Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Turar Rıskulov (26 dekabr 1894 və ya 1894, Vernı qəzası[d], Yeddisu vilayəti, Rusiya imperiyası – 10 fevral 1938 və ya 1938, Moskva) — qazax ictimai-siyasi xadim, Türkistan Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının səhiyyə naziri, Türkistan Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının sədri.
| Turar Rıskulov | |
|---|---|
| Qazaxca:Тұрар Рысқұлов Rusca:Турар Рыскулович Рыскулов | |
 | |
Türkistan MSSR sədri | |
| 1 avqust 1922 – 15 sentyabr 1924 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 26 dekabr 1894 və ya 1894 |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 10 fevral 1938 və ya 1938 |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | güllə yarası[d] |
| Dəfn yeri |
|
| Partiya | |
| Fəaliyyəti | siyasətçi |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Turar 1894-cü il dekabrın 26-da Semreç vilayətinin Besaqaş aulunda Dulat tayfasından olan Rıskul Jılkaydar ulunun, yəni Jılkaydar oğlunun ailəsində dünyaya göz açmışdır.
Turarın atası Rıskul Jılkaydar ulu haqqını tələb etdiyinə görə onun hərəkatını hökumətə qarşı çıxmaq kimi qiymətləndiriblər. 1904-cü ildə onu 10 illiyə Sibirə sürgünə etmişlər.
Aulda molla yanında ibtidai təhsilini başa vurduqdan sonra onu 1907-ci ildə Merke qəsəbəsindəki rus-tuzem məktəbinə göndərirlər. Bu məktəbin proqramı bizlərdə rus-tatar məktəbi kimi tanınan təhsil ocaqlarının proqramı ilə eyni idi. Üç il burada oxuduqdan sonra Turar Rıskulov indi Biştek kimi tanınan Pişpek şəhərinə yollanır. 1914-cü ildə Pişpek şəhərindəki kənd təsərrüfatı məktəbini bitirdikdən sonra Daşkənd şəhərində işləməyə gəlir.
1938-ci il fevralın 10-da Turar Rıskulovu da Moskva vila-yətindəki Kaluqa şossesinin 25 kilometirliyində, DTK-nin (KQB) "Kommunarka" adlandırdığı yerdə güllələnmişdir. Turar Rıskulovun həbsindən sonra 26 yaşlı xanımı Əzizəni, 20 yaşıl qayını Şamili, 50 yaşlı qaynanası Arifəni də cəsusluqda suçlayıb həbsxanalara göndəririlr.
Turar Rıskulov 1956-cı ildə bəraət alır.
Xatirəsi
Onun adının əbədiləşdirilməsi üçün Qazaxıstandakı Qazax İqtisad Universitetinə, bir rayona, ölkənin bir çox şəhərində küçələrə onun adı verilmiş, əsərləri çap edilmişdir.
Yaradıcılığı
- Мусбюро РКП(б) в Туркестане. 1, 2 и 3 Туркестанские Краевые Конференции РКП. 1919–1920 гг. С введением тов. Рыскулова. — Ташкент: Комиссия по изучению истории революционного движения в Туркестане. Туркбюро истпарта ЦК КПТ — Турк.гос.изд-во, 1922.
- Рыскулов Т. Революция и коренное население Туркестана (Сборник главнейших статей, докладов, речей и тезисов). С предисловием автора. Часть І. 1917–1919. — Ташкент, Узгосиздат, 1925.
- Рыскулов Т. О восстании казахов и каракиргизов в 1916 г. (К 10-летней годовщине). Основные экономические и политические причины восстания. — Кустанай, 1926.
- Рыскулов Т. Казахстан. — М.-Л., Госиздат, 1927.
- Восстание 1916 года в Киргизстане. Документы и материалы собранные Л. В. Лесной. Под редакцией и с предисловием Т. Р. Рыскулова. — Москва: Государственное социально-экономическое издательство, 1937. — 168 с.
- Рыскулов Т. Р. Избранные труды. — Алма-Ата: Казахстан, 1984. — 260 с.
- Рыскулов Т. Р. Восстание киргизов и казахов в 1916 году. — Бишкек: Учкун, 1991. — 112 с.
- Рыскулов Т. Р. Собрание сочинение в трех томах. — Алматы: Қазақстан, 1997.
İstinadlar
- Люди и судьбы. Биобиблиографический словарь востоковедов - жертв политического террора в советский период (1917-1991) (rus.). СПб: Петербургское Востоковедение, 2013. 496 с. — (Социальная история отечественной науки о Востоке)
- Рыскулов Турар Рыскулович // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- https://ru.openlist.wiki/Рыскулов_Турар_Рыскулович_(1894).
- http://www.tarih.spring.kz/ru/history/collectivization/figures/ryskulov/ 2013-02-15 at the Wayback Machine Turar Rıskulov
- Устинов В. Турар Рыскулов. Алматы, Казахстан, 1996.
- Қоңыратбаев О. Тұрар Рысқұлов: қоғамдық-саяси және мемлекеттik қызметi. Түркiстан кезеңi.- Алматы: Қазақстан, 1994. — 448 б.
- Əli Şamilov, 12.Türkçülüyün qurbanları.(Qazaxıstan). "Elm və təhsil" nəşriyyatı, Bakı, 2013, 164 səhifə., s.122–134.
- (PDF). 2007-06-09 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-11-17.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Turar Riskulov 26 dekabr 1894 ve ya 1894 Verni qezasi d Yeddisu vilayeti Rusiya imperiyasi 10 fevral 1938 ve ya 1938 Moskva qazax ictimai siyasi xadim Turkistan Muxtar Sovet Sosialist Respublikasinin sehiyye naziri Turkistan Muxtar Sovet Sosialist Respublikasinin sedri Turar RiskulovQazaxca Turar Ryskulov Rusca Turar Ryskulovich RyskulovTurkistan MSSR sedri1 avqust 1922 15 sentyabr 1924Sexsi melumatlarDogum tarixi 26 dekabr 1894 1894 12 26 ve ya 1894Dogum yeri Verni qezasi d Yeddisu vilayeti Rusiya imperiyasiVefat tarixi 10 fevral 1938 1938 02 10 ve ya 1938Vefat yeri Moskva RSFSR SSRIVefat sebebi gulle yarasi d Defn yeri Kommunarka poliqonu d Partiya Umumittifaq Kommunist bolsevikler Partiyasi 1938 Fealiyyeti siyasetci Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiTurar 1894 cu il dekabrin 26 da Semrec vilayetinin Besaqas aulunda Dulat tayfasindan olan Riskul Jilkaydar ulunun yeni Jilkaydar oglunun ailesinde dunyaya goz acmisdir Turarin atasi Riskul Jilkaydar ulu haqqini teleb etdiyine gore onun herekatini hokumete qarsi cixmaq kimi qiymetlendiribler 1904 cu ilde onu 10 illiye Sibire surgune etmisler Aulda molla yaninda ibtidai tehsilini basa vurduqdan sonra onu 1907 ci ilde Merke qesebesindeki rus tuzem mektebine gonderirler Bu mektebin proqrami bizlerde rus tatar mektebi kimi taninan tehsil ocaqlarinin proqrami ile eyni idi Uc il burada oxuduqdan sonra Turar Riskulov indi Bistek kimi taninan Pispek seherine yollanir 1914 cu ilde Pispek seherindeki kend teserrufati mektebini bitirdikden sonra Daskend seherinde islemeye gelir 1938 ci il fevralin 10 da Turar Riskulovu da Moskva vila yetindeki Kaluqa sossesinin 25 kilometirliyinde DTK nin KQB Kommunarka adlandirdigi yerde gullelenmisdir Turar Riskulovun hebsinden sonra 26 yasli xanimi Ezizeni 20 yasil qayini Samili 50 yasli qaynanasi Arifeni de cesusluqda suclayib hebsxanalara gonderirilr Turar Riskulov 1956 ci ilde beraet alir XatiresiOnun adinin ebedilesdirilmesi ucun Qazaxistandaki Qazax Iqtisad Universitetine bir rayona olkenin bir cox seherinde kucelere onun adi verilmis eserleri cap edilmisdir YaradiciligiMusbyuro RKP b v Turkestane 1 2 i 3 Turkestanskie Kraevye Konferencii RKP 1919 1920 gg S vvedeniem tov Ryskulova Tashkent Komissiya po izucheniyu istorii revolyucionnogo dvizheniya v Turkestane Turkbyuro istparta CK KPT Turk gos izd vo 1922 Ryskulov T Revolyuciya i korennoe naselenie Turkestana Sbornik glavnejshih statej dokladov rechej i tezisov S predisloviem avtora Chast I 1917 1919 Tashkent Uzgosizdat 1925 Ryskulov T O vosstanii kazahov i karakirgizov v 1916 g K 10 letnej godovshine Osnovnye ekonomicheskie i politicheskie prichiny vosstaniya Kustanaj 1926 Ryskulov T Kazahstan M L Gosizdat 1927 Vosstanie 1916 goda v Kirgizstane Dokumenty i materialy sobrannye L V Lesnoj Pod redakciej i s predisloviem T R Ryskulova Moskva Gosudarstvennoe socialno ekonomicheskoe izdatelstvo 1937 168 s Ryskulov T R Izbrannye trudy Alma Ata Kazahstan 1984 260 s Ryskulov T R Vosstanie kirgizov i kazahov v 1916 godu Bishkek Uchkun 1991 112 s Ryskulov T R Sobranie sochinenie v treh tomah Almaty Қazakstan 1997 IstinadlarLyudi i sudby Biobibliograficheskij slovar vostokovedov zhertv politicheskogo terrora v sovetskij period 1917 1991 rus SPb Peterburgskoe Vostokovedenie 2013 496 s Socialnaya istoriya otechestvennoj nauki o Vostoke ISBN 978 5 85803 225 0 Ryskulov Turar Ryskulovich Bolshaya sovetskaya enciklopediya rus v 30 t pod red A M Prohorov 3 e izd Moskva Sovetskaya enciklopediya 1969 https ru openlist wiki Ryskulov Turar Ryskulovich 1894 http www tarih spring kz ru history collectivization figures ryskulov 2013 02 15 at the Wayback Machine Turar Riskulov Ustinov V Turar Ryskulov Almaty Kazahstan 1996 Қonyratbaev O Turar Ryskulov kogamdyk sayasi zhәne memlekettik kyzmeti Tүrkistan kezeni Almaty Қazakstan 1994 448 b Eli Samilov 12 Turkculuyun qurbanlari Qazaxistan Elm ve tehsil nesriyyati Baki 2013 164 sehife s 122 134 PDF 2007 06 09 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 11 17