Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
12 sentyabr çevrilişi və ya 12 sentyabr hərbi müdaxiləsi — Türkiyə Silahlı Qüvvələrinin 12 sentyabr 1980-ci ildə həyata keçirdiyi dövlət çevrilişi.
| 12 sentyabr çevrilişi | |
|---|---|
 | |
| Tarix | 12 sentyabr 1980 |
| Yeri | Ankara, Türkiyə |
| Səbəbi | sui-qəsdlər; qətliamlar; prezident seçkiləri; siyasi, sosial və iqtisadi qeyri-sabitlik |
| Birinci məruzəçi | Kənan Evrən |
| İştirakçılar | Kənan Evrən, , , , , Bülənd Ulusu |
| Nəticəsi |
|
| Qurbanlar | |
| Ölənlərin sayı | 300 nəfər öldü. 48 nəfər edam edildi. |
| İstintaq | 650.000 nəfər nəzarət altına alındı, 230.000 nəfər məhkəməyə verildi, 1.683.000 nəfər qeydiyyata alındı. |
12 sentyabr 1980-ci il gecəsi Türkiyə SQ tərəfindən yerli saatla saat 03:00-da TRT, PTT və digər kommunikasiya idarələri üzərində nəzarəti ələ keçirərək başlayan hərbi müdaxilə Daxili İşlər Nazirliyi, Polis Müdirlüyü, Baş nazir Süleyman Dəmirəlin ofisi və digər hədəflər də ələ keçirildikdən sonra saat 04:00-da radio vasitəsilə bütün ölkəyə bildirildi. İlk bildirişdə "Bu müdaxilənin məqsədi ölkənin bütövlüyünü qorumaq, milli birlik və bərabərliyi təmin etmək, ola biləcək vətəndaş müharibəsi və qardaş qırğınının qarşısını almaq, dövlət hakimiyyətini və mövcudluğunu yenidən təsis etmək və demokratik quruluşun fəaliyyətinə mane olan səbəbləri aradan qaldırmaqdır." deyə bildirilmişdir.
Müdaxilə nəticəsində Türkiyə Böyük Millət Məclisi və Baş nazir Süleyman Dəmirəl hökumətinin fəaliyyəti sona çatdı, parlament üzvlərinin toxunulmazlığı ləğv edildi, ölkənin hər yerində hərbi vəziyyət elan edildi və xarici ölkələrə çıxış qadağan edildi. Baş Qərərgah rəisi general Kənan Evrən dövlət başçısı oldu. Qanunvericilik səlahiyyətindən istifadə etmək üçün Kənan Evrenin sədrliyi ilə qüvvələr komandirlərindən ibarət Milli Təhlükəsizlik Şurası yaradıldı. Siyasi partiyalar ləğv edildi, pariya liderləri əvvəlcə hərbi bazalarda nəzarət altında saxlanıldı, sonra sərbəst buraxıldı, bir müddət sonra isə bəziləri ittiham olundu. ləğv edildi və Türkiyə siyasətində hərbi dövr başladı. Yeni konstitusiya hazırlandı, 7 noyabr 1982-ci ildə referendum keçirildi və 91,37% səslə 1982-ci il Konstitusiyası və Kənan Evrənin hakimiyyəti qəbul edildi.
Çevrilişdən sonra rəsmi qeydlərə əsasən, 650.000 nəfər nəzarət altına alındı, 230.000 nəfər məhkəməyə verildi, həbsxanalarda edilən işgəncə nəticəsində ölən 171 nəfər daxil olmaqla 300 nəfər öldürüldü, 48 nəfər edam edildi, 1.683.000 nəfər isə qeydiyyata alındı.
Zəmin
Sui-qəsdlər
Çevrilişdən sonra
 | Türkiyə ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
12 sentyabr cevrilisi ve ya 12 sentyabr herbi mudaxilesi Turkiye Silahli Quvvelerinin 12 sentyabr 1980 ci ilde heyata kecirdiyi dovlet cevrilisi 12 sentyabr cevrilisiTarix 12 sentyabr 1980Yeri Ankara TurkiyeSebebi sui qesdler qetliamlar prezident seckileri siyasi sosial ve iqtisadi qeyri sabitlikBirinci meruzeci Kenan EvrenIstirakcilar Kenan Evren Bulend UlusuNeticesi Inflyasiya dusdu 1981 ci il Ataturk ili elan edildi Siyasi partiyalar legv edildi Konstitusiya hazirlandi ve quvveye mindi Abort qadagan edildiQurbanlarOlenlerin sayi 300 nefer oldu 48 nefer edam edildi Istintaq 650 000 nefer nezaret altina alindi 230 000 nefer mehkemeye verildi 1 683 000 nefer qeydiyyata alindi 12 sentyabr 1980 ci il gecesi Turkiye SQ terefinden yerli saatla saat 03 00 da TRT PTT ve diger kommunikasiya idareleri uzerinde nezareti ele kecirerek baslayan herbi mudaxile Daxili Isler Nazirliyi Polis Mudirluyu Bas nazir Suleyman Demirelin ofisi ve diger hedefler de ele kecirildikden sonra saat 04 00 da radio vasitesile butun olkeye bildirildi Ilk bildirisde Bu mudaxilenin meqsedi olkenin butovluyunu qorumaq milli birlik ve beraberliyi temin etmek ola bilecek vetendas muharibesi ve qardas qirgininin qarsisini almaq dovlet hakimiyyetini ve movcudlugunu yeniden tesis etmek ve demokratik qurulusun fealiyyetine mane olan sebebleri aradan qaldirmaqdir deye bildirilmisdir Mudaxile neticesinde Turkiye Boyuk Millet Meclisi ve Bas nazir Suleyman Demirel hokumetinin fealiyyeti sona catdi parlament uzvlerinin toxunulmazligi legv edildi olkenin her yerinde herbi veziyyet elan edildi ve xarici olkelere cixis qadagan edildi Bas Qerergah reisi general Kenan Evren dovlet bascisi oldu Qanunvericilik selahiyyetinden istifade etmek ucun Kenan Evrenin sedrliyi ile quvveler komandirlerinden ibaret Milli Tehlukesizlik Surasi yaradildi Siyasi partiyalar legv edildi pariya liderleri evvelce herbi bazalarda nezaret altinda saxlanildi sonra serbest buraxildi bir muddet sonra ise bezileri ittiham olundu legv edildi ve Turkiye siyasetinde herbi dovr basladi Yeni konstitusiya hazirlandi 7 noyabr 1982 ci ilde referendum kecirildi ve 91 37 sesle 1982 ci il Konstitusiyasi ve Kenan Evrenin hakimiyyeti qebul edildi Cevrilisden sonra resmi qeydlere esasen 650 000 nefer nezaret altina alindi 230 000 nefer mehkemeye verildi hebsxanalarda edilen isgence neticesinde olen 171 nefer daxil olmaqla 300 nefer olduruldu 48 nefer edam edildi 1 683 000 nefer ise qeydiyyata alindi ZeminSui qesdlerCevrilisden sonra Turkiye ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin