Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Valyuta şurası (ing. сurrency board), və ya valyuta idarəsi — monetar orqanların qanunvericilik səviyyəsində müəyyən edilmiş sabit məzənnə ilə milli valyutanın qeyri-məhdud xarici valyutaya dəyişdirilməsi öhdəliyini öz üzərinə götürdüyü pul siyasəti rejimi. Valyuta şurası, idarə və ya şura təsvir olunan siyasətin həyata keçirilməsinə cavabdeh olan pul orqanlarıdır. Milli valyutanın məzənnəsinin müəyyən edildiyi xarici valyutaya "lövbər valyutası" deyilir.
Valyuta şurası Avropa imperiyalarının çiçəklənmə dövründə geniş yayıldı və müstəmləkələrdə pul hakimiyyətinin bir forması idi. Koloniyada yerli valyutanın buraxılışı metropolun ehtiyat valyutasının dəstəyi ilə həyata keçirilirdi. Əslində, koloniyanın pul orqanları emissiya funksiyasından məhrumdurlar: onlar yalnız bir valyutanı digərinə dəyişirlər. Qlobal maliyyə sistemində ümumi pul kütləsi dəyişməz olaraq qalır. Real emissiya mərkəzlərinin rolu müstəmləkələrin ehtiyatlarını təşkil edən ehtiyat valyuta buraxan mərkəzi banklarda qalır. Bu sistem XIX əsrin ortalarında ingilislər tərəfindən öz koloniyaları üçün yaradılmışdır.
Sistemin funksional xüsusiyyətləri
- Ölkənin valyuta ehtiyatları tədavüldə olan milli valyutanın həcmini tam ödəməlidir (bir qayda olaraq, onlar pul bazasının ən azı 110–115%-ni təşkil edir).
- Valyuta Şurası milli valyutanın xarici valyutaya tam və qeyri-məhdud konvertasiyasını təmin edir.
- Valyuta şurası valyuta ehtiyatlarının idarə edilməsindən yalnız faiz gəlirləri əldə edir və valyuta üzrə törəmə müqavilələr bağlamır.
- Pul emissiyası milli valyutanın xarici valyutaya dəyişdirilməsi zamanı həyata keçirilir.
- Valyuta ehtiyatları pul emissiyası nəticəsində formalaşır.
- Valyuta Şurasının banklar üçün son instansiya kreditoru kimi çıxış etmək hüququ yoxdur.
- Valyuta Şurası hökumətə borc vermir.
- Daxili bazarda faiz dərəcələri suveren risk mükafatı nəzərə alınmaqla, lövbər valyutasının emissiya etdiyi ölkədəki faiz dərəcələrinə uyğun gəlir.
- Valyuta Şurası daxili iqtisadi məqsədlərə (qiymət sabitliyi, balanslaşdırılmış iqtisadi artım və minimum işsizlik) nail olmağa yönəlmiş müstəqil pul siyasəti həyata keçirə bilməz.
- Valyuta şurasının qanuni çərçivəsindən asılı olaraq, pul orqanları məhdud diskresiyada qala bilər.
Valyuta şurasının tarixi
Klassik valyuta şurası ilk tələb olunduqda sabit məzənnə ilə xarici valyutaya və ya başqa xarici ehtiyat aktivinə sərbəst çevrilə bilən əskinas və sikkələr buraxan qurumdur. Normalda valyuta şurası hökumətdən və ya kommersiya banklarından əmanət qəbul etmir, lakin qəbul edərsə, ən azı 100% xarici ehtiyatlarla əhatə olunmalıdır. Pravoslav valyuta şurası passiv pul siyasətinə riayət edir: emissiya tədiyyə balansının vəziyyətinə uyğun olaraq həyata keçirilir, tam konvertasiya təmin edilir və sterilizasiya edilmiş müdaxilələr, eləcə də bank kreditləri tamamilə istisna olunur.
Valyuta şurası XIX əsrdə Britaniya İmperiyasında geniş yayılmışdır. İlk valyuta şurası 1849-cu ildə Britaniya İmperiyasının tərkibində olan Mavriki adasında müstəmləkə hökuməti tərəfindən yaradılmışdır. Mauritius Valyuta Şurası Afrika və Asiyada digər Britaniya koloniyaları üçün prototip oldu. İkinci Dünya Müharibəsindən sonra post-müstəmləkə dövrünün yeni yaradılmış dövlətlərinin əksəriyyəti valyuta şuralarını mərkəzi bank institutu ilə əvəz etmək qərarına gəldilər. Bir neçə ölkədə vahid valyuta zonası daxilində siyasətə cavabdeh olan birgə valyuta şurası institutunun olması qeyri-adi deyildi.
Cədvəl 1. Klassik valyuta şurasının maliyyə balansı.
| Aktivlər | Passivlər |
|---|---|
| Valyuta ehtiyatları | Dövriyyədə olan nağd pul |
| Kommersiya banklarının depozitləri | |
| Pul bazası | Pul bazası |
Pul siyasətinin daha az çevik olması səbəbindən valyuta şuraları daha təkmil qurumlar kimi öz yerini mərkəzi banklara verdi. Bununla belə, müasir dünyada klassik versiya ilə müqayisədə dəyişdirilmiş valyuta məsləhətləri qalır.
Dəyişdirilmiş Valyuta Şurası
Dəyişdirilmiş valyuta şurası (ing. modified currency board) və ya kvazivalyuta, heterodoks valyuta şurası klassik valyuta şurasının dəyişdirilmiş analoqudur. O, pul emissiyasında monopoliyaya malikdir və kanonik şura ilə mərkəzi bankın funksiyalarını birləşdirir. Məsələn, dəyişdirilmiş şura pul bazasını ehtiyat aktivlərlə 100% əhatə edə bilməz, sterilizasiya olunmuş valyuta intervensiyaları həyata keçirə və bank sektoruna qısamüddətli kreditlər verə bilməz. Kanonik şuradan fərqli olaraq, sabit məzənnəyə baxmayaraq, o, daha fəal siyasət yeridir ki, bu da onu diskresion monetar orqanlara bənzədir. Dəyişdirilmiş valyuta şurasının tarixinə onun tətbiqi ilə bağlı səkkiz onlarla nümunə daxildir. Müstəmləkəçilik dövründə Britaniya İmperiyasının müxtəlif dominionları ehtiyat valyuta kimi funt sterlinqə əsaslanan geniş valyuta şuraları şəbəkəsini idarə edirdi. 1940-cı illərin zirvəsində valyuta şuraları eyni vaxtda 50 ölkədə, o cümlədən Yeni Zelandiya, Sinqapur, Malayziya, Filippin, Birma, Hindistan, İsrail, İordaniya, İraq, Misir və başqalarında fəaliyyət göstərirdi. Bu gün valyuta şurası yalnız bir ölkədə fəaliyyət göstərir. bir neçə kiçik dövlət və asılı ərazilər
Cədvəl 2. Dəyişdirilmiş valyuta şurasının maliyyə balansı.
| Aktivlər | Passivlər |
|---|---|
| Valyuta ehtiyatları | Dövriyyədə olan nağd pul |
| Hökumət və bank hesabları | |
| Mövcud maliyyə aktivləri satış üçün və ya ədalətli dəyərlə qeydə alınır | Mümkün itkilər üçün ehtiyatlar |
| Saxlanılan maliyyə aktivləri ödəmə | Kapital |
XX əsrdə fəaliyyət göstərən dünyanın ən böyük valyuta şuraları
| Ölkə (region) | Pul orqanları | İllər |
| Argentina (1-ci epizod) | Caja de Conversión | 1903–1914 |
| Filippin (1-ci epizod) | Currency Reserve Fund (Gold Standard Fund) | 1903–1916 |
| Hindistan (2-ci epizod) | Paper Currency Department | 1898–1916 |
| Argentina (2-ci epizod) | Caja de Conversión | 1927–1929 |
| Filippin (2-ci epizod) | Currency Reserve Fund | 1923–1942 |
| Malayya (Malayziya, 1-ci epizod) | Board of Commissioners of Currency Malay | 1938–1942 |
| İrlandiya | Currency Commission | 1927–1943 |
| Filippin (3-cü epizod) | Currency Reserve Fund | 1945–1949 |
| İraq | Iraq Currency Board | 1932–1949 |
| Seylon (Şri-Lanka) | Commissioners of Currency | 1885–1950 |
| Kipr | Cyprus Commissioners of Currency | 1914–1963 |
| Şərqi Afrika Protektoratı (Keniya) | East African Currency Board | 1898–1966 |
| Malayya (Malayziya, 2-ci epizod) | Board of Commissioners of Currency (Malaya) | 1945–1967 |
| Argentina (3-cü epizod) | Banco Central de la República Argentina | 1991–2002 |
| Estoniya | Bank of Estonia | 1992–2010 |
| Litva | Bank of Lithuania | 1994–2014 |
İstinadlar
- Naness R. An Analysis of the Performance of Currency Boards. Johns Hopkins University Studies in Applied Economics № 70, 2017.
Ədəbiyyat
- Акопов В. С. Мировой опыт и проблемы валютного регулирования в Российской Федерации: Дис. … канд. экон. наук: 08.00.14: Москва, 2001. — 177 С. РГБ ОД, 61:01–8/2705–1.
- Ермилова Л. В. Генезис национального валютного кризиса в условиях глобализации (на примере Аргентинской Республики): Дис. … канд. экон. наук: 08.00.14, Москва, 2005–196 С. РГБ ОД, 61:05–8/4761.
- Калоферов Х.П. "Валютное правление" как модель макрорегулирования в условиях трансформации экономических систем: Дис. … канд. экон. наук: 08.00.05, 08.00.14 Москва, 2001. — 215 С. РГБ ОД, 61:01–8/2531–8.
- Моисеев С. Р. Возникновение и становление центральных банков. — М.: КНОРУС, 2013.
- Моисеев С. Р. Денежно-кредитная политика: теория и практика. — М.: Экономистъ, 2005.
- Моисеев С. Р. История центральных банков и бумажных денег. — М.: Вече, 2015.
- Моисеев С. Современная интерпретация полемики денежной и банковской школ: конкуренция, конвертируемость и эмиссионная политика // Деньги и кредит, 2014. — № 6. — c.60–64. — 0,6 п.л.
- Camilleri M.-T. An Institutional Framework for Comparing Emerging Market Currency Boards. IMF Working Paper № 180, 2004.
- Ghosh A. Currency Boards: The Ultimate Fix? IMF Working Paper № 8, 1998.
- Gulde A. The Role of the Currency Board in Bulgaria's Stabilization. IMF Policy Discussion Paper № 3, 1999.
- Kang J. Private Sector Activity in Hong Kong SAR and the Fed: Transmission Effects through the Currency Board. IMF Working Paper № 35, 2016.
- Knöbl A., Sutt A., Zavoiceo B. The Estonian Currency Board : Its Introduction and Role in the Early Success of Estonia's Transition to a Market Economy. IMF Working Paper № 96, 2002.
- Mehmed G. Perspectives of Application of Currency Board Arrangement with Special Emphasis on Bosnia and Herzegovina // International Journal of Business and Social Science, 2012. — Vol. 3. — № 4.
- Ping T. A New Comparative Study on the Free‐Floating and Currency Board Regimes in Hong Kong // Bulletin of Economic Research, Vol. 68, Issue 3, pp. 218–238, 2016.
- Sy A., Rivera-Batiz L. Currency Boards, Credibility, and Macroeconomic Behavior. IMF Working Paper № 97, 2000.
Xarici keçidlər
- Naness R. An Analysis of the Performance of Currency Boards. Johns Hopkins University Studies in Applied Economics № 70, 2017.
- Radkov R. and Zahariev A. The Currency Board in Bulgaria: Theoretical Reflections and Empirical Results (August 26, 2016).
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Valyuta surasi ing surrency board ve ya valyuta idaresi monetar orqanlarin qanunvericilik seviyyesinde mueyyen edilmis sabit mezenne ile milli valyutanin qeyri mehdud xarici valyutaya deyisdirilmesi ohdeliyini oz uzerine goturduyu pul siyaseti rejimi Valyuta surasi idare ve ya sura tesvir olunan siyasetin heyata kecirilmesine cavabdeh olan pul orqanlaridir Milli valyutanin mezennesinin mueyyen edildiyi xarici valyutaya lovber valyutasi deyilir 1997 ci ilden valyuta surasinin qaydalari ile fealiyyet gosteren Bolqaristan Xalq Banki Sofiya Valyuta surasi Avropa imperiyalarinin ciceklenme dovrunde genis yayildi ve mustemlekelerde pul hakimiyyetinin bir formasi idi Koloniyada yerli valyutanin buraxilisi metropolun ehtiyat valyutasinin desteyi ile heyata kecirilirdi Eslinde koloniyanin pul orqanlari emissiya funksiyasindan mehrumdurlar onlar yalniz bir valyutani digerine deyisirler Qlobal maliyye sisteminde umumi pul kutlesi deyismez olaraq qalir Real emissiya merkezlerinin rolu mustemlekelerin ehtiyatlarini teskil eden ehtiyat valyuta buraxan merkezi banklarda qalir Bu sistem XIX esrin ortalarinda ingilisler terefinden oz koloniyalari ucun yaradilmisdir Sistemin funksional xususiyyetleriBosniya ve Herseqovina Merkezi Banki 1997 ci ilden beri valyuta surasinin qaydalari altinda fealiyyet gosterir Sarayevo Olkenin valyuta ehtiyatlari tedavulde olan milli valyutanin hecmini tam odemelidir bir qayda olaraq onlar pul bazasinin en azi 110 115 ni teskil edir Valyuta Surasi milli valyutanin xarici valyutaya tam ve qeyri mehdud konvertasiyasini temin edir Valyuta surasi valyuta ehtiyatlarinin idare edilmesinden yalniz faiz gelirleri elde edir ve valyuta uzre toreme muqavileler baglamir Pul emissiyasi milli valyutanin xarici valyutaya deyisdirilmesi zamani heyata kecirilir Valyuta ehtiyatlari pul emissiyasi neticesinde formalasir Valyuta Surasinin banklar ucun son instansiya kreditoru kimi cixis etmek huququ yoxdur Valyuta Surasi hokumete borc vermir Daxili bazarda faiz dereceleri suveren risk mukafati nezere alinmaqla lovber valyutasinin emissiya etdiyi olkedeki faiz derecelerine uygun gelir Valyuta Surasi daxili iqtisadi meqsedlere qiymet sabitliyi balanslasdirilmis iqtisadi artim ve minimum issizlik nail olmaga yonelmis musteqil pul siyaseti heyata kecire bilmez Valyuta surasinin qanuni cercivesinden asili olaraq pul orqanlari mehdud diskresiyada qala biler Valyuta surasinin tarixi1983 cu ilden beri valyuta surasi kimi fealiyyet gosteren Honq Konqun Monetar Teskilati Hong Kong Klassik valyuta surasi ilk teleb olunduqda sabit mezenne ile xarici valyutaya ve ya basqa xarici ehtiyat aktivine serbest cevrile bilen eskinas ve sikkeler buraxan qurumdur Normalda valyuta surasi hokumetden ve ya kommersiya banklarindan emanet qebul etmir lakin qebul ederse en azi 100 xarici ehtiyatlarla ehate olunmalidir Pravoslav valyuta surasi passiv pul siyasetine riayet edir emissiya tediyye balansinin veziyyetine uygun olaraq heyata kecirilir tam konvertasiya temin edilir ve sterilizasiya edilmis mudaxileler elece de bank kreditleri tamamile istisna olunur Valyuta surasi XIX esrde Britaniya Imperiyasinda genis yayilmisdir Ilk valyuta surasi 1849 cu ilde Britaniya Imperiyasinin terkibinde olan Mavriki adasinda mustemleke hokumeti terefinden yaradilmisdir Mauritius Valyuta Surasi Afrika ve Asiyada diger Britaniya koloniyalari ucun prototip oldu Ikinci Dunya Muharibesinden sonra post mustemleke dovrunun yeni yaradilmis dovletlerinin ekseriyyeti valyuta suralarini merkezi bank institutu ile evez etmek qerarina geldiler Bir nece olkede vahid valyuta zonasi daxilinde siyasete cavabdeh olan birge valyuta surasi institutunun olmasi qeyri adi deyildi Cedvel 1 Klassik valyuta surasinin maliyye balansi Aktivler PassivlerValyuta ehtiyatlari Dovriyyede olan nagd pulKommersiya banklarinin depozitleriPul bazasi Pul bazasi Pul siyasetinin daha az cevik olmasi sebebinden valyuta suralari daha tekmil qurumlar kimi oz yerini merkezi banklara verdi Bununla bele muasir dunyada klassik versiya ile muqayisede deyisdirilmis valyuta meslehetleri qalir Deyisdirilmis Valyuta SurasiDeyisdirilmis valyuta surasi ing modified currency board ve ya kvazivalyuta heterodoks valyuta surasi klassik valyuta surasinin deyisdirilmis analoqudur O pul emissiyasinda monopoliyaya malikdir ve kanonik sura ile merkezi bankin funksiyalarini birlesdirir Meselen deyisdirilmis sura pul bazasini ehtiyat aktivlerle 100 ehate ede bilmez sterilizasiya olunmus valyuta intervensiyalari heyata kecire ve bank sektoruna qisamuddetli kreditler vere bilmez Kanonik suradan ferqli olaraq sabit mezenneye baxmayaraq o daha feal siyaset yeridir ki bu da onu diskresion monetar orqanlara benzedir Deyisdirilmis valyuta surasinin tarixine onun tetbiqi ile bagli sekkiz onlarla numune daxildir Mustemlekecilik dovrunde Britaniya Imperiyasinin muxtelif dominionlari ehtiyat valyuta kimi funt sterlinqe esaslanan genis valyuta suralari sebekesini idare edirdi 1940 ci illerin zirvesinde valyuta suralari eyni vaxtda 50 olkede o cumleden Yeni Zelandiya Sinqapur Malayziya Filippin Birma Hindistan Israil Iordaniya Iraq Misir ve basqalarinda fealiyyet gosterirdi Bu gun valyuta surasi yalniz bir olkede fealiyyet gosterir bir nece kicik dovlet ve asili eraziler Cedvel 2 Deyisdirilmis valyuta surasinin maliyye balansi Aktivler PassivlerValyuta ehtiyatlari Dovriyyede olan nagd pulHokumet ve bank hesablariMovcud maliyye aktivleri satis ucun ve ya edaletli deyerle qeyde alinir Mumkun itkiler ucun ehtiyatlarSaxlanilan maliyye aktivleri odeme KapitalXX esrde fealiyyet gosteren dunyanin en boyuk valyuta suralariOlke region Pul orqanlari IllerArgentina 1 ci epizod Caja de Conversion 1903 1914Filippin 1 ci epizod Currency Reserve Fund Gold Standard Fund 1903 1916Hindistan 2 ci epizod Paper Currency Department 1898 1916Argentina 2 ci epizod Caja de Conversion 1927 1929Filippin 2 ci epizod Currency Reserve Fund 1923 1942Malayya Malayziya 1 ci epizod Board of Commissioners of Currency Malay 1938 1942Irlandiya Currency Commission 1927 1943Filippin 3 cu epizod Currency Reserve Fund 1945 1949Iraq Iraq Currency Board 1932 1949Seylon Sri Lanka Commissioners of Currency 1885 1950Kipr Cyprus Commissioners of Currency 1914 1963Serqi Afrika Protektorati Keniya East African Currency Board 1898 1966Malayya Malayziya 2 ci epizod Board of Commissioners of Currency Malaya 1945 1967Argentina 3 cu epizod Banco Central de la Republica Argentina 1991 2002Estoniya Bank of Estonia 1992 2010Litva Bank of Lithuania 1994 2014IstinadlarNaness R An Analysis of the Performance of Currency Boards Johns Hopkins University Studies in Applied Economics 70 2017 EdebiyyatAkopov V S Mirovoj opyt i problemy valyutnogo regulirovaniya v Rossijskoj Federacii Dis kand ekon nauk 08 00 14 Moskva 2001 177 S RGB OD 61 01 8 2705 1 Ermilova L V Genezis nacionalnogo valyutnogo krizisa v usloviyah globalizacii na primere Argentinskoj Respubliki Dis kand ekon nauk 08 00 14 Moskva 2005 196 S RGB OD 61 05 8 4761 Kaloferov H P Valyutnoe pravlenie kak model makroregulirovaniya v usloviyah transformacii ekonomicheskih sistem Dis kand ekon nauk 08 00 05 08 00 14 Moskva 2001 215 S RGB OD 61 01 8 2531 8 Moiseev S R Vozniknovenie i stanovlenie centralnyh bankov M KNORUS 2013 Moiseev S R Denezhno kreditnaya politika teoriya i praktika M Ekonomist 2005 Moiseev S R Istoriya centralnyh bankov i bumazhnyh deneg M Veche 2015 Moiseev S Sovremennaya interpretaciya polemiki denezhnoj i bankovskoj shkol konkurenciya konvertiruemost i emissionnaya politika Dengi i kredit 2014 6 c 60 64 0 6 p l Camilleri M T An Institutional Framework for Comparing Emerging Market Currency Boards IMF Working Paper 180 2004 Ghosh A Currency Boards The Ultimate Fix IMF Working Paper 8 1998 Gulde A The Role of the Currency Board in Bulgaria s Stabilization IMF Policy Discussion Paper 3 1999 Kang J Private Sector Activity in Hong Kong SAR and the Fed Transmission Effects through the Currency Board IMF Working Paper 35 2016 Knobl A Sutt A Zavoiceo B The Estonian Currency Board Its Introduction and Role in the Early Success of Estonia s Transition to a Market Economy IMF Working Paper 96 2002 Mehmed G Perspectives of Application of Currency Board Arrangement with Special Emphasis on Bosnia and Herzegovina International Journal of Business and Social Science 2012 Vol 3 4 Ping T A New Comparative Study on the Free Floating and Currency Board Regimes in Hong Kong Bulletin of Economic Research Vol 68 Issue 3 pp 218 238 2016 Sy A Rivera Batiz L Currency Boards Credibility and Macroeconomic Behavior IMF Working Paper 97 2000 Xarici kecidlerNaness R An Analysis of the Performance of Currency Boards Johns Hopkins University Studies in Applied Economics 70 2017 Radkov R and Zahariev A The Currency Board in Bulgaria Theoretical Reflections and Empirical Results August 26 2016