Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
"Vakit" və ya "Vəqt" (tatar. وقت — Вакыт) — 1906–1918-ci illərdə Orenburqda tatar dilində çıxmış qəzet.
| Vakit | |
|---|---|
| Növ | ictimai qəzet |
| Təsisçi | Zakir və Şakir Ramiyevlər |
| Baş redaktor | Fatih Kərimi Yarulla Vəli |
| Yaranma tarixi | 21 fevral 1906 |
| Dil | Tatar dili |
| Nəşrini dayandırıb | 26 yanvar 1918 |
| Ünvan | Orenburq |
Tarixi
Birinci nömrəsi 1906-ci il 21 fevral tarixində nəşr olunmuşdur. İlk nömrədən 1917-ci ilə qədər baş redaktoru Fatih Kərimi, 9 noyabr 1917-ci ildən son nömrəsinə kimi yazıçı və dramaturq Yarulla Vəli olmuşdur.
"Vakit" qəzeti XX əsrin əvvəlindəki tatar mətbuatında görkəmli yer tutan, tatar qəzetləri arasında öndə gedənlərdən biri olmuşdur. O, siyasi məsələlərdə diqqətli və ölçüb-biçilmiş yazan, dini və milli məsələlərdə onu izləyən digər milli qəzetlərə nümunədir. Geniş miqyasda təhsil, dil və ədəbi, mədəni, milli teatr və musiqi sənətinə dəstək verib və dövlət məktəblərinə daxil olmağı ardıcıl olaraq müdafiə etmişdir. O, müsəlmanların milli ticarət və torpaq satın almalarının zəruriliyi haqqında çoxlu yazılar yazmışdır. Məzmununa, texnikasına, dilinə və məqalələrinin tematik genişliyinə görə bütün Rusiyada aparıcı qəzetlərdən biri olan ən hörmətli tatar qəzetidir.
"Vakit"in səhifələrində tatar qadınlarının təhsilinə və ailədəki roluna, müsəlmanlar arasında hökm sürən xurafatların tənqidinə mühüm yer verilmişdir. Tatar ziyalılarının xalqın maariflənməsinə verdiyi töhfələr fəal işıqlandırılır, tatar əlifbasının təkmilləşdirilməsi problemləri, muzeylərin açılması zərurəti vurğulanır, qurultaylarda təhsil problemlərinin müzakirəsi və s. aparılırdı. Milli və dini mövzuları işıqlandırmaqda o, bütün tatar dövri mətbuatının yönünü tuturdu. Digər tatar nəşrlərinin redaktorları tərəfindən rədd edilən kəskin materialları dərc edirdi. 1906–1907-ci illərdə "Ədəbiyyat qapçağı" (tatar. Әдәбият капчыгы) poetik əlavəsi ilə çıxmış, 1908–1918-ci illərdə redaksiyası "" jurnalını buraxmışdır.
"Molla Nəsrəddin" jurnalı ilə əlaqəsi
Azərbaycan ictimai həyatı, mətbuatı və ədəbiyyatına dair yazılar, xəbərlər nəşr etmişdir. Bu mövzular arasında "Molla Nəsrəddin" jurnalı, Cəlil Məmmədquluzadənin həyat və fəaliyyəti xüsusi yer tuturdu. 1916-cı il iyunun 17-də "Molla Nəsrəddin" müdirlərinin Orenburqa gəldiklərini xəbər verərək yazırdı:
 | Bu möhtərəm müsafirlər Mirzə Cəlil Məmmədquluzadə cənablarının "Ölülər" adlı məşhur pyesini oynamaq üçün Aşqabad və Daşkənd şəhərlərinə xüsusi olaraq dəvət edilmişdilər. Daşkənddə Türküstan şivəsinə tərcümə edilib, yerli həvəskarlar vasitəsilə səhnəyə qoyulub boyük müvəffəqiyyətlə alqışlanmış, [...] ikinci dəfə oynanmışdır. [...] Pyesin mühərriri Mirzə Cəlil Məmmədquluzadə cənabları Tiflisə qayıdan kimi "Ölülər"in əsl nüsxəsinin surətini çıxardıb bizə göndərməyi vəd etmişdir. [...] Fövqəladə marağımızı cəlb etmiş bu pyesin bir vaxt tatar dilinə tərcümə edilib, Orenburq səhnəsində oynanılacağı ümidindəyik. |  |
1917-ci il yanvarın 10-da dərc olunmuş məqalədə Cəlil Məmmədquluzadənin "Ölülər" pyesi Qoqolun məşhur "Müfəttişi"inə bərabər tutulurdu.
"Vakit" 1917-ci il fevralın 19-da sevinclə xəbər verirdi ki, "çoxdan bəri dayandırılmış çox sevimli "Molla Nəsrəddin" jurnalı Tiflisdə yenidən nəşrə başlamışdır. Birinci nömrə idarəmizə gəldi. Baş mühərriri yenə də Cəlil Məmmədquluzadədir".
Həmçinin bax
Mənbə
- Татарская энциклопедия. В 6 т. / Гл. ред. М.Х. Хасанов, ответ. ред. Г.С. Сабирзянов. – Казань: Институт Татарской энциклопедии АН РТ, 2002. – Т.1: А-В. – С. 520-521.
- Cəlil Məmmədquluzadə Ensiklopediyası. Bakı, 2008. səh. 290-291.
İstinadlar
- Тәлгат Насыйров. Октябрь һәм эзәрлекләнгән татар матбугаты. Казан утлары, 2005, № 10, 157―175нче бит.
- "Вакыт". 2021-12-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-12-06.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vakit ve ya Veqt tatar وقت Vakyt 1906 1918 ci illerde Orenburqda tatar dilinde cixmis qezet VakitNov ictimai qezetTesisci Zakir ve Sakir RamiyevlerBas redaktor Fatih Kerimi Yarulla VeliYaranma tarixi 21 fevral 1906Dil Tatar diliNesrini dayandirib 26 yanvar 1918Unvan OrenburqTarixi Veqt qezetinin ve Sura jurnalinin redaksiyasi Orenburq 1909 cu il Oturanlar soldan Ebdurrehman Fexreddin Fatih Kerimi Rizaeddin Fexreddin Zakir Remiyev Burqan Seref Ayaq uste Regib Regibi Osman Nuri Agcoqraqli Yarulla Veli Birinci nomresi 1906 ci il 21 fevral tarixinde nesr olunmusdur Ilk nomreden 1917 ci ile qeder bas redaktoru Fatih Kerimi 9 noyabr 1917 ci ilden son nomresine kimi yazici ve dramaturq Yarulla Veli olmusdur Vakit qezeti XX esrin evvelindeki tatar metbuatinda gorkemli yer tutan tatar qezetleri arasinda onde gedenlerden biri olmusdur O siyasi meselelerde diqqetli ve olcub bicilmis yazan dini ve milli meselelerde onu izleyen diger milli qezetlere numunedir Genis miqyasda tehsil dil ve edebi medeni milli teatr ve musiqi senetine destek verib ve dovlet mekteblerine daxil olmagi ardicil olaraq mudafie etmisdir O muselmanlarin milli ticaret ve torpaq satin almalarinin zeruriliyi haqqinda coxlu yazilar yazmisdir Mezmununa texnikasina diline ve meqalelerinin tematik genisliyine gore butun Rusiyada aparici qezetlerden biri olan en hormetli tatar qezetidir Vakit in sehifelerinde tatar qadinlarinin tehsiline ve ailedeki roluna muselmanlar arasinda hokm suren xurafatlarin tenqidine muhum yer verilmisdir Tatar ziyalilarinin xalqin maariflenmesine verdiyi tohfeler feal isiqlandirilir tatar elifbasinin tekmillesdirilmesi problemleri muzeylerin acilmasi zerureti vurgulanir qurultaylarda tehsil problemlerinin muzakiresi ve s aparilirdi Milli ve dini movzulari isiqlandirmaqda o butun tatar dovri metbuatinin yonunu tuturdu Diger tatar nesrlerinin redaktorlari terefinden redd edilen keskin materiallari derc edirdi 1906 1907 ci illerde Edebiyyat qapcagi tatar Әdәbiyat kapchygy poetik elavesi ile cixmis 1908 1918 ci illerde redaksiyasi jurnalini buraxmisdir Molla Nesreddin jurnali ile elaqesiAzerbaycan ictimai heyati metbuati ve edebiyyatina dair yazilar xeberler nesr etmisdir Bu movzular arasinda Molla Nesreddin jurnali Celil Memmedquluzadenin heyat ve fealiyyeti xususi yer tuturdu 1916 ci il iyunun 17 de Molla Nesreddin mudirlerinin Orenburqa geldiklerini xeber vererek yazirdi Bu mohterem musafirler Mirze Celil Memmedquluzade cenablarinin Oluler adli meshur pyesini oynamaq ucun Asqabad ve Daskend seherlerine xususi olaraq devet edilmisdiler Daskendde Turkustan sivesine tercume edilib yerli heveskarlar vasitesile sehneye qoyulub boyuk muveffeqiyyetle alqislanmis ikinci defe oynanmisdir Pyesin muherriri Mirze Celil Memmedquluzade cenablari Tiflise qayidan kimi Oluler in esl nusxesinin suretini cixardib bize gondermeyi ved etmisdir Fovqelade maragimizi celb etmis bu pyesin bir vaxt tatar diline tercume edilib Orenburq sehnesinde oynanilacagi umidindeyik 1917 ci il yanvarin 10 da derc olunmus meqalede Celil Memmedquluzadenin Oluler pyesi Qoqolun meshur Mufettisi ine beraber tutulurdu Vakit 1917 ci il fevralin 19 da sevincle xeber verirdi ki coxdan beri dayandirilmis cox sevimli Molla Nesreddin jurnali Tiflisde yeniden nesre baslamisdir Birinci nomre idaremize geldi Bas muherriri yene de Celil Memmedquluzadedir Hemcinin baxDin ve meiset jurnal Tercuman qezet Molla Nesreddin jurnal MenbeTatarskaya enciklopediya V 6 t Gl red M H Hasanov otvet red G S Sabirzyanov Kazan Institut Tatarskoj enciklopedii AN RT 2002 T 1 A V S 520 521 Celil Memmedquluzade Ensiklopediyasi Baki 2008 seh 290 291 IstinadlarTәlgat Nasyjrov Oktyabr һәm ezәrleklәngәn tatar matbugaty Kazan utlary 2005 10 157 175nche bit Vakyt 2021 12 06 tarixinde Istifade tarixi 2021 12 06