Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Vadi əl-Xəznədar və ya Üçücü Homs döyüşü — qərbi Suriyada Homs qəsəbəsinin şimal-şərqindəki Vadi əl-Xəznədarda Məmlük sultanlığı və Monqol imperiyasının qolu olan Elxanlı dövləti və onlara yardım edən Kilikiya çarlığı ilə Gürcüstan çarlığı arasında 22–23 dekabr 1299-cu ildə edilən, Suriyaya olan monqol axınları içərisində monqol zəfəri ilə nəticələnən tək savaşdır. Bu döyüşdən sonra daha öncəki 4 döyüşdə uduzan monqollar özlərinə inam qazandılar, cənuba irəliləmiş və 1303-cü ildə yenə Məmlüklərlə Marj əl-Səffar döyüşünü etmişdirlər. Ancaq orada da məğlubiyyətə uğrayan Elxanilər Suriya axınlarına son verərək Suriyanı tərk etmişdirlər.
| Vadi əl-Xəznədar döyüşü | |||
|---|---|---|---|
| Suriyaya monqol axınları | |||
 XIV əsrdə hazırlanmış "Tatarların tarixi" əsərinə çəkilmiş miniatür. monqol oxçuları və Məmlük süvariləri əks etdirilmişdir. | |||
| Tarix | 22-23 dekabr 1299 | ||
| Yeri | Vadi əl-Xəznədar, Homs, Suriya | ||
| Səbəbi | Suriyaya monqol hücumları | ||
| Nəticəsi | Monqolların qələbəsi | ||
| Münaqişə tərəfləri | |||
| | |||
| Komandan(lar) | |||
| | |||
| Tərəflərin qüvvəsi | |||
| |||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||
Döyüş
Monqol ordusunun mərkəz hissəsində olan Qazan xan döyüş başladığında hiyləyə əl ataraq ordusunun sağ cinahına komandnalıq edən Qutluqşaha Məmlük ordusunu aldatmaq üçün kös çaldırmışdır. Bu yanılğıya aldanan Məmlüklər Qazan xanın bu tərəfdə olduğunu düşünürək hücumlarını monqol ordusunun sağ qanadına cəmləşdirmişdir. Bu sayədə həm Qazan xan qorunmuş, həm də Məmlük ordusunun qurulan tələyə çəkilməsi mümkün olmuşdur. Başda üstün olan məmlüklərin monqollar tərəfindən sol qanad bölmələrinin dağıdılması ilə monqollar üstünlük qazanmağa başlamışdır. Buna baxmayaraq, günorta boyunca döyüşən məmlüklər ertəsi günə qədər sıralarını qorumağı bacarmışdır.
Ancaq ertəsi gün olan 23 dekabr 1299-cu ildə monqolların və yardımcı erməni, gürcü bölmələrinin məmlüklərin orta cinahını dağıtması ilə yaxında monqolların qələbə qazanacağı sezilməyə başladı. Axşama doğru məmlüklər məğlubiyyəti qəbul edərək və daha çox itki verməmək üçün döyüş meydanından cənuba doğru geri çəkilməyə başladı.
Nəticə
Dəməşqə doğru qaçan məmlüklər yolda 12.000 yolda müstəqillik istəyən 12.000 nəfərlik Dürzi və oxçusu ilə qarşılaşmış və onlarla döyüşməyə məcbur olmuşdur. Bu təhlükəni yox edən məmlüklər Qəzzəyə qədər irəliləmiş, monqollar da onların izindən gəlmişdir.
Səyahət davam edərkən Dəməşqə çatan monqollar şəhəri yağmalamış və qalanı mühasirəyə almışdır. Ancaq bu əsnada Çağatay xanlığının hücum xəbərinin gəlməsi ilə monqol ordusu Dəməşqi buraxaraq Fərata doğru geri çəkilmiş və Çağatay orduları ilə qarşılaşmışdır.
Bunlardan sonra, qısa müddət ərzində məmlüklər yenidən Suriya və Fələstindəki hakimiyyətlərini bərpa etmişdirlər.
Vadi əl-Xəznədar döyüşündən sonra gələn qalibiyyət sayəsində özlərinə inami bərpa edən monqollar Suriyanın içlərinə doğru irəliləməyə davam etmişdir. Homsdan cənuba doğru — Dəməşq yolunda irəliləmiş və Dəməşq ətəklərinə qədər Suriyadakı Məmlük torpaqlarını ələ keçirmişdirlər. Lakin Dəməşq yaxınlığında — 1303-cü ildə Marj əl-Səffarda məmlüklərlə təkrar qarşılaşmışdırlar. Elxanilərin burada baş tutan döyüşdə məğlub olması ilə, Suriyaya monqol axınları sona çatmış və Elxanilər Suriya ilə Fələstin torpaqlarını tərk etmişdirlər.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Mazor, p. 116
- Yiğit Fatma Akkuş Fatma. Memlûk - Ermeni Münâsebetleri. Akademik Bakış. 2015. səh. 192.
- Wadi 'L-Khaznadar, R. Amitai, The Encyclopaedia of Islam, Vol XI, ed. P.J.Bearman, T.Bianquis, C.E.Bosworth, E. van Donzel and W.P.Heinrichs, (Brill, 2002), 18.
- Burns, Ross (2005) Damascus, a History. Routledge, ISBN , p. 202.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vadi el Xeznedar ve ya Ucucu Homs doyusu qerbi Suriyada Homs qesebesinin simal serqindeki Vadi el Xeznedarda Memluk sultanligi ve Monqol imperiyasinin qolu olan Elxanli dovleti ve onlara yardim eden Kilikiya carligi ile Gurcustan carligi arasinda 22 23 dekabr 1299 cu ilde edilen Suriyaya olan monqol axinlari icerisinde monqol zeferi ile neticelenen tek savasdir Bu doyusden sonra daha onceki 4 doyusde uduzan monqollar ozlerine inam qazandilar cenuba irelilemis ve 1303 cu ilde yene Memluklerle Marj el Seffar doyusunu etmisdirler Ancaq orada da meglubiyyete ugrayan Elxaniler Suriya axinlarina son vererek Suriyani terk etmisdirler Vadi el Xeznedar doyusuSuriyaya monqol axinlariXIV esrde hazirlanmis Tatarlarin tarixi eserine cekilmis miniatur monqol oxculari ve Memluk suvarileri eks etdirilmisdir Tarix 22 23 dekabr 1299Yeri Vadi el Xeznedar Homs SuriyaSebebi Suriyaya monqol hucumlariNeticesi Monqollarin qelebesiMunaqise terefleriElxaniler dovleti Gurcustan carligi Kilikiya carligi Memluk dovletiKomandan lar Qazan xan Nesreddin MehemmedTereflerin quvvesi60 100 000 20 30 000 Vikianbarda elaqeli mediafayllarDoyusMonqol ordusunun merkez hissesinde olan Qazan xan doyus basladiginda hiyleye el ataraq ordusunun sag cinahina komandnaliq eden Qutluqsaha Memluk ordusunu aldatmaq ucun kos caldirmisdir Bu yanilgiya aldanan Memlukler Qazan xanin bu terefde oldugunu dusunurek hucumlarini monqol ordusunun sag qanadina cemlesdirmisdir Bu sayede hem Qazan xan qorunmus hem de Memluk ordusunun qurulan teleye cekilmesi mumkun olmusdur Basda ustun olan memluklerin monqollar terefinden sol qanad bolmelerinin dagidilmasi ile monqollar ustunluk qazanmaga baslamisdir Buna baxmayaraq gunorta boyunca doyusen memlukler ertesi gune qeder siralarini qorumagi bacarmisdir Ancaq ertesi gun olan 23 dekabr 1299 cu ilde monqollarin ve yardimci ermeni gurcu bolmelerinin memluklerin orta cinahini dagitmasi ile yaxinda monqollarin qelebe qazanacagi sezilmeye basladi Axsama dogru memlukler meglubiyyeti qebul ederek ve daha cox itki vermemek ucun doyus meydanindan cenuba dogru geri cekilmeye basladi NeticeDemesqe dogru qacan memlukler yolda 12 000 yolda musteqillik isteyen 12 000 neferlik Durzi ve oxcusu ile qarsilasmis ve onlarla doyusmeye mecbur olmusdur Bu tehlukeni yox eden memlukler Qezzeye qeder irelilemis monqollar da onlarin izinden gelmisdir Seyahet davam ederken Demesqe catan monqollar seheri yagmalamis ve qalani muhasireye almisdir Ancaq bu esnada Cagatay xanliginin hucum xeberinin gelmesi ile monqol ordusu Demesqi buraxaraq Ferata dogru geri cekilmis ve Cagatay ordulari ile qarsilasmisdir Bunlardan sonra qisa muddet erzinde memlukler yeniden Suriya ve Felestindeki hakimiyyetlerini berpa etmisdirler Vadi el Xeznedar doyusunden sonra gelen qalibiyyet sayesinde ozlerine inami berpa eden monqollar Suriyanin iclerine dogru irelilemeye davam etmisdir Homsdan cenuba dogru Demesq yolunda irelilemis ve Demesq eteklerine qeder Suriyadaki Memluk torpaqlarini ele kecirmisdirler Lakin Demesq yaxinliginda 1303 cu ilde Marj el Seffarda memluklerle tekrar qarsilasmisdirlar Elxanilerin burada bas tutan doyusde meglub olmasi ile Suriyaya monqol axinlari sona catmis ve Elxaniler Suriya ile Felestin torpaqlarini terk etmisdirler Hemcinin baxEyn Cellud doyusu Elbistan doyusuIstinadlarMazor p 116 Yigit Fatma Akkus Fatma Memluk Ermeni Munasebetleri Akademik Bakis 2015 seh 192 Wadi L Khaznadar R Amitai The Encyclopaedia of Islam Vol XI ed P J Bearman T Bianquis C E Bosworth E van Donzel and W P Heinrichs Brill 2002 18 Burns Ross 2005 Damascus a History Routledge ISBN 978 0 415 27105 9 p 202