Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sancaq döyüşü — 1467-ci ildə Van vilayətinin Çapaqcur qəzasının ərazisində ağqoyunlularla qaraqoyunlular arasında baş vermişdir.
| Sancaq döyüşü | |||
|---|---|---|---|
| Qaraqoyunlu, Ağqoyunlu tarixi | |||
 | |||
| Tarix | 1467-ci il | ||
| Yeri | |||
| Nəticəsi | Qaraqoyunlular məğlub oldu. Qaraqoyunlu dövləti süqut etdi. | ||
| Münaqişə tərəfləri | |||
| | |||
| Komandan(lar) | |||
| | |||
Arxaplan
Uzun Həsən Ağqoyunlu tayfa ittifaqını daha da möhkəmlətmək və bu ittifaqın ərazisini Azərbaycan torpaqları hesabına genişləndirmək, Azərbaycanın cənub vilayətlərində hakimiyyəti ələ keçirmək, orada hökmranlıq edən Qaraqoyunlulara qarşı mübarizə aparmaq üçün tədbirlər görməyə başladı. O, əyanlara böyük imtiyazlar və vədlər verdi, onlan öz ətrafında sıx birləşdirməyə müvəffəq oldu. XV əsrin ortalarında Qaraqoyunlularla Ağqoyunlular arasındakı mübarizə daha da kəskinləşdi. Mübarizənin ilk dövrünün xüsusiyyəti ondan ibarət idi ki, hər iki tərəf dövlətlərdəki daxili ziddiyyətlərdən fəal surətdə istifadə etməyə başlamışdı. XV əsrin 50-ci illərində Uzun Həsən ermənilərin yaşadıqları torpaqları və Gürcüstanın Qaraqoyunlu hakimiyyəti altında olan şərq hissəsini ələ keçirərək, öz hakimiyyətinə tabe etdi.
Döyüşə hazırlıq
Cahanşahın şərqdəki işğalları zamanı Uzun Həsənin qərbdə əldə etdiyi qazancları geri almaq üçün 1467-ci il mayın 16-da Təbrizdən ayrılaraq Van gölü yaxınlığındakı Sökmənabada gəlməsi ilə başladı. Görünən səbəb dədə-baba yurdlarına səfər olsa da, əslində bu yürüş Ağqoyunlulara öz yerini göstərmək məqsədi daşıyırdı. Müharibənin qaçınılmaz olduğunu dərk edən Həsən bəy bir tərəfdən döyüş hazırlıqları ilə yanaşı digər tərəfdən diplomatik fəaliyyətlərini də davam etdirirdi. O öz elçisini Cahanşahın yanına göndərsə də nəticə ala bilməmişdi. Cavab olaraq Cahanşah da öz adından elçi göndərərək Uzun Həsəni təhdid etmişdi. Beləki Qaraqoyunlu elçisini yola salan kimi bu dəfə qadısı Rüknəddin Əlini hörmət və sayğı dolu sözlərlə yazılmış məktubla o cümlədən qiymətli hədiyyələrlə yenidən Cahanşahın hüzuruna göndərdi. Məqsədi mümkün olan qədər döyüşdən qaçmaq əks halda Qaraqoyunluların fikrini yayındırmaq idi. Bu elçi Uzun Həsən adından Cahanşa bildirir: "Bəyimiz sizə sadiq və bağlıdır. Məqsədiniz ölkə ələ keçirməkdisə bütün qalaların açarlarını sizə təqdim etməyə hazırdır. Əgər mal mülk istəyirsizsə var dövlətini sizə verməyə hazırdır." Lakin Cahanşah bu elçini də müsbət qarşılamadı. Onun əsas məqsədi Ağqoyunluların gedərək artan gücünü sındırmaq, onların hakim olduqları əraziləri ələ keçirmək idi. Nəticədə tərəflər özlərinə bağlı qüvvələrin hamısını ətraflarında topladıqdan sonra döyüşə başladılar.
Döyüş
Tərəflər ilk dəfə 1467-ci il noyabr ayının 11-də Muş düzənliyində qarşı qarşıya gəldilər. Əvvəlcədən buraya ordu göndərərək qalanı ələ keçirən Qaraqoyunlu qüvvələri ilə sayı 3000 civarında olan Ağqoyunluların qabaqcıl qüvvələri arasında baş verən ilk toqquşmada Cahanşah məğlub oldu. Cahanşah döyüşün gedişatını danışmaq məqsədilə divan çağırdı. Divanda əsgərlərin qayıtmaq istəklərini nəzərə alaraq döyüşü gələn ilə ertələməyi qərarlaşdırdılar. Nəticədə qüvvələrin bir qismi geri qayıtdı. Cahanşah ailəsini, əyanlarının bir qismini və qalan əsgərlərini də götürərək Bingöl vilayəti sərhədləri daxilindəki Sancaq bölgəsinə gələrək burada qaldı. Düşmənə əhəmiyyət vermədiyi üçün də ciddi tədbir görməyə ehtiyac duymadan əyləncəyə başları qarışdı. Uzun Həsən rəqibinin bu hərəkətini Yuxarı Fərat hövzəsinə doğru hərbi fəaliyyər olduğunu düşünürdü. Lakin elçiləri məsələnin həqiqətini ona çatdırdıqda, bunun belə olmadığını anladı və daha sərt bir kəşfiyyat və təlim yürütməyə başladı. Rəqibinin Sancaq bölgəsində yerini təyin etdikdən sonra qərargahına kəndli qiyafəsində bir casus göndərdi. Cahanşahın qərargahına heç bir çətinliklə rastlaşmadan girən bu casus yüksək səslə qışqıraraq onun itmiş atını kiminsə görüb-görmədiyini soruşdu ancaq heç bir cavab almadı. O şahın bütün əsgərlərinin sərxoş olduğunu görüb Həsən bəyə xəbər verdi. Vəziyyətin əlverişli olduğunu anlayan Həsən bəy 1467-ci il noyabrın 10-da səhər saatlarında 6000 nəfərlik qoşunu ilə Cahanşahın qərargahına qəfil basqın etdi. Güc nümayiş etdirmək imkanı belə tapa bilməyən Qaraqoyunlu qüvvələri dağıldı. Cahanşah bir əsgər tərəfindən öldürüldü, iki oğlu və bütün əyanları əsir düşdü. Sonralar cənazəsi Təbrizə aparılaraq orada tikdirdiyi Müzəffəriyyə məqbərəsində dəfn olundu.
İstinadlar
- Hınz, 1992. səh. 13
- Tehrani, 2006. səh. 253
- Tehrani, 2006. səh. 254
- Yinanç, 1945. səh. 187
- Yinanç, 1945. səh. 188
Mənbə
- Hınz, Walther (tərc. Tevfik Bıyıklıoğlu). Uzun Hasan and Sheykh Cuneyd (türk). Ankara. 1992.
- Woods, John E. The Aqquyunlu: Clan, Confederation, Empire. The University of Utah Press. 1999.
- Əbubəkr Tehrani (Rahilə Şükürova). Kitabi-Diyarbəkriyyə. İstanbul: Bayrak nəşriyyatı. 2006.
- M.H.Yinanç. Cihanşah. İA. 1945. 173–189.
- V.Minorsky. Uzun Həsən. Encyclopaedia of Islam, Second Edition. 1960. ISBN .
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sancaq doyusu 1467 ci ilde Van vilayetinin Capaqcur qezasinin erazisinde agqoyunlularla qaraqoyunlular arasinda bas vermisdir Sancaq doyusuQaraqoyunlu Agqoyunlu tarixiTarix 1467 ci ilYeri Bingol iliNeticesi Qaraqoyunlular meglub oldu Qaraqoyunlu dovleti suqut etdi Munaqise terefleriAgqoyunlu dovleti Qaraqoyunlu dovletiKomandan lar Uzun Hesen CahansahArxaplanUzun Hesen Agqoyunlu tayfa ittifaqini daha da mohkemletmek ve bu ittifaqin erazisini Azerbaycan torpaqlari hesabina genislendirmek Azerbaycanin cenub vilayetlerinde hakimiyyeti ele kecirmek orada hokmranliq eden Qaraqoyunlulara qarsi mubarize aparmaq ucun tedbirler gormeye basladi O eyanlara boyuk imtiyazlar ve vedler verdi onlan oz etrafinda six birlesdirmeye muveffeq oldu XV esrin ortalarinda Qaraqoyunlularla Agqoyunlular arasindaki mubarize daha da keskinlesdi Mubarizenin ilk dovrunun xususiyyeti ondan ibaret idi ki her iki teref dovletlerdeki daxili ziddiyyetlerden feal suretde istifade etmeye baslamisdi XV esrin 50 ci illerinde Uzun Hesen ermenilerin yasadiqlari torpaqlari ve Gurcustanin Qaraqoyunlu hakimiyyeti altinda olan serq hissesini ele kecirerek oz hakimiyyetine tabe etdi Doyuse hazirliqCahansahin serqdeki isgallari zamani Uzun Hesenin qerbde elde etdiyi qazanclari geri almaq ucun 1467 ci il mayin 16 da Tebrizden ayrilaraq Van golu yaxinligindaki Sokmenabada gelmesi ile basladi Gorunen sebeb dede baba yurdlarina sefer olsa da eslinde bu yurus Agqoyunlulara oz yerini gostermek meqsedi dasiyirdi Muharibenin qacinilmaz oldugunu derk eden Hesen bey bir terefden doyus hazirliqlari ile yanasi diger terefden diplomatik fealiyyetlerini de davam etdirirdi O oz elcisini Cahansahin yanina gonderse de netice ala bilmemisdi Cavab olaraq Cahansah da oz adindan elci gondererek Uzun Heseni tehdid etmisdi Beleki Qaraqoyunlu elcisini yola salan kimi bu defe qadisi Rukneddin Elini hormet ve saygi dolu sozlerle yazilmis mektubla o cumleden qiymetli hediyyelerle yeniden Cahansahin huzuruna gonderdi Meqsedi mumkun olan qeder doyusden qacmaq eks halda Qaraqoyunlularin fikrini yayindirmaq idi Bu elci Uzun Hesen adindan Cahansa bildirir Beyimiz size sadiq ve baglidir Meqsediniz olke ele kecirmekdise butun qalalarin acarlarini size teqdim etmeye hazirdir Eger mal mulk isteyirsizse var dovletini size vermeye hazirdir Lakin Cahansah bu elcini de musbet qarsilamadi Onun esas meqsedi Agqoyunlularin gederek artan gucunu sindirmaq onlarin hakim olduqlari erazileri ele kecirmek idi Neticede terefler ozlerine bagli quvvelerin hamisini etraflarinda topladiqdan sonra doyuse basladilar DoyusTerefler ilk defe 1467 ci il noyabr ayinin 11 de Mus duzenliyinde qarsi qarsiya geldiler Evvelceden buraya ordu gondererek qalani ele keciren Qaraqoyunlu quvveleri ile sayi 3000 civarinda olan Agqoyunlularin qabaqcil quvveleri arasinda bas veren ilk toqqusmada Cahansah meglub oldu Cahansah doyusun gedisatini danismaq meqsedile divan cagirdi Divanda esgerlerin qayitmaq isteklerini nezere alaraq doyusu gelen ile ertelemeyi qerarlasdirdilar Neticede quvvelerin bir qismi geri qayitdi Cahansah ailesini eyanlarinin bir qismini ve qalan esgerlerini de goturerek Bingol vilayeti serhedleri daxilindeki Sancaq bolgesine gelerek burada qaldi Dusmene ehemiyyet vermediyi ucun de ciddi tedbir gormeye ehtiyac duymadan eylenceye baslari qarisdi Uzun Hesen reqibinin bu hereketini Yuxari Ferat hovzesine dogru herbi fealiyyer oldugunu dusunurdu Lakin elcileri meselenin heqiqetini ona catdirdiqda bunun bele olmadigini anladi ve daha sert bir kesfiyyat ve telim yurutmeye basladi Reqibinin Sancaq bolgesinde yerini teyin etdikden sonra qerargahina kendli qiyafesinde bir casus gonderdi Cahansahin qerargahina hec bir cetinlikle rastlasmadan giren bu casus yuksek sesle qisqiraraq onun itmis atini kiminse gorub gormediyini sorusdu ancaq hec bir cavab almadi O sahin butun esgerlerinin serxos oldugunu gorub Hesen beye xeber verdi Veziyyetin elverisli oldugunu anlayan Hesen bey 1467 ci il noyabrin 10 da seher saatlarinda 6000 neferlik qosunu ile Cahansahin qerargahina qefil basqin etdi Guc numayis etdirmek imkani bele tapa bilmeyen Qaraqoyunlu quvveleri dagildi Cahansah bir esger terefinden olduruldu iki oglu ve butun eyanlari esir dusdu Sonralar cenazesi Tebrize aparilaraq orada tikdirdiyi Muzefferiyye meqberesinde defn olundu IstinadlarHinz 1992 seh 13 Tehrani 2006 seh 253 Tehrani 2006 seh 254 Yinanc 1945 seh 187 Yinanc 1945 seh 188MenbeHinz Walther terc Tevfik Biyiklioglu Uzun Hasan and Sheykh Cuneyd turk Ankara 1992 Woods John E The Aqquyunlu Clan Confederation Empire The University of Utah Press 1999 Ebubekr Tehrani Rahile Sukurova Kitabi Diyarbekriyye Istanbul Bayrak nesriyyati 2006 M H Yinanc Cihansah IA 1945 173 189 V Minorsky Uzun Hesen Encyclopaedia of Islam Second Edition 1960 ISBN 9789004161214 Hemcinin baxAgqoyunlular Qaraqoyunlular