi, coğrafiyaşünası.
| Vasili Tatişev | |
|---|---|
| rus. Васи́лий Ники́тич Тати́щев | |
 | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | , Rusiya |
| Vəfat tarixi | (64 yaşında) |
| Vəfat yeri | , Rusiya |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Rusiyanın berq-kollegiyasının müşaviri olmuşdu.
Tatişev coğrafiyaşünas kimi
Rus alimi V.N.Tatişev (1686-1750) coğrafiyanın məzmununu, mahiyyətini təyin edən və onun vəzifələrini göstərən «Ümumi coğrafiya və Rusiyanın coğrafiyası» adlı əsər yazmışdır. Əsərdə göstərilir ki, coğrafiya üç hissədən ibarətdir: 1) riyazi coğrafiya, 2) geodeziya və kartoqrafiya, 3) fiziki və siyasi coğrafiya.
Qərbi Avropada coğrafiyanın əsas vəzifəsi dəniz gəmiçiliyinin və ticarətin inkişafına kömək etmək idisə, Rusiyada coğrafiyanın mühüm vəzifəsi ən böyük quru hissəsini tutan ölkənin zəngin təbii ehtiyatlarının mənimsənilməsinə, onun ərazisində yeni istehsal sahələrinin yaradılmasına təkan vermək idi.Alim göstərirdi ki, fiziki coğrafiyanın vəzifəsi təbiətin fiziki vəziyyətini, təkcə yerin səthini deyil, həm də onun tərkibini və quruluşunu, daxili sularını öyrənmək, onlardan istifadə yollarını, kortəbii proseslərin qarşısını almaq işlərinin çox vacib və əhəmiyyətli olmasını aydınlaşdırmaqdan ibarətdir.Siyasi coğrafiya isə V.N.Tatişevə görə, böyük və kiçik kəndlərin, limanların, ölkələrin mülkiyyətini və hakimiyyətini, onların inkişafını, başqa ölkələrə münasibətlərini, burada yaşayanların sənətini və əmək vərdişlərini, adət-ənənələrini, hansı mənəviyyata malik olmalarını və necə dəyişmələrini öyrənməlidir.Tatişevin kitabında ilk dəfə olaraq coğrafiya elminin çox orijinal təhlili verilir. O, coğrafiyanı 3 cəhətli, 3 tərəfli və 3 tərkibli təsvir edir. I. Tədqiqatın miqyasına görə:
- a) bütün planeti və ya onun quru və su hissələrini təsvir edən universal və baş hissə;
- b) müxtəlif ölkələrin xüsusiyyətlərini öyrənən coğrafiya;
- v) topoqrafiya və yaxud yerin kiçik hissələrini öyrənən coğrafiya
II. Keyfiyyət göstəricilərinə görə:
- a) riyazi coğrafiya. Yer kürəsinin böyüklüyü, həmçinin onun dərəcə torunu və s. öyrənən coğrafiya;
- b) Yerin fiziki xüsusiyyətlərini, yeni təbii coğrafi məsələlərini öyrənən coğrafiya;
- v) əhalini, onun əmək vərdişlərini, adət və ənənələrini və gəlirlərini öyrənən siyasi coğrafiya.
III. Zaman dəyişikliklərinə görə:
- a) qədim dünya coğrafiyası;
- b) orta əsrlər coğrafiyası;
- v) müasir coğrafiya.
Beləliklə, Vareniusdan fərqli olaraq, Tatişev tarixiliyi qəbul edir və onu öyrənməyi lazım bilir. Siyasi coğrafiyada o, əhali coğrafiyası məsələlərinə, o cümlədən əhalinin təsərrüfatla əlaqəsi məsələlərinə böyük yer verir.Alim coğrafi tədqiqatların aparılması üçün ekspedisiyaya gedənlərə kömək məqsədilə xüsusi proqramlar tərtib etmişdir. Çox maraqlıdır ki, onun proqramında coğrafiya tarixində ilk dəfə olaraq ərazi və əmək bölgüsünə xüsusi diqqət verilmiş, müxtəlif ərazilərin bu və ya digər istehsal sahələri üzrə ixtisaslaşmasını öyrənməyi irəli sürülmüşdür.
İstinadlar
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- История Российская. Том первый на сайте «Руниверс»
- Татищев Василий Никитич. История Российская. Часть 1
- Татищев Василий Никитич. История Российская. Часть 2 2011-06-29 at the Wayback Machine
- Татищев Василий Никитич. Лексикон российской исторической, географической, политической и гражданской 2018-03-07 at the Wayback Machine
- Общество Некрополистов — Отчёт о поисках могилы В. Н. Татищева 2010-11-29 at the Wayback Machine
- ВИДЕОРОЛИК О ПОЕЗДКЕ НА МОГИЛУ ИСТОРИКА В.Н. ТАТИЩЕВА от 07.06.2012.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vasili Nikitic Tatisev rus Vasi lij Niki tich Tati shev 19 aprel 1686 15 iyul 1750 Taninmis rus tarixcisi cografiyasunasi Vasili Tatisevrus Vasi lij Niki tich Tati shevDogum tarixi 19 aprel 1686Dogum yeri RusiyaVefat tarixi 15 iyul 1750 64 yasinda Vefat yeri Rusiya Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiRusiyanin berq kollegiyasinin musaviri olmusdu Tatisev cografiyasunas kimi Rus alimi V N Tatisev 1686 1750 cografiyanin mezmununu mahiyyetini teyin eden ve onun vezifelerini gosteren Umumi cografiya ve Rusiyanin cografiyasi adli eser yazmisdir Eserde gosterilir ki cografiya uc hisseden ibaretdir 1 riyazi cografiya 2 geodeziya ve kartoqrafiya 3 fiziki ve siyasi cografiya Qerbi Avropada cografiyanin esas vezifesi deniz gemiciliyinin ve ticaretin inkisafina komek etmek idise Rusiyada cografiyanin muhum vezifesi en boyuk quru hissesini tutan olkenin zengin tebii ehtiyatlarinin menimsenilmesine onun erazisinde yeni istehsal sahelerinin yaradilmasina tekan vermek idi Alim gosterirdi ki fiziki cografiyanin vezifesi tebietin fiziki veziyyetini tekce yerin sethini deyil hem de onun terkibini ve qurulusunu daxili sularini oyrenmek onlardan istifade yollarini kortebii proseslerin qarsisini almaq islerinin cox vacib ve ehemiyyetli olmasini aydinlasdirmaqdan ibaretdir Siyasi cografiya ise V N Tatiseve gore boyuk ve kicik kendlerin limanlarin olkelerin mulkiyyetini ve hakimiyyetini onlarin inkisafini basqa olkelere munasibetlerini burada yasayanlarin senetini ve emek verdislerini adet enenelerini hansi meneviyyata malik olmalarini ve nece deyismelerini oyrenmelidir Tatisevin kitabinda ilk defe olaraq cografiya elminin cox orijinal tehlili verilir O cografiyani 3 cehetli 3 terefli ve 3 terkibli tesvir edir I Tedqiqatin miqyasina gore a butun planeti ve ya onun quru ve su hisselerini tesvir eden universal ve bas hisse b muxtelif olkelerin xususiyyetlerini oyrenen cografiya v topoqrafiya ve yaxud yerin kicik hisselerini oyrenen cografiya II Keyfiyyet gostericilerine gore a riyazi cografiya Yer kuresinin boyukluyu hemcinin onun derece torunu ve s oyrenen cografiya b Yerin fiziki xususiyyetlerini yeni tebii cografi meselelerini oyrenen cografiya v ehalini onun emek verdislerini adet ve enenelerini ve gelirlerini oyrenen siyasi cografiya III Zaman deyisikliklerine gore a qedim dunya cografiyasi b orta esrler cografiyasi v muasir cografiya Belelikle Vareniusdan ferqli olaraq Tatisev tarixiliyi qebul edir ve onu oyrenmeyi lazim bilir Siyasi cografiyada o ehali cografiyasi meselelerine o cumleden ehalinin teserrufatla elaqesi meselelerine boyuk yer verir Alim cografi tedqiqatlarin aparilmasi ucun ekspedisiyaya gedenlere komek meqsedile xususi proqramlar tertib etmisdir Cox maraqlidir ki onun proqraminda cografiya tarixinde ilk defe olaraq erazi ve emek bolgusune xususi diqqet verilmis muxtelif erazilerin bu ve ya diger istehsal saheleri uzre ixtisaslasmasini oyrenmeyi ireli surulmusdur IstinadlarHemcinin baxXarici kecidlerIstoriya Rossijskaya Tom pervyj na sajte Runivers Tatishev Vasilij Nikitich Istoriya Rossijskaya Chast 1 Tatishev Vasilij Nikitich Istoriya Rossijskaya Chast 2 2011 06 29 at the Wayback Machine Tatishev Vasilij Nikitich Leksikon rossijskoj istoricheskoj geograficheskoj politicheskoj i grazhdanskoj 2018 03 07 at the Wayback Machine Obshestvo Nekropolistov Otchyot o poiskah mogily V N Tatisheva 2010 11 29 at the Wayback Machine VIDEOROLIK O POEZDKE NA MOGILU ISTORIKA V N TATIShEVA ot 07 06 2012