Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Təkamül modelləşdirmə (ing. Evolutionary computation) — ağıllı sistemlər qurmaq üçün Darvin nəzəriyyəsinin xüsusiyyətlərindən istifadə edir (qrup uçotu metodları, genetik alqoritmlər). Süni intellektin daha geniş bir sahəsinin — hesablama zəkasının bir hissəsidir.
Təkamül modelləşdirmə artıq ayırd oluna bilən yaxşı bir sahədir:
- molekulyar genetik məlumat sistemlərinin modelləri;
- təkamülün ümumi qanunlarının modelləşdirilməsi (Təkamül alqoritmləri). Bunlar yalnız təkamül prinsiplərindən istifadə edən sistemlərdir. Onlar funksional optimallaşdırma kimi tapşırıqlar üçün uğurla istifadə edilmişdir və asanlıqla riyazi dildə təsvir edilə bilər. Bunlara təkamül proqramı, genetik alqoritmlər, , genetik proqramlaşdırma kimi təkamül alqoritmləri daxildir;
- təkamül modelləri. Bunlar bioloji cəhətdən təkamül alqoritmlərindən daha realdır, lakin tətbiq olunan mənada faydalı olduğunu sübut etməmiş sistemlərdir. Bioloji sistemlərə daha çox bənzəyirlər və texniki problemlərin həllinə az diqqət yetirirlər. Onların mürəkkəb və maraqlı davranışları var və görünür, tezliklə praktik tətbiq olunacaq. Bu sistemlərə sözdə daxildir.
- tətbiq olunan təkamül modelləşdirmə.
Tarixi
Darvinizm prinsiplərinin avtomatlaşdırılmış problem həlli üçün istifadəsi 1950-ci illərdə başlamışdır. 1960-cı ilə qədər bu fərqli düşüncənin üç fərqli təfsiri üç fərqli yerdə hazırlanırdı. Təkamül proqramını ABŞ-da Lourens , isə metodunu genetik alqoritm adlandırdı. Almaniyada Ingo Rechenberg və Hans-Paul Schwefel təkamül strategiyası yanaşmasını təqdim etdilər. Bu sahələr təxminən 15 il ərzində ayrıca inkişaf etdirilmişdir. 90-cı illərin əvvəllərindən bəri təkamül hesablama adlanan bir texnologiyanın "dialektləri" olaraq birləşdirilmişdir. Bundan əlavə, 90-cı illərin əvvəllərində dördüncü bir axın meydana gəldi — genetik proqramlaşdırma. 1990-cı illərdən bəri, təkamül hesablaması böyük dərəcədə qaranlıq zəkası ideyası ilə əlaqəli oldu və təbiətdən ilham alqoritmləri bu istiqamətin getdikcə əhəmiyyətli hissəsinə çevrilməkdədir.
Beləliklə, "təkamül proqramı", "təkamül strategiyaları", "genetik alqoritmlər" və "genetik proqramlaşdırma" ifadələri ümumi "təkamül hesablama" və ya "təkamül modelləşdirmə" nin xüsusi halları hesab olunur.
Təkamül alqoritmlərindən və süni həyatdan irəli gələn fikirlərdən istifadə edərək modelləşdirmə 1960-cı illərdə Nils Aall Barriçellinin işi ilə başlamış və süni seçimi modelləşdirmə mövzusunda bir sıra əsərlər yazan tərəfindən genişləndirilmişdir. Təkamül alqoritmləri 1960-cı və 1970-ci illərin əvvəllərində İnqo Rechenberg-in işləri nəticəsində mürəkkəb mühəndislik problemlərini həll etmək üçün istifadə edilən ümumdünya qəbul edilmiş bir optimallaşdırma metoduna çevrildi. Genetik alqoritmlər John Hollandın işləri sayəsində xüsusilə populyarlaşdı. Akademik marağın böyüməsi ilə birlikdə kompüterlərin gücünün kəskin artması praktik tətbiqlərə, o cümlədən kompüter proqramlarının avtomatik təkamülünə imkan verdi. Təkamül alqoritmləri hazırda çoxölçülü problemləri insan tərəfindən hazırlanan proqramdan daha səmərəli həll etmək üçün istifadə olunur.
Ümumi fikir
Şəkildə təkamül hesablamalarının növlərindən birinin — genetik alqoritmin (GA) iş sxemi təsvir edilmişdir, ancaq yanaşmanın ümumi fikrini başa düşə bilərsiniz.
İlkin populyasiya dedikdə, ümumiyyətlə təsadüfi yolla əldə edilən müəyyən miqdarda əşyalar başa düşülür. QA-da bu cür cisimlər genlərin vektorlarıdır ("genotiplər"), burada hər bir gen bir az, sayı və ya başqa bir obyekt ola bilər. Təkamül strategiyası (ES) həqiqi ədədlərin vektorları ilə işləyir. Genetik (GP) və təkamüllü (EP) proqramlaşdırmada cisimlərin rolunu hesablama problemini həll edən daha yaxşı və daha yaxşı (müəyyən işlək funksiyasına uyğun) proqramlar oynayır.
Mutasiyalar və çarpazlıq
Mutasiya "genotipdə" təsadüfi bir dəyişiklikdir. GA və ES-də mutasiya operatoru, vektorun hər bir hissəsinə normal paylanmış təsadüfi dəyişən əlavə etməklə həyata keçirilə bilər. QA və ES-də bu əməliyyat yetişən proqramların kodlaşdırma metodundan çox asılıdır. Məsələn, ağac kodlaşdırmasında (rəqəmə baxın), bir düyündə təsadüfi bir məlumat dəyişdirmək və ya əlavə etmək, bir node və ya bütün alt səthi silməklə həyata keçirmək olar.
"Çarpazlıq" operatoru rolu vəhşi təbiətdə keçid roluna bənzər olan namizəd həllərini təklif edir. Təkamül bilgisayarında çoxalma adətən cinsidir — bir nəsil yetişdirmək üçün bir neçə valideynə, ümumiyyətlə iki nəfərə ehtiyacınız var. Fərqli alqoritmlərdə çoxalma fərqli şəkildə müəyyən edilir — bu, əlbəttə ki, məlumatların təqdim edilməsindən asılıdır. Böyümək üçün əsas tələb nəslin və ya nəslin hər iki valideynin xüsusiyyətlərini bu və ya digər şəkildə "qarışdıraraq" miras qalmalarıdır.
Seçim (seleksiya)
İstinadlar
- Fraser A.S. Monte Carlo analyses of genetic models. 181 (Nature). 1958. 208–209.
- Rechenberg, Ingo. Evolutionsstrategie – Optimierung technischer Systeme nach Prinzipien der biologischen Evolution (PhD thesis). Fromman-Holzboog. 1973.
- Holland, John H. Adaptation in Natural and Artificial Systems. University of Michigan Press. 1975. ISBN .
- Koza, John R. Genetic Programming. MIT Press. 1992. ISBN .
- Jamshidi M. Tools for intelligent control: fuzzy controllers, neural networks and genetic algorithms. 361 (Philosophical Transactions of the Royal Society A, Philosophical transactions. Series A, Mathematical, physical, and engineering sciences). 2003. 1781–1808.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Tekamul modellesdirme ing Evolutionary computation agilli sistemler qurmaq ucun Darvin nezeriyyesinin xususiyyetlerinden istifade edir qrup ucotu metodlari genetik alqoritmler Suni intellektin daha genis bir sahesinin hesablama zekasinin bir hissesidir Tekamul modellesdirme artiq ayird oluna bilen yaxsi bir sahedir molekulyar genetik melumat sistemlerinin modelleri tekamulun umumi qanunlarinin modellesdirilmesi Tekamul alqoritmleri Bunlar yalniz tekamul prinsiplerinden istifade eden sistemlerdir Onlar funksional optimallasdirma kimi tapsiriqlar ucun ugurla istifade edilmisdir ve asanliqla riyazi dilde tesvir edile biler Bunlara tekamul proqrami genetik alqoritmler genetik proqramlasdirma kimi tekamul alqoritmleri daxildir tekamul modelleri Bunlar bioloji cehetden tekamul alqoritmlerinden daha realdir lakin tetbiq olunan menada faydali oldugunu subut etmemis sistemlerdir Bioloji sistemlere daha cox benzeyirler ve texniki problemlerin helline az diqqet yetirirler Onlarin murekkeb ve maraqli davranislari var ve gorunur tezlikle praktik tetbiq olunacaq Bu sistemlere sozde daxildir tetbiq olunan tekamul modellesdirme TarixiDarvinizm prinsiplerinin avtomatlasdirilmis problem helli ucun istifadesi 1950 ci illerde baslamisdir 1960 ci ile qeder bu ferqli dusuncenin uc ferqli tefsiri uc ferqli yerde hazirlanirdi Tekamul proqramini ABS da Lourens ise metodunu genetik alqoritm adlandirdi Almaniyada Ingo Rechenberg ve Hans Paul Schwefel tekamul strategiyasi yanasmasini teqdim etdiler Bu saheler texminen 15 il erzinde ayrica inkisaf etdirilmisdir 90 ci illerin evvellerinden beri tekamul hesablama adlanan bir texnologiyanin dialektleri olaraq birlesdirilmisdir Bundan elave 90 ci illerin evvellerinde dorduncu bir axin meydana geldi genetik proqramlasdirma 1990 ci illerden beri tekamul hesablamasi boyuk derecede qaranliq zekasi ideyasi ile elaqeli oldu ve tebietden ilham alqoritmleri bu istiqametin getdikce ehemiyyetli hissesine cevrilmekdedir Belelikle tekamul proqrami tekamul strategiyalari genetik alqoritmler ve genetik proqramlasdirma ifadeleri umumi tekamul hesablama ve ya tekamul modellesdirme nin xususi hallari hesab olunur Tekamul alqoritmlerinden ve suni heyatdan ireli gelen fikirlerden istifade ederek modellesdirme 1960 ci illerde Nils Aall Barricellinin isi ile baslamis ve suni secimi modellesdirme movzusunda bir sira eserler yazan terefinden genislendirilmisdir Tekamul alqoritmleri 1960 ci ve 1970 ci illerin evvellerinde Inqo Rechenberg in isleri neticesinde murekkeb muhendislik problemlerini hell etmek ucun istifade edilen umumdunya qebul edilmis bir optimallasdirma metoduna cevrildi Genetik alqoritmler John Hollandin isleri sayesinde xususile populyarlasdi Akademik maragin boyumesi ile birlikde komputerlerin gucunun keskin artmasi praktik tetbiqlere o cumleden komputer proqramlarinin avtomatik tekamulune imkan verdi Tekamul alqoritmleri hazirda coxolculu problemleri insan terefinden hazirlanan proqramdan daha semereli hell etmek ucun istifade olunur Umumi fikirGenetik alqoritmin sxemi Sekilde tekamul hesablamalarinin novlerinden birinin genetik alqoritmin GA is sxemi tesvir edilmisdir ancaq yanasmanin umumi fikrini basa duse bilersiniz Ilkin populyasiya dedikde umumiyyetle tesadufi yolla elde edilen mueyyen miqdarda esyalar basa dusulur QA da bu cur cisimler genlerin vektorlaridir genotipler burada her bir gen bir az sayi ve ya basqa bir obyekt ola biler Tekamul strategiyasi ES heqiqi ededlerin vektorlari ile isleyir Genetik GP ve tekamullu EP proqramlasdirmada cisimlerin rolunu hesablama problemini hell eden daha yaxsi ve daha yaxsi mueyyen islek funksiyasina uygun proqramlar oynayir Mutasiyalar ve carpazliq Agac seklinde temsil olunan funksiya Mutasiya genotipde tesadufi bir deyisiklikdir GA ve ES de mutasiya operatoru vektorun her bir hissesine normal paylanmis tesadufi deyisen elave etmekle heyata kecirile biler QA ve ES de bu emeliyyat yetisen proqramlarin kodlasdirma metodundan cox asilidir Meselen agac kodlasdirmasinda reqeme baxin bir duyunde tesadufi bir melumat deyisdirmek ve ya elave etmek bir node ve ya butun alt sethi silmekle heyata kecirmek olar Carpazliq operatoru rolu vehsi tebietde kecid roluna benzer olan namized hellerini teklif edir Tekamul bilgisayarinda coxalma adeten cinsidir bir nesil yetisdirmek ucun bir nece valideyne umumiyyetle iki nefere ehtiyaciniz var Ferqli alqoritmlerde coxalma ferqli sekilde mueyyen edilir bu elbette ki melumatlarin teqdim edilmesinden asilidir Boyumek ucun esas teleb neslin ve ya neslin her iki valideynin xususiyyetlerini bu ve ya diger sekilde qarisdiraraq miras qalmalaridir Secim seleksiya IstinadlarFraser A S Monte Carlo analyses of genetic models 181 Nature 1958 208 209 Rechenberg Ingo Evolutionsstrategie Optimierung technischer Systeme nach Prinzipien der biologischen Evolution PhD thesis Fromman Holzboog 1973 Holland John H Adaptation in Natural and Artificial Systems University of Michigan Press 1975 ISBN 0 262 58111 6 Koza John R Genetic Programming MIT Press 1992 ISBN 0 262 11170 5 Jamshidi M Tools for intelligent control fuzzy controllers neural networks and genetic algorithms 361 Philosophical Transactions of the Royal Society A Philosophical transactions Series A Mathematical physical and engineering sciences 2003 1781 1808