Tazşa — türk və altay mifologiyasında və nağıllarında tez-tez adı çəkilən keçəl qəhrəman. Taşşa və ya Tazça olaraq da deyilir. Bəzən Kalca (Kalça) və ya Kelce (Kelçe) şəklində də keçər. Keçəl ("daz") başlı igiddir.
Xüsusiyyətləri
Gücü keçəlliyindədir. Türk əfsanələrində keçəllik bir güc və zəka simvoludur. Eyni zamanda özbaşına ortaya çıxan hiyləgərlik və yenilməzlik kimi xüsusiyyətləri saxlayır. Bəzi vəziyyətlərdə normal, adi bir insan olan qəhrəman cild dəyişdirərək birdən-birə Taşşaya çevrilər. Hətta onunla birlikdə atı da daz başlı olar. Beləcə ikisi də məğlubedilməz vəziyyətə gəlirlər. Keçəl olduqda igidliyi və ciddiliyi, həmçinin fiziki xüsusiyyətləri ilə gücü də artır. Avarların əfsanələrində, nəslindən törədikləri daz başlı (keçəl) ataları vardır. Keçəl çox bilmiş, hiyləgər və xoşbəxtdir. Özünü keçələ çevirərək o biri dünyaya belə gedə bilər, göyün yeddi qatını və ulduzları gəzər. Altay əfsanələrində keçəl şaman qadın ölüləri belə dirildir. Bu səbəblə keçəllik bir güc simvoludur. Günəşli bir gündə qar yağdırar, fırtına çıxarar.
Keley
Keley - altay mifologiyasında adı çəkilən yarı tanrıdır. Ülgənin qızlarından biri ilə, yerdən doğulan bir şamanın evliliyindən dünyaya gələn bir adamdır. Peltek dillidir. Tazşa adlı nağıl şəxsiyyətinin formalaşmasında rol oynayan arxaik tiplərdəndir. Yəni Anadoluda nağıllarda adı çəkilən Kəloğlanın türk mifologiyası içindəki ən qədim forması olduğu deyilə bilər. Monqollar və avarlar da ilk atalarının keçəl olduğunu söyləyərlər.
Taz xanım
Taz xanım - türk və altay mifologiyasında göy tanrıçasıdır. Tez xanım olaraq da bilinər. Ülgenin arvadı olaraq keçər. Ən əhəmiyyətli xüsusiyyəti keçəl olmasıdır. Tuvalılarda qartala Tas adı verilər və Taz xanım ilə əlaqəlidir. Monqolcada kərkəs quşuna Tas/Tasu deyilməsi də yenə bu quşun keçəl bir görünüşünün olmasıyla əlaqəlidir. Tazlıq (keçəllik) tamamilə türk mədəniyyətinə aid olan diqqətə çarpan şəkildə ortaya çıxan bir güc simvoludur. Tazşa və Keloğlan ilə əlaqəli olaraq ələ alına bilər. Taskıl, Tazaqan kimi dağ adları yenə bu mövzuyla əlaqəlidir.
Etimologiya
(Tas/Taz/Taş/Daş) kökündən törəmişdir. Keçəllik, mənasını ehtiva edər. Monqolca Qal "atəş" sözü ilə də əlaqəsi vardır. Atəş müqəddəslik və güc ehtiva edən bir enerjiyə malikdir. Monqolların Qal Xan adlı bir Tanrıları vardır və söz olaraq keçəllik mənasıyla əlaqəlidir.
Mənbə
- Türk Əfsanə Sözlüyü, Dəniz Qaraqurd, Türkiyə, 2011, (OTRS: CC BY-SA 3.0) (türk.)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Tazsa turk ve altay mifologiyasinda ve nagillarinda tez tez adi cekilen kecel qehreman Tassa ve ya Tazca olaraq da deyilir Bezen Kalca Kalca ve ya Kelce Kelce seklinde de kecer Kecel daz basli igiddir XususiyyetleriGucu kecelliyindedir Turk efsanelerinde kecellik bir guc ve zeka simvoludur Eyni zamanda ozbasina ortaya cixan hiylegerlik ve yenilmezlik kimi xususiyyetleri saxlayir Bezi veziyyetlerde normal adi bir insan olan qehreman cild deyisdirerek birden bire Tassaya cevriler Hetta onunla birlikde ati da daz basli olar Belece ikisi de meglubedilmez veziyyete gelirler Kecel olduqda igidliyi ve ciddiliyi hemcinin fiziki xususiyyetleri ile gucu de artir Avarlarin efsanelerinde neslinden toredikleri daz basli kecel atalari vardir Kecel cox bilmis hiyleger ve xosbextdir Ozunu kecele cevirerek o biri dunyaya bele gede biler goyun yeddi qatini ve ulduzlari gezer Altay efsanelerinde kecel saman qadin oluleri bele dirildir Bu sebeble kecellik bir guc simvoludur Gunesli bir gunde qar yagdirar firtina cixarar KeleyKeley altay mifologiyasinda adi cekilen yari tanridir Ulgenin qizlarindan biri ile yerden dogulan bir samanin evliliyinden dunyaya gelen bir adamdir Peltek dillidir Tazsa adli nagil sexsiyyetinin formalasmasinda rol oynayan arxaik tiplerdendir Yeni Anadoluda nagillarda adi cekilen Keloglanin turk mifologiyasi icindeki en qedim formasi oldugu deyile biler Monqollar ve avarlar da ilk atalarinin kecel oldugunu soyleyerler Taz xanimTaz xanim turk ve altay mifologiyasinda goy tanricasidir Tez xanim olaraq da biliner Ulgenin arvadi olaraq kecer En ehemiyyetli xususiyyeti kecel olmasidir Tuvalilarda qartala Tas adi veriler ve Taz xanim ile elaqelidir Monqolcada kerkes qusuna Tas Tasu deyilmesi de yene bu qusun kecel bir gorunusunun olmasiyla elaqelidir Tazliq kecellik tamamile turk medeniyyetine aid olan diqqete carpan sekilde ortaya cixan bir guc simvoludur Tazsa ve Keloglan ile elaqeli olaraq ele alina biler Taskil Tazaqan kimi dag adlari yene bu movzuyla elaqelidir Etimologiya Tas Taz Tas Das kokunden toremisdir Kecellik menasini ehtiva eder Monqolca Qal ates sozu ile de elaqesi vardir Ates muqeddeslik ve guc ehtiva eden bir enerjiye malikdir Monqollarin Qal Xan adli bir Tanrilari vardir ve soz olaraq kecellik menasiyla elaqelidir MenbeTurk Efsane Sozluyu Deniz Qaraqurd Turkiye 2011 OTRS CC BY SA 3 0 turk