Useyn Bolt (21 avqust 1986[…]) — Yamayka yüngül otleti, qısa məsafəyə qaçış üzrə ixtisaslaşmış, 8 qat olimpia çempionu və 11 qat dünya çempionu, oyunları ərzində 8 dəfə dünya rekordu qeyd edilən, Qaçışda 100-9.58, 200 – 19.19 göstərici ilə dünya rekordu qazanan. Həmçinin tarixdə 100-200 metr məsafədə ən sürətli sprinteri Hüseyn Bolt Şimalı Yamaykanın Treloni vilayətinin balaca kəndi olan Şervud-Kontent-də meyvə-tərəvə dükanı sahibi Uelsli Bolt və Jennifer Boltun ailəsində anadan olmuşdur. Onun doğma dili yamayka-kreol dilidir. Dini mənsubluğu isə - xristian –katolik sayılır. Həmçinin Useynin balaca qardaşı və Şerin adında böyük bacısı var. Uşaqlıqdan o, çox aktiv uşaq olmuşdu. Onun ən sevimli oyunu- krekit idi. O, bu oyunu öz evlərinin qarşısında top əvəzinə portağalla oynayırdı. Daha sonra valideynləri onu Valdensiya başlanğıc məktəbinə qoydular. Valdensiya məktəbinin direktoru Mamra Fleş öz xatirələrində qeyd edir ki, “Hüseyn Bolt, yaxşı tərbiyəli, enerjili, həyatsevər uşaq olub. Əsas bacarığı, istedadı ingilis dilində və riyaziyyat bilməsi idi. Amma bəzən, dərsdən yayınıb oyun oynayırdı.” Elə bu yaşlarında Hüseynin kriket oyununa böyük həvəsi olmasına baxmayaraq yüngül atletika ilə məşğul olmağa başlayır. Başlanğıc məktəbi 1998-ci ildə bitirəndən sonra Uilyam Nibba adına orta məktəbə daxil olur. Kriket yarışmasında iştirakı zamanı onu yüngül atletika üzrə məşqçi Pablo Makneyl gördü. Useynin sürətli qaçışı gözündən qaçmıyan məşqçi ona kriket oyununu ataraq, yüngül atletika ilə məşğul olmağı məsləhət görür. 2001-ci ildə o, özünün yüngül atletika üzrə ilk medalını qazandı. Yamaykada orta məktəb şagirdləri arasında keçirilən yarışda 200 metrlik məsafəni 22.04 saniyə qaçaraq 2-ci yeri tutur.
Useyn Bolt | |
---|---|
ing. Usain Bolt | |
Doğum tarixi | 21 avqust 1986[…](37 yaş) |
Fəaliyyəti | yüngül atlet |
usainbolt.com | |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
İdman karyerası
Karyeranın başlanğıcı
Beynəlxalq yarışmaya İlk dəfə sprinter 2001-ci ildə qatıldı. Bu Brictaunda keçirilən 30-ci region oyunları idi. O, bu yarışda 200 metrlik məsafəni 21.81 saniyə ilə, 400 metrilk məsafəni isə 48.28 saniyəyə qaçaraq ikinci yer oldu. 3 aydan sonra Yamayka yığmasında Debresendə yeniyetmələr arasında keçirilən Dünya çempionatına qoşulur. Orda o, 200 metrilk mesafəni qaçmaqla yarımfinala çıxır. Yarımfinalda 5-ci yer tutaraq bu nəticə ilə finala çıxa bilmədi. Amma buna baxmayaraq, o bununla öz şəxsi rekordunu yığdı – 21.73saniyə.
2002-ci ilin ilk böyük yarışması Hassauda keçirilən CARİFTA-nın 31-ci oyunları oldu. Yeni başlayan Hüseyn 17 yaşlı yeniyetmələr arasında keçirilən bu yarışda 200 və 400 metrlik məsafədə qaçaraq qalıb gəldi. Kinqstonda keçirilən yeniyetmələr arasında dünya çempionatında da 200 metrilk məsafəni qətt edərək 1-ci yer oldu. 17 noyabr 2002-ci ildə Beynəlxalq atletika federasiyaslının versiyasına əsasən mükafatlandırma mərasimində o dünyanın ən yaxşı yüngük atleti kimi “yeni çıxan ulduz” naminasiyasında qalib oldu.
2003-cü ildə yuxarı siniflər arasında keçirilən Yamayka dünya çempionatına qatılır. Bolt 200 və 400 metrlik məsafəni ən az saniyə hesabı ilə qaçaraq qalib gəldi. Hər iki nəticə Yamaykada 19 yaşlı atletlər arasında rekord göstərici oldu.
Daha sonra o, CARİFTA oyunlarına qoşuldu. Bolt, 20 yaşlı atletlər arasında 200 və 400 metrlik məsafəni ən tez qətt edərək qalib gəldi. Bununla da yarışmanın yeni rekordlarını vurdu. İyul ayında Hüseyn yeniyetmələr arasında keçirilən dünya çempionatına qoşularaq 200 metrilik məsafəni rekord göstərici ilə 20.40 saniyə ərzində qaçaraq qalib olur. Bir həftə sonra yeniyetmələr arasında keçirilən Panamerika çempionatında 200 metrlik məsafəni ən tez – 20.13 saniyə qətt edərək yeniyetmələr arasında dünya rekordu qazanır. Bu rekord günün bu gününə kimi hələ də keçilməz olaraq qalır.
Peşəkar karyerasının ilk dönəmləri
2004-cü ildən Hüseyn məşqçisini dəyişərək Fis Kaulmanın yanında hazırlaşmağa başlayır. Buna kimi onu pablo Makneyl və Dueyn Barret hazırlayırdı. 11 aprel 2004-cü ildə CARİFTA yarışmasında 200 metrlik məsafəni 19.93 saniyəyə qaçaraq bu nəticə ilə yeniyetmələr arasında dünya rekordunu təzələdi. Bu rekord 2014-cü ilə qədər keçilməz qalmışdı. Hüseyn amerikalı sprinter Roy Martinin 1985-ci il 11 mayda qazandığı rekordunu yenilədi. Və o, 200 metrilk məsafəni 20 saniyədən tez qaçan ilk yeniyetmə oldu.
Yayın əvvəllərində Bolt ayağından zədə aldığından 1 ay ərzində məşqlərdən imtinə etməli olur. Məşqlərə qayıdan Hüsüyn yenidən ayaqlarında ağrı hiss etdiyindən ayağı maqnit rezonans tomoqrafiyası olunur. həkimlər 2 həftə fasilə etməyi məsləhət gördülər. Bununla da o, yeniyetmələr arasında keçirilən dünya çempionatına qoşula bilmədi. Hüseynin növbəti qatıldığı yarış 2004-cü ildə Afinada keçirilən Olimpiada oyunları olur. Amma o yenidən ağrılar hiss etdiyindən aşağı göstəricilər ilə məğlub olur.
2005-ci ilin idman sezonunun başlanğıcında o, məşqçi Qlen Millslə işləməyə başlayır. Məşqçinin ilk işi Hüseynin çoxsaylı zədələrini səbəblərini axtarmaq oldu. Qlen Mills Hüseyni həkimə yoxlanışa göndərdi və nəticə olaraq Skalioz diaqnozu qoyuldu, həmçinin sağ ayağının sola nisbətdə 1.3 santimet qısa olduğu bilindi. Həmçinin ona idmanla məşğul olmaq qadağası da qoyuldu. Məşqçi ilə məsləhətləşərək onlar alman idman həkim-ortapedi Мюллер-Вольфартa müraciət etdilər və həkim müalicəyə başladı. Müalicədən sonra Bolt yenidən məşqlərə başladı və 26 iyun o 200 metrlik məsafəni 20.27 saniyəyə qaçaraq Yamayka çempionu oldu. 10 iyul isə Mərkəzi Amerikada keçirilən çempionatın qalibi oldu. 200 metrlik məsafəni yeni rekordla 20.03 ilə qazandı. Daha sonra Bolt Helsinkidə keçirilən dünya çempionatına qatılır və 200 metrlik məsafə üzrə finala kimi gəlib çıxır. Finalda yarışan zaman ayaqlarında yenidən ağrılar hiss etdiyindən sürətini azaltmağa məcbur olur. Və 26.27 saiyə ilə sonuncu olur. Noyabr ayında Hüseyn avtomobil qəzasına düşür. Onun avtomobili digər avtomobillə toqquşur. İdmançı yüngül cızıqlarla canını qurtara bilir.
2006-cı ilin mart ayında yenidən zədə aldığından fasilə verməli olur. 1 aydan sonra Bolt yenidən məşqlərə qayıdır. Və aprel ayında For de Franse yarışmasında 200 metrlik məsafədə qətt etməklə qalib olur. 30 iyul 20.28 nəticə ilə Golden Spike-nin qalibi olur. 31 avqust Борис Ханцекович –in xatirəsinə həsr olunmuş memorialda 200 metrlik məsafəni 20.49 saniyə qaçaraq qalib olur. 10 sentyabr dünya yüngül atletləri yarışmasına qatılır və 3-cü yer olur. Bir həftə sonra Bolt Cənubi və şŞimali Amerika yığmasının tərkibində Dünya Beynəlxalq Atetika federasiyasi kubokunda iştirak edir. O bu yarışda 200 metrlik məsafəni 19.96 saniyəyə qaçaraq amerikalı yüngül atletə məğlub olaraq 2-ci yerə layiq görülür.
İlk dünya rekordu
24 iyun 2004-ci ildə Bolt 19.75 saniyə ilə Yamayka çempionatının qalibi olur. Həmçinin bunla da Dona Kuarrinin 1971-ci ildəki (19.86) rekordunu təzələmiş olur. Bu qələbə ona Osaka-da keçirilən dünya çempionatında yığmanın tərkibinə düşməyə kömək etdi. 2007-də Dünya çempionatında Bolt iştirak edərək 2-ci yer oldu. Bu çempionatda Bolt 200 metrlik məsafə və 4x100 metrlik estafetdə çıxış etdi. 30 avqust final yarışında Bolt amerikalı Tayson Qey-ə məğlub olaraq 2-ci yer oldu.
2008-ci ilə kimi əsas məsafə 200 metr idi. Yalnız bir dəfə 2007-ci ildə rəsmi yarışmada 100 metrlik məsafədə çıxış edib. İlk yarışma 8 mart Spaniş-Taunda keçirildi. Bolt 100 metrilk məsafəni 10.03 saniyə ilə qalib gəldi. 3 may Kinqstonda keçirilən beynəlxalq Yamayca İnternational İnvitation yarışmasında 100 metrlik məsafəni 9.76 saniyə ilə qaçaraq qalib oldu. Bir ay keçməmiş 31 may Nyu –Yorkda keçirilən Adidas Grand Prix yarışmasında öz rekodrdu yenilədi. 100 metrlik məsafəni – 9.72 saniyəyə.
Olimpiada oyunları 2008
Pekində keçirilən Olimpiada oyunlarında Bolt 100 və 200 metrlik məsafələrdə yarışdı. 16 avqust baş tutan finalda o dünya rekordu 9.69 saniyə ilə özünün ilk qızıl olimpia medalını qazandı. Qeyd etmək lazımdır ki, 20 metr məsafə qalarkən Bolt qollarını yana açıb və bir dəfə yumruğq ilə ürəyinin üstünə vurur. Sonralar Milli Alimpia kamitəsinin prezidenti Jak Roqqe idmançını bu hərəkətinə görə hörmətsiklikdə ittiham etmişdi. Lakin Bolt qeyd etmişdi ki, bu özündənrazlıqı deyildi. O, 100 metrlik məsafəni qətt edərək ilk olimpiada qalibi olan ilk yamaykalı yüngül otlet idi. Bu qələbədən bir neçə həftədən sonra New scientis jurnalında Oslo universitetinin Fizik və Astrofizikləri qeyd etmişdilər ki, əgər Hüseyn son gücü ilə finala kimi qaçsaydı onun nəticəsi 9.55 olacaqdı.
20 Avqust 2008-ci ildə Bolt 200 metrlik məsafədə 19.30 saniyə göstərici ilə özünün ikinci qızıl olimpia medalını qazanır. 22 avqust-da ad günündən bir gün sonra Hüseyn 22 yaşında 3-ü qızlı olimpia medalını qazanır. 4x100 estafetində qaçaraq 37.10 göstərici ilə yeni olimpiada rekordunu təzələyərək qalib oldu. 2016-cı ildə çıxan analizlərdən məlum olub ki, 2008-ci ilin Olimpiada oyunlarında çıxış edən Nesta Karter dopinqdən istifadə edib. Onun qanında qadağa olunmuş vasitə olub. Karter qrup estafetində qazandığı medaldan məhrum olacaqdı. Bununla da onla birgə qaçan 4 yarışçı da qızıl medallarını qaytarmalı idilər. Bolt qeyd etmişdi ki, əgər Karterin həqiqətəndə günahkar olduğu sübut olunsa, 2008Alimpia oyunlarnın medalını qaytarmağa hazır idi. Bir gün sonra 3 qat olimpia çempionu Amerikada zəlzələdən ziyan çəkmiş uşaqlara 50.000 dollar xeyriyyəçilik etdi. 25 yanvar 2017-ci ildə məlum oldu ki, 2008-ci il olimpiada oyunlarının nəticələri ləğv olunub. Analizlərin nəticələri təsdiqlənib. Qanda qadağan olunmuş dopinqin izləri olub. Və bununla da bütün 4 iştirakçı medalların qaytarmalı idilər. Olimpiadadan sonra 3 yarışda iştirak edən Bolt 3-ündə də qalib gəldi. 23 noyabr 2008-ci ildə Yelena İsinbayeva ilə birgə 2008-ci ilin ən yaxşı yüngülotletləri adlandırıldılar.
Olimpiadalararası dövr
2009-cu ilin əsas başlanğıcı Berlində keçirilən dünya çempionatı oldu. O, 100,200 və 4 nəfərlik komanda ilə 400 metrlik estafetdə birincilik üçün çıxış etdi. 16 avqust finlada qalib gələrək 100 metrlik məsafədə 9.58 saniyə ilə dünya rekordunu yenilədi. Yeni rekorda görə onu 100.000 amerika dolları əlavə bonusla mükafatlandırdılar. 2 gün sonra Bolt 200 metrlik məsafədə yarışa başlayır. 20 avqust finalda 200 metrlik məsafədə özünün dünya rekordunu daha da yaxşılaşdıraraq 19.19 saniyəlik göstərici ilə qalib oldu. Bu qələbəyə görə o 160.000 dollarla mükafatlandı. Onlardan 60.000 dolları qələbəsinə görə, 100.000 dolları isə dünya rekordunu yenilədiyinə görə təqdim olundu. 22 avqust 4 nəfərlik komanda estafetinə qoşularaq həmkarları ilə qalib olaraq birgə bu çempionatın 3-cü medalını qazandı. Dünya çempionatında sonra 2009-cu ilin qızıl liqa oyunların qoşuldu. Nəticə etibarı ilə 2009-cu ildə qoşulduğu bütün yarışlarda qalib oldu. Və onu Beynəlxalq Atletika federasiyasının versiyasına əsasən ilin ən yaxşı yüngül otleti adlandırdılar.
2012-ci ilin Olimpiya oyunları
4 avqust o Olimpiadada yarışa başlayaraq 100 metrlik məsafədə qalib gəldi, yarım finala keçərək orda da qalib oldu və daha 3 saat keçəndən sonra o yeni rekord göstərici ilə 9.63 saniyə ilə 4 qat olimpia çempionu oldu. O, tarixdə Karl Lyuis - dən sonra ikinci 100 metrlik məsafədə bu titulu saxlaya bilən yüngül otlet oldu. 9 avqust Bolt olimpiada oyunlarında özünün ikinci qızıl medalını qazandı. 200 metrlik məsafədə 19.32 saniyə göstərici ilə. Həmçinin O, tarixdə yeganə yüngül otletdir ki, ard-arda iki olimpiada oyununda 200 metrlik məsafədə qalib olub. Bu qələbədən sonra kütləvi informasiya vasitələrinə mətbuat konfransında “məni canlı əfsanə ” adlandırmağı tələb edib. Bolt bundan sonra müsahibə verəcəyini bildirmişdi. Buna cavab olaraq Milli olimpiada komitesinin prezidenti demişdir ki, Hüseyn Bolt hələ bu “Əfsanə” statusuna çatmayıb. Onu hələki ikona adlandırmaq olar. Yekun qərarı isə onun karyerasını bitirəndən sonra demək olacaq. Olimpiadanın sonuncu günündə tərəfdarları ilə birgə komandada 4x100 estafetində çempion oldular. O yeni dünya rekordu 36.84 saniyəyə yenilədi. Finişdən sonra canlı efirdə Boltun hakimlərdən biri ilə mübahisə etməsi görüntülənmişdi. Səbəb hakimin Boltdan suvenir kimi estafet çubuğunu alıb qaytarmaq istəmədiyi idi. Sonra amma suveniri Bolta hədiyyə etdilər.
2013 – indiki zaman
2013-cü ilin 9 fevralında ilk yarışması Kinqstonda Camperdow Classic olub. O 400 metr məsafəni 46.74 saniyəyə qaçaraq qalib oldu. Növbəti yarışma Yamaykanın çempionatı oldu. 21 iyun Bolt 100 metrlik məsafəni 9.94 saniyə ilə qalib oldu. 6 iyul isə Briliant liqanın yenidən qalıbi oldu. 200 metrlik məsafəni – 19.73 saniyə ilə qazandı. 11 avqust güclü yağış altında 100 metrlik məsafəni qətt etməklə dünya çempionu oldu. 9.77 saniyəyə ilə. 17 avqust isə 200 metrlik məsafəni qətt etməkdə 19.66 saniyə ilə yenidən dünya çempionu oldu. Dünya çempionuun sonuncu günü finalda iştirak edərək 4x100 final estafetində iştirak etdi. Və komdan qalib oldu. Bolt üçün bu 8ci dünya çempionu qızıl medalı oldu.
2014-cü ildə Bolt 200metrilk məsafədə rekordu yeniləməyi qarşısına məqsəd qoydu. Amma mart ayında zədə alan Hüseyn əməliyyat olundu və 9 həftə ara verməli oldu. Bolt dəfələrlə məlumat vermişdir ki, 2016-cı ilə kimi yarışlarda çıxış etməyi planlaşdırır. Rio de Jeneyroda keçiriləcək olimpia oyunları ilə karyerasına son qoyacaq. Amma 2014-cü ildə Qlazqoda keçirilən birlik yarışmasında o, Sonuncu yarışması 2017-ci il Londonda keçiriləcək dünya çempionatı olacaq.
Mütəxəssizlərin fikri
2008-ci ilin Olimpiadasında uğurlu nəticələrindən sonra mütəxəssizləri Hüseyn Boltu öyrənməyə başladılar. Amerika treneri və sprint üzrə mütəxəssis Loren Siqrouvun fikrinə görə Hüseyn Bolt fenomenində böyük rollardan birini onun genetikası təşkil edir. Boltun vətəni illərdi qul ticarətinin mərkəzi olub. Qərbi Afrikadan gələn qulları bura gətirirdilər. Qərbi Afrika isə ənənəvi olaraq sprint üzrə həmişə güclü olub. Həmçinin o qeyd edib ki, Boltun əzələlərinin 1/3-i sürətli əzələ hüceyrələrindən ibarətdir. Amerikalı alim, teoretik astrofizika ilə məşğul olan Etan Ziqel güman edir ki, “Hüseyn gələcəyə fizioloji sıçrayış edib”. Onun fikrinə görə Boltun bu günə görtərdiyi nəticələr 30 il sonra olmalı idi. Onun təcrübələrinə əsasən 1968-ci ildən bu günə yüngül atletlər hər 10 ildən bir dünya rekordunu 0.05 saniyə yaxşılaşdırırdılar. Bolt isə 1 il 3 aya 0.14 saniyəyə yaxşılaşdırdı. Stenford universitetinin biologiya üzrə professoru Mark Denni isə qeyd edir ki, Hüseynin fenomenal sürətinə izah axtarmağa ehtiyac yoxdur. “Hüseyn Boltun sadəcə bəxti gətirib, təbiət onu unikal istedadla mükafatlandırıb.
İctimai fəaliyyəti
2003-ci ildə Puma şirkəti ilə müqavilə bağlayır. Və bu müqavilənin vaxtı 2013-ci ildə 2016-ci ilin olimpiadasına kimi uzadıldı. Müqaviləyə əsasən Bolt bütün çıxışlarında idman ayaqqabılarını daxil olmaqla, bu firmanın formasından geyinməlidir. İdmançının özü deyirdi ki, puma şirkəti mənlə lap əvvəldən birgədir. Onlar mənim bacarığımı lap əvvəldən bilib, onu illərdi dəstəkləyiblər. Əsasən də çoxlu sayda zədələrim olan illərdə onlar mənə dəstək oldular. Mən Puma ailəsinin bir üzvü olmaqdan xoşbəxtlik duyuram. Və fəxr edirəm.
2009-cu ildə öz idmançı dostu yüngül atlet Kolin Ceksonla Keniyaya gedir. Bu səyahəti zamanı Bolt valideynləri braknyerlər tərəfindən öldürülmüş 3 aylıq leopardı öz himayəsi altına götürür. Və adını İldırım- qoyur. Leopard 13.700 Amerika dollarına başa gəldi. O, Mancester Yunayted komandasına azərkeşlik edir. 2011-ci ilin iyun ayında Bolt qeyd etmişdi ki, yüngül atlet kimi karyerası bitəndən sonra Mancester Yunayted komandasının oyunçu kimi oynamaq istərdi. O, cəlddi və onun fikrinə görə ondan yaxşı oyunçu olar.
Sürət rekordları
Pekin olimpiadasının finalında 100 metrlik məsafədə Boltun ən pik sürəti qeydə alınıb. 12,2 м/с (43,9 км/ч). Addımının orta sayda uzunluğu 2.6 metrdir. Ona 41 addım bəs edir. Digər oyunçular isə 2-2.50 artıq atmalıdırlar. 16 avqust 2009-cu ildə Berlində keçirilən dünya çempionatının finalında 100 metrlik məsafəni 9.58 saniyə ilə qətt edərək dünya rekorduna imza atıb.
Karyerası dövründə rəsmi yarışmalarda 45 dəfə 100 metrilk məsafəni 10 saniyədən tez qaçıb, 31 dəfə 200 metrilk məsafəni 20 saniyədən tez qaçıb.
Şəxsi həyatı
Hazırda Hüseyn Bolt Kinqston şəhərində yaşayır. Vest-Hind universitetinin yüngül atletlər üçün nəzərdə tutulmuş stadionunda məşq edir. 2011-ci ilin sonundan başlayaraq Slovakiyalı modelyer Lubisa Kuçerova ilə görüşməyə başlayır. 2012-ci ilin may ayında iki tərəfli razılaşma əsasında ayrılırlar. Londonda keçiriləcək olimpiya ərəfəsində İngiltərə idmançısı Meqan Edvardsla tanış olur. Qız Yamayka olimpiya yığmasının yeni idman formasının təqdimatında işləyirdi. 2012-ci ilin sonunda isə onlar ayrıldılar.
Hüseyn Bolt dünyanın ən bahalı idmançılarından biridir. Forbes jurnalının məlumatlarına əsasən, 2012-ci ildə o, 63-cü yeri tutub və 20,3 milyon ABŞ dolları qazanıb. Gəlirinin 20 milyonu reklam və sponsor müqaviləsi ilə əldə olunub. 2013-cü il reytinqində 40-ci yeri tutub və gəliri 24,2 milion dollar təşkil edib. Həmçinin o, ilk yüzlüyə düşən yeganə yüngül atletdir. 2011-ci ildə Kinqston şəhərində “Tracks and Records” adı altında öz şəxsi restoranını açmışdır.
İstinadlar
- Olympedia (alm.). 2006.
- Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
- Usain Bolt // Store norske leksikon (норв.). 1978. ISSN 2464-1480
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Useyn Bolt 21 avqust 1986 Yamayka yungul otleti qisa mesafeye qacis uzre ixtisaslasmis 8 qat olimpia cempionu ve 11 qat dunya cempionu oyunlari erzinde 8 defe dunya rekordu qeyd edilen Qacisda 100 9 58 200 19 19 gosterici ile dunya rekordu qazanan Hemcinin tarixde 100 200 metr mesafede en suretli sprinteri Huseyn Bolt Simali Yamaykanin Treloni vilayetinin balaca kendi olan Servud Kontent de meyve tereve dukani sahibi Uelsli Bolt ve Jennifer Boltun ailesinde anadan olmusdur Onun dogma dili yamayka kreol dilidir Dini mensublugu ise xristian katolik sayilir Hemcinin Useynin balaca qardasi ve Serin adinda boyuk bacisi var Usaqliqdan o cox aktiv usaq olmusdu Onun en sevimli oyunu krekit idi O bu oyunu oz evlerinin qarsisinda top evezine portagalla oynayirdi Daha sonra valideynleri onu Valdensiya baslangic mektebine qoydular Valdensiya mektebinin direktoru Mamra Fles oz xatirelerinde qeyd edir ki Huseyn Bolt yaxsi terbiyeli enerjili heyatsever usaq olub Esas bacarigi istedadi ingilis dilinde ve riyaziyyat bilmesi idi Amma bezen dersden yayinib oyun oynayirdi Ele bu yaslarinda Huseynin kriket oyununa boyuk hevesi olmasina baxmayaraq yungul atletika ile mesgul olmaga baslayir Baslangic mektebi 1998 ci ilde bitirenden sonra Uilyam Nibba adina orta mektebe daxil olur Kriket yarismasinda istiraki zamani onu yungul atletika uzre mesqci Pablo Makneyl gordu Useynin suretli qacisi gozunden qacmiyan mesqci ona kriket oyununu ataraq yungul atletika ile mesgul olmagi meslehet gorur 2001 ci ilde o ozunun yungul atletika uzre ilk medalini qazandi Yamaykada orta mekteb sagirdleri arasinda kecirilen yarisda 200 metrlik mesafeni 22 04 saniye qacaraq 2 ci yeri tutur Useyn Bolting Usain BoltDogum tarixi 21 avqust 1986 1986 08 21 37 yas Fealiyyeti yungul atletusainbolt com Vikianbarda elaqeli mediafayllarIdman karyerasiKaryeranin baslangici Beynelxalq yarismaya Ilk defe sprinter 2001 ci ilde qatildi Bu Brictaunda kecirilen 30 ci region oyunlari idi O bu yarisda 200 metrlik mesafeni 21 81 saniye ile 400 metrilk mesafeni ise 48 28 saniyeye qacaraq ikinci yer oldu 3 aydan sonra Yamayka yigmasinda Debresende yeniyetmeler arasinda kecirilen Dunya cempionatina qosulur Orda o 200 metrilk mesafeni qacmaqla yarimfinala cixir Yarimfinalda 5 ci yer tutaraq bu netice ile finala cixa bilmedi Amma buna baxmayaraq o bununla oz sexsi rekordunu yigdi 21 73saniye 2002 ci ilin ilk boyuk yarismasi Hassauda kecirilen CARIFTA nin 31 ci oyunlari oldu Yeni baslayan Huseyn 17 yasli yeniyetmeler arasinda kecirilen bu yarisda 200 ve 400 metrlik mesafede qacaraq qalib geldi Kinqstonda kecirilen yeniyetmeler arasinda dunya cempionatinda da 200 metrilk mesafeni qett ederek 1 ci yer oldu 17 noyabr 2002 ci ilde Beynelxalq atletika federasiyaslinin versiyasina esasen mukafatlandirma merasiminde o dunyanin en yaxsi yunguk atleti kimi yeni cixan ulduz naminasiyasinda qalib oldu 2003 cu ilde yuxari sinifler arasinda kecirilen Yamayka dunya cempionatina qatilir Bolt 200 ve 400 metrlik mesafeni en az saniye hesabi ile qacaraq qalib geldi Her iki netice Yamaykada 19 yasli atletler arasinda rekord gosterici oldu Daha sonra o CARIFTA oyunlarina qosuldu Bolt 20 yasli atletler arasinda 200 ve 400 metrlik mesafeni en tez qett ederek qalib geldi Bununla da yarismanin yeni rekordlarini vurdu Iyul ayinda Huseyn yeniyetmeler arasinda kecirilen dunya cempionatina qosularaq 200 metrilik mesafeni rekord gosterici ile 20 40 saniye erzinde qacaraq qalib olur Bir hefte sonra yeniyetmeler arasinda kecirilen Panamerika cempionatinda 200 metrlik mesafeni en tez 20 13 saniye qett ederek yeniyetmeler arasinda dunya rekordu qazanir Bu rekord gunun bu gunune kimi hele de kecilmez olaraq qalir Pesekar karyerasinin ilk donemleri 2004 cu ilden Huseyn mesqcisini deyiserek Fis Kaulmanin yaninda hazirlasmaga baslayir Buna kimi onu pablo Makneyl ve Dueyn Barret hazirlayirdi 11 aprel 2004 cu ilde CARIFTA yarismasinda 200 metrlik mesafeni 19 93 saniyeye qacaraq bu netice ile yeniyetmeler arasinda dunya rekordunu tezeledi Bu rekord 2014 cu ile qeder kecilmez qalmisdi Huseyn amerikali sprinter Roy Martinin 1985 ci il 11 mayda qazandigi rekordunu yeniledi Ve o 200 metrilk mesafeni 20 saniyeden tez qacan ilk yeniyetme oldu Yayin evvellerinde Bolt ayagindan zede aldigindan 1 ay erzinde mesqlerden imtine etmeli olur Mesqlere qayidan Husuyn yeniden ayaqlarinda agri hiss etdiyinden ayagi maqnit rezonans tomoqrafiyasi olunur hekimler 2 hefte fasile etmeyi meslehet gorduler Bununla da o yeniyetmeler arasinda kecirilen dunya cempionatina qosula bilmedi Huseynin novbeti qatildigi yaris 2004 cu ilde Afinada kecirilen Olimpiada oyunlari olur Amma o yeniden agrilar hiss etdiyinden asagi gostericiler ile meglub olur 2005 ci ilin idman sezonunun baslangicinda o mesqci Qlen Millsle islemeye baslayir Mesqcinin ilk isi Huseynin coxsayli zedelerini sebeblerini axtarmaq oldu Qlen Mills Huseyni hekime yoxlanisa gonderdi ve netice olaraq Skalioz diaqnozu qoyuldu hemcinin sag ayaginin sola nisbetde 1 3 santimet qisa oldugu bilindi Hemcinin ona idmanla mesgul olmaq qadagasi da qoyuldu Mesqci ile meslehetleserek onlar alman idman hekim ortapedi Myuller Volfarta muraciet etdiler ve hekim mualiceye basladi Mualiceden sonra Bolt yeniden mesqlere basladi ve 26 iyun o 200 metrlik mesafeni 20 27 saniyeye qacaraq Yamayka cempionu oldu 10 iyul ise Merkezi Amerikada kecirilen cempionatin qalibi oldu 200 metrlik mesafeni yeni rekordla 20 03 ile qazandi Daha sonra Bolt Helsinkide kecirilen dunya cempionatina qatilir ve 200 metrlik mesafe uzre finala kimi gelib cixir Finalda yarisan zaman ayaqlarinda yeniden agrilar hiss etdiyinden suretini azaltmaga mecbur olur Ve 26 27 saiye ile sonuncu olur Noyabr ayinda Huseyn avtomobil qezasina dusur Onun avtomobili diger avtomobille toqqusur Idmanci yungul ciziqlarla canini qurtara bilir 2006 ci ilin mart ayinda yeniden zede aldigindan fasile vermeli olur 1 aydan sonra Bolt yeniden mesqlere qayidir Ve aprel ayinda For de Franse yarismasinda 200 metrlik mesafede qett etmekle qalib olur 30 iyul 20 28 netice ile Golden Spike nin qalibi olur 31 avqust Boris Hancekovich in xatiresine hesr olunmus memorialda 200 metrlik mesafeni 20 49 saniye qacaraq qalib olur 10 sentyabr dunya yungul atletleri yarismasina qatilir ve 3 cu yer olur Bir hefte sonra Bolt Cenubi ve sSimali Amerika yigmasinin terkibinde Dunya Beynelxalq Atetika federasiyasi kubokunda istirak edir O bu yarisda 200 metrlik mesafeni 19 96 saniyeye qacaraq amerikali yungul atlete meglub olaraq 2 ci yere layiq gorulur Ilk dunya rekordu 24 iyun 2004 ci ilde Bolt 19 75 saniye ile Yamayka cempionatinin qalibi olur Hemcinin bunla da Dona Kuarrinin 1971 ci ildeki 19 86 rekordunu tezelemis olur Bu qelebe ona Osaka da kecirilen dunya cempionatinda yigmanin terkibine dusmeye komek etdi 2007 de Dunya cempionatinda Bolt istirak ederek 2 ci yer oldu Bu cempionatda Bolt 200 metrlik mesafe ve 4x100 metrlik estafetde cixis etdi 30 avqust final yarisinda Bolt amerikali Tayson Qey e meglub olaraq 2 ci yer oldu 2008 ci ile kimi esas mesafe 200 metr idi Yalniz bir defe 2007 ci ilde resmi yarismada 100 metrlik mesafede cixis edib Ilk yarisma 8 mart Spanis Taunda kecirildi Bolt 100 metrilk mesafeni 10 03 saniye ile qalib geldi 3 may Kinqstonda kecirilen beynelxalq Yamayca International Invitation yarismasinda 100 metrlik mesafeni 9 76 saniye ile qacaraq qalib oldu Bir ay kecmemis 31 may Nyu Yorkda kecirilen Adidas Grand Prix yarismasinda oz rekodrdu yeniledi 100 metrlik mesafeni 9 72 saniyeye Olimpiada oyunlari 2008 Pekinde kecirilen Olimpiada oyunlarinda Bolt 100 ve 200 metrlik mesafelerde yarisdi 16 avqust bas tutan finalda o dunya rekordu 9 69 saniye ile ozunun ilk qizil olimpia medalini qazandi Qeyd etmek lazimdir ki 20 metr mesafe qalarken Bolt qollarini yana acib ve bir defe yumrugq ile ureyinin ustune vurur Sonralar Milli Alimpia kamitesinin prezidenti Jak Roqqe idmancini bu hereketine gore hormetsiklikde ittiham etmisdi Lakin Bolt qeyd etmisdi ki bu ozundenrazliqi deyildi O 100 metrlik mesafeni qett ederek ilk olimpiada qalibi olan ilk yamaykali yungul otlet idi Bu qelebeden bir nece hefteden sonra New scientis jurnalinda Oslo universitetinin Fizik ve Astrofizikleri qeyd etmisdiler ki eger Huseyn son gucu ile finala kimi qacsaydi onun neticesi 9 55 olacaqdi 20 Avqust 2008 ci ilde Bolt 200 metrlik mesafede 19 30 saniye gosterici ile ozunun ikinci qizil olimpia medalini qazanir 22 avqust da ad gununden bir gun sonra Huseyn 22 yasinda 3 u qizli olimpia medalini qazanir 4x100 estafetinde qacaraq 37 10 gosterici ile yeni olimpiada rekordunu tezeleyerek qalib oldu 2016 ci ilde cixan analizlerden melum olub ki 2008 ci ilin Olimpiada oyunlarinda cixis eden Nesta Karter dopinqden istifade edib Onun qaninda qadaga olunmus vasite olub Karter qrup estafetinde qazandigi medaldan mehrum olacaqdi Bununla da onla birge qacan 4 yarisci da qizil medallarini qaytarmali idiler Bolt qeyd etmisdi ki eger Karterin heqiqetende gunahkar oldugu subut olunsa 2008Alimpia oyunlarnin medalini qaytarmaga hazir idi Bir gun sonra 3 qat olimpia cempionu Amerikada zelzeleden ziyan cekmis usaqlara 50 000 dollar xeyriyyecilik etdi 25 yanvar 2017 ci ilde melum oldu ki 2008 ci il olimpiada oyunlarinin neticeleri legv olunub Analizlerin neticeleri tesdiqlenib Qanda qadagan olunmus dopinqin izleri olub Ve bununla da butun 4 istirakci medallarin qaytarmali idiler Olimpiadadan sonra 3 yarisda istirak eden Bolt 3 unde de qalib geldi 23 noyabr 2008 ci ilde Yelena Isinbayeva ile birge 2008 ci ilin en yaxsi yungulotletleri adlandirildilar Olimpiadalararasi dovr 2009 cu ilin esas baslangici Berlinde kecirilen dunya cempionati oldu O 100 200 ve 4 neferlik komanda ile 400 metrlik estafetde birincilik ucun cixis etdi 16 avqust finlada qalib gelerek 100 metrlik mesafede 9 58 saniye ile dunya rekordunu yeniledi Yeni rekorda gore onu 100 000 amerika dollari elave bonusla mukafatlandirdilar 2 gun sonra Bolt 200 metrlik mesafede yarisa baslayir 20 avqust finalda 200 metrlik mesafede ozunun dunya rekordunu daha da yaxsilasdiraraq 19 19 saniyelik gosterici ile qalib oldu Bu qelebeye gore o 160 000 dollarla mukafatlandi Onlardan 60 000 dollari qelebesine gore 100 000 dollari ise dunya rekordunu yenilediyine gore teqdim olundu 22 avqust 4 neferlik komanda estafetine qosularaq hemkarlari ile qalib olaraq birge bu cempionatin 3 cu medalini qazandi Dunya cempionatinda sonra 2009 cu ilin qizil liqa oyunlarin qosuldu Netice etibari ile 2009 cu ilde qosuldugu butun yarislarda qalib oldu Ve onu Beynelxalq Atletika federasiyasinin versiyasina esasen ilin en yaxsi yungul otleti adlandirdilar 2012 ci ilin Olimpiya oyunlari 4 avqust o Olimpiadada yarisa baslayaraq 100 metrlik mesafede qalib geldi yarim finala kecerek orda da qalib oldu ve daha 3 saat kecenden sonra o yeni rekord gosterici ile 9 63 saniye ile 4 qat olimpia cempionu oldu O tarixde Karl Lyuis den sonra ikinci 100 metrlik mesafede bu titulu saxlaya bilen yungul otlet oldu 9 avqust Bolt olimpiada oyunlarinda ozunun ikinci qizil medalini qazandi 200 metrlik mesafede 19 32 saniye gosterici ile Hemcinin O tarixde yegane yungul otletdir ki ard arda iki olimpiada oyununda 200 metrlik mesafede qalib olub Bu qelebeden sonra kutlevi informasiya vasitelerine metbuat konfransinda meni canli efsane adlandirmagi teleb edib Bolt bundan sonra musahibe vereceyini bildirmisdi Buna cavab olaraq Milli olimpiada komitesinin prezidenti demisdir ki Huseyn Bolt hele bu Efsane statusuna catmayib Onu heleki ikona adlandirmaq olar Yekun qerari ise onun karyerasini bitirenden sonra demek olacaq Olimpiadanin sonuncu gununde terefdarlari ile birge komandada 4x100 estafetinde cempion oldular O yeni dunya rekordu 36 84 saniyeye yeniledi Finisden sonra canli efirde Boltun hakimlerden biri ile mubahise etmesi goruntulenmisdi Sebeb hakimin Boltdan suvenir kimi estafet cubugunu alib qaytarmaq istemediyi idi Sonra amma suveniri Bolta hediyye etdiler 2013 indiki zaman 2013 cu ilin 9 fevralinda ilk yarismasi Kinqstonda Camperdow Classic olub O 400 metr mesafeni 46 74 saniyeye qacaraq qalib oldu Novbeti yarisma Yamaykanin cempionati oldu 21 iyun Bolt 100 metrlik mesafeni 9 94 saniye ile qalib oldu 6 iyul ise Briliant liqanin yeniden qalibi oldu 200 metrlik mesafeni 19 73 saniye ile qazandi 11 avqust guclu yagis altinda 100 metrlik mesafeni qett etmekle dunya cempionu oldu 9 77 saniyeye ile 17 avqust ise 200 metrlik mesafeni qett etmekde 19 66 saniye ile yeniden dunya cempionu oldu Dunya cempionuun sonuncu gunu finalda istirak ederek 4x100 final estafetinde istirak etdi Ve komdan qalib oldu Bolt ucun bu 8ci dunya cempionu qizil medali oldu 2014 cu ilde Bolt 200metrilk mesafede rekordu yenilemeyi qarsisina meqsed qoydu Amma mart ayinda zede alan Huseyn emeliyyat olundu ve 9 hefte ara vermeli oldu Bolt defelerle melumat vermisdir ki 2016 ci ile kimi yarislarda cixis etmeyi planlasdirir Rio de Jeneyroda kecirilecek olimpia oyunlari ile karyerasina son qoyacaq Amma 2014 cu ilde Qlazqoda kecirilen birlik yarismasinda o Sonuncu yarismasi 2017 ci il Londonda kecirilecek dunya cempionati olacaq Mutexessizlerin fikri 2008 ci ilin Olimpiadasinda ugurlu neticelerinden sonra mutexessizleri Huseyn Boltu oyrenmeye basladilar Amerika treneri ve sprint uzre mutexessis Loren Siqrouvun fikrine gore Huseyn Bolt fenomeninde boyuk rollardan birini onun genetikasi teskil edir Boltun veteni illerdi qul ticaretinin merkezi olub Qerbi Afrikadan gelen qullari bura getirirdiler Qerbi Afrika ise enenevi olaraq sprint uzre hemise guclu olub Hemcinin o qeyd edib ki Boltun ezelelerinin 1 3 i suretli ezele huceyrelerinden ibaretdir Amerikali alim teoretik astrofizika ile mesgul olan Etan Ziqel guman edir ki Huseyn geleceye fizioloji sicrayis edib Onun fikrine gore Boltun bu gune gorterdiyi neticeler 30 il sonra olmali idi Onun tecrubelerine esasen 1968 ci ilden bu gune yungul atletler her 10 ilden bir dunya rekordunu 0 05 saniye yaxsilasdirirdilar Bolt ise 1 il 3 aya 0 14 saniyeye yaxsilasdirdi Stenford universitetinin biologiya uzre professoru Mark Denni ise qeyd edir ki Huseynin fenomenal suretine izah axtarmaga ehtiyac yoxdur Huseyn Boltun sadece bexti getirib tebiet onu unikal istedadla mukafatlandirib Ictimai fealiyyeti2003 ci ilde Puma sirketi ile muqavile baglayir Ve bu muqavilenin vaxti 2013 ci ilde 2016 ci ilin olimpiadasina kimi uzadildi Muqavileye esasen Bolt butun cixislarinda idman ayaqqabilarini daxil olmaqla bu firmanin formasindan geyinmelidir Idmancinin ozu deyirdi ki puma sirketi menle lap evvelden birgedir Onlar menim bacarigimi lap evvelden bilib onu illerdi destekleyibler Esasen de coxlu sayda zedelerim olan illerde onlar mene destek oldular Men Puma ailesinin bir uzvu olmaqdan xosbextlik duyuram Ve fexr edirem 2009 cu ilde oz idmanci dostu yungul atlet Kolin Ceksonla Keniyaya gedir Bu seyaheti zamani Bolt valideynleri braknyerler terefinden oldurulmus 3 ayliq leopardi oz himayesi altina goturur Ve adini Ildirim qoyur Leopard 13 700 Amerika dollarina basa geldi O Mancester Yunayted komandasina azerkeslik edir 2011 ci ilin iyun ayinda Bolt qeyd etmisdi ki yungul atlet kimi karyerasi bitenden sonra Mancester Yunayted komandasinin oyuncu kimi oynamaq isterdi O celddi ve onun fikrine gore ondan yaxsi oyuncu olar Suret rekordlariPekin olimpiadasinin finalinda 100 metrlik mesafede Boltun en pik sureti qeyde alinib 12 2 m s 43 9 km ch Addiminin orta sayda uzunlugu 2 6 metrdir Ona 41 addim bes edir Diger oyuncular ise 2 2 50 artiq atmalidirlar 16 avqust 2009 cu ilde Berlinde kecirilen dunya cempionatinin finalinda 100 metrlik mesafeni 9 58 saniye ile qett ederek dunya rekorduna imza atib Karyerasi dovrunde resmi yarismalarda 45 defe 100 metrilk mesafeni 10 saniyeden tez qacib 31 defe 200 metrilk mesafeni 20 saniyeden tez qacib Sexsi heyatiHazirda Huseyn Bolt Kinqston seherinde yasayir Vest Hind universitetinin yungul atletler ucun nezerde tutulmus stadionunda mesq edir 2011 ci ilin sonundan baslayaraq Slovakiyali modelyer Lubisa Kucerova ile gorusmeye baslayir 2012 ci ilin may ayinda iki terefli razilasma esasinda ayrilirlar Londonda kecirilecek olimpiya erefesinde Ingiltere idmancisi Meqan Edvardsla tanis olur Qiz Yamayka olimpiya yigmasinin yeni idman formasinin teqdimatinda isleyirdi 2012 ci ilin sonunda ise onlar ayrildilar Huseyn Bolt dunyanin en bahali idmancilarindan biridir Forbes jurnalinin melumatlarina esasen 2012 ci ilde o 63 cu yeri tutub ve 20 3 milyon ABS dollari qazanib Gelirinin 20 milyonu reklam ve sponsor muqavilesi ile elde olunub 2013 cu il reytinqinde 40 ci yeri tutub ve geliri 24 2 milion dollar teskil edib Hemcinin o ilk yuzluye dusen yegane yungul atletdir 2011 ci ilde Kinqston seherinde Tracks and Records adi altinda oz sexsi restoranini acmisdir IstinadlarOlympedia alm 2006 Brockhauz Ensiklopediyasi alm Usain Bolt Store norske leksikon norv 1978 ISSN 2464 1480Xarici kecidlerVikianbarda Useyn Bolt ile elaqeli mediafayllar var