Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
1921–1922-ci illərdə Tatarıstanda aclıq — siyasətinin nəticəsi kimi Tatarıstan MSSR-də baş vermiş quraqlıq və kütləvi aclıq nəticəsində 500,000 — 2,000,000 kəndlinin öldüyü dövr. Hadisə Rusiyada başlayan və SSRİ-nin digər hissələrinə də təsir edən bir hissəsi idi. Rusiya və Şərqi Avropa tarixi üzrə professor Roman Serbinə görə, Tatarıstandakı aclıq Sovet İttifaqındakı ilk süni şəkildə yaradılmış aclıq idi və sistemli şəkildə Volqa tatarları və kimi etnik azlıqlara yönəlmişdi.
Arxa planı
Sovet rəhbərliyi uzun müddət idi ki, SSRİ-dəki basdırmağın yolların axtarırdı. Tatarlar tez-tez "burjuaziya milliyətçiliyi və digər revizionist cinayətlərlə ittiham olunurdular. Tatar idarəçilər edam və ya həbs edilmiş, çoxusu SSRİ-dən Türkiyəyə qaçmışdır. Tatarıstan kənd təsərrüfatının kollektivləşdirilməsi 1921-ci ildə başladı. Tarixçi Ceyms Minahana görə, xüsusilə Krım tatarları "Sovet İttifaqı daxilindəki digər etnik qruplarla müqayisədə Sovet idarəçiliyinin ilk onillərində əhalisinin daha çox hissəsini itirmişdi." Tatarıstan SSR-dəki əkinçilik üsulları Sovet İttifaqındakı digər rus olmayan milltlərin əkinçilik üsulları kimi köhnə idi. Əlavə olaraq, Rusiyanın imperyal basqısı səbəbindən çox az tatar proletaryat mövcudluğunu davam etdirə bilmişdi.
Aclıq
1921-ci ilin erkən payızında Çeka kəndlilər arasında kütüləvi etiraz və iğtişaşların olduğunu bildirdi. Martın 23-nə qədər hesabatlarda bu etirazların bəzi kantonlarda "aclıq" olduğu bildirildi və kəndlilərin aclıqdan öldüyü və intihar etdiyi sənədləşdirildi. Qidanın azlığına cavab kimi çoxu kəndli taxıl daşıyan yük maşınlarının Tatarıstanı tərk etməsini əngəllədi və bəziləri sahələrdə əkin işi aparmaqdan imtina etdi. Aclıq, həmçinin, yetimxanalara verilən uşaqların sayında böyük artışa şahidlik etdi: kasıb kəndlilər öz uşaqlarını dövlət qurumlarına tərk edir ya da onları sadəcə küçələrə atırdılar. Yetimxanalar tələbəi qarşılaya bilmədi və Tatarıstan MSSR hökuməti mənbələrini daha çox yetimxana açmağa sərf etdi. Misal üçün, rayonunda 1920-ci ilin iyulunda 64 uşağa baxan 2 yetimxana var idi. 1922-ci ilin yanvarına qədər 704 uşağa baxan 12 yetimxana yaradılmışdı.
1922-ci ilin martına qədər bəzi kəndlər əhalisinin yarısını itirmişdi. Aclıq çəkən kəndlilər öz mülklərini satmış ya da ərzaq üçün öz heyvanlarını kəsmişdilər.KQB-nin o dövrə aid qeydlərinə görə Tatarıstanda ən az 500 0000 insan ölmüşdü, ancaq sonra hesablamalara görə real rəqəm 2 000 000-dan çox idi. Tarixçi Ceyms Lonq Tatarıstan MSSR əhalisinin təqribən 13%-nin ölkənin digər hissələrinə qaçdığını, 10%-nin öldüyünü təxmin edirdi. Bu aclıq, həmçnin Tatarıstanda "terror-aclığı" və "aclıq-soyqırımı" kimi də bilinir.
Dəstək
1922-ci ilin yayında aclıqla mübarizə aparmaq üçün Tatpomqol adlı xüsusi komitə yaradıldı. 1922-ci ilin avqustunda Tatpomqol borca alınan 2 milyon pud toxum daxil olmaqla, 8 milyon pud ərzaq idxal etdi. Aclığın təsir etdiyi bölgələrdən yüz minlərlə insan, əsas da uşaqlar Mərkəzi Asiya, Belorusiya və Sibirə köçürüldü. Təcili qidalanma nöqtələri bütün respublika ərazisində yaradıldı.Sovet hökuməti kömək üçün İşçilərin Beynəlxalq Dəstəyi kimi beynəlxalq təşkilatlara müraciət etdi. ABŞ hökuməti Amerika Dəstək Administrasiya vasitəsilə 1920–1923-cü illərdə aclıq çəkən tatarlara dəstəyini təmin etdi.
Nəticəsi
1922-ci ildə aclığın ən çətin dövrü bitsə də, qıtlıq, aclıq və xəstəlikər 1923 və 1924-cü ilə qədər Volqa regionunda davam etdi və Sovet hökuməti Tatarıstan MSSR və regionunda etnik rusları yerləşdirməyə başladı. Bu yerləşdirmə bu bölgələrdə tatar əhalisinin nisbətini 50%-dən daha aşağı saldı.
2008-ci ildə Bütün Rusiya Tatarları Sosial Mərkəzi BMT-dən 1921–1922-ci illərdə Tatarıstandakı aclığı müsəlman tatarlara qarşı soyqırımı kimi qınamağını istədi.
İstinadlar
- Mizelle, 2002. səh. 18
- ; Panné, Jean-Louis; ; Bartosek, Karel; Margolin, Jean-Louis, (redaktor), The Black Book of Communism: Crimes, Terror, Repression, Harvard University Press, October 1999, 92–97, 116–21, ISBN , 2020-04-19 tarixində arxivləşdirilib, İstifadə tarixi: 2021-07-15
- Dronin, Bellinger, 2005. səh. 98
- Mizelle, 2002. səh. 281
- Millar, 2004. səh. 270
- Haven, Cynthia. "How the U.S. saved a starving Soviet Russia: PBS film highlights Stanford scholar's research on the 1921-23 famine". Stanford News Service. 4 April 2011. 30 January 2012 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 April 2017.
- Serbyn, Roman. "The first man-made famine in Soviet Union 1921-1923". The Ukrainian Weekly. 6 November 1988. 7 March 2017 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 April 2017.
- Minahan, James. The Former Soviet Union's Diverse Peoples: A Reference Sourcebook. ABC-CLIO. 2004. 164. ISBN . 2021-05-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-15.
- Mizelle, 2002. səh. 154
- Dronin, Bellinger, 2005. səh. 100
- Mizelle, 2002. səh. 3
- Mizelle, 2002. səh. 2
- Mizelle, 2002. səh. 176
- Mizelle, 2002. səh. 184
- Mizelle, 2002. səh. 206
- Mizelle, 2002. səh. 230
- Draper, Theodore. American Communism and Soviet Russia (ingilis). Transaction Publishers. 1960. 176. ISBN . 2017-04-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-16.
- Millar, 2004. səh. 56
- Mizelle, 2002. səh. 304
- Globe, Paul. "Tatar Nationalists Ask UN to condemn 1921 famine as genocide". Homin Ukraini. 6 November 2008. (#cite_web_url)
- Chaudet, Didier. "When the Bear Confronts the Crescent: Russia and the Jihadist Issue" (PDF). The China and Eurasia Forum Quarterly. Central Asia-Caucasus Institute & Silk Road Studies Program. 7 (2). June 2009: 49. 2021-03-08 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2021-07-16.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
1921 1922 ci illerde Tataristanda acliq siyasetinin neticesi kimi Tataristan MSSR de bas vermis quraqliq ve kutlevi acliq neticesinde 500 000 2 000 000 kendlinin olduyu dovr Hadise Rusiyada baslayan ve SSRI nin diger hisselerine de tesir eden bir hissesi idi Rusiya ve Serqi Avropa tarixi uzre professor Roman Serbine gore Tataristandaki acliq Sovet Ittifaqindaki ilk suni sekilde yaradilmis acliq idi ve sistemli sekilde Volqa tatarlari ve kimi etnik azliqlara yonelmisdi Buzulukda acliq qurbanlari 1921Arxa planiSovet rehberliyi uzun muddet idi ki SSRI deki basdirmagin yollarin axtarirdi Tatarlar tez tez burjuaziya milliyetciliyi ve diger revizionist cinayetlerle ittiham olunurdular Tatar idareciler edam ve ya hebs edilmis coxusu SSRI den Turkiyeye qacmisdir Tataristan kend teserrufatinin kollektivlesdirilmesi 1921 ci ilde basladi Tarixci Ceyms Minahana gore xususile Krim tatarlari Sovet Ittifaqi daxilindeki diger etnik qruplarla muqayisede Sovet idareciliyinin ilk onillerinde ehalisinin daha cox hissesini itirmisdi Tataristan SSR deki ekincilik usullari Sovet Ittifaqindaki diger rus olmayan milltlerin ekincilik usullari kimi kohne idi Elave olaraq Rusiyanin imperyal basqisi sebebinden cox az tatar proletaryat movcudlugunu davam etdire bilmisdi Acliq1921 ci ilin erken payizinda Ceka kendliler arasinda kutulevi etiraz ve igtisaslarin oldugunu bildirdi Martin 23 ne qeder hesabatlarda bu etirazlarin bezi kantonlarda acliq oldugu bildirildi ve kendlilerin acliqdan olduyu ve intihar etdiyi senedlesdirildi Qidanin azligina cavab kimi coxu kendli taxil dasiyan yuk masinlarinin Tataristani terk etmesini engelledi ve bezileri sahelerde ekin isi aparmaqdan imtina etdi Acliq hemcinin yetimxanalara verilen usaqlarin sayinda boyuk artisa sahidlik etdi kasib kendliler oz usaqlarini dovlet qurumlarina terk edir ya da onlari sadece kucelere atirdilar Yetimxanalar telebei qarsilaya bilmedi ve Tataristan MSSR hokumeti menbelerini daha cox yetimxana acmaga serf etdi Misal ucun rayonunda 1920 ci ilin iyulunda 64 usaga baxan 2 yetimxana var idi 1922 ci ilin yanvarina qeder 704 usaga baxan 12 yetimxana yaradilmisdi 1922 ci ilin martina qeder bezi kendler ehalisinin yarisini itirmisdi Acliq ceken kendliler oz mulklerini satmis ya da erzaq ucun oz heyvanlarini kesmisdiler KQB nin o dovre aid qeydlerine gore Tataristanda en az 500 0000 insan olmusdu ancaq sonra hesablamalara gore real reqem 2 000 000 dan cox idi Tarixci Ceyms Lonq Tataristan MSSR ehalisinin teqriben 13 nin olkenin diger hisselerine qacdigini 10 nin olduyunu texmin edirdi Bu acliq hemcnin Tataristanda terror acligi ve acliq soyqirimi kimi de bilinir Destek1922 ci ilin yayinda acliqla mubarize aparmaq ucun Tatpomqol adli xususi komite yaradildi 1922 ci ilin avqustunda Tatpomqol borca alinan 2 milyon pud toxum daxil olmaqla 8 milyon pud erzaq idxal etdi Acligin tesir etdiyi bolgelerden yuz minlerle insan esas da usaqlar Merkezi Asiya Belorusiya ve Sibire kocuruldu Tecili qidalanma noqteleri butun respublika erazisinde yaradildi Sovet hokumeti komek ucun Iscilerin Beynelxalq Desteyi kimi beynelxalq teskilatlara muraciet etdi ABS hokumeti Amerika Destek Administrasiya vasitesile 1920 1923 cu illerde acliq ceken tatarlara desteyini temin etdi Neticesi1922 ci ilde acligin en cetin dovru bitse de qitliq acliq ve xesteliker 1923 ve 1924 cu ile qeder Volqa regionunda davam etdi ve Sovet hokumeti Tataristan MSSR ve regionunda etnik ruslari yerlesdirmeye basladi Bu yerlesdirme bu bolgelerde tatar ehalisinin nisbetini 50 den daha asagi saldi 2008 ci ilde Butun Rusiya Tatarlari Sosial Merkezi BMT den 1921 1922 ci illerde Tataristandaki acligi muselman tatarlara qarsi soyqirimi kimi qinamagini istedi IstinadlarMizelle 2002 seh 18 Panne Jean Louis Bartosek Karel Margolin Jean Louis redaktor The Black Book of Communism Crimes Terror Repression Harvard University Press October 1999 92 97 116 21 ISBN 978 0 674 07608 2 2020 04 19 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 07 15 Dronin Bellinger 2005 seh 98 Mizelle 2002 seh 281 Millar 2004 seh 270 Haven Cynthia How the U S saved a starving Soviet Russia PBS film highlights Stanford scholar s research on the 1921 23 famine Stanford News Service 4 April 2011 30 January 2012 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 28 April 2017 Serbyn Roman The first man made famine in Soviet Union 1921 1923 The Ukrainian Weekly 6 November 1988 7 March 2017 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 28 April 2017 Minahan James The Former Soviet Union s Diverse Peoples A Reference Sourcebook ABC CLIO 2004 164 ISBN 9781576078235 2021 05 02 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 07 15 Mizelle 2002 seh 154 Dronin Bellinger 2005 seh 100 Mizelle 2002 seh 3 Mizelle 2002 seh 2 Mizelle 2002 seh 176 Mizelle 2002 seh 184 Mizelle 2002 seh 206 Mizelle 2002 seh 230 Draper Theodore American Communism and Soviet Russia ingilis Transaction Publishers 1960 176 ISBN 9781412816915 2017 04 29 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 07 16 Millar 2004 seh 56 Mizelle 2002 seh 304 Globe Paul Tatar Nationalists Ask UN to condemn 1921 famine as genocide Homin Ukraini 6 November 2008 cite web url Chaudet Didier When the Bear Confronts the Crescent Russia and the Jihadist Issue PDF The China and Eurasia Forum Quarterly Central Asia Caucasus Institute amp Silk Road Studies Program 7 2 June 2009 49 2021 03 08 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 2021 07 16