Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sust maili düzənliyi — dəniz səviyyəsindən 1000-1300 m hündürlükdə yerləşib, ərazisi IV dövrün kiçik çaylar (yayda tamamilə quruyan) və xüsusən sel çöküntülərindən təşkil olunmuş düzənlik.
Bu düzənlik Çalxanqala, Xıncab, Təzəkənd kəndlərindən cənuba olan ərazilərin əsas 13 hissəsini əhatə edir. Düzənliyin şimali-qərbində olan Anabad və Qaraquş dağlarından formalaşan sellər düzənliyin mərkəzinə qədər gəlir. Ona görə də ərazidə selgətirmə çöküntüləri üstünlük təşkil edir. Sust maili düzənliyinin su təminatı olduqca zəifdir. Suvarma və içmək məqsədi ilə yalnız kəhriz sularından istifadə edilir. Təəsüflə demək olarki, kəhrizlərə qarşı laqeydlik sonda Sust kəndinin boşalması ilə nəticələnmişdir. Bu gün kənd təsərrüfatına yararlı olan torpaq sahələri su çatışmazlığından istifadədən kənarda qalır.
Maili düzənlik yuxarı dördüncü dövrə aid çay, xüsusilə sel çöküntülərindən ibarətdir. Çalxan, Qaraquş dağları və Qırmızıdaş massivi ərazisində formalaşan struktur sellər bu ərazinin mərkəz hissəsinə qədər gəlib çatır. İri daşlardan azad olmuş palçıqlı sel axını Sust maili düzənliyinin cənuba davamı olan Böyükdüzdən keçərək Araz çayına tökülür. Buranın səthi bir neçə quru dərələr və yarğanlarla parçalanmışdır. Sust maili düzənliyində yayılmış boz torpaqlar gilli və daşlı sahələrdən ibarətdir.
Bitki örtüyü
Buranın əsas təbii bitkisi yovşan və kəngizdir. Kəngizliklərdə efemerlərin inkişafı ərazinin mailliyindən, yamacların ekspozisiyasından, torpağın tərkibindən və şoranlaşma dərəcəsindən asılıdır. Torpağın fiziki-kimyəvi xüsusiyyətləri və relyefin forması kəngizliklərdə efemerlərin bolluğuna və otların sıxlığına təsir göstərir. Düzən sahələrdə yayılmış kəngizliklər daha sıx və məhsuldar olur. Yamaclara və təpələrə doğru qalxdıqca bitkilərin tərkibi seyrəkləşir. Birillik yem bitkiləri əvəzinə kserofitlərdən şiyav və quraqlıq sevən bitki növləri əsas yer tutur.
Kəhrizlər
Hazında Sust düzündə suvarma mənbəyi, həmçinin içməli su mənbəyi ancaq kəhrizlərdir. Çalxanqala, Təzəkənd, Xıncab və Sust kəndlərində 39 kəhriz vardır ki, bunların da ümumi debiti 150 litr-saniyəyə bərabərdir.
Bundan başqa ilin yaz fəslində istifadəsiz axan suların toplanıb saxlanılması üçün 1935-1938-cim illərdə Çalxanqala kəndindən cənubda hər biri 0.1 mln. kub metr su tutumuna malik olan "Elgölü", 1958-1959-cu illərdə isə 0.5 mln. kub metr həcmində "Böyük göl" tikilib istifadəyə verilmişdir.
İstinadlar
- Feyruz Bağırov. Naxçıvanın təbii sərvətləri. Naxçıvan: 2008, səh.13.
- Səfərəli Babayev. Naxçıvan Muxtar Respublikasının coğrafiyası. Elm: 1999.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sust maili duzenliyi deniz seviyyesinden 1000 1300 m hundurlukde yerlesib erazisi IV dovrun kicik caylar yayda tamamile quruyan ve xususen sel cokuntulerinden teskil olunmus duzenlik Bu duzenlik Calxanqala Xincab Tezekend kendlerinden cenuba olan erazilerin esas 13 hissesini ehate edir Duzenliyin simali qerbinde olan Anabad ve Qaraqus daglarindan formalasan seller duzenliyin merkezine qeder gelir Ona gore de erazide selgetirme cokuntuleri ustunluk teskil edir Sust maili duzenliyinin su teminati olduqca zeifdir Suvarma ve icmek meqsedi ile yalniz kehriz sularindan istifade edilir Teesufle demek olarki kehrizlere qarsi laqeydlik sonda Sust kendinin bosalmasi ile neticelenmisdir Bu gun kend teserrufatina yararli olan torpaq saheleri su catismazligindan istifadeden kenarda qalir Maili duzenlik yuxari dorduncu dovre aid cay xususile sel cokuntulerinden ibaretdir Calxan Qaraqus daglari ve Qirmizidas massivi erazisinde formalasan struktur seller bu erazinin merkez hissesine qeder gelib catir Iri daslardan azad olmus palciqli sel axini Sust maili duzenliyinin cenuba davami olan Boyukduzden kecerek Araz cayina tokulur Buranin sethi bir nece quru dereler ve yarganlarla parcalanmisdir Sust maili duzenliyinde yayilmis boz torpaqlar gilli ve dasli sahelerden ibaretdir Bitki ortuyuBuranin esas tebii bitkisi yovsan ve kengizdir Kengizliklerde efemerlerin inkisafi erazinin mailliyinden yamaclarin ekspozisiyasindan torpagin terkibinden ve soranlasma derecesinden asilidir Torpagin fiziki kimyevi xususiyyetleri ve relyefin formasi kengizliklerde efemerlerin bolluguna ve otlarin sixligina tesir gosterir Duzen sahelerde yayilmis kengizlikler daha six ve mehsuldar olur Yamaclara ve tepelere dogru qalxdiqca bitkilerin terkibi seyreklesir Birillik yem bitkileri evezine kserofitlerden siyav ve quraqliq seven bitki novleri esas yer tutur KehrizlerHazinda Sust duzunde suvarma menbeyi hemcinin icmeli su menbeyi ancaq kehrizlerdir Calxanqala Tezekend Xincab ve Sust kendlerinde 39 kehriz vardir ki bunlarin da umumi debiti 150 litr saniyeye beraberdir Bundan basqa ilin yaz feslinde istifadesiz axan sularin toplanib saxlanilmasi ucun 1935 1938 cim illerde Calxanqala kendinden cenubda her biri 0 1 mln kub metr su tutumuna malik olan Elgolu 1958 1959 cu illerde ise 0 5 mln kub metr hecminde Boyuk gol tikilib istifadeye verilmisdir IstinadlarFeyruz Bagirov Naxcivanin tebii servetleri Naxcivan 2008 seh 13 Sefereli Babayev Naxcivan Muxtar Respublikasinin cografiyasi Elm 1999