Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Südləyən (lat. Euphorbia) — bitkilər aləminin malpigiyaçiçəklilər dəstəsinin südləyənkimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.
| Südləyən | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Yarımtriba: Cins: Südləyən | ||||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||||
| ||||||||||||
Ağaclar kollar və ya ot bitkiləri olub, sadə və ya mürəkkəb, çox hallarda yarpaqaltlıqları olan yarpaqlara malikdirlər. Çiçəkləri bircinslidir, çox az hallarda ikicinslidir, adətən ləçəksizdir, nadirən ikiqat çiçəkyanlıqdır və ya tamamilə çiçəkyanlığı yoxdur. Erkəkciklər sərbəstdir və ya az və ya çox dərəcədə sapları ilə bitişmişlər.
Ginesey adətən 3 meyvəyarpaqcığından əmələ gəlmişdir, yumurtalıq adətən üstdür. Meyvələri qutucuqdur, nadir hallarda giləmeyvə və ya çəyirdəkmeyvədir. Sıraya 4 fəsilə aiddir ki, onlardan da südləyən fəsiləsi tibbi əhəmiyyətə malikdir.
Südləyən fəsiləsinə əsasən Afrika, Cənubi Amerika və Cənubi və Cənub Şərqi Asiyanın tropik və subtropik zonalarında yayılan 300-ə qədər cins daxildir. Həyat formaları son dərəcə rəngarəngdir. Ağac kol və lianlarla yanaşı kaktuslara bənzəyən gövdəli sukkulentlər, su bitkiləri və otlar da təsadüf edilirlər. Fəsilənin nümayəndələrinin təqribən 1/3-də bəzən zəhərli olan südəbənzər şirə (lateks) vardır. Yarpaqlar növbəlidir, bəzən qarşılıqlı və ya topa şəklində yerləşmişlər, sadədirlər, nadirən mürəkkəb olub, yarpaqaltlığına malikdirlər, bəzən də tikanlara çevrilmişlər. Çiçəklər ayrıcinslidir, aktinomorfdur, çətirşəkilli süpürgəyəbənzər və ya sünbülşəkilli çiçəkqrupunda toplanmışlar. Birevli və ya ikievli bitkilərdir. Çiçəkyanlığı zəif inkişaf etmişdir, əksərən kasacığabənzərdir, nadirən ikiqatdır, beşüzvlüdür. Erkək çiçəklərdə erkəkciklərin sayı birdən qeyri-müəyyən saya qədərdir. Dişi çiçəyin gineseyi bitişmiş 3 ədəd meyvə yarpağından təşkil olunmuşdur, sütuncuqlar sərbəstdir və ya əsasında bitişmişlər, əksərən ikidilimlidirlər, hər sütüncuqda 1 neçə dişicikağızı ola bilər. Meyvəsi senokarpdır. Toxumlar xeyli iridir, zəngin endospermə və düzquruluşlu rüşeymə malikdirlər.
Fəsilənin nümayəndələrindən Braziliya heveyasını (lat. Hevea brasiliensis) və südləyənin (lat. Euphorbia) çox sayda növlərini göstərmək olar. Braziliya heveyasının südəbənzər şirəsindən kauçuk alırlar, südləyənin növləri isə bəzək bitkisi kimi bəzən becərilirlər. Gənəgərçək və sekurineqa bitkiləri tibbi əhəmiyyətə malikdirlər.
Adi gənəgərçək (lat. Ricinus comunis) öz vətənində (Afrikada) ağac bitkisidir. Azərbaycanda iri birillik ot bitkisi kimi becərilir. Budaqlı göyümtül və ya qırmızımtıl rəngli, dirsəkli, içərisi boş gövdələri və növəli düzülmüş barmaqvari yarılmış uzunsaplaqlı yarpaqları vardır.
Çiçəkqrupu salxımşəkillidir. Çiçəkləri bircinsli, birevlidir, erkək çiçəkləri salxımın aşağısında dişi çiçəkləri isə yuxarısında yerləşmişdir. Çiçəkyanlığı sadədir, 3-5 ədəd yaşılımtıl yarpaqcıqlardan ibarətdir. Meyvəsi üzəri tikanlarla örtülmüş üçtaylı, üçtoxumlu qutucuqdan ibarətdir. Toxumları zəhərlidir, onların tərkibində işlədici vasitə kimi tətbiq edilən gənəgərçək yağı vardır. Gənəgərçək yağının nisbətən pis çeşidləri motorların yağlanmasında surtkü yağları kimi, sabun və əlif istehsalında, toxumların cecesi isə azotlu gübrə kimi və kley hazırlanmasında istifadə olunur
Sinonimləri
- Chamaesyce
- Elaeophorbia
- Endadenium
- Monadenium
- Synadenium
- Pedilanthus
Növləri
- Euphorbia abdelkuri
- Euphorbia adenopoda
- Euphorbia albomarginata
- Euphorbia alcicornis
- Euphorbia alfredii
- Euphorbia alluaudii
- Euphorbia ambarivatoensis
- Euphorbia ambovombensis
- Euphorbia ammak
- Euphorbia amygdaloides
- Euphorbia analalavensis
- Euphorbia angrae
- Euphorbia ankaranae
- Euphorbia ankarensis
- Euphorbia ankazobensis
- Euphorbia antiquorum
- Euphorbia antisyphilitica
- Euphorbia antso
- Euphorbia aprica
- Euphorbia apurimacensis
- Euphorbia arahaka
- Euphorbia arbuscula
- Euphorbia atropurpurea
- Euphorbia aureoviridiflora
- Euphorbia baioensis
- Euphorbia balsamifera
- Euphorbia banae
- Euphorbia beharensis
- Euphorbia bemarahaensis
- Euphorbia benoistii
- Euphorbia berorohae
- Euphorbia biaculeata
- Euphorbia boinensis
- Euphorbia boissieri
- Euphorbia boiteaui
- Euphorbia boivinii
- Euphorbia bongolavensis
- Euphorbia bosseri
- Euphorbia brachyphylla
- Euphorbia bulbispina
- Euphorbia bwambensis
- Euphorbia canariensis
- Euphorbia candelabrum
- Euphorbia cap-saintemariensis
- Euphorbia capmanambatoensis
- Euphorbia capuronii
- Euphorbia caput-aureum
- Euphorbia caput-medusae
- Euphorbia cedrorum
- Euphorbia celastroides
- Euphorbia chamaesyce
- Euphorbia characias
- Euphorbia corollata
- Euphorbia cremersii
- Euphorbia crenulata
- Euphorbia croizatii
- Euphorbia cussonioides
- Euphorbia cylindrifolia
- Sərv südləyəni (Euphorbia cyparissias L.)
- Euphorbia decaryi
- Euphorbia decidua
- Euphorbia decorsei
- Euphorbia delphinensis
- Euphorbia dendroides
- Euphorbia denisiana
- Euphorbia denisii
- Euphorbia dentata
- Euphorbia didiereoides
- Euphorbia doloensis
- Euphorbia duranii
- Euphorbia elastica
- Euphorbia elliotii
- Euphorbia emirnensis
- Euphorbia ensifolia
- Euphorbia enterophora
- Euphorbia epiphylloides
- Euphorbia epithymoides
- Euphorbia eriantha
- Euphorbia erythroxyloides
- Acı südləyən (Euphorbia esula L.)
- Euphorbia famatamboay
- Euphorbia fendleri
- Euphorbia fianarantsoae
- Euphorbia fiherenensis
- Fişer südləyəni (Euphorbia fischeriana Steud.)
- Euphorbia franckiana
- Euphorbia francoisii
- Euphorbia friedrichiae
- Euphorbia geroldii
- Euphorbia glauca
- Euphorbia gottlebei
- Euphorbia grandidieri
- Euphorbia grantii
- Euphorbia griffithii
- Euphorbia guillauminiana
- Euphorbia haeleeleana
- Euphorbia hamaderoensis
- Euphorbia hedyotoides
- Euphorbia hexadenia
- Günəbaxan südləyən (Euphorbia helioscopia L.)
- Euphorbia herman-schwartzii
- Euphorbia heterochroma
- Euphorbia heterophylla
- Euphorbia hildebrandtii
- Euphorbia hirta
- Euphorbia hofstaetteri
- Euphorbia hooveri
- Euphorbia horombensis
- Euphorbia horrida
- Euphorbia humbertii
- Yatıq südləyən (Euphorbia humifusa Willd.)
- Euphorbia iharanae
- Euphorbia imerina
- Euphorbia inconstantia
- Euphorbia ingens
- Euphorbia intisy
- Euphorbia isaloensis
- Euphorbia itremensis
- Euphorbia jamesonii
- Euphorbia kamponii
- Euphorbia kaokoensis
- Euphorbia kischenensis
- Euphorbia kondoi
- Euphorbia kuriensis
- Euphorbia labatii
- Euphorbia lactea
- Güllücə südləyəni (Euphorbia lathyris L.)
- Euphorbia lavrani
- Euphorbia leistneri
- Euphorbia leptoclada
- Euphorbia leuconeura
- Euphorbia lividiflora
- Euphorbia lophogona
- Euphorbia lurida
- İrimeyvəli südləyən (Euphorbia macrocarpa Boiss. & Buhse)
- Xallı südləyən (Euphorbia maculata L.)
- Euphorbia mahabobokensis
- Euphorbia mahafalensis
- Euphorbia mainty
- Euphorbia mammillaris
- Euphorbia mananarensis
- Euphorbia mandravioky
- Euphorbia mangelsdorffii
- Euphorbia mangokyensis
- Euphorbia mangorensis
- Euphorbia margalidiana
- Euphorbia marginata
- Euphorbia maritae
- Marşal südləyəni (Euphorbia marschalliana Boiss.)
- Euphorbia martinae
- Euphorbia melanadenia
- Euphorbia melanocarpa
- Euphorbia mellifera
- Euphorbia meuleniana
- Euphorbia micromera
- Euphorbia millotii
- Euphorbia misera
- Euphorbia moratii
- Euphorbia myrsinites
- Euphorbia namibensis
- Euphorbia namuskluftensis
- Euphorbia neobosseri
- Euphorbia neohumbertii
- Euphorbia nigrispinoides
- Euphorbia noxia
- Euphorbia nutans
- Euphorbia obcordata
- Euphorbia obesa
- Uzunsovyarpaq südləyən (Euphorbia oblongifolia K.Koch)
- Euphorbia oblongata
- Euphorbia occidentaustralica
- Euphorbia ocellata
- Euphorbia origanoides
- Euphorbia orthoclada
- Euphorbia otjipembana
- Euphorbia pachypodioides
- Euphorbia pachysantha
- Bataqlıq südləyəni (Euphorbia palustris L.)
- Euphorbia paralias
- Euphorbia parishii
- Euphorbia parvicyathophora
- Euphorbia paulianii
- Euphorbia pekinensis
- Euphorbia pentagona
- Dirrik südləyəni (Euphorbia peplus L.)
- Euphorbia perrieri
- Euphorbia physoclada
- Euphorbia plagiantha
- Euphorbia platyclada
- Euphorbia poissonii
- Euphorbia polycarpa
- Qətranlı südləyən (Euphorbia resinifera O.Berg)
- Zibold südləyəni (Euphorbia sieboldiana C.Morren & Decne.)
- Cunqar südləyəni (Euphorbia soongarica Boiss.)
- Üçtikan südləyən (Euphorbia triaculeata Forssk.)
İstinadlar
- Linney K. Genera plantarum eorumque characteres naturales, secundum numerum figuram, situm, & proportionem omnium fructificationis partium. 5 Stokholm: 1754. S. 208. doi:10.5962/BHL.TITLE.746
- Linnaeus C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 1. S. 450.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sudleyen lat Euphorbia bitkiler aleminin malpigiyacicekliler destesinin sudleyenkimiler fesilesine aid bitki cinsi SudleyenElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad Klad Klad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad Klad Klad Klad RosidsKlad Deste MalpigiyaciceklilerFesile SudleyenkimilerYarimfesile Triba Yarimtriba Cins SudleyenBeynelxalq elmi adiEuphorbia L 1753Sekil axtarisiITIS 28032NCBI 3990EOL 20197FW 319873 Agaclar kollar ve ya ot bitkileri olub sade ve ya murekkeb cox hallarda yarpaqaltliqlari olan yarpaqlara malikdirler Cicekleri bircinslidir cox az hallarda ikicinslidir adeten leceksizdir nadiren ikiqat cicekyanliqdir ve ya tamamile cicekyanligi yoxdur Erkekcikler serbestdir ve ya az ve ya cox derecede saplari ile bitismisler Ginesey adeten 3 meyveyarpaqcigindan emele gelmisdir yumurtaliq adeten ustdur Meyveleri qutucuqdur nadir hallarda gilemeyve ve ya ceyirdekmeyvedir Siraya 4 fesile aiddir ki onlardan da sudleyen fesilesi tibbi ehemiyyete malikdir Sudleyen fesilesine esasen Afrika Cenubi Amerika ve Cenubi ve Cenub Serqi Asiyanin tropik ve subtropik zonalarinda yayilan 300 e qeder cins daxildir Heyat formalari son derece rengarengdir Agac kol ve lianlarla yanasi kaktuslara benzeyen govdeli sukkulentler su bitkileri ve otlar da tesaduf edilirler Fesilenin numayendelerinin teqriben 1 3 de bezen zeherli olan sudebenzer sire lateks vardir Yarpaqlar novbelidir bezen qarsiliqli ve ya topa seklinde yerlesmisler sadedirler nadiren murekkeb olub yarpaqaltligina malikdirler bezen de tikanlara cevrilmisler Cicekler ayricinslidir aktinomorfdur cetirsekilli supurgeyebenzer ve ya sunbulsekilli cicekqrupunda toplanmislar Birevli ve ya ikievli bitkilerdir Cicekyanligi zeif inkisaf etmisdir ekseren kasacigabenzerdir nadiren ikiqatdir besuzvludur Erkek ciceklerde erkekciklerin sayi birden qeyri mueyyen saya qederdir Disi ciceyin gineseyi bitismis 3 eded meyve yarpagindan teskil olunmusdur sutuncuqlar serbestdir ve ya esasinda bitismisler ekseren ikidilimlidirler her sutuncuqda 1 nece disicikagizi ola biler Meyvesi senokarpdir Toxumlar xeyli iridir zengin endosperme ve duzquruluslu ruseyme malikdirler Fesilenin numayendelerinden Braziliya heveyasini lat Hevea brasiliensis ve sudleyenin lat Euphorbia cox sayda novlerini gostermek olar Braziliya heveyasinin sudebenzer siresinden kaucuk alirlar sudleyenin novleri ise bezek bitkisi kimi bezen becerilirler Genegercek ve sekurineqa bitkileri tibbi ehemiyyete malikdirler Adi genegercek lat Ricinus comunis oz veteninde Afrikada agac bitkisidir Azerbaycanda iri birillik ot bitkisi kimi becerilir Budaqli goyumtul ve ya qirmizimtil rengli dirsekli icerisi bos govdeleri ve noveli duzulmus barmaqvari yarilmis uzunsaplaqli yarpaqlari vardir Cicekqrupu salximsekillidir Cicekleri bircinsli birevlidir erkek cicekleri salximin asagisinda disi cicekleri ise yuxarisinda yerlesmisdir Cicekyanligi sadedir 3 5 eded yasilimtil yarpaqciqlardan ibaretdir Meyvesi uzeri tikanlarla ortulmus uctayli uctoxumlu qutucuqdan ibaretdir Toxumlari zeherlidir onlarin terkibinde isledici vasite kimi tetbiq edilen genegercek yagi vardir Genegercek yaginin nisbeten pis cesidleri motorlarin yaglanmasinda surtku yaglari kimi sabun ve elif istehsalinda toxumlarin cecesi ise azotlu gubre kimi ve kley hazirlanmasinda istifade olunurSinonimleriChamaesyce Elaeophorbia Endadenium Monadenium Synadenium PedilanthusNovleriEuphorbia abdelkuri Euphorbia adenopoda Euphorbia albomarginata Euphorbia alcicornis Euphorbia alfredii Euphorbia alluaudii Euphorbia ambarivatoensis Euphorbia ambovombensis Euphorbia ammak Euphorbia amygdaloides Euphorbia analalavensis Euphorbia angrae Euphorbia ankaranae Euphorbia ankarensis Euphorbia ankazobensis Euphorbia antiquorum Euphorbia antisyphilitica Euphorbia antso Euphorbia aprica Euphorbia apurimacensis Euphorbia arahaka Euphorbia arbuscula Euphorbia atropurpurea Euphorbia aureoviridiflora Euphorbia baioensis Euphorbia balsamifera Euphorbia banae Euphorbia beharensis Euphorbia bemarahaensis Euphorbia benoistii Euphorbia berorohae Euphorbia biaculeata Euphorbia boinensis Euphorbia boissieri Euphorbia boiteaui Euphorbia boivinii Euphorbia bongolavensis Euphorbia bosseri Euphorbia brachyphylla Euphorbia bulbispina Euphorbia bwambensis Euphorbia canariensis Euphorbia candelabrum Euphorbia cap saintemariensis Euphorbia capmanambatoensis Euphorbia capuronii Euphorbia caput aureum Euphorbia caput medusae Euphorbia cedrorum Euphorbia celastroides Euphorbia chamaesyce Euphorbia characias Euphorbia corollata Euphorbia cremersii Euphorbia crenulata Euphorbia croizatii Euphorbia cussonioides Euphorbia cylindrifolia Serv sudleyeni Euphorbia cyparissias L Euphorbia decaryi Euphorbia decidua Euphorbia decorsei Euphorbia delphinensis Euphorbia dendroides Euphorbia denisiana Euphorbia denisii Euphorbia dentata Euphorbia didiereoides Euphorbia doloensis Euphorbia duranii Euphorbia elastica Euphorbia elliotii Euphorbia emirnensis Euphorbia ensifolia Euphorbia enterophora Euphorbia epiphylloides Euphorbia epithymoides Euphorbia eriantha Euphorbia erythroxyloides Aci sudleyen Euphorbia esula L Euphorbia famatamboay Euphorbia fendleri Euphorbia fianarantsoae Euphorbia fiherenensis Fiser sudleyeni Euphorbia fischeriana Steud Euphorbia franckiana Euphorbia francoisii Euphorbia friedrichiae Euphorbia geroldii Euphorbia glauca Euphorbia gottlebei Euphorbia grandidieri Euphorbia grantii Euphorbia griffithii Euphorbia guillauminiana Euphorbia haeleeleana Euphorbia hamaderoensis Euphorbia hedyotoides Euphorbia hexadenia Gunebaxan sudleyen Euphorbia helioscopia L Euphorbia herman schwartzii Euphorbia heterochroma Euphorbia heterophylla Euphorbia hildebrandtii Euphorbia hirta Euphorbia hofstaetteri Euphorbia hooveri Euphorbia horombensis Euphorbia horrida Euphorbia humbertii Yatiq sudleyen Euphorbia humifusa Willd Euphorbia iharanae Euphorbia imerina Euphorbia inconstantia Euphorbia ingens Euphorbia intisy Euphorbia isaloensis Euphorbia itremensis Euphorbia jamesonii Euphorbia kamponii Euphorbia kaokoensis Euphorbia kischenensis Euphorbia kondoi Euphorbia kuriensis Euphorbia labatii Euphorbia lactea Gulluce sudleyeni Euphorbia lathyris L Euphorbia lavrani Euphorbia leistneri Euphorbia leptoclada Euphorbia leuconeura Euphorbia lividiflora Euphorbia lophogona Euphorbia lurida Irimeyveli sudleyen Euphorbia macrocarpa Boiss amp Buhse Xalli sudleyen Euphorbia maculata L Euphorbia mahabobokensis Euphorbia mahafalensis Euphorbia mainty Euphorbia mammillaris Euphorbia mananarensis Euphorbia mandravioky Euphorbia mangelsdorffii Euphorbia mangokyensis Euphorbia mangorensis Euphorbia margalidiana Euphorbia marginata Euphorbia maritae Marsal sudleyeni Euphorbia marschalliana Boiss Euphorbia martinae Euphorbia melanadenia Euphorbia melanocarpa Euphorbia mellifera Euphorbia meuleniana Euphorbia micromera Euphorbia millotii Euphorbia misera Euphorbia moratii Euphorbia myrsinites Euphorbia namibensis Euphorbia namuskluftensis Euphorbia neobosseri Euphorbia neohumbertii Euphorbia nigrispinoides Euphorbia noxia Euphorbia nutans Euphorbia obcordata Euphorbia obesa Uzunsovyarpaq sudleyen Euphorbia oblongifolia K Koch Euphorbia oblongata Euphorbia occidentaustralica Euphorbia ocellata Euphorbia origanoides Euphorbia orthoclada Euphorbia otjipembana Euphorbia pachypodioides Euphorbia pachysantha Bataqliq sudleyeni Euphorbia palustris L Euphorbia paralias Euphorbia parishii Euphorbia parvicyathophora Euphorbia paulianii Euphorbia pekinensis Euphorbia pentagona Dirrik sudleyeni Euphorbia peplus L Euphorbia perrieri Euphorbia physoclada Euphorbia plagiantha Euphorbia platyclada Euphorbia poissonii Euphorbia polycarpa Qetranli sudleyen Euphorbia resinifera O Berg Zibold sudleyeni Euphorbia sieboldiana C Morren amp Decne Cunqar sudleyeni Euphorbia soongarica Boiss Uctikan sudleyen Euphorbia triaculeata Forssk IstinadlarLinney K Genera plantarum eorumque characteres naturales secundum numerum figuram situm amp proportionem omnium fructificationis partium 5 Stokholm 1754 S 208 doi 10 5962 BHL TITLE 746 Linnaeus C Species Plantarum lat Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas 1753 C 1 S 450 Hemcinin bax