Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Təkləməkan və ya Təklə-Məkan (çin. 塔克拉瑪干沙漠, uyğ. تەكلىماكان قۇملۇقى <(Uyğur sözü olub (Ərəb məhşəlli) Təklə — ترك Tərk "getmək, tərk etmək" və Məkan "yaşayış yeri", yəni "Tərk edilmiş ərazi") — Çinin qərbində Sintszyan-Uyğur Muxtar Rayonu ərazisində yerləşən səhra. Dünyanın ən böyük qumlu səhralarından biridir. Şərqdən qərbə uzunluğu 1000 km-dən çox, eni isə 400 km təşkil edir. Səhranın sahəsi 300,000 km² təşkil edir.
| Təklə-Məkan səhrası | |
|---|---|
| çin. 塔克拉瑪干沙漠, uyğ. تەكلىماكان قۇملۇقى | |
 Təklə-Məkan səhrası | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Sahəsi | 300,000 km² |
| Uzunluğu | 1000 km |
| Eni | 400 km |
| Yerləşməsi | |
| Ölkə |  ÇXR |
| | |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Coğrafiyası
Səhranın əmələ gəlməsin əsas səbəblərindən biri okean və dənizlərdən uzaqlığıdır. Üstəlik dağların arasında yerləşməsi yağıntı gətirən buludların əraziyə daxil olmasının qarşısını alır. Çökmə suxurlardan təşkil onun səhra Tarim dağ düzənliyində yerləşir. Tarim çayının gətirdiyi çöküntülər demək olar ki, müxtəlif vastələrlə bütün səhraya yayılır. Səhranın ərazisi şimal-şərqə doğru sanki enir. Cənub hissədə hündürlük 1200–1300 metr təşkil etsə də, şimal-şərqdə hündürlük 800–900 metr olur. Səhranın ən hündür nöqtəsi qərbdə yerləşir. Hündürlüyü 1664 metr-dir (Çonqtaq dağı). Barxanlar səhranın cənub-qərbində üstünlük təşkil edir. Barxanların bəzən hündürlüyü 150–300 metr ola bilir. Onlar 10–13 km məsafədə uzanır. Səhranın lənarlaında şoranlıqları müşahidə etmək olar.
İqlimi
İqlimi kəskin kontinentaldır. Səmanın il boyu təmiz olması kəskin ampelitut fərqi yaradır. İl ərzində cəmi 50 mm yağıntı düşür. Güçlü buxarlanmaya məruz qalır.
Kun-Lundən gələn çaylar səhranın 100–200 km içərilərinə qədər irəliləyir. Sonradan çayın suları qumluqlarda süzülərək çay olaraq mövcudluğunu dayandırır. Bircə Xotan çayı sularını bəzən Tarimə çatdıra bilir. Səhranın altında qrunt sularının olmasına baxmayaraq çox dərində yerləşməsi bitkilərin köklərini həmin məsafəyə çatdıra bilmir.
Canlılar aləmi
Canlılar aləmi kasıbdır. Bununla belə səhrada nadir hallarda antilop, dovşan, qum sıçanı və rast gəlinir. Çay kənarlarında isə qabanı görmək olar. Səhrada qrunt sularının çox dərində olması səbəbindən demək olan ki, bitkilərə az rast gəlinir. Bunla belə çay kənarlarında qovaq (turanqa), iydə, dəvətikanı, saksaul. Qrunt sularınım dayazlıqda yerləşən ərazilərində isə yulğun, qamış kimilərə rast gəlinir.
Səhrada heç bir yaşayış məntəqəsi yoxdur. Səhranın daxili hissələrində oazislərə rast gəlinir. Təklə-Məkanın cənub sərhədlərinə yaxın yerdə vaxtı ilə yaşayış məntəqəsi olmuşdur. Hazırda isə onun qalıqlarını görmək olar.
-
![image]()
Təklə-məkan səhrasının görüntüsü -
![image]()
Qum tufanı. Peykdən çəkiliş -
![image]()
Yarkənd yaxınlığı
İstinadlar
- Pospelov E. М. Dünyanın coğrafi adları: Toponim lüğət. -М., 1998
- Tamm (2011), p. 139.
- "Takla Makan Desert at TravelChinaGuide.com". 2008-10-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2008-11-24.But see Christian Tyler, Wild West China, John Murray 2003, p.17
- "The Age of the Taklimakan Desert." Jimin Sun and Tungsten Lou. Science, Vol. 312, 16 June 2006, p. 1621.
Mənbə
- Regionun şəkilləri
- Səhra şəkilləri 2008-11-20 at the Wayback Machine
- Personal experiences 2007-04-08 at the Wayback Machine
- Səhrada tapılan mumiyanın şəkilləri 2008-07-28 at the Wayback Machine
- TravelChinaGuide
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Teklemekan ve ya Tekle Mekan cin 塔克拉瑪干沙漠 uyg تەكلىماكان قۇملۇقى lt Uygur sozu olub Ereb mehselli Tekle ترك Terk getmek terk etmek ve Mekan yasayis yeri yeni Terk edilmis erazi Cinin qerbinde Sintszyan Uygur Muxtar Rayonu erazisinde yerlesen sehra Dunyanin en boyuk qumlu sehralarindan biridir Serqden qerbe uzunlugu 1000 km den cox eni ise 400 km teskil edir Sehranin sahesi 300 000 km teskil edir Tekle Mekan sehrasicin 塔克拉瑪干沙漠 uyg تەكلىماكان قۇملۇقىTekle Mekan sehrasiUmumi melumatlarSahesi 300 000 km Uzunlugu 1000 kmEni 400 kmYerlesmesi38 53 28 sm e 82 10 40 s u Olke CXRTekle Mekan sehrasiTekle Mekan sehrasi Vikianbarda elaqeli mediafayllarCografiyasiSehranin emele gelmesin esas sebeblerinden biri okean ve denizlerden uzaqligidir Ustelik daglarin arasinda yerlesmesi yaginti getiren buludlarin eraziye daxil olmasinin qarsisini alir Cokme suxurlardan teskil onun sehra Tarim dag duzenliyinde yerlesir Tarim cayinin getirdiyi cokuntuler demek olar ki muxtelif vastelerle butun sehraya yayilir Sehranin erazisi simal serqe dogru sanki enir Cenub hissede hundurluk 1200 1300 metr teskil etse de simal serqde hundurluk 800 900 metr olur Sehranin en hundur noqtesi qerbde yerlesir Hundurluyu 1664 metr dir Conqtaq dagi Barxanlar sehranin cenub qerbinde ustunluk teskil edir Barxanlarin bezen hundurluyu 150 300 metr ola bilir Onlar 10 13 km mesafede uzanir Sehranin lenarlainda soranliqlari musahide etmek olar IqlimiIqlimi keskin kontinentaldir Semanin il boyu temiz olmasi keskin ampelitut ferqi yaradir Il erzinde cemi 50 mm yaginti dusur Guclu buxarlanmaya meruz qalir Kun Lunden gelen caylar sehranin 100 200 km icerilerine qeder irelileyir Sonradan cayin sulari qumluqlarda suzulerek cay olaraq movcudlugunu dayandirir Birce Xotan cayi sularini bezen Tarime catdira bilir Sehranin altinda qrunt sularinin olmasina baxmayaraq cox derinde yerlesmesi bitkilerin koklerini hemin mesafeye catdira bilmir Canlilar alemiCanlilar alemi kasibdir Bununla bele sehrada nadir hallarda antilop dovsan qum sicani ve rast gelinir Cay kenarlarinda ise qabani gormek olar Sehrada qrunt sularinin cox derinde olmasi sebebinden demek olan ki bitkilere az rast gelinir Bunla bele cay kenarlarinda qovaq turanqa iyde devetikani saksaul Qrunt sularinim dayazliqda yerlesen erazilerinde ise yulgun qamis kimilere rast gelinir Sehrada hec bir yasayis menteqesi yoxdur Sehranin daxili hisselerinde oazislere rast gelinir Tekle Mekanin cenub serhedlerine yaxin yerde vaxti ile yasayis menteqesi olmusdur Hazirda ise onun qaliqlarini gormek olar Tekle mekan sehrasinin goruntusu Qum tufani Peykden cekilis Yarkend yaxinligiIstinadlarPospelov E M Dunyanin cografi adlari Toponim luget M 1998 Tamm 2011 p 139 Takla Makan Desert at TravelChinaGuide com 2008 10 25 tarixinde Istifade tarixi 2008 11 24 But see Christian Tyler Wild West China John Murray 2003 p 17 The Age of the Taklimakan Desert Jimin Sun and Tungsten Lou Science Vol 312 16 June 2006 p 1621 MenbeRegionun sekilleri Sehra sekilleri 2008 11 20 at the Wayback Machine Personal experiences 2007 04 08 at the Wayback Machine Sehrada tapilan mumiyanin sekilleri 2008 07 28 at the Wayback Machine TravelChinaGuide