Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Valyuta birliyi (ing. Currency union) — bir neçə ölkənin öz milli valyutalarını birləşdirərək, vahid bir valyutanın istifadəsinə qərar verdiyi iqtisadi və siyasi bir sistemdir. Bu sistemin əsas məqsədi iqtisadi inteqrasiyanı artırmaq, ticarət maneələrini aradan qaldırmaq və iqtisadi sabitliyi təmin etməkdir. Valyuta birliyi çərçivəsində iştirak edən ölkələr bir-birinin valyutalarını qəbul edir və bu, qlobal ticarətdə qarşılıqlı etimadın möhkəmlənməsinə səbəb olur. Məsələn, Avrozona daxilində bir neçə Avropa ölkəsi Avro (EUR) adlı vahid valyutadan istifadə edir.
Valyuta birliyi, iqtisadi sabitlik və qiymət sabitliyini təmin etmək məqsədilə maliyyə siyasətini və ticarət münasibətlərini tənzimləyir. Bu birliyin yaranması ölkələr arasında maliyyə məsələlərində koordinasiyanı artırır və potensial valyuta devalvasiyalarının qarşısını alır. Lakin, valyuta birliyinin mənfi tərəfi də vardır: iştirakçı ölkələr milli valyuta siyasətini idarə etməkdə azadlıqdan məhrum olurlar, çünki valyuta birliyi daxilində olan ölkələr vahid bir pul siyasətinə tabedir. Bu, iqtisadi böhranlar zamanı hər bir ölkənin fərdi siyasətlərini tətbiq etməsini çətinləşdirə bilər.
Növləri
Valyuta birliyi üç əsas növə ayrılır, hər biri müxtəlif səviyyələrdə iqtisadi inteqrasiya və maliyyə siyasətinin koordinasiyasını nəzərdə tutur. Bu üç növ aşağıdakılardır:
- Hibrid valyuta birliyi — bu tip valyuta birliyində iştirak edən ölkələr öz milli valyutalarını saxlayır, lakin müəyyən şərtlərə uyğun olaraq bir-birinin valyutalarını qəbul edirlər. Hibrid birliyin əsas xüsusiyyəti, müəyyən ticarət və maliyyə əməliyyatlarında vahid valyutadan istifadə edilməsi, lakin hələ də ölkələr arasında müəyyən iqtisadi müstəqilliyin saxlanılmasıdır. Misal olaraq, Könüllü Valyuta Birliyi (Monetary Union of the Eastern Caribbean), bəzi Karib ölkələri arasında fəaliyyət göstərir.
- Tam valyuta birliyi — bu növdə iştirak edən ölkələr milli valyutalarını tamamilə birləşdirir və vahid bir valyuta istifadə etməyə başlayır. Bu, ən yüksək inteqrasiya səviyyəsini təmsil edir. Avrozone (Eurozone) buna tipik bir nümunədir, burada Avropa İttifaqının bəzi üzv ölkələri öz milli valyutalarını kənara qoyaraq, Avro (EUR) istifadə etməyə başlayıblar.
- Valyuta şəbəkəsi (ing. Currency Peg or Currency Board) — bu tip birliyə daxil olan ölkələr, milli valyutalarını digər güclü valyutaya (adətən ABŞ dolları və ya Avro) bağlayır. Bu, valyutaların stabil qiymətində dalğalanmaların qarşısını almağa yönəlib. Bu növ birliyə daxil olan ölkələr, müəyyən bir kurs üzrə digər valyutaya bağlanmış olur, lakin iqtisadi siyasətlərində tam azadlığa sahibdirlər. Hong Kong və Bolqarıstan buna misaldır.
Bu üç növ valyuta birliyi, ölkələr arasında iqtisadi əlaqələri gücləndirərək ticarət maneələrini azaldır və bazarda daha geniş sabitlik təmin edir, lakin hər birinin özünə məxsus iqtisadi riskləri və üstünlükləri vardır.
Üstünlükləri və mənfi cəhətləri
Bir ölkədə yeni valyutanın tətbiqi həmişə mübahisəli mövzudur, çünki onun həm üstünlükləri, həm də mənfi cəhətləri çoxdur. Yeni valyutanın biznes və fiziki şəxslərə müxtəlif təsirləri var ki, bu da valyuta birliklərinin faydalılığına daha çox baxış bucağı yaradır. Nəticədə, hökumət qurumları yeni valyutanı tətbiq etməyə çalışarkən, məsələn, valyuta ittifaqına daxil olaraq tez-tez mübarizə aparırlar.
Üstünlüklər
- Valyuta ittifaqı öz üzvlərinə qlobal miqyasda rəqabət qabiliyyətini gücləndirməyə və məzənnə riskini aradan qaldırmağa kömək edir.
- Üzv dövlətlər arasında əməliyyatlar daha sürətli icra oluna bilər və banklara olan komissiyalar aşağı olduğundan onların xərcləri azalır.
- Qiymətlər daha şəffafdır və buna görə də müqayisə etmək daha asandır, bu da ədalətli rəqabətə şərait yaradır.
- Pul böhranı ehtimalı daha azdır. Valyuta ittifaqında nə qədər çox ölkə varsa, onlar böhrana bir o qədər davamlıdırlar.
Mənfi cəhətləri
- Üzv dövlətlər pul siyasəti qərarlarında suverenliklərini itirirlər. Adətən bütün valyuta ittifaqında pul siyasətinin qurulması ilə məşğul olan bir qurum (məsələn, mərkəzi bank) var.
- Asimmetrik "zərbələr" riski yarana bilər. Valyuta ittifaqı tərəfindən qoyulan meyarlar heç vaxt mükəmməl olmur, buna görə də bir qrup ölkə digərləri inkişaf edərkən daha pis vəziyyətdə ola bilər.
- Yeni valyutanın tətbiqi yüksək maliyyə xərclərinə səbəb olur. Müəssisələr və subay şəxslər öz ölkələrində yeni valyutaya uyğunlaşmalıdırlar ki, bu da biznesin öz menecmentini və işçilərini hazırlamaq xərclərini əhatə edir və onlar həmçinin müştərilərini məlumatlandırmalı və çoxlu yeni məlumatları emal etməlidirlər.
- Sərmayənin qeyri-məhdud hərəkəti daha az məhsuldar regionlar hesabına əksər resursların daha məhsuldar bölgələrə köçürülməsinə səbəb ola bilər. Daha məhsuldar bölgələr mal və xidmətlərə daha çox kapital cəlb etməyə meyllidirlər ki, bu da daha az məhsuldar bölgələrdən qaça bilər.
İstinadlar
- "World Bank" (PDF). WorldBank.org. İstifadə tarixi: 30 April 2019.
- Hafner, Kurt A.; Jager, Jennifer. "The Optimum Currency Area Theory and the EMU". Intereconomics. İstifadə tarixi: 1 April 2021.
- Bolton, Sally. "History of currency unions". The Guardian. 10 December 2001. İstifadə tarixi: 30 April 2019.
- Global Economy, The. "Currency unions, Monetary unions". The Global Economy. Naven Valev. İstifadə tarixi: 1 April 2021.
- "Study". Study.com. İstifadə tarixi: 30 April 2019.
- "Global Financial Integrity". gfintegrity.org. 20 June 2011. İstifadə tarixi: 30 April 2019.
- "European Union". Europa.eu. İstifadə tarixi: 30 April 2019.
- Enoch, Charles; Krueger, Russell. "Currency unions: key variables, definitions, measurement, and statistical improvement" (PDF). Bank for International Settlements. İstifadə tarixi: 30 April 2019.
- "History of Money in Malaysia: Colonial Notes & Coins". Bank Negara Malaysia. 2010. 22 iyul 2011 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 5 iyul 2021.
- Quah, C. H.; Ho, Y. J. "Economic Feasibility of Malaysia and Singapore-Brunei Monetary Reunion: A Scrutiny during Major Financial Crises". Applied Economics Journal. 27 (1). 2020: 23–51.
- Zacharia, Janine. "Palestinian officials think about replacing Israeli shekel with Palestine pound". The Washington Post and Times-Herald. 2010-05-31. ISSN 0190-8286. İstifadə tarixi: 2018-08-22.
- Cobham, David. Alternative currency arrangements for a new Palestinian state (PDF) // David Cobham (redaktor). The Economics of Palestine: Economic Policy and Institutional Reform for a Viable Palestine State. London: Routledge. 2004-09-15. ISBN . İstifadə tarixi: 2018-08-22.
Ədəbiyyat
- and Di Bartolomeo, G. and Tirelli, P. [2007], ‘Monetary conservatism and fiscal coordination in a monetary union’, in: ‘Economics Letters’, 94(1): 56–63.
- Bergin, Paul. Monetary Union // David R. Henderson (redaktor). Concise Encyclopedia of Economics (2nd). Indianapolis: Library of Economics and Liberty. 2008. ISBN . OCLC 237794267.
Xarici keçidlər
- West Africa opts for currency union
- Economist- Antipodean currencies (Australia and New Zealand)
- Reasons for the collapse of the Rouble Zone
- OECD Development Centre – the Rand Zone
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Valyuta birliyi ing Currency union bir nece olkenin oz milli valyutalarini birlesdirerek vahid bir valyutanin istifadesine qerar verdiyi iqtisadi ve siyasi bir sistemdir Bu sistemin esas meqsedi iqtisadi inteqrasiyani artirmaq ticaret maneelerini aradan qaldirmaq ve iqtisadi sabitliyi temin etmekdir Valyuta birliyi cercivesinde istirak eden olkeler bir birinin valyutalarini qebul edir ve bu qlobal ticaretde qarsiliqli etimadin mohkemlenmesine sebeb olur Meselen Avrozona daxilinde bir nece Avropa olkesi Avro EUR adli vahid valyutadan istifade edir Cari beynelxalq valyuta birliklerinin dunya xeritesi EUR Avro USD Amerika Birlesmis Statlari dollari CHF Isvecre franki INR Hindistan rupisi AUD Avstraliya dollari XCD Serqi Karib dollari ZAR Cenubi Afrika randi XOF XAF XPF Sakit okean franki Valyuta birliyi iqtisadi sabitlik ve qiymet sabitliyini temin etmek meqsedile maliyye siyasetini ve ticaret munasibetlerini tenzimleyir Bu birliyin yaranmasi olkeler arasinda maliyye meselelerinde koordinasiyani artirir ve potensial valyuta devalvasiyalarinin qarsisini alir Lakin valyuta birliyinin menfi terefi de vardir istirakci olkeler milli valyuta siyasetini idare etmekde azadliqdan mehrum olurlar cunki valyuta birliyi daxilinde olan olkeler vahid bir pul siyasetine tabedir Bu iqtisadi bohranlar zamani her bir olkenin ferdi siyasetlerini tetbiq etmesini cetinlesdire biler NovleriValyuta birliyi uc esas nove ayrilir her biri muxtelif seviyyelerde iqtisadi inteqrasiya ve maliyye siyasetinin koordinasiyasini nezerde tutur Bu uc nov asagidakilardir Hibrid valyuta birliyi bu tip valyuta birliyinde istirak eden olkeler oz milli valyutalarini saxlayir lakin mueyyen sertlere uygun olaraq bir birinin valyutalarini qebul edirler Hibrid birliyin esas xususiyyeti mueyyen ticaret ve maliyye emeliyyatlarinda vahid valyutadan istifade edilmesi lakin hele de olkeler arasinda mueyyen iqtisadi musteqilliyin saxlanilmasidir Misal olaraq Konullu Valyuta Birliyi Monetary Union of the Eastern Caribbean bezi Karib olkeleri arasinda fealiyyet gosterir Tam valyuta birliyi bu novde istirak eden olkeler milli valyutalarini tamamile birlesdirir ve vahid bir valyuta istifade etmeye baslayir Bu en yuksek inteqrasiya seviyyesini temsil edir Avrozone Eurozone buna tipik bir numunedir burada Avropa Ittifaqinin bezi uzv olkeleri oz milli valyutalarini kenara qoyaraq Avro EUR istifade etmeye baslayiblar Valyuta sebekesi ing Currency Peg or Currency Board bu tip birliye daxil olan olkeler milli valyutalarini diger guclu valyutaya adeten ABS dollari ve ya Avro baglayir Bu valyutalarin stabil qiymetinde dalgalanmalarin qarsisini almaga yonelib Bu nov birliye daxil olan olkeler mueyyen bir kurs uzre diger valyutaya baglanmis olur lakin iqtisadi siyasetlerinde tam azadliga sahibdirler Hong Kong ve Bolqaristan buna misaldir Bu uc nov valyuta birliyi olkeler arasinda iqtisadi elaqeleri guclendirerek ticaret maneelerini azaldir ve bazarda daha genis sabitlik temin edir lakin her birinin ozune mexsus iqtisadi riskleri ve ustunlukleri vardir Ustunlukleri ve menfi cehetleriBir olkede yeni valyutanin tetbiqi hemise mubahiseli movzudur cunki onun hem ustunlukleri hem de menfi cehetleri coxdur Yeni valyutanin biznes ve fiziki sexslere muxtelif tesirleri var ki bu da valyuta birliklerinin faydaliligina daha cox baxis bucagi yaradir Neticede hokumet qurumlari yeni valyutani tetbiq etmeye calisarken meselen valyuta ittifaqina daxil olaraq tez tez mubarize aparirlar Ustunlukler Valyuta ittifaqi oz uzvlerine qlobal miqyasda reqabet qabiliyyetini guclendirmeye ve mezenne riskini aradan qaldirmaga komek edir Uzv dovletler arasinda emeliyyatlar daha suretli icra oluna biler ve banklara olan komissiyalar asagi oldugundan onlarin xercleri azalir Qiymetler daha seffafdir ve buna gore de muqayise etmek daha asandir bu da edaletli reqabete serait yaradir Pul bohrani ehtimali daha azdir Valyuta ittifaqinda ne qeder cox olke varsa onlar bohrana bir o qeder davamlidirlar Menfi cehetleri Uzv dovletler pul siyaseti qerarlarinda suverenliklerini itirirler Adeten butun valyuta ittifaqinda pul siyasetinin qurulmasi ile mesgul olan bir qurum meselen merkezi bank var Asimmetrik zerbeler riski yarana biler Valyuta ittifaqi terefinden qoyulan meyarlar hec vaxt mukemmel olmur buna gore de bir qrup olke digerleri inkisaf ederken daha pis veziyyetde ola biler Yeni valyutanin tetbiqi yuksek maliyye xerclerine sebeb olur Muessiseler ve subay sexsler oz olkelerinde yeni valyutaya uygunlasmalidirlar ki bu da biznesin oz menecmentini ve iscilerini hazirlamaq xerclerini ehate edir ve onlar hemcinin musterilerini melumatlandirmali ve coxlu yeni melumatlari emal etmelidirler Sermayenin qeyri mehdud hereketi daha az mehsuldar regionlar hesabina ekser resurslarin daha mehsuldar bolgelere kocurulmesine sebeb ola biler Daha mehsuldar bolgeler mal ve xidmetlere daha cox kapital celb etmeye meyllidirler ki bu da daha az mehsuldar bolgelerden qaca biler Istinadlar World Bank PDF WorldBank org Istifade tarixi 30 April 2019 Hafner Kurt A Jager Jennifer The Optimum Currency Area Theory and the EMU Intereconomics Istifade tarixi 1 April 2021 Bolton Sally History of currency unions The Guardian 10 December 2001 Istifade tarixi 30 April 2019 Global Economy The Currency unions Monetary unions The Global Economy Naven Valev Istifade tarixi 1 April 2021 Study Study com Istifade tarixi 30 April 2019 Global Financial Integrity gfintegrity org 20 June 2011 Istifade tarixi 30 April 2019 European Union Europa eu Istifade tarixi 30 April 2019 Enoch Charles Krueger Russell Currency unions key variables definitions measurement and statistical improvement PDF Bank for International Settlements Istifade tarixi 30 April 2019 History of Money in Malaysia Colonial Notes amp Coins Bank Negara Malaysia 2010 22 iyul 2011 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 5 iyul 2021 Quah C H Ho Y J Economic Feasibility of Malaysia and Singapore Brunei Monetary Reunion A Scrutiny during Major Financial Crises Applied Economics Journal 27 1 2020 23 51 Zacharia Janine Palestinian officials think about replacing Israeli shekel with Palestine pound The Washington Post and Times Herald 2010 05 31 ISSN 0190 8286 Istifade tarixi 2018 08 22 Cobham David Alternative currency arrangements for a new Palestinian state PDF David Cobham redaktor The Economics of Palestine Economic Policy and Institutional Reform for a Viable Palestine State London Routledge 2004 09 15 ISBN 9780415327619 Istifade tarixi 2018 08 22 Edebiyyatand Di Bartolomeo G and Tirelli P 2007 Monetary conservatism and fiscal coordination in a monetary union in Economics Letters 94 1 56 63 Bergin Paul Monetary Union David R Henderson redaktor Concise Encyclopedia of Economics 2nd Indianapolis Library of Economics and Liberty 2008 ISBN 978 0865976658 OCLC 237794267 Xarici kecidlerVikianbarda Valyuta birliyi ile elaqeli mediafayllar var West Africa opts for currency union Economist Antipodean currencies Australia and New Zealand Reasons for the collapse of the Rouble Zone OECD Development Centre the Rand Zone