Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Səbzəvar ekspedisiyası - Nadir xan Əfşarın hərbi fəaliyyəti dövründə həlledici hadisə. Bundan sonra o II Təhmasibin hərbi qüvvələrinin arxasındakı həqiqi gücə çevrilmişdir.
| Nadir şah Əfşarın Xorasan səfəri | |||
|---|---|---|---|
| Nadirin yürüşləri | |||
 | |||
| Tarix | 1727-1728 | ||
| Yeri | |||
| Nəticəsi | Nadir şah Xorasana nəzarətini möhkəmləndirir və cənub-şərqi Xəzər bölgəsini öz hakimiyyəti altına salır. | ||
| Münaqişə tərəfləri | |||
| | |||
| Komandan(lar) | |||
| | |||
Konfliktin başlanğıcı
Sənqan ətrafındakı döyüşdən sonra Nadir Məşhədə qayıdıb bir müddət istirahət etdi. Həmin vaxt ərzində əsas diqqəti qoşunların toplanmasına və təminatına yönəltdi. O, yaxşı görürdü ki, əfqanlar ciddi düşməndir və onlara qalib gəlmək üçün ciddi hazırlıq görülməlidir. Sonuncu döyüş də bunu göstərirdi. Lakin Nadiri düşündürən təkcə səfər hazırlığının aparılması deyildi. O eyni zamanda ətrafındakı əyanlar tərəfindən təhrik edilən Şah Təhmasibin müqavimətini qırmalı idi. Çünki mühüm səfər ərəfəsində şahın mövqeyi tamam başqa idi. O, Herat istiqamətində deyil, İsfahan istiqamətində hərbi yürüşə başlanmasını tələb edirdi. Şah Təhmasibin istəyi ilə isə Nadir razı deyildi və bunun da öz səbəbləri var idi. Daha geniş hərbi təcrübəyə və təfəkkürə malik bir şəxs kimi Nadir şübhə etmirdi ki, qoşunlar İsfahana doğru hərəkətə başlayan kimi Heratı tutmuş əbdali əfqanları Məşhədə hücum edə bilərlər. Bu isə bir tərəfdən Xorasan kimi mühüm əhəmiyyətə malik vilayətin əldən getməsinə, digər tərəfdən isə Nadir qoşunlarının iki əfqan qoşunu arasında qalmasına səbəb ola bilərdi. Xorasan vilayətinin itirilməsi isə Səfəvi dövlətinin dirçəldilməsi üçün ələ keçirilmiş kiçik imkanları da məhv edə bilərdi. Nəhayət, Nadir Şah Təhmasibi inandıra bildi ki, İsfahan sarayına sahib olmaq üçün birinci İsfahanı deyil, Heratı tutmaq lazımdır. Onda qərara alındı ki, Nadir qoşunlarla Herata istiqamət götürsün. Şah Təhmasib isə Nişapura yollanmalı və orada lazımi sayda qoşun topladıqdan sonra Nadirə kömək üçün Herata gəlməli idi. Bundan sonra Nadir qoşun dəstəsi ilə Herata yollandı. O, Məşhədi tərk edəndən sonra əyanlar yenidən Şah Təhmasibi öz qərarından döndərdilər. Onlar şahı məcbur etdilər ki, Nadirə yardım göstərməkdən imtina etsin. Belə olanda o, Nadirə xəbər göndərdi ki, Nişapura deyil, Səbzəvara getməyi qərara alıb.
Nadirin cavabı
II Təhmasib əmr verdiki, Nişapurla Səbzəvar arasında məskunlaşan Bəğayiri tayfasına divan tutsunlar. Çünki bu tayfa Nadiri müdafiə edirdi və həmin tayfanın talan edilməsi Nadiri də özündən çıxara bilərdi. Nadir Herata tərəf hərəkət etdiyi zaman doğrudan da Səbzəvar ətrafında toplanmış olan dəstələr Bəğayiri camaatını soyub talamağa başladılar. Bəğayiri camaatı onları təhdid edən təhlükənin xeyli ciddi olduğunu görüb şah qoşunlarına qarşı müxalifət yaratdılar və müqavimətə əl atdılar. Eyni zamanda baş verənlər barədə Nadirə xəbər göndərdilər. Bu xəbəri alan kimi Nadir qoşunları ilə yenidən Məşhədə döndü. Təhmasibin Nadirə dost münasibətdə olan buğayri türklərinə hücuma keçdiyindən təəssüflənən Nadir abdalilərin Biyarcumand bölgəsinə hücumunun qarşısının alınması məqsədilə yürüşündən Təhmasibə xəbər göndərir ki, bu əməlindən əl çəksin və ona (Nadirə) əfqanlara qarşı mübarizədə yardımçı olsun. Cavab olaraq Səbzəvara geri çağırılan Nadir, yol boyunca, Təhmasibin Xorasanın bütün yerlərinə xəbər göndərib Nadirin əmr və sərəncamlarına əməl edilməməsini təlqin etdiyinin şahidi olur. Bu da azmış kimi, Səbzəvar darvazalarının üzünə bağlandığını görən Nadir radikal mövqe tutaraq şəhəri atəşə tutur. Əbdali əfqanları da bundan istifadə etdilər. Musa xanın rəhbərliyi altında olan əbdali əfqanları Biyarcümənd və Qayinə hücum edib oraları talan etdilər. Əbdali əfqanlarının bu yürüşləri Nadirin gümanlarının doğru olduğunu sübut etdi.
Şah Təhmasib tam ciddiyəti ilə Nadirə qarşı mövqe tutdu. Nadir əfqanlara qarşı döyüşə başlamazdan əvvəl bu yeni qruplaşmanı zərərsizləşdirməyi qərara aldı. O öz qüvvələri ilə Şah Təhmasibin düşərgə saldığı Köhnə Sənqan qalasına gəldi. Şah Təhmasib qoşunu ilə qalaya sığınıb Nadirə müqavimət göstərdi. Nadir əvvəlcə qalanı top atəşinə tutdu. Qala daxilində yerləşən qoşun dəstəsi qaladan bayırda Nadirin dəstəsi ilə açıq döyüşə girdi. Amma göstərilən bütün cəhdlərə baxmayaraq şah qoşunu Nadirin hücumunun qarşısını ala bilmədi. Şah peşman şəkildə Nadirin düşərgəsinə gəlib onunla birləşməyə məcbur oldu.
İstinadlar
- Azərbaycan Tarixi III cild. Bakı: Elm nəşriyyatı. 2005.
- Süleymanov, Mehman. Nadir şah. 2010.
- Ateş, Abdurrahman. AVŞARLI NADİR ŞAH VE DÖNEMİNDE OSMANLI-İRAN MÜCADELELERİ. Isparta. 2001.
- Lockhart, L. The fall of the Safavid dynasty and Afkhan occupation Persia. Cambridge. 1958.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sebzevar ekspedisiyasi Nadir xan Efsarin herbi fealiyyeti dovrunde helledici hadise Bundan sonra o II Tehmasibin herbi quvvelerinin arxasindaki heqiqi guce cevrilmisdir Nadir sah Efsarin Xorasan seferiNadirin yurusleriTarix 1727 1728YeriNeticesi Nadir sah Xorasana nezaretini mohkemlendirir ve cenub serqi Xezer bolgesini oz hakimiyyeti altina salir Munaqise terefleriSefevi imperiyasi Nadir sah EfsarKomandan lar II Tehmasib Nadir sah EfsarKonfliktin baslangiciSenqan etrafindaki doyusden sonra Nadir Meshede qayidib bir muddet istirahet etdi Hemin vaxt erzinde esas diqqeti qosunlarin toplanmasina ve teminatina yoneltdi O yaxsi gorurdu ki efqanlar ciddi dusmendir ve onlara qalib gelmek ucun ciddi hazirliq gorulmelidir Sonuncu doyus de bunu gosterirdi Lakin Nadiri dusunduren tekce sefer hazirliginin aparilmasi deyildi O eyni zamanda etrafindaki eyanlar terefinden tehrik edilen Sah Tehmasibin muqavimetini qirmali idi Cunki muhum sefer erefesinde sahin movqeyi tamam basqa idi O Herat istiqametinde deyil Isfahan istiqametinde herbi yuruse baslanmasini teleb edirdi Sah Tehmasibin isteyi ile ise Nadir razi deyildi ve bunun da oz sebebleri var idi Daha genis herbi tecrubeye ve tefekkure malik bir sexs kimi Nadir subhe etmirdi ki qosunlar Isfahana dogru herekete baslayan kimi Herati tutmus ebdali efqanlari Meshede hucum ede bilerler Bu ise bir terefden Xorasan kimi muhum ehemiyyete malik vilayetin elden getmesine diger terefden ise Nadir qosunlarinin iki efqan qosunu arasinda qalmasina sebeb ola bilerdi Xorasan vilayetinin itirilmesi ise Sefevi dovletinin dirceldilmesi ucun ele kecirilmis kicik imkanlari da mehv ede bilerdi Nehayet Nadir Sah Tehmasibi inandira bildi ki Isfahan sarayina sahib olmaq ucun birinci Isfahani deyil Herati tutmaq lazimdir Onda qerara alindi ki Nadir qosunlarla Herata istiqamet gotursun Sah Tehmasib ise Nisapura yollanmali ve orada lazimi sayda qosun topladiqdan sonra Nadire komek ucun Herata gelmeli idi Bundan sonra Nadir qosun destesi ile Herata yollandi O Meshedi terk edenden sonra eyanlar yeniden Sah Tehmasibi oz qerarindan donderdiler Onlar sahi mecbur etdiler ki Nadire yardim gostermekden imtina etsin Bele olanda o Nadire xeber gonderdi ki Nisapura deyil Sebzevara getmeyi qerara alib Nadirin cavabiII Tehmasib emr verdiki Nisapurla Sebzevar arasinda meskunlasan Begayiri tayfasina divan tutsunlar Cunki bu tayfa Nadiri mudafie edirdi ve hemin tayfanin talan edilmesi Nadiri de ozunden cixara bilerdi Nadir Herata teref hereket etdiyi zaman dogrudan da Sebzevar etrafinda toplanmis olan desteler Begayiri camaatini soyub talamaga basladilar Begayiri camaati onlari tehdid eden tehlukenin xeyli ciddi oldugunu gorub sah qosunlarina qarsi muxalifet yaratdilar ve muqavimete el atdilar Eyni zamanda bas verenler barede Nadire xeber gonderdiler Bu xeberi alan kimi Nadir qosunlari ile yeniden Meshede dondu Tehmasibin Nadire dost munasibetde olan bugayri turklerine hucuma kecdiyinden teessuflenen Nadir abdalilerin Biyarcumand bolgesine hucumunun qarsisinin alinmasi meqsedile yurusunden Tehmasibe xeber gonderir ki bu emelinden el ceksin ve ona Nadire efqanlara qarsi mubarizede yardimci olsun Cavab olaraq Sebzevara geri cagirilan Nadir yol boyunca Tehmasibin Xorasanin butun yerlerine xeber gonderib Nadirin emr ve serencamlarina emel edilmemesini telqin etdiyinin sahidi olur Bu da azmis kimi Sebzevar darvazalarinin uzune baglandigini goren Nadir radikal movqe tutaraq seheri atese tutur Ebdali efqanlari da bundan istifade etdiler Musa xanin rehberliyi altinda olan ebdali efqanlari Biyarcumend ve Qayine hucum edib oralari talan etdiler Ebdali efqanlarinin bu yurusleri Nadirin gumanlarinin dogru oldugunu subut etdi Sah Tehmasib tam ciddiyeti ile Nadire qarsi movqe tutdu Nadir efqanlara qarsi doyuse baslamazdan evvel bu yeni qruplasmani zerersizlesdirmeyi qerara aldi O oz quvveleri ile Sah Tehmasibin duserge saldigi Kohne Senqan qalasina geldi Sah Tehmasib qosunu ile qalaya siginib Nadire muqavimet gosterdi Nadir evvelce qalani top atesine tutdu Qala daxilinde yerlesen qosun destesi qaladan bayirda Nadirin destesi ile aciq doyuse girdi Amma gosterilen butun cehdlere baxmayaraq sah qosunu Nadirin hucumunun qarsisini ala bilmedi Sah pesman sekilde Nadirin dusergesine gelib onunla birlesmeye mecbur oldu IstinadlarAzerbaycan Tarixi III cild Baki Elm nesriyyati 2005 Suleymanov Mehman Nadir sah 2010 Ates Abdurrahman AVSARLI NADIR SAH VE DONEMINDE OSMANLI IRAN MUCADELELERI Isparta 2001 Lockhart L The fall of the Safavid dynasty and Afkhan occupation Persia Cambridge 1958