Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tiqran Petrosyan (17 iyun 1929[…], Tiflis – 13 avqust 1984, Moskva) — Sovet və Ermənistan Qrosmeysteri və 1963-dən 1969-a kimi Dünya Çempionu. Keçilməz müdafiə üslubu olduğu üçün onun ləqəbi "Dəmir Tiqran" idi. Bu üslubda təhlükəsizlik hər şeydən üstündür.
 | |
|---|---|
| rus. Тигра́н Петрося́н | |
 Tiqran 1975-ci ildə | |
| Ölkə | |
| Doğum tarixi | 17 iyun 1929[…] |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 13 avqust 1984(55 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri |
|
| Titulu | qrosmeyster (1952) |
| Son reytinqi |
|
| Maksimal reytinqi | 2645 (İyul 1972) |
| Mükafatları | 1963-69-cu illərdə Dünya Çempionu |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Petrosyan 8 dəfə Dünya Çempionluğuna namizəd olub (1953, 1956, 1959, 1962, 1971, 1974, 1977 və 1980). O, 1963-cü ildə Mixail Botvinniki udaraq Dünya Çempionu olmuşdur. 1966-cı ildə tac uğrunda mübarizədə Boris Spasskiyə qalib gələrək ikinci dəfə çempionun dəfnə çələngini alır. 1969-çu ildə isə Spasski ilə görüşdə dünya çempionunun tacını müdafiə edə bilməyərək, məğlubiyyətə uğrayır.
Beləliklə, o 3 il ərzində 10 dəfə ardıcıl olaraq Dünya Çempionluğunu müdafiə etdi. Tiqran 4 dəfə Sovet çempionu olub (1959, 1961, 1969, və 1975).
Petrosyan şahmatı Ermənistanda populyarlaşdıran şəxs kimi də tanınır. Digər şahmatçılar onun haqqında "qalib gəlmək üçün çətin bir oyunçu" fikrini də söyləmişlər.
Həyatı
Petrosyan 17 iyul 1929-cu ildə Tbilisidə erməni ailəsində doğulub. Şahmatı 8 yaşında öyrənib. Savadsız atası Vartan onu təhsilini davam etdirməsi üçün həvəsləndirirdi və şahmatın karyera kimi ona heç bir uğur gətirməyəcəyini düşünürdü. İkinci Dünya müharibəsi zamanı Petrosyan yetim qalır və yaşamaq üçün küçə süpürmək məcburiyyətində olur. 1969-cu ildə "Time" jurnalında müsahibəsində xatırlayırdı:
 | Mən küçələri qışın ortalarından süpürməyə başladım və bu qorxulu idi. Əlbəttə ki, orda heç bir təmizləmək üçün mexanizmlər yox idi və beləliklə biz hər şeyi əlimizlə edirdik. Bəzi yaşlı kişilər mənə kömək edirdi. Mən çox zəif oğlanıydım. Küçələri süpürməkdən utanırdım, Güman edirəm ki, utanmağım təbii idi. Səhərlər küçələr boş olanda bu heçdə pis deyildi ancaq hava işıqlaşan kimi izdiham olurdu və mən buna nifrət edirdim. Mən xəstələndim və bir il məktəbə getmədim. Bibim həqiqətən xilas elədi məni. Mən xəstə və ac olanda o mənə yemək üçün çörək verdi. Həmin zamanlarda eşitməmdə problem yaranmağa başlayırdı. Bunların necə baş verdiyini xatırlamıram. Bir çox şeyləri dəqiq yadımda deyil. |  |
O müharibə vaxtı yemək kartından Danimarkalı qrossmeyter Aron Nimzowitsch-in "Şahmat təcrübəsi" kitabını almaq üçün istifadə edib. Sonralar Pertosyan bildirirdi ki, bu kitab ona şahmatçı olmasına çox böyük təsir edib. O, Rudolf Spielmann-ın "Şahmatda İncəsənətin Qurbanları" kitabını aldı. Xose Raul Kapablanka erkən illərdə təsiri vardı. 12 yaşı olanda o, Archil Ebralidze-nin himayəsi altında Tbilisidə Pionerlər Sarayında şahmatla məşğul olmağa başladı. Ebralidze Nimzowitsch və Kapablankanın dəstəkçisi idi və onun şahmata elmi yanaşması vəhşi taktika və şübhəli kombinasiyaları arxa plana keçirtdi. Beləliklə, Petrosyan dolğun şahmat açılışlarından ibarət repertuar yaratdı, məsələn Karo-Kann müdafiəsi. Bir illik Pionerlər Sarayındakı məşqdən sonra o sovet qrossmeyteri Salo Flohr-u seansda (simultaneous exhibition) məğlub edir.
Ölüm və miras
Petrosyan 1984-cü ildə Moskvada mədə xərçəngindən vəfat etdi və ordakı erməni məzarlığında basdırıldı. 1987-ci ildə Dünya Çempionu Harri Kasparov Petrosyanın məzarına dəfnə əklili qoyaraq abidənin açılışını etdi. 2006-cı ilin 7 iyulunda İrəvanda Davtaşen rayonuda şərəfinə abidə qoyuldu və həmin küçəyə onun adı verildi.
İstinadlar
- Петросян Тигран Вартанович // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- Tigran Petrosjan // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
- Bibliothèque nationale de France Tigran Vartani Petrosian // BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Tigran Vartanovič Petrosian // Gran Enciclopèdia Catalana (kat.). Grup Enciclopèdia, 1968.
- Erməni Sovet Ensiklopediyası, IX cild (erm.). C. 9. S. 264.
- Bartelski W. List of players on FIDE lists 1967-2001. 2019.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Tiqran Petrosyan 17 iyun 1929 Tiflis 13 avqust 1984 Moskva Sovet ve Ermenistan Qrosmeysteri ve 1963 den 1969 a kimi Dunya Cempionu Kecilmez mudafie uslubu oldugu ucun onun leqebi Demir Tiqran idi Bu uslubda tehlukesizlik her seyden ustundur Tiqran Petrosyanrus Tigra n Petrosya nTiqran 1975 ci ildeOlke SSRIDogum tarixi 17 iyun 1929 1929 06 17 Dogum yeri Tiflis Tiflis qezasi Gurcustan SSR d ZSFSR SSRIVefat tarixi 13 avqust 1984 1984 08 13 55 yasinda Vefat yeri Moskva RSFSR SSRIDefn yeri Moskva ermeni qebiristanligi d Titulu qrosmeyster 1952 Son reytinqi 2 580 iyul 1983 Maksimal reytinqi 2645 Iyul 1972 Mukafatlari 1963 69 cu illerde Dunya Cempionu Vikianbarda elaqeli mediafayllar Petrosyan 8 defe Dunya Cempionluguna namized olub 1953 1956 1959 1962 1971 1974 1977 ve 1980 O 1963 cu ilde Mixail Botvinniki udaraq Dunya Cempionu olmusdur 1966 ci ilde tac ugrunda mubarizede Boris Spasskiye qalib gelerek ikinci defe cempionun defne celengini alir 1969 cu ilde ise Spasski ile gorusde dunya cempionunun tacini mudafie ede bilmeyerek meglubiyyete ugrayir Belelikle o 3 il erzinde 10 defe ardicil olaraq Dunya Cempionlugunu mudafie etdi Tiqran 4 defe Sovet cempionu olub 1959 1961 1969 ve 1975 Petrosyan sahmati Ermenistanda populyarlasdiran sexs kimi de taninir Diger sahmatcilar onun haqqinda qalib gelmek ucun cetin bir oyuncu fikrini de soylemisler HeyatiPetrosyan 17 iyul 1929 cu ilde Tbiliside ermeni ailesinde dogulub Sahmati 8 yasinda oyrenib Savadsiz atasi Vartan onu tehsilini davam etdirmesi ucun heveslendirirdi ve sahmatin karyera kimi ona hec bir ugur getirmeyeceyini dusunurdu Ikinci Dunya muharibesi zamani Petrosyan yetim qalir ve yasamaq ucun kuce supurmek mecburiyyetinde olur 1969 cu ilde Time jurnalinda musahibesinde xatirlayirdi Men kuceleri qisin ortalarindan supurmeye basladim ve bu qorxulu idi Elbette ki orda hec bir temizlemek ucun mexanizmler yox idi ve belelikle biz her seyi elimizle edirdik Bezi yasli kisiler mene komek edirdi Men cox zeif oglaniydim Kuceleri supurmekden utanirdim Guman edirem ki utanmagim tebii idi Seherler kuceler bos olanda bu hecde pis deyildi ancaq hava isiqlasan kimi izdiham olurdu ve men buna nifret edirdim Men xestelendim ve bir il mektebe getmedim Bibim heqiqeten xilas eledi meni Men xeste ve ac olanda o mene yemek ucun corek verdi Hemin zamanlarda esitmemde problem yaranmaga baslayirdi Bunlarin nece bas verdiyini xatirlamiram Bir cox seyleri deqiq yadimda deyil O muharibe vaxti yemek kartindan Danimarkali qrossmeyter Aron Nimzowitsch in Sahmat tecrubesi kitabini almaq ucun istifade edib Sonralar Pertosyan bildirirdi ki bu kitab ona sahmatci olmasina cox boyuk tesir edib O Rudolf Spielmann in Sahmatda Incesenetin Qurbanlari kitabini aldi Xose Raul Kapablanka erken illerde tesiri vardi 12 yasi olanda o Archil Ebralidze nin himayesi altinda Tbiliside Pionerler Sarayinda sahmatla mesgul olmaga basladi Ebralidze Nimzowitsch ve Kapablankanin destekcisi idi ve onun sahmata elmi yanasmasi vehsi taktika ve subheli kombinasiyalari arxa plana kecirtdi Belelikle Petrosyan dolgun sahmat acilislarindan ibaret repertuar yaratdi meselen Karo Kann mudafiesi Bir illik Pionerler Sarayindaki mesqden sonra o sovet qrossmeyteri Salo Flohr u seansda simultaneous exhibition meglub edir Olum ve mirasPetrosyanin Irevan sahmat mektebinin yaxinligindaki heykeli Petrosyan 1984 cu ilde Moskvada mede xercenginden vefat etdi ve ordaki ermeni mezarliginda basdirildi 1987 ci ilde Dunya Cempionu Harri Kasparov Petrosyanin mezarina defne eklili qoyaraq abidenin acilisini etdi 2006 ci ilin 7 iyulunda Irevanda Davtasen rayonuda serefine abide qoyuldu ve hemin kuceye onun adi verildi IstinadlarPetrosyan Tigran Vartanovich Bolshaya sovetskaya enciklopediya rus v 30 t pod red A M Prohorov 3 e izd Moskva Sovetskaya enciklopediya 1969 Tigran Petrosjan Brockhauz Ensiklopediyasi alm Bibliotheque nationale de France Tigran Vartani Petrosian BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Tigran Vartanovic Petrosian Gran Enciclopedia Catalana kat Grup Enciclopedia 1968 Ermeni Sovet Ensiklopediyasi IX cild erm C 9 S 264 Bartelski W List of players on FIDE lists 1967 2001 2019 Xarici kecidler