Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tumaslı — Azərbaycan Respublikası Naxçıvan Muxtar Respublikasının Şərur rayonunda kənd.
| Tumaslı | |
|---|---|
| Ölkə |  Azərbaycan |
| Muxtar respublika | Naxçıvan MR |
| Rayon | Şərur rayonu |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Saat qurşağı | |
| | |
Tarixi
Bu kəndin yaranma tarixi və adı tarixçilər tərəfindən araşdırılmamışdır. Lakin adının etimologiyası bu kəndin qədimliyinə sübutdur. Kəndin adının etimologiyasını iki variantda izah edilir. Birinci variantda, bunu Asiya qitəsinə adı verilmiş çox qədim "As/Az" tayfasının izləri (Tum/tüm+as/+lı) açıq göründüyü üçün bu kəndin "Tum (tüm/bütün?) + As tayfısının yaşadığı yer" mənasını verdiyini güman etmək olar. "-lı" isə yer, mənsubluq bildirən şəkilçidir.
İkinci variantda, kəndin adının qədim türk dilində mövcud olan "Tumas" şəxs adı ilə bağlı ola bilməsi ehtimalıdır. Bu halda kəndin adının "Tumas ailəsinin (və ya qəbiləsinin) yaşadığı yer ("lı" isə yer, mənsubluq bildirən şəkilçidir) mənasını verdiyini iddia etmək olar.
Bərdə rayonunda eynilə bu adda kənd mövcuddur. Oxşar ada Qubadlı rayonunun Çay Tumas və Cəbrayıl rayonunun Dağ Tumas kəndlərində də rast gəlinir.
Az(As)+ər+bay+can adında da As/Az qədim tayfasının adı ilə əlaqələndirən tarixçilər onların ana vətəninin Azərbaycan olduğu qənaətindədirlər.
Coğrafiyası və iqlimi
Tumaslı Sərur düzündə yerləşən, Arazqırağı kəndlərdəndir. İqlimi Naxşıvanın digər ərazilərinin iqlimi kimi kəskin kontinentaldır: yayı isti və quraq,qışı soyuq və orta qarlıdır. Ən yüksək tempratur, yayda günorta müsbət 45°-48°-yə, qışda gecə mənfi 35°-40°-yə qədər yüksəlir. Torpaq orta dərəcədə məhsuldardır,əksər bitkilərin yetişməsinə imkan verir. Bəzi yerlərdə torpaqlar şoranlaşmaya məruz qalmışdır. Əkinçilik tamamilə suvarmaya əsaslanır. Arpaçayından ayrılıb gələn kanallar suvarmada əsas yer tutur. Artezian quyularından həm içməli su mənbəyi kimi, həm də suvarmada istifadə edilir.
Əhalisi
Kənd iki kəndin birləşməsindən ibarətdir:Tumaslı və Vayxır. Hazırda hər kəndin öz bələdiyyəsi olsa da, kənd icra nümayəndəliyi birdir. 2009-cu il siyahıyaalınmasına görə kəndin əhalisi 1500 nəfərdir. Lakin Ermənistan Respublikası tərəfindən yaradılmış blokada şəraiti, kolxozların ləğv edilməsi, fermerlərin istehsal etdiyi məhsulların bazarının məhdudluğu və sair səbəblər əhalinin kütləvi miqrasiyasına səbəb olduğu üçün əhalinin sayı olduğundan xeyli azdır.
İqtisadiyyatı
SSRİ dövründə inkişaf etmiş kənd təsərrüfatına malik olan kənddə 800 başlıq südçülük kompleksi respublikanın ən böyük müasir maldarlıq fermalarından biri idi. Kolxozun ləğvi ilə bu kompleks də ləğv olundu.Hazırda burada kiçik camışçılıq ferması təşkil edilmişdir. Ərazisində meyvə bağı salınmışdır.Kolxozda həmçinin,toyuq ferması da fəaliyyət göstərirdi. Keçmiş dövrdən burada pambıqçılıq mövcud olsa da, 1970-ci illərdə bu sahə ləğv edilmiş, bundan sonra üzümçülük və tütünçülük inkişaf etdirilməyə başlanmışdır. Lakin Qorbaçov "yenidəqurması" dövründə üzümlüklər sökülmüşdür.Heyvandarlıq sahəsi ilə əlaqədar yemçilik təsərrüfatı da xeyli inkişaf etmişdi. Tərəvəz-bostan bitkiləri, baramaçılıq da əhəmiyyətli sahələrdən biri idi. Mühüm sahələrdən biri də taxılçılıq idi. Kolxoz rayonun ən varlı kolxozlarından biri idi.
Kolxozun ləğvindən sonra əhali öz pay torpaqlarında yonca, taxıl və şəkər çuğunduru sahələrini genişləndirdi. Hazırda əhali öz pay torpaqlarında əsasən yonca, taxıl və kartof əkir. Şəxsi təsərrüfatlarda iribuynuzlu və kiçik başlı heyvanlar saxlanılır, toyuq, hindquşu və s. yetişdirilir. Əkinçilik sahəsində isə hər cür tərəvəz bitkiləri, qarğıdalı və kartof böyük əhəmiyyət daşıyır.
İstinadlar
 | Şərur rayonu ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
 | Kənd ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Tumasli Azerbaycan Respublikasi Naxcivan Muxtar Respublikasinin Serur rayonunda kend Tumasli39 28 00 sm e 45 00 29 s u Olke AzerbaycanMuxtar respublika Naxcivan MRRayon Serur rayonuTarixi ve cografiyasiSaat qursagi UTC 04 00Xeriteni goster gizle TumasliBu adin diger istifade formalari ucun bax Tumasli TarixiBu kendin yaranma tarixi ve adi tarixciler terefinden arasdirilmamisdir Lakin adinin etimologiyasi bu kendin qedimliyine subutdur Kendin adinin etimologiyasini iki variantda izah edilir Birinci variantda bunu Asiya qitesine adi verilmis cox qedim As Az tayfasinin izleri Tum tum as li aciq gorunduyu ucun bu kendin Tum tum butun As tayfisinin yasadigi yer menasini verdiyini guman etmek olar li ise yer mensubluq bildiren sekilcidir Ikinci variantda kendin adinin qedim turk dilinde movcud olan Tumas sexs adi ile bagli ola bilmesi ehtimalidir Bu halda kendin adinin Tumas ailesinin ve ya qebilesinin yasadigi yer li ise yer mensubluq bildiren sekilcidir menasini verdiyini iddia etmek olar Berde rayonunda eynile bu adda kend movcuddur Oxsar ada Qubadli rayonunun Cay Tumas ve Cebrayil rayonunun Dag Tumas kendlerinde de rast gelinir Az As er bay can adinda da As Az qedim tayfasinin adi ile elaqelendiren tarixciler onlarin ana veteninin Azerbaycan oldugu qenaetindedirler Cografiyasi ve iqlimiTumasli Serur duzunde yerlesen Arazqiragi kendlerdendir Iqlimi Naxsivanin diger erazilerinin iqlimi kimi keskin kontinentaldir yayi isti ve quraq qisi soyuq ve orta qarlidir En yuksek tempratur yayda gunorta musbet 45 48 ye qisda gece menfi 35 40 ye qeder yukselir Torpaq orta derecede mehsuldardir ekser bitkilerin yetismesine imkan verir Bezi yerlerde torpaqlar soranlasmaya meruz qalmisdir Ekincilik tamamile suvarmaya esaslanir Arpacayindan ayrilib gelen kanallar suvarmada esas yer tutur Artezian quyularindan hem icmeli su menbeyi kimi hem de suvarmada istifade edilir EhalisiKend iki kendin birlesmesinden ibaretdir Tumasli ve Vayxir Hazirda her kendin oz belediyyesi olsa da kend icra numayendeliyi birdir 2009 cu il siyahiyaalinmasina gore kendin ehalisi 1500 neferdir Lakin Ermenistan Respublikasi terefinden yaradilmis blokada seraiti kolxozlarin legv edilmesi fermerlerin istehsal etdiyi mehsullarin bazarinin mehdudlugu ve sair sebebler ehalinin kutlevi miqrasiyasina sebeb oldugu ucun ehalinin sayi oldugundan xeyli azdir IqtisadiyyatiSSRI dovrunde inkisaf etmis kend teserrufatina malik olan kendde 800 basliq sudculuk kompleksi respublikanin en boyuk muasir maldarliq fermalarindan biri idi Kolxozun legvi ile bu kompleks de legv olundu Hazirda burada kicik camisciliq fermasi teskil edilmisdir Erazisinde meyve bagi salinmisdir Kolxozda hemcinin toyuq fermasi da fealiyyet gosterirdi Kecmis dovrden burada pambiqciliq movcud olsa da 1970 ci illerde bu sahe legv edilmis bundan sonra uzumculuk ve tutunculuk inkisaf etdirilmeye baslanmisdir Lakin Qorbacov yenidequrmasi dovrunde uzumlukler sokulmusdur Heyvandarliq sahesi ile elaqedar yemcilik teserrufati da xeyli inkisaf etmisdi Terevez bostan bitkileri baramaciliq da ehemiyyetli sahelerden biri idi Muhum sahelerden biri de taxilciliq idi Kolxoz rayonun en varli kolxozlarindan biri idi Kolxozun legvinden sonra ehali oz pay torpaqlarinda yonca taxil ve seker cugunduru sahelerini genislendirdi Hazirda ehali oz pay torpaqlarinda esasen yonca taxil ve kartof ekir Sexsi teserrufatlarda iribuynuzlu ve kicik basli heyvanlar saxlanilir toyuq hindqusu ve s yetisdirilir Ekincilik sahesinde ise her cur terevez bitkileri qargidali ve kartof boyuk ehemiyyet dasiyir Istinadlar Serur rayonu ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Kend ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin