Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
TOS-1 (rus: ТОС-1 – тяжёлая огнемётная система, ing: Heavy Flamethrower System) 220 mm-lik, 30 və ya 24 borulu Sovet istehsalı ağır odsaçan artilleriya sistemi. İlkin versiyası 1988-ci ildə hazırlanıb. T-72 tankının şassisi üzərində yerləşir. TOS-1 açıq və ya qapalı ərazidə yerləşən düşmənin istər şəxsi heyətini, istərsə də zirehli texnikasını məhv etmək üçün hazırlanmışdır. İlk döyüş testləri 1988-1989-cu illərdə Sovet ordusu tərəfindən Əfqanıstan müharibəsində yerinə yetirilib. TOS-1 ilk dəfə 1999-cu ildə Omsk şəhərində ictimaiyyətə təqdim olunmuşdur.
| TOS-1 | |
|---|---|
 | |
| Tipi | Reaktiv Yaylım Atəş Sistemi |
| Ölkə | |
| İstismar tarixçəsi | |
| İstismar illəri | 1988-davam edir |
| İstismara başlanması | 1988 |
| İstismar edənlər |
 Suriya |
| İstifadə edilən döyüşlər | Əfqanıstan müharibəsi Rus-Çeçen müharibəsi Suriya vətəndaş müharibəsi Aprel döyüşləri İkinci Qarabağ müharibəsi |
| İstehsal tarixçəsi | |
| Konstruktor | |
| Konstruksiya tarixi | 1988 |
| İstehsal illəri | 1988-davam edir |
| Variantları | TOS-1A |
| Xüsusiyyətləri | |
| Ağırlığı | 45.3 ton |
| Sürət | 60 km/s |
| Məsafə | 500-3500 m (TOS-1) 6500 m (TOS-1A) |
| Uzunluğu | 9.5 m |
| Eni | 3.6 m |
| Hündürlüyü | 2.22 m |
| Ekipaj | 3 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Döyüş keçmişi
TOS-1 ilk dəfə SSRİ tərəfindən Əfqanıstanın Pancşir vadisində istifadə olunub.
Daha sonra, 1999-cu ildə Rusiya ordusu tərəfindən çeçenlərə qarşı Qroznı döyüşündə istifadə olunmuşdur.
TOS-1A odsaçan sistemləri isə ilk dəfə 24 oktyabr 2014-cü ildə İraqda Curf Əl Səxər şəhərinin İŞİD terrorçularından geri alınması əməliyyatında istifadə olunub.
2015-ci ilin sentyabrında ATƏT-in verdiyi məlumata əsasən, TOS-1 odsaçan sistemi Ukraynanın şərqində rusyönümlü separatçıların təlimlər keçdiyi ərazidə görünüb.
10 oktyabr 2015-ci il tarixində tərəfindən Həma şəhərində üsyançılara qarşı istifadə olunub.
4 aprel 2016-cı ildə Qarabağda Azərbaycan ordusu tərəfindən erməni mövqelərinə zərbə vurulmasında istifadə olunmuşdur.
2016-cı ildə Latakiya istiqamətində Suriya Ordusu tərəfindən üsyançılara qarşı istifadə edilmişdir.
2017-ci ilin əvvəllərində Palmira şəhəri yaxınlığında Suriya Ordusu tərəfindən istifadə olunmuşdur.
18 iyun 2017-ci ildə tərəfindən Mosul əməliyyatının ilk günündə istifadə edilmişdir.
Tarixinə qısa baxış
Hazırda dünyanın bir çox ölkələrinin arsenalında olan odsaçanları bir şey sxem ilə işləyir – yüksək təzyiq altında lülədən yandırıcı maye qarışığı atılır və alışdırılır.
TOS-1 komplekslərinin 1971-1979-cu illər arasında T-72 şassilərində olan ilk prototipləri ilk prototipləri Omskdakı “Nəqliyyat Mühəndisliyi Dizayın Bürosu” ASC-də istehsal olunmuşdur. Kompleks T-72 tankının şassisi üzərində quraşdırılmış, 30 ədəd istiqamətləndiriciyə sahib atıcı qurğudan və KrAZ-255B şassisində olan Nəqliyyat Yükləmə Maşınından ibarət idi. 1980-ci ildə silah dövlət sınaqlarından uğurla keçərək Sovet ordusuna qəbul edildi.
Onun 46 ton ağırlığında döyüş kütləsi yüksək yükgötürmə qabiliyyətli şassi, kiçik effektiv atəş məsafəsi (400-4500 metr) zirehli qorunma tələb edirdi. Atıcı qurğunun 30 ədəd idarəolunmayan raket istiqamət modulu dönən platformada paket formasında quraşdırılır. Qurğunu hədəfə yönəltmək üçün bütün hərəkətlər maşından çıxmadan, nişangah və elektrik ötürücülər vasitəsilə həyata keçirilirdi. Mərmilərin hədəflərə uçuş trayektoriyası dəqiq atəş şəraitini nəzərə almağı və optik nişangahdan, lazer məsafəölçənindən, kren sensorundan və elektron ballistik hesablama kompüterindən ibarət olan xüsusi atəşə nəzarət sistemini yaratmağı tələb edirdi.
Keçmiş SSRİdə isə başqa yol ilə getməyə qərar verdilər – yandırıcı qarışıq xüsusi kapsullara yerləşdirildi və qumbaraatanlardan atıldı. Bu cür qumbaraatan – odsaçanlarına “Şmel” adı verilmişdir.
Ötən əsrin 70-ci illərində isə reaktiv yaylım atəş sistemləri yaradılmışdır. Bu sistemlər iri həcmdə partlayıcı-yandırıcı qarışıq daşıyan 220 millimetrlik raketlər atırdı. Hər bir raket 100 kq belə qarışıq daşıya bilirdi. SSRİ ilk dəfə olaraq bu silahı Əfqanıstan müharibəsində sınaqdan keçirmişdir.
Lakin həmin dövrdə silah olduqca məxfi saxlanılırdı və onun barəsində heç bir informasiya verilmirdi. Bu silahdan açılan raketin daşıdığı yandırıcı-partlayıcı qarışıq alışanda müəyyən radiusda temperatur 3000 dərəcəyə çatırdı. Nəticədə həmin radiusda yaşayan bütün canlı və cansızlar bir an içərisində külə çevrilirdilər. Bundan əlavə olaraq silah havanın alışıb yanması nəticəsində “vakuum bombası” effekti yaradırdı. Düşmən piyadasının bu cəhənnəm alovunda və təzyiqin ani olaraq kəskin aşağı düşməsi nəticəsində baş verən şəraitdə sağ qalması sadəcə olaraq mümkün deyildi. Həmin bu sistemi “Buratino” TOS-1 adlandırdılar.
“Rossiyskaya qazeta” yazır ki, “Buratino” Əfqanıstanda tətbiq olunanda düşmənləri lərzəyə salırdı. Uzaq məsafədən alov dənizini görənlər bir daha bu səhnəni ömürləri boyu unuda bilmirdilər.
Sistem T-72 tanklarının şassisi üzərində quraşdırılmışdı və atəş məsafəsi 4.5 km idi. Bu silahı cəbhənin ön xəttində tətbiq etmək nəzərdə tutulmuşdu. Qəzet yazır ki, ilk dəfə bu silahı Əfqanıstan müharibəsi zamanı əfqan mücahidlərinin gizləndikləri Cənubi Salanqa əyalətindəki mağaraları dağıtmaq üçün “Tayfun” əməliyyatında istifadə etmişdirlər. Silah sərgisində isə ilk dəfə “Buratino” 2001-ci ildə nümayiş etdirilmişdir.
Elə həmin il silahın daha mükəmməl və daha asan istifadə olunan variantı – “Solntsepyok” TOS-1A yaradılmışdır. “Solntsepyok” TOS-1A sistemləri T-90 tanklarının şassisi üzərində quraşdırılmışdır. Bu sistem atəşin daha mükəmməl idarə edilməsi sistemi, raket lülələrinin sayının 30-dan 24-ə endirilməsi, əla zireh müdafiəsi və yeni sursatları ilə fərqlənir. Yeni sistemdə atəş məsafəsi 6 kilometrə qədər artırılmışdır və həmçinin hər bir raketin dağıdıcı radiusu da artırılmışdır.
Bir “Solntsepyok” TOS1A qurğusu 40 min kvadratmetr ərazidə olan bütün canlıları məhv edir. Bütün raketlər cəmi 24 saniyə ərzində buraxılır. Bir raketinin məhv etmə radiusu 2.5 hektara yaxındır.
2001-ci ildən Rusiya ordusuna verilən bu silah sisteminin ixracına 2008-ci ildən icazə verilmişdir. Rəsmi mənbələrdə yer almış məlumatlara görə Azərbaycan Respublikası 2010-cü ildə “Rosoboroneksport” ilə bağlanılmış müqavilə əsasında bir divizion (18 kompleks) “Solntsepyok” odsaçan sistemi almışdır.
TOS-1A ağır odsaçan sistemi 2001-ci ilin aprel ayından etibarən radiasiya, kimyəvi və bioloji mühafizə qoşunların silahlandırılmasına qəbul edilmişdir. Rusiya istehsalı olan TOS-1A “Solntsepyok” sisteminin təyinatı düşmənin zirehli texnikasını sıradan çıxartmaq, müxtəlif hücum və müdafiə xarakterli döyüşlərdə onun canlı qüvvəsini açıq və qapalı şəraitlərdə məhv etməkdən ibarətdir.
İnternetdə “Solntsepyok” sistemlərindən təlim atışlarını göstərən qısa videorolik tapmaq mümkündür. Bu videorolik də silahın necə dəhşətli bir qüvvəyə sahib olması görünür
“Solntsepyok” xüsusəndə dağlıq ərazilərdə tətbiq olunan zaman daha təhlükəlidir. Bu silah sistemindən açılan atəşlər nəticəsində hətta dağlar uçub-dağıla, qayalar əriyə bilər. Bunun səbəbi isə budur ki, bu silahın tətbiqi zamanı güclü vakuum effekti yaranır.
Texniki məlumatlar
“Solntsepyok” sisteminin idarəolunmayan reaktiv termobarik döyüş başlığının ən böyük təsir effekti dağlıq ərazilərdə əldə olunur: hava zərbə dalğalarının ətraf qaya süxurlarının, torpaq və qaya uçqunlarının əks olunan dalğaları ilə qarşılıqlı üst-üstə düşməsi zərbə gücünü daha da artırır. Sursat əvvəlcə partlayıcı qarışıq buludunu yaradaraq partlayışı həyata keçirir və buluddakı bütün olan oksigenin bu reaksiyaya daxil olmasına şərait yaradır. Ani detonosiyadan sonra təzyiq kəskin şəkildə yüksəlir və sonra dərhal atmosfer təzyiqi normasından təxminən 160 mm civə sütununa qədər aşağı düşür. Beləliklə, düşmənin partlayışdan sonra xilas olan canlı qüvvəsi də təzyiqin azalması nəticəsində daxili orqanlarının parçalanmasına görə həlak olurdular. Odsaçan sistemin yaylım atəşinin yüksək səviyyədə olan dəqiqliyi atıcı qurğunun 6 km məsafədə olan birbaşa hədəflərə yönəldilməsi və avtomatlaşdırılmış tuşlama cihazları vasitəsilə təmin edilir. Son əldə edilmiş məlumatlara görə, MO.1.01.04M.OП markalı sursatların çəkisi 13 kq azaldılmasına baxmayaraq atəş məsafəsi 6700 metrə qədər artırılmışdır.
Döyüş maşınının çəkisi 44.3 ton, uzunluğu 7240 mm, hündürlüyü 3073 mm, eni 3580 mm, şossedə sürəti 60 km/saat, ehtiyat gediş məsafəsi 550 kilometrdir. 30 dərəcəli bir yoxuşa 25 dərəcəli krenlə qalxa bilən TOS-1A, 1.2 metr hündürlükdə olan maneələri də asanlıqla aşmağa qadirdir.
TOS-1A kompleksinin təkrarən sursat ilə doldurulması üçün bir tank platforması nəzərdə tutulur. Sursatı 217 kiloqram çəkiyə malik olan termobarik raketlərdən ibarətdir. Doldurulması prosesi hər bir raket üçün bir dəqiqədən də az vaxt tələb edir. Döyüş ekipajı tankdakı kimi 3 nəfərdən ibarətdir. Təkcə bir fərqi vardır. Tuşlayıcı operator qüllədə olan silahlar əvəzinə atıcı qurğunu idarə edir.
Kalibr: 220 mm
Atəş tezliyi: 30 atəş/15 saniyədə
Effektiv məsafə: 500–3500 m (TOS-1) 6500 m (TOS-1A)
Maşın/raket xüsusiyyətləri:
Motoru: V-84 Dizel
Motor gücü: 840 at gücü (630 kV)
Maksimum məsafə: 550 km
Sürəti: 60 km/s
Atış platforması: T-72
İstifadəçilər
![image]()
Azərbaycan![image]()
Rusiya: 15![image]()
Ermənistan: Rusiya-Ermənistan müqaviləsinin şərtlərinə əsasən verilməlidir.![image]()
İraq: 12![image]()
Qazaxıstan: 3![image]()
Suriya
Keçmiş istifadəçilər
Həmçinin bax
İstinadlar
- "Arxivlənmiş surət". 2017-05-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-08-21.
- "Arxivlənmiş surət". 2007-01-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-08-21.
- "Arxivlənmiş surət". 2017-06-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-08-21.
- Salami, Jassem Al. "Led by an Armored Bulldozer, Shia Militia Fought to Restore Their Credibility". War is Boring. Medium.com. 2014-12-19 tarixində . İstifadə tarixi: 21 avqust 2017.
- "Ukraine rebels have powerful new Russian-made rockets – OSCE". 2017-10-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-08-21.
- "Arxivlənmiş surət". 2017-08-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-08-21.
- "For the first time Azerbaijan has used heavy flamethrower systems". AZERI DAILY. 2016-04-14 tarixində . İstifadə tarixi: 21 avqust 2017.
- "Arxivlənmiş surət". 2017-08-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-08-21.
- "Arxivlənmiş surət". 2017-04-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-08-21.
- "Morris, Loveday, "Iraqi forces fight their way into the narrow streets of Mosul's historic center," washingtonpost.com, 18 iyun 2017, 2:02 p.m. EDT". 2017-06-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-08-21.
- "Еще одна сенсационная сделка: Азербайджан закупил огнеметные системы ТОС-1А на базе Т-90". 2013-09-16 tarixində . İstifadə tarixi: 21 avqust 2017.
- Eugene Yanko, Copyright 1997 – info@warfare.ru. . Warfare.ru. 2020-04-16 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 avqust 2017.
- "Arxivlənmiş surət". 2017-02-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-08-21.
- "TOS-1 multiple rocket launcher". Bubblews. 2014-12-18 tarixində . İstifadə tarixi: 21 avqust 2017.
- "Hier zerstört Putins Höllenkanone eine Festung der Rebellen" (alman). STERN.de. 2016-02-09 tarixində . İstifadə tarixi: 21 avqust 2017.
Xarici keçidlər
- Video of the TOS-1 in action (rus.)
- GlobalSecurity profile
- TOS-1A article on Military Today
- ТОС-1 «Буратино», тяжёлая огнемётная система 2009-04-24 at the Wayback Machine
- Russia's TOS-1: Moscow's Most Powerful Weapon of War (That Isn't Nuclear) - National Interest
- V. Kuzmin's photo blog about the 2010 Victory Parade in Moscow 2020-12-04 at the Wayback Machine (rus.)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
TOS 1 rus TOS 1 tyazhyolaya ognemyotnaya sistema ing Heavy Flamethrower System 220 mm lik 30 ve ya 24 borulu Sovet istehsali agir odsacan artilleriya sistemi Ilkin versiyasi 1988 ci ilde hazirlanib T 72 tankinin sassisi uzerinde yerlesir TOS 1 aciq ve ya qapali erazide yerlesen dusmenin ister sexsi heyetini isterse de zirehli texnikasini mehv etmek ucun hazirlanmisdir Ilk doyus testleri 1988 1989 cu illerde Sovet ordusu terefinden Efqanistan muharibesinde yerine yetirilib TOS 1 ilk defe 1999 cu ilde Omsk seherinde ictimaiyyete teqdim olunmusdur TOS 1Tipi Reaktiv Yaylim Ates SistemiOlke SSRI RusiyaIstismar tarixcesiIstismar illeri 1988 davam edirIstismara baslanmasi 1988Istismar edenler Rusiya Azerbaycan Qazaxistan Iraq SuriyaIstifade edilen doyusler Efqanistan muharibesi Rus Cecen muharibesi Suriya vetendas muharibesi Aprel doyusleri Ikinci Qarabag muharibesiIstehsal tarixcesiKonstruktorKonstruksiya tarixi 1988Istehsal illeri 1988 davam edirVariantlari TOS 1AXususiyyetleriAgirligi 45 3 tonSuret 60 km sMesafe 500 3500 m TOS 1 6500 m TOS 1A Uzunlugu 9 5 mEni 3 6 mHundurluyu 2 22 mEkipaj 3 Vikianbarda elaqeli mediafayllarDoyus kecmisiTOS 1 ilk defe SSRI terefinden Efqanistanin Pancsir vadisinde istifade olunub Daha sonra 1999 cu ilde Rusiya ordusu terefinden cecenlere qarsi Qrozni doyusunde istifade olunmusdur TOS 1A odsacan sistemleri ise ilk defe 24 oktyabr 2014 cu ilde Iraqda Curf El Sexer seherinin ISID terrorcularindan geri alinmasi emeliyyatinda istifade olunub 2015 ci ilin sentyabrinda ATET in verdiyi melumata esasen TOS 1 odsacan sistemi Ukraynanin serqinde rusyonumlu separatcilarin telimler kecdiyi erazide gorunub 10 oktyabr 2015 ci il tarixinde terefinden Hema seherinde usyancilara qarsi istifade olunub 4 aprel 2016 ci ilde Qarabagda Azerbaycan ordusu terefinden ermeni movqelerine zerbe vurulmasinda istifade olunmusdur 2016 ci ilde Latakiya istiqametinde Suriya Ordusu terefinden usyancilara qarsi istifade edilmisdir 2017 ci ilin evvellerinde Palmira seheri yaxinliginda Suriya Ordusu terefinden istifade olunmusdur 18 iyun 2017 ci ilde terefinden Mosul emeliyyatinin ilk gununde istifade edilmisdir Tarixine qisa baxisTOS 1 Buratinonun qrafik tesviri Hazirda dunyanin bir cox olkelerinin arsenalinda olan odsacanlari bir sey sxem ile isleyir yuksek tezyiq altinda luleden yandirici maye qarisigi atilir ve alisdirilir TOS 1 komplekslerinin 1971 1979 cu iller arasinda T 72 sassilerinde olan ilk prototipleri ilk prototipleri Omskdaki Neqliyyat Muhendisliyi Dizayin Burosu ASC de istehsal olunmusdur Kompleks T 72 tankinin sassisi uzerinde qurasdirilmis 30 eded istiqametlendiriciye sahib atici qurgudan ve KrAZ 255B sassisinde olan Neqliyyat Yukleme Masinindan ibaret idi 1980 ci ilde silah dovlet sinaqlarindan ugurla kecerek Sovet ordusuna qebul edildi TOS 1A odsacan sistemine raketleri yerlesdirilerken Onun 46 ton agirliginda doyus kutlesi yuksek yukgoturme qabiliyyetli sassi kicik effektiv ates mesafesi 400 4500 metr zirehli qorunma teleb edirdi Atici qurgunun 30 eded idareolunmayan raket istiqamet modulu donen platformada paket formasinda qurasdirilir Qurgunu hedefe yoneltmek ucun butun hereketler masindan cixmadan nisangah ve elektrik oturuculer vasitesile heyata kecirilirdi Mermilerin hedeflere ucus trayektoriyasi deqiq ates seraitini nezere almagi ve optik nisangahdan lazer mesafeolceninden kren sensorundan ve elektron ballistik hesablama komputerinden ibaret olan xususi atese nezaret sistemini yaratmagi teleb edirdi Kecmis SSRIde ise basqa yol ile getmeye qerar verdiler yandirici qarisiq xususi kapsullara yerlesdirildi ve qumbaraatanlardan atildi Bu cur qumbaraatan odsacanlarina Smel adi verilmisdir Oten esrin 70 ci illerinde ise reaktiv yaylim ates sistemleri yaradilmisdir Bu sistemler iri hecmde partlayici yandirici qarisiq dasiyan 220 millimetrlik raketler atirdi Her bir raket 100 kq bele qarisiq dasiya bilirdi SSRI ilk defe olaraq bu silahi Efqanistan muharibesinde sinaqdan kecirmisdir Lakin hemin dovrde silah olduqca mexfi saxlanilirdi ve onun baresinde hec bir informasiya verilmirdi Bu silahdan acilan raketin dasidigi yandirici partlayici qarisiq alisanda mueyyen radiusda temperatur 3000 dereceye catirdi Neticede hemin radiusda yasayan butun canli ve cansizlar bir an icerisinde kule cevrilirdiler Bundan elave olaraq silah havanin alisib yanmasi neticesinde vakuum bombasi effekti yaradirdi Dusmen piyadasinin bu cehennem alovunda ve tezyiqin ani olaraq keskin asagi dusmesi neticesinde bas veren seraitde sag qalmasi sadece olaraq mumkun deyildi Hemin bu sistemi Buratino TOS 1 adlandirdilar Rossiyskaya qazeta yazir ki Buratino Efqanistanda tetbiq olunanda dusmenleri lerzeye salirdi Uzaq mesafeden alov denizini gorenler bir daha bu sehneni omurleri boyu unuda bilmirdiler Sistem T 72 tanklarinin sassisi uzerinde qurasdirilmisdi ve ates mesafesi 4 5 km idi Bu silahi cebhenin on xettinde tetbiq etmek nezerde tutulmusdu Qezet yazir ki ilk defe bu silahi Efqanistan muharibesi zamani efqan mucahidlerinin gizlendikleri Cenubi Salanqa eyaletindeki magaralari dagitmaq ucun Tayfun emeliyyatinda istifade etmisdirler Silah sergisinde ise ilk defe Buratino 2001 ci ilde numayis etdirilmisdir Ele hemin il silahin daha mukemmel ve daha asan istifade olunan varianti Solntsepyok TOS 1A yaradilmisdir Solntsepyok TOS 1A sistemleri T 90 tanklarinin sassisi uzerinde qurasdirilmisdir Bu sistem atesin daha mukemmel idare edilmesi sistemi raket lulelerinin sayinin 30 dan 24 e endirilmesi ela zireh mudafiesi ve yeni sursatlari ile ferqlenir Yeni sistemde ates mesafesi 6 kilometre qeder artirilmisdir ve hemcinin her bir raketin dagidici radiusu da artirilmisdir Bir Solntsepyok TOS1A qurgusu 40 min kvadratmetr erazide olan butun canlilari mehv edir Butun raketler cemi 24 saniye erzinde buraxilir Bir raketinin mehv etme radiusu 2 5 hektara yaxindir 2001 ci ilden Rusiya ordusuna verilen bu silah sisteminin ixracina 2008 ci ilden icaze verilmisdir Resmi menbelerde yer almis melumatlara gore Azerbaycan Respublikasi 2010 cu ilde Rosoboroneksport ile baglanilmis muqavile esasinda bir divizion 18 kompleks Solntsepyok odsacan sistemi almisdir TOS 1A agir odsacan sistemi 2001 ci ilin aprel ayindan etibaren radiasiya kimyevi ve bioloji muhafize qosunlarin silahlandirilmasina qebul edilmisdir Rusiya istehsali olan TOS 1A Solntsepyok sisteminin teyinati dusmenin zirehli texnikasini siradan cixartmaq muxtelif hucum ve mudafie xarakterli doyuslerde onun canli quvvesini aciq ve qapali seraitlerde mehv etmekden ibaretdir Internetde Solntsepyok sistemlerinden telim atislarini gosteren qisa videorolik tapmaq mumkundur Bu videorolik de silahin nece dehsetli bir quvveye sahib olmasi gorunur Solntsepyok xususende dagliq erazilerde tetbiq olunan zaman daha tehlukelidir Bu silah sisteminden acilan atesler neticesinde hetta daglar ucub dagila qayalar eriye biler Bunun sebebi ise budur ki bu silahin tetbiqi zamani guclu vakuum effekti yaranir Solntsepyok TOS 1A agir odsacan sistemi 2013 cu il 26 iyunda Bakida kecirilmis herbi parad zamaniTOS 1 sistemlerinin yandan gorunusuTexniki melumatlar Solntsepyok sisteminin idareolunmayan reaktiv termobarik doyus basliginin en boyuk tesir effekti dagliq erazilerde elde olunur hava zerbe dalgalarinin etraf qaya suxurlarinin torpaq ve qaya ucqunlarinin eks olunan dalgalari ile qarsiliqli ust uste dusmesi zerbe gucunu daha da artirir Sursat evvelce partlayici qarisiq buludunu yaradaraq partlayisi heyata kecirir ve buluddaki butun olan oksigenin bu reaksiyaya daxil olmasina serait yaradir Ani detonosiyadan sonra tezyiq keskin sekilde yukselir ve sonra derhal atmosfer tezyiqi normasindan texminen 160 mm cive sutununa qeder asagi dusur Belelikle dusmenin partlayisdan sonra xilas olan canli quvvesi de tezyiqin azalmasi neticesinde daxili orqanlarinin parcalanmasina gore helak olurdular Odsacan sistemin yaylim atesinin yuksek seviyyede olan deqiqliyi atici qurgunun 6 km mesafede olan birbasa hedeflere yoneldilmesi ve avtomatlasdirilmis tuslama cihazlari vasitesile temin edilir Son elde edilmis melumatlara gore MO 1 01 04M OP markali sursatlarin cekisi 13 kq azaldilmasina baxmayaraq ates mesafesi 6700 metre qeder artirilmisdir Doyus masininin cekisi 44 3 ton uzunlugu 7240 mm hundurluyu 3073 mm eni 3580 mm sossede sureti 60 km saat ehtiyat gedis mesafesi 550 kilometrdir 30 dereceli bir yoxusa 25 dereceli krenle qalxa bilen TOS 1A 1 2 metr hundurlukde olan maneeleri de asanliqla asmaga qadirdir TOS 1A kompleksinin tekraren sursat ile doldurulmasi ucun bir tank platformasi nezerde tutulur Sursati 217 kiloqram cekiye malik olan termobarik raketlerden ibaretdir Doldurulmasi prosesi her bir raket ucun bir deqiqeden de az vaxt teleb edir Doyus ekipaji tankdaki kimi 3 neferden ibaretdir Tekce bir ferqi vardir Tuslayici operator qullede olan silahlar evezine atici qurgunu idare edir Sursatlarin yuklenmesi Kalibr 220 mm Ates tezliyi 30 ates 15 saniyede Effektiv mesafe 500 3500 m TOS 1 6500 m TOS 1A Masin raket xususiyyetleri Motoru V 84 Dizel Motor gucu 840 at gucu 630 kV Maksimum mesafe 550 km Sureti 60 km s Atis platformasi T 72IstifadecilerTOS 1 istifadecileriAzerbaycan Rusiya 15 Ermenistan Rusiya Ermenistan muqavilesinin sertlerine esasen verilmelidir Iraq 12 Qazaxistan 3 SuriyaKecmis istifadeciler SSRIHemcinin baxReaktiv Yaylim Ates Sistemi Rusiya Silahli Quvveleri Azerbaycan Silahli Quvveleri Aprel doyusleriIstinadlar Arxivlenmis suret 2017 05 06 tarixinde Istifade tarixi 2017 08 21 Arxivlenmis suret 2007 01 16 tarixinde Istifade tarixi 2017 08 21 Arxivlenmis suret 2017 06 28 tarixinde Istifade tarixi 2017 08 21 Salami Jassem Al Led by an Armored Bulldozer Shia Militia Fought to Restore Their Credibility War is Boring Medium com 2014 12 19 tarixinde Istifade tarixi 21 avqust 2017 Ukraine rebels have powerful new Russian made rockets OSCE 2017 10 28 tarixinde Istifade tarixi 2017 08 21 Arxivlenmis suret 2017 08 16 tarixinde Istifade tarixi 2017 08 21 For the first time Azerbaijan has used heavy flamethrower systems AZERI DAILY 2016 04 14 tarixinde Istifade tarixi 21 avqust 2017 Arxivlenmis suret 2017 08 17 tarixinde Istifade tarixi 2017 08 21 Arxivlenmis suret 2017 04 08 tarixinde Istifade tarixi 2017 08 21 Morris Loveday Iraqi forces fight their way into the narrow streets of Mosul s historic center washingtonpost com 18 iyun 2017 2 02 p m EDT 2017 06 18 tarixinde Istifade tarixi 2017 08 21 Eshe odna sensacionnaya sdelka Azerbajdzhan zakupil ognemetnye sistemy TOS 1A na baze T 90 2013 09 16 tarixinde Istifade tarixi 21 avqust 2017 Eugene Yanko Copyright 1997 info warfare ru Warfare ru 2020 04 16 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 21 avqust 2017 Arxivlenmis suret 2017 02 08 tarixinde Istifade tarixi 2017 08 21 TOS 1 multiple rocket launcher Bubblews 2014 12 18 tarixinde Istifade tarixi 21 avqust 2017 Hier zerstort Putins Hollenkanone eine Festung der Rebellen alman STERN de 2016 02 09 tarixinde Istifade tarixi 21 avqust 2017 Xarici kecidlerVikianbarda TOS 1 ile elaqeli mediafayllar var Video of the TOS 1 in action rus GlobalSecurity profile TOS 1A article on Military Today TOS 1 Buratino tyazhyolaya ognemyotnaya sistema 2009 04 24 at the Wayback Machine Russia s TOS 1 Moscow s Most Powerful Weapon of War That Isn t Nuclear National Interest V Kuzmin s photo blog about the 2010 Victory Parade in Moscow 2020 12 04 at the Wayback Machine rus