Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Toy — çoxlu adət-ənənələrlə müşayiət olunan, prosesinin son mərhələsi, qonaqlıqla başa çatan şənlik, çalıb oynamaq mərasimi. Toyun sosial əhəmiyyəti yeni ailənin yaradılması, qohumluq əlaqələrinin qurulması, ailə və yaş statusunun dəyişməsi, ər-arvadın statusunun ictimaiyyət tərəfindən tanınması ilə əlaqədardır. Toy özündə dil, folklor-poetik, ritual, musiqi, vizual və digər planları birləşdirir. Bir çox xalqlarda toya gəlinin ata-ana evindən bəy evinə ritual olaraq köçürülməsi, hədiyyə mübadiləsi, süfrə və s. adətlər daxildir. Bütün xalqlar arasında bir çox inanclar, əlamətlər və mərasimlər toyla əlaqələndirilir. Dindarlar üçün toy dini ayinlərlə (xristianlıqda toy, islamda nikah və s.) müşayiət olunur.
Tarixi
Azərbaycanda evlənməyin ənənəvi yolu qızı elçilik vasitəsilə ilə nişanlayıb toy etmək olmuşdur. Ulu babalarımız "toy" dedikdə, şənlik məclisi, qonaqlıq, yeyib-içmək, çalıb-oynamaq başa düşüblər. El arasında deyilir: "Filankəs şadyanalıq edib toy çaldırıdı".
Qaynaqlarda Azərbaycanda qədim toyun 40 gün-40 gecə edilməsi haqqında məlumat vardır. XIX-XX əsrlərdə isə boyük toy varlı ailələrdə 7 gün-7 gecə, orta təbəqəli və yaxud yoxsul ailələrdə 3 gün, cox vaxti isə bir gün davam edirdi.
Toy şənliyinə 2-3 gün qalmış "çağırışçı", bəzi bölgələrdə "salaçı" və ya "xəlfə" adlanan bir nəfər muəyyən qədər noğul verib adamları toya dəvət etməyə göndərərdilər. Çağırışçı evləri gəzib noğulu paylar və adamları toya dəvət edərdi. Dəvət olunanlar "mubarək olsun", - deyib şirni nəlbəkidə yumurta, meyvə və yaxud xırda pul qoyardılar.
Toya bir neçə gün qalmış oğlan evində çörək və yaxud yuxa (lavaş) bişirib tədaruk görərdilər. Ətlik heyvanlar isə toydan bir gün əvvəl kəsilərdi. Həmin axşam yaxın qohumlar və qonşular bəy oğlanın evinə məsləhətə yığışardılar. Bu vaxt sabahkı toy üçün heyvanlar kəsilər və ət tədaruk edilərdi.
Bu günü
Xarici ölkə təcrübəsi
ABŞ və İngiltərədə hər bir gəlin toy günü üzərində bir təzə, bir köhnə, müvəqqəti kimdənsə götürülmüş bir şey və mavi nəyinsə olmasına fikir verməlidir. Almaniyada toy günü bəyin cibinə bir qədər buğda qoyurlar. Onların inancına görə, bu, uğur və var-dövlət gətirir. Yunanıstanda yeni ailə quranların yataqları üstündə gənc cütlüyə sağlam nəsil təmin etmək üçün ilk öncə uşaqlar oynamalıdır. Həmçinin dost və rəfiqələrinin paltarlarında cütlüyü uğursuzluqdan qoruyacaq göz təsvir olunmalıdır. Macarıstanda toy kartejini görəndə digər maşınlar siqnal verməyə başlar. Və bununla bəy və gəlini salamlayıb, təbrik edərlər.
Hindistanda toy mərasimi başa çatdıqdan sonra ailənin kiçik üzvlərindən biri gəlin və bəyin başına gül ləçəkləri səpir. Bu, ritual gəncləri şər qüvvələrdən qorumaq mənasını daşıyır.
Mənbə
- Azərbaycan etnoqrafiyası AMEA ARXEOLOGİYA VƏ ETNOQRAFİYA İNSTİTUTU, ŞƏRQ-QƏRB BAKI 2007, səh.386
İstinadlar
- . 2012-03-21 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-03-02.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Toy coxlu adet enenelerle musayiet olunan prosesinin son merhelesi qonaqliqla basa catan senlik calib oynamaq merasimi Toyun sosial ehemiyyeti yeni ailenin yaradilmasi qohumluq elaqelerinin qurulmasi aile ve yas statusunun deyismesi er arvadin statusunun ictimaiyyet terefinden taninmasi ile elaqedardir Toy ozunde dil folklor poetik ritual musiqi vizual ve diger planlari birlesdirir Bir cox xalqlarda toya gelinin ata ana evinden bey evine ritual olaraq kocurulmesi hediyye mubadilesi sufre ve s adetler daxildir Butun xalqlar arasinda bir cox inanclar elametler ve merasimler toyla elaqelendirilir Dindarlar ucun toy dini ayinlerle xristianliqda toy islamda nikah ve s musayiet olunur TarixiAzerbaycanda evlenmeyin enenevi yolu qizi elcilik vasitesile ile nisanlayib toy etmek olmusdur Ulu babalarimiz toy dedikde senlik meclisi qonaqliq yeyib icmek calib oynamaq basa dusubler El arasinda deyilir Filankes sadyanaliq edib toy caldiridi Qaynaqlarda Azerbaycanda qedim toyun 40 gun 40 gece edilmesi haqqinda melumat vardir XIX XX esrlerde ise boyuk toy varli ailelerde 7 gun 7 gece orta tebeqeli ve yaxud yoxsul ailelerde 3 gun cox vaxti ise bir gun davam edirdi Toy senliyine 2 3 gun qalmis cagirisci bezi bolgelerde salaci ve ya xelfe adlanan bir nefer mueyyen qeder nogul verib adamlari toya devet etmeye gondererdiler Cagirisci evleri gezib nogulu paylar ve adamlari toya devet ederdi Devet olunanlar mubarek olsun deyib sirni nelbekide yumurta meyve ve yaxud xirda pul qoyardilar Toya bir nece gun qalmis oglan evinde corek ve yaxud yuxa lavas bisirib tedaruk gorerdiler Etlik heyvanlar ise toydan bir gun evvel kesilerdi Hemin axsam yaxin qohumlar ve qonsular bey oglanin evine meslehete yigisardilar Bu vaxt sabahki toy ucun heyvanlar kesiler ve et tedaruk edilerdi Bu gunuXarici olke tecrubesiABS ve Ingilterede her bir gelin toy gunu uzerinde bir teze bir kohne muveqqeti kimdense goturulmus bir sey ve mavi neyinse olmasina fikir vermelidir Almaniyada toy gunu beyin cibine bir qeder bugda qoyurlar Onlarin inancina gore bu ugur ve var dovlet getirir Yunanistanda yeni aile quranlarin yataqlari ustunde genc cutluye saglam nesil temin etmek ucun ilk once usaqlar oynamalidir Hemcinin dost ve refiqelerinin paltarlarinda cutluyu ugursuzluqdan qoruyacaq goz tesvir olunmalidir Macaristanda toy kartejini gorende diger masinlar siqnal vermeye baslar Ve bununla bey ve gelini salamlayib tebrik ederler Hindistanda toy merasimi basa catdiqdan sonra ailenin kicik uzvlerinden biri gelin ve beyin basina gul lecekleri sepir Bu ritual gencleri ser quvvelerden qorumaq menasini dasiyir MenbeAzerbaycan etnoqrafiyasi AMEA ARXEOLOGIYA VE ETNOQRAFIYA INSTITUTU SERQ QERB BAKI 2007 seh 386Istinadlar 2012 03 21 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 03 02 Hemcinin baxAzerbaycanin milli toy adetleri