Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tayka islahatı (大化の改新, Tayka no Kayşin) – 645-ci ildə Yaponiyada həyata keçirilmiş bir sıra siyasi innovasiyalar. Tayka islahatı (daha sonra ) və Nakatomi no Kamatari (daha sonra Fucivara no Kamatari) tərəfindən 645-ci ildə hakimiyyətinə qarşı olan çevrilişdən sonra baş tutmuşdur.
Tayka islahatı imperator ailəsinin bütün Yaponiya boyunca mütləq hakmiyyətini bərqərar etmək və Çindəki Tan sülaləsinin dövləti əsasında hökumət qurmaq üçün həyata keçirilmişdi. Çindən götürülən yeniliklərdən biri imperator dövrlərini adlandırmaq idi və taxta çıxmış hakimiyyətinin birinci yarısını ("Böyük dəyişiklik") adlandırmışdır. Tayka islahatını araşdıran alimlər onu Meyci islahatı ilə müqayisə etsələr də, ondan fərqli olaraq, Tayka islahatı diqqətlə planlaşdırılmış və elan olunmuş islahatdır.
Arxaplan
Tayka dövründən əvvəl Yaponiya müxtəlif klanlar tərəfindən idarə olunurdu və imperatorluq sarayı 50 il boyunca Soqa klanının təsiri altında olmuşdur. Soqa klanı intriqa, manipulyasiya və qətlərlər hakimiyyətdə qalırdı. Soqa klanının son lideri olan qurbanlarından biri 643-cü ildə öldürülmüş idi. Bu qətldən sonra İruka öz malikanəsini saraya çevirmiş və oğullarını şahzadə adlandırmışdır.
645-ci ildə Şahzadə Nakano Oe və Nakatomi no Kamatari Nakanonun anası olan sarayında İrukanı öldürmüşdürlər. Bu hadisə adını almışdır. İmperatriça Koqyoku taxtı Nakanonun dayısı İmperator Kotokuya buraxmış və islahatların həyata keçirilməsi üçün zəmin yaranmışdır.
Cəmi 20 yaşında olmasına baxmayaraq Nakanonun taxta böyük təsiri var idi və vəlihəd şahzadə olmuşdur. Nakatomi no Kamatari isə daxili işlər naziri seçilmişdir. Nakano Oe və Kamatari Tayka islahatının memarları hesab olunurlar. Çindəki Tan sülaləsinin intizamlı hökuməti yaponlara çoxdan məlum olsa da, məhz Nakano və Kamatarinin həyata keçirdiyi islahatlar Yaponiyada effektiv, mərkəzi hökumətin qurulmasına gətirib çıxarmışdır.
İslahatların məzmunu
Tayka dövrünə aid edilən bəzi islahatların daha sonra həyata keçirildiyi güman edilsə də, çoxu Kotokunun ilk hakimiyyət illərində baş tutmuşdur. 646-cı ilin əvvəlinə aid bir fərman islahatlar dalğasını başlatmışdır. Fərman dörd əsas müddəadan ibarət idi:
- torpağın və təhkimli kəndlilərin şəxsi mülkdən çıxıb imperatora məxsus olması.
- paytaxtda və əyalətlərdə imperatora tabe olan yeni inzibati və hərbi quruluşların yaradılması.
- əkinə yararlı torpaqların siyahıya alınması.
- yeni və bərabər vergi sisteminin təşkil olunması.
Mart ayında Şahzadə Nakano öz mülklərini və təhkimlilərini dövlətə təhvil etmişdir və digər zadəganlar da onu izləmişdir. Avqust ayında çıxarılan hökmdən sonra bu cür təhvil məcburi və universal olmuşdur. Əhalinin və istifadə olunan torpağın qeydiyyatı aparılmış, torpağın istifadəsinə görə yox, əhalinin sayına əsaslanan yeni vergi sistemi yaradılmışdır. Omidə Çin stilində imperatorluq sarayı yaradılmışdır. Paytaxt ərazisində böyükmiqyaslı torpaq paylanması proqramı başlamışdır.
Qanunlar ilk dəfə sistemləşdirilmiş və yenilənmişdir. Tan sülaləsindən nümunə götürülərək yeni hökumət orqanları yaradılmış və məmurlar Çində təhsil almış şəxslərdən dərslər almışdır. Ölkə boyunca uzanan yeni yol sisteminin tikintisi başlamışdır.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Tayka islahatı Encyclopædia Britannica Online ensiklopediyasında
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Tayka islahati 大化の改新 Tayka no Kaysin 645 ci ilde Yaponiyada heyata kecirilmis bir sira siyasi innovasiyalar Tayka islahati daha sonra ve Nakatomi no Kamatari daha sonra Fucivara no Kamatari terefinden 645 ci ilde hakimiyyetine qarsi olan cevrilisden sonra bas tutmusdur 645 Tayka islahati imperator ailesinin butun Yaponiya boyunca mutleq hakmiyyetini berqerar etmek ve Cindeki Tan sulalesinin dovleti esasinda hokumet qurmaq ucun heyata kecirilmisdi Cinden goturulen yeniliklerden biri imperator dovrlerini adlandirmaq idi ve taxta cixmis hakimiyyetinin birinci yarisini Boyuk deyisiklik adlandirmisdir Tayka islahatini arasdiran alimler onu Meyci islahati ile muqayise etseler de ondan ferqli olaraq Tayka islahati diqqetle planlasdirilmis ve elan olunmus islahatdir ArxaplanTayka dovrunden evvel Yaponiya muxtelif klanlar terefinden idare olunurdu ve imperatorluq sarayi 50 il boyunca Soqa klaninin tesiri altinda olmusdur Soqa klani intriqa manipulyasiya ve qetlerler hakimiyyetde qalirdi Soqa klaninin son lideri olan qurbanlarindan biri 643 cu ilde oldurulmus idi Bu qetlden sonra Iruka oz malikanesini saraya cevirmis ve ogullarini sahzade adlandirmisdir 645 ci ilde Sahzade Nakano Oe ve Nakatomi no Kamatari Nakanonun anasi olan sarayinda Irukani oldurmusdurler Bu hadise adini almisdir Imperatrica Koqyoku taxti Nakanonun dayisi Imperator Kotokuya buraxmis ve islahatlarin heyata kecirilmesi ucun zemin yaranmisdir Cemi 20 yasinda olmasina baxmayaraq Nakanonun taxta boyuk tesiri var idi ve velihed sahzade olmusdur Nakatomi no Kamatari ise daxili isler naziri secilmisdir Nakano Oe ve Kamatari Tayka islahatinin memarlari hesab olunurlar Cindeki Tan sulalesinin intizamli hokumeti yaponlara coxdan melum olsa da mehz Nakano ve Kamatarinin heyata kecirdiyi islahatlar Yaponiyada effektiv merkezi hokumetin qurulmasina getirib cixarmisdir Islahatlarin mezmunuTayka dovrune aid edilen bezi islahatlarin daha sonra heyata kecirildiyi guman edilse de coxu Kotokunun ilk hakimiyyet illerinde bas tutmusdur 646 ci ilin evveline aid bir ferman islahatlar dalgasini baslatmisdir Ferman dord esas muddeadan ibaret idi torpagin ve tehkimli kendlilerin sexsi mulkden cixib imperatora mexsus olmasi paytaxtda ve eyaletlerde imperatora tabe olan yeni inzibati ve herbi quruluslarin yaradilmasi ekine yararli torpaqlarin siyahiya alinmasi yeni ve beraber vergi sisteminin teskil olunmasi Mart ayinda Sahzade Nakano oz mulklerini ve tehkimlilerini dovlete tehvil etmisdir ve diger zadeganlar da onu izlemisdir Avqust ayinda cixarilan hokmden sonra bu cur tehvil mecburi ve universal olmusdur Ehalinin ve istifade olunan torpagin qeydiyyati aparilmis torpagin istifadesine gore yox ehalinin sayina esaslanan yeni vergi sistemi yaradilmisdir Omide Cin stilinde imperatorluq sarayi yaradilmisdir Paytaxt erazisinde boyukmiqyasli torpaq paylanmasi proqrami baslamisdir Qanunlar ilk defe sistemlesdirilmis ve yenilenmisdir Tan sulalesinden numune goturulerek yeni hokumet orqanlari yaradilmis ve memurlar Cinde tehsil almis sexslerden dersler almisdir Olke boyunca uzanan yeni yol sisteminin tikintisi baslamisdir Hemcinin baxMeyci islahatiIstinadlarTayka islahati Encyclopaedia Britannica Online ensiklopediyasinda