Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tipu Sultan (kann. ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನ್, urdu سلطان فتح علی خان ٹیپو) (noyabr 1750, Devanahalli, — 4 may 1799, ) — "Maysur pələngi" ləqəbi ilə tanınan Maysur əmirliyi hakimi.
| Tipu Sultan | |
|---|---|
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 20 noyabr 1750 |
| Vəfat tarixi | 4 may 1799(48 yaşında) |
| Vəfat səbəbi | döyüşdə ölüm |
| Fəaliyyəti | siyasətçi, yazıçı, rəhbər[d] |
| Atası | Heydər Əli xan |
| Dini | islam |
| Hərbi xidmət | |
| Döyüşlər | |
| Rütbəsi | general |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Fateh Əli xan Tipu sultan Heydər Əli xanın oğludur. Atasından sonra Maysurun hakimi olmuşdu.
1778-ci ildə Fransa müstəqilliyini elan etmiş və ABŞ-nin müttəfiqi olmuşdu. Hindistandakı müstəmləkələrdə yerləşən fransız qoşunlarının Fransa ilə əlaqələri demək olar ki, tam kəsilmişdi. Onlar Hind yarımadasındakı inglislərin hərbi təzyiqinə tab gətirə bilməyib şəhərləri bir-bir təhvil verirdilər. Lakin admiral Süffrenin donanması Hind okeanında ingilisləri məğlub etdikdən sonar polkovnik Büssinin rəhbərlik etdiyi kiçik hərbi korpus Kuddalur yaxınlığında mövqe tutdu. Bu zaman ingilislər iki hind hakimi (Maysur dövlətinin başçıları Heydər Əli və Tipu Sultan) ilə müharibə aparırdı. Fransız hərbi müşavirlərin olduğu Heydərabad şəhəri də artıq Maysur dövlətinin tərkibinə qatılmışdı.
Polkovnik Büssi Fransa dövləti adından Heydər Əli və Tipu Sultana müttəfiqlik müqaviləsi imzalamağı təklif etdi. Bu işə iki ay sərf edən fransız hərbçisindən fərqli olaraq, ingilislər vaxtı fövtə verməyib üçqat artıq hərbi qüvvə topladılar və fransız korpusuna qarşı hücuma keçdilər. 20 saatlıq döyüşdə ingilislərin itkisi 2 min nəfərə çatdı. Lakin tezliklə Kuddalurda mühasirəyə düşmüş fransızlara Fransa ilə İngiltərə arasında sülh müqaviləsinin imzalanması xəbəri çatdı. Döyüş əməliyyatı bitdi. Maysur dövlətinin hakimləri təklikdə qaldı və onlar mübarizənin mənasızlığını anlayıb ingilislərlə barışıq sazişi imzaladı.
1783-cü ilin müqaviləsinə əsasən, Hind yarımadasındakı Pondişeri, Şandernaqor, Mae, Yanam, Karikal kimi iri müstəmləkə-şəhərlər fransızların nəzarətində qaldı. Maysur hakimi Tipu Sultan isə 1788-ci ildə Parisə səfər etdi və kral sarayında (Versalda) təntənə ilə qarşılandı. Lakin inqilab bütün siyasi kartları qarışdırdı və ingilislər Hindistandakı fransız müstəmləkələrinin hamısını işğal etdilər.
1799-cu ildə Napoleon Maysur hakimi Tipu Sultana məktub göndərərək ona ingilislərə qarşı müttəfiqlik təklif etdi. Lakin Ərəbistan yarımadasının cənubundan keçərək uzun yol gedən məktub Maysur hakiminə çox gec çatdı.
1799-cu ilin fevralında ingilislər onlarla müttəfiq olan hind hakimləri ilə birgə Maysur dövlətinə hücum etdilər. Tipu Sultan düşmən üzərində bir neçə xırda qələbə qazandı, amma sərkərdələrinin xəyanəti onu mühasirə vəziyyətində qoydu. Fransadakı inqilabi Direktoya Yaxın Şərqdə böyük uğurlar qazana bilməyən general Bonapardı geri çağırdı və ilk Şərq hərbi kampaniyası başa çatdı.
Həmçinin bax
İstinadlar
- https://books.google.com.pk/books?hl=fr&id=hkbJ6xA1_jEC.
- Tippu Sultan // Encyclopædia Britannica (ing.).
- Tipu // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
Xarici keçidlər
- TIPU SULTAN VILLAIN OR HERO? 2012-07-17 at the Wayback Machine (ing.)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Tipu Sultan kann ಟ ಪ ಪ ಸ ಲ ತ ನ urdu سلطان فتح علی خان ٹیپو noyabr 1750 Devanahalli 4 may 1799 Maysur pelengi leqebi ile taninan Maysur emirliyi hakimi Tipu SultanSexsi melumatlarDogum tarixi 20 noyabr 1750 1750 11 20 Vefat tarixi 4 may 1799 1799 05 04 48 yasinda Vefat sebebi doyusde olumFealiyyeti siyasetci yazici rehber d Atasi Heyder Eli xanDini islamHerbi xidmetDoyusler Ingiltere Maysur muharibeleriRutbesi general Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiFateh Eli xan Tipu sultan Heyder Eli xanin ogludur Atasindan sonra Maysurun hakimi olmusdu 1778 ci ilde Fransa musteqilliyini elan etmis ve ABS nin muttefiqi olmusdu Hindistandaki mustemlekelerde yerlesen fransiz qosunlarinin Fransa ile elaqeleri demek olar ki tam kesilmisdi Onlar Hind yarimadasindaki inglislerin herbi tezyiqine tab getire bilmeyib seherleri bir bir tehvil verirdiler Lakin admiral Suffrenin donanmasi Hind okeaninda ingilisleri meglub etdikden sonar polkovnik Bussinin rehberlik etdiyi kicik herbi korpus Kuddalur yaxinliginda movqe tutdu Bu zaman ingilisler iki hind hakimi Maysur dovletinin bascilari Heyder Eli ve Tipu Sultan ile muharibe aparirdi Fransiz herbi musavirlerin oldugu Heyderabad seheri de artiq Maysur dovletinin terkibine qatilmisdi Polkovnik Bussi Fransa dovleti adindan Heyder Eli ve Tipu Sultana muttefiqlik muqavilesi imzalamagi teklif etdi Bu ise iki ay serf eden fransiz herbcisinden ferqli olaraq ingilisler vaxti fovte vermeyib ucqat artiq herbi quvve topladilar ve fransiz korpusuna qarsi hucuma kecdiler 20 saatliq doyusde ingilislerin itkisi 2 min nefere catdi Lakin tezlikle Kuddalurda muhasireye dusmus fransizlara Fransa ile Ingiltere arasinda sulh muqavilesinin imzalanmasi xeberi catdi Doyus emeliyyati bitdi Maysur dovletinin hakimleri teklikde qaldi ve onlar mubarizenin menasizligini anlayib ingilislerle barisiq sazisi imzaladi 1783 cu ilin muqavilesine esasen Hind yarimadasindaki Pondiseri Sandernaqor Mae Yanam Karikal kimi iri mustemleke seherler fransizlarin nezaretinde qaldi Maysur hakimi Tipu Sultan ise 1788 ci ilde Parise sefer etdi ve kral sarayinda Versalda tentene ile qarsilandi Lakin inqilab butun siyasi kartlari qarisdirdi ve ingilisler Hindistandaki fransiz mustemlekelerinin hamisini isgal etdiler 1799 cu ilde Napoleon Maysur hakimi Tipu Sultana mektub gondererek ona ingilislere qarsi muttefiqlik teklif etdi Lakin Erebistan yarimadasinin cenubundan kecerek uzun yol geden mektub Maysur hakimine cox gec catdi 1799 cu ilin fevralinda ingilisler onlarla muttefiq olan hind hakimleri ile birge Maysur dovletine hucum etdiler Tipu Sultan dusmen uzerinde bir nece xirda qelebe qazandi amma serkerdelerinin xeyaneti onu muhasire veziyyetinde qoydu Fransadaki inqilabi Direktoya Yaxin Serqde boyuk ugurlar qazana bilmeyen general Bonapardi geri cagirdi ve ilk Serq herbi kampaniyasi basa catdi Tipu Sultan 4 may 1799 cu ilde vefat etmisdir Hemcinin baxMaysur emirliyi Heyder Eli xanIstinadlarhttps books google com pk books hl fr amp id hkbJ6xA1 jEC Tippu Sultan Encyclopaedia Britannica ing Tipu Brockhauz Ensiklopediyasi alm Xarici kecidlerTIPU SULTAN VILLAIN OR HERO 2012 07 17 at the Wayback Machine ing