Sudan etirazları — 2018-ci il dekabrın 19-dan Sudanın bir çox şəhərlərində, çörəyin qiymətinin qalxması, yaşayış xərclərinin artması və ölkədə vəziyyətin pisləşməsi əlehinə başlayan etiraz aksiyaları. Hökumət etirazların süni xarakter daşıdığını və bu işdə İsrailin əlinin olduğunu bəyan edir. 11 aprel 2019-ci ildə Sudanda baş vermiş hərbi çevriliş nəticəsində Prezident Ömər əl-Bəşir hakimiyyətdən uzaqlaşdırılmışdır.
Sudan etirazları | |||
---|---|---|---|
Tarix | 19 dekabr 2018 — avqust-sentyabr 2019 | ||
Yeri | Sudan | ||
Səbəbi |
| ||
Nəticəsi | hərbi çevriliş və Ömər əl-Bəşirin devrilməsi | ||
Münaqişə tərəfləri | |||
| |||
Komandan(lar) | |||
| |||
Tərəflərin qüvvəsi | |||
| |||
İtkilər | |||
| |||
Ümumi itkilər | |||
| |||
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Səbəblər
Ölkədə çörəyin qiymətinin qalxması ilə etirazlar baş qaldırmışdır. Bir neçə həftə ərzində şəhərlərdə çörək qıtlığı yaşanmış, çörək bişirilən yerlərdə növbələr yaranmışdır. Ölkədə mal çatışmamazlığı və qiymətlərin qalxması 70 faizlik infilyasiyadan sonra baş verir. Milli valyutada artıq dəyədən düşür və devalivasiya 80 % təşkil edir. Sərt iqtisadi tədbirlərin görülməsi xalq arasında etirazlara səbəb olur.
İqtisadi problemlər hətta 2017-ci ilin oktyabrında ABŞ sanksiyalarının aradan qaldırılmasından sonra belə səngiməmiş, əksinə alovlanmışdır. Ölkədə korrupsiya isə yüksək olaraq qalır (Transparency International təşkilatının rəsmi məlumatına əsasən 180 ölkə arasında 170 yer) və Cənubi Sudanın müstəqillik əldə etməsi ilə neft yataqlarının 4-də 3 itirməsi onun iqtisadiyyatına mənfi təsir göstərir.
Bununla yanaşı etirazlar nəticəsində siyasi səbəblər də ortaya atılır. Ömər əl-Bəşirin 30 illik hakimiyyəti dövründə hakimiyyət instutları deqradasiyaya uğramışdır. Hər hansı bir müxalif fikirə qarşı qəddarlıq siyasəti də etiraza səbəb olmuşdur. 2018-ci ilin avqustunda Ömər əl-Bəşirin 2020-ci il prezident seçkilərində iştirak etməyəcəyini bəyan etsə dənamizədliyini dəstəkləyərək, onun üçüncü müddətə yüksəlməsinə baxmayaraq, gözlənilməzliyi və gələcək seçkilərdə iştirak etməyəcəyinə dair əvvəlki bəyanatına baxmayaraq «Sudan Milli Konqresi» onu növbəti seçkilərdə dəstəkləyəcəyini bəyan edir. Bu tədbirlər müxaliflərin sayının artmasına səbəb olur. Sudanlı aktivistlər onun namizədliyinə qarşı bir kampaniyabaşladırlar.
Xronologiya
Etirazlar başlamazdan əvvəl sudanlı müxalifətçi Sadiq əl-Mehdi ölkəyə döndü. Etirazlar 19 dekabr 2018-ci ildə ölkədə baş vermiş iqtisadi çətinliklərdən qaynaqlanır. İlk olaraq Qedaref və Atbara şəhərləri ayağa qalxır. Bir müddət sonra etirtazlar şiddət və vandalizmlə müşahidə edilir. Etirazçılar hakim partiyanın yerli iqamətgahını yandırılar. Bundan sonra Fövqəladə vəziyyət və monendant saatı elan edilir..
20 dekabr etirazlar digər şəhərlərə keçir. Ən böyük etirazlar Xartum şəhərində baş tutur. Burada etirazşıların sayı 3 minə çatır. Artabda isə etirazşıların sayı min nəfərə çatır. Rəsmi məlumata əsasən Qedaref və Şimali Nildəki etirazlar 8 nəfərin ölümünə səbəb olur.
21 dekabr etirazlar Xartum, Omdurman və Əl-Obeyd şəhərlərində etirazlar baş qaldırır. Bəzi şəhərlərdə baş vermiş etirazçılara qarşı göz yaşardıcı qaz və səs qumbaralarından istifadə edilir. Bəzi şəhərlərdə hökumət əlehinə göstərişlərə fövqəladə vəziyyət və komendant saatı elan edilir. Hartum əyalətinin Təhsil Naziri 2018-cı il dekabrın 23-dən Hartum şəhərindəki bütün məktəblərdə dərslərin qeyri-müəyyən vaxta qədər ləğv etmək qərarına gəlir.
24 dekabr Anadolu Ajansinın məlumatına əsasən Sudan hərbçiləri «xalqın maraqları və ölkənin təhlükəsizliyi naminə» hökumətə dəstək verdiklərini bildirdi..
25 dekabr Bəşir yerli stadionda çıxış edərək hadisəni "hər bir xainə və agentə" və həbsi ilə bağlı şayələr yayanlara cavab adlandırıb. Prezident hökumətin inkişaf və tikinti layihələrini həyata keçirəcəyini və vəziyyəti yaxşılaşdıracağını bəyzn edir.
27 dekabr Sudanın Rabitə naziri Bəşər Arur «Tahrir əs-Sudan» hərəkatının liderinin həbsi üçün İnterpola müraciət etdiklərini bəyan edir.
28 dekabr Bəşir Cümə namazında məsciddə olarkən bura gələn inanvlılar «Bəşir get!» deyə səslənməyə başlayırlar. Bundan sonra prezident öz mühafizəçiləri ilə birlikdə məscidi tərk edir.
29 dekabr artıq həkim, hüquqşunas, müəllim və tələbə həmkarlar ittifaqları etirazlara qoşulur. Etirazları iki müxalif partiyada dəstəkləyir.
1 yanvar 2019-cu il Hökuməti formalaşdıran 22 siyasi partiya, prezident Əl-Bəşirin istefasını və hökumətin Keçid Şurasının yaradılmasını tələb edən ərizə imzaladılar. Ərizədə həmçinin hökumət və parlamentin ləğvi üçün tələblər də irəli sürülür.
2 yanvar hökumət Twitter, Facebook və WhatsApp sosial şəbəkələrinə girişi bloklayır.
4 yanvar Əs-Seyid ər-Rəhman məscidi ətrafına toplanan etirazçılara göz yaşardıcı qaz tətbiq edilir.
6 января Səhiyyə naziri Məhəmməd Əbu Zeyid Mustafanın istefasından sonra Hartum və Madanda yeni bir qüvvə ilə etirazlar başladı. Polis etirazçılara göz yaşardıcı qaz tətbiq edir.
9 yanvar два демонстранта погибли, ещё шестеро получили ранения в ходе продолжающихся протестов.
10 yanvar The Times ruslara aid «Vaqner» hərbi qrupunun etirazşıları patrulladığını bəyan edir. 11 yanvar tarixində Sunadın Daxili İşlər Naziri Əhməd Bilal osman bu xəbəri yalanlayır.
19 yanvar iki etirazçı nümayişlər zamanı aldığı yaralardan həyatını itirir.
25 yanvar polis generalı Haşim Əbülrəhim və Xartumda iki nəfərində öldüynü təstiqləyir..
10 fevral minlərlə etiazçı qadın həbsxannasına gələrək bütün qadınların o cümlədən Faizu Nukud buraxılmasını tələb edir. Mitinqi Sudanın Həmkarlar ittifadı təşkil edir.
21 fevral hökumət qüvvələri mitinqi təşkil edənlərin 25 nəfərini həbs edir. Onmlar arasında Sufdan Kommunist partiyasının sədri Məhəmməd Noxtar əl Xatibdə olur..
22 fevral dinc nümayişin polislər tərəfindən sərt formada qarşısı alınır. Onlara göz yaşardıcı qaz tətbiq edilir. Nümayiş liderləri Faruk məscidi ətrafında həbs edilir. Onlar arasında bir çox partiuya fəalı və həmkarlar ittiafaqının üzvləri olur. altı nəfər isə dindirildikdən sonra azadlığa buraxılır. Bundan sonra Ömər əl-Bəşir ölkədə 1 illik fövqəladə vəziyyət elan edir. Bununla yanaşı ölkənin milli təhlükəsizlik və kəşfiyyat orqanların rəhbəri Salah Abdullah Saleh bildirir ki, Ömər əl-Bəşir Sudan Milli Konqresi partiyasının rəhbərliyindən gedir və övbəti seçkilərdə namizədliyini irəli sürməyəcəkdir.
23 fevral Prezident Əl Bəşir ölkənin hökumətini, bütün qubernatorları və əyalət hökumətlərini istefaya göndərir.
24 fevral Xartumda və Omdurman keçirilən çox minlik mitiqdə əhali prezidentin fövqəladə vəziyyət elan etməsinə etiraz edir. Toplanan etirazçılara göz yaşardıcı qaz tətbiq edilir və yollar balanılır.
25 fevral Ölkənin yeni baş naziri Məhəmməd Tahir Ayla, Sudanın birinci vitse-prezidenti Əhməd Avad İbn Auf və əyalət qubernatorları and içir. Bundan başqa Sudan prezidenti ictimai qurumların, iclasların, tətillərin qadağan edilməsi barədə təcili qərar qəbul etdir.
Həmin gündən etirazlar bərpa olunur. Onun səbəbi rejimin fövqəladə hall vəziyyətini elan etməsi və hökumət rəhbərliklərinə hərbişilərin təyin edilmədi olur.
26 fevral həkim və tələbələr oturaq aksiyalara başlayır. Polis onlara qarşı göz yaşardıcı qaz tətbiq edir.
27 fevral Milli Konqresin liderlərindən biri olan Amin Hassan Omar partiya içində 2020-ci ildə prezident seçkiləri üçün yeni bir namizədin təqdim elməsinə hazır olduqlarını bildirir. Bundan öncə isə əl-Bəşir kütləvi etirazların başlamasından sonra seçkidə iştirakdan imtina etmişdir.
28 fevral Prezident əl-Bəşir təhlükəsizlik güclərinə etiraz içtirakçılarına qarşı geniş səlahiyyətlər verdi. Polis xüsusi icazə olmadan belə evləri axtarmasına, insan və nəqliyyat vasitələrinin hərəkətlərini məhdudlaşdırmasına, hökumət əleyhinə fəaliyyətlərdə şübhəli şəxsləri həbs etməsinə və istintaq zamanı əmlaklarını müsadirə etməsinə icazə verir. Prokurorluq indi nümayişçiləri dəstəkləyən şübhəli millət vəkilləri və hərbçilərii immunitetdən məhrum edə bilər. Ölkədə fövqəladə təcili məhkəmələr təşkil edilir.
Əl-Bəşir tərəfindən alınan bütün tədbirlərə baxmayaraq, ölkədəki etirazlar davam edir. Yüzlərlə adam Xartum və Omdurman küçələrinə çıxaır. Polis etirazşılara qarşı göz yaşardıcı qaz tətbiq edir.
1 mart Ömər Əl Bəşir Milli Konqres Partiyasının sədri vəzifəsindən ayrılır və onun müavini Əhməd Harun növbəti konqresə qədər vəzifəyə təyin edilir.
1 mart gecəsində fövqəladə məhkəmələr 870 nümayişçini iki həftədən 10 ilə qədər azadlıqdan məhrumetmə cəzasına məhkum etsə də, etirazlar günorta namazından sonra davam etdir. Gələcəkdə 250 nümayişçinin mühakimə olunacağı gözlənilir.
3 mart müxaliflərin lideri Sadik əl-Mehdi prezident əl-Bəşiri ölkədəki böhrana son qoymaq üçün keçid dövrünü elan etməyə və istefaya çağırdıе.
5 mart Sudan həmkarlar ittifaqı fövqəladə vəziyyət əlehinə etrazları başladır. Öz növbəsində Umma partiyasının sədri Sadiq əl-Mehdi ölkənin prezidentini xalqa qarşı çıxmağı dayandırmağa və könüllü istefaya çağırdı..
11 mart Sudan Milli Qanunvericilik Məclisi ölkədə fövqəladə bir vəziyyət tətbiqini təsdiqlədi, ancaq onu 6 aya qədər endirdi.
12 mart Fövqəladə məhkəmə 9 qadınla hökumət əleyhinə etiraz aksiyalarında iştirak etməsi ilə əlaqədar cəzalandırılıb. Hüquq müdafiəçiləri bildirirlər ki, ölkədəki yüzlərlə qadının şəriət normalarına uyğun olaraq cəza alır, amma vəkillər məhkəmənin qərarına etiraz edirlər. Demokratik Hüquqşünaslar Alyansı nümayəndəsinin sözlərinə görə, vəkillərin təzyiqi səbəbiylə cəza hələ icra edilməmişdir.
13 mart Prezident əl-Bəşir 21 nazirdən ibarət olan yeni hökumətini tam formalaşdırır.
Hərbi çevriliş
11 aprel 2019-cu ildə ölkədə baş vermiş çevriliş sayəsində prezident hakimiyyətdən salınır.
Görülən tədbirlər və kömək
27 dekabr 2018-ci ildə Xartum Beynəlxalq Hava Limanına İl-76 təyyarəsi eniş edir. Bu təyyarədə 30 ton un göndərilmişdi. Yükün naməlum bir xeyriyyəçi tərəfindən göndərildiyi bildirilir - Prezident Ömər əl-Bəşirin şəxsi dostu olduğu ifadə edilir. 29 dekabr 2018-ci ildə 32 ton un ilə ikinci təyyarə gəlir. Sudan hökumətinin Qatar, Türkiyə və Bəhreyn tərəfindən dəstəklənməsindən sonra yardımlar gəlməyə başlayır. Bununla yanaşı Dubay əmirliyinin təhlükəsizlik müdir müavini general Dahi Halfan kömək çağırışı etdi və Sudan prezidentini fəlakət dövründə xalqının ən aktiv şəkildə qoruyucusu olduğunu bildirdi.
31 dekabrda Sudan prezidenti kütləvi hökumət əleyhinə aksiyalar zamanı baş verən şiddət hadisələrini araşdırmaq üçün komissiyanın təkili haqqında əmr verdi.
İtkilər
Hökumətin məlumatına görə 7 yanvar 2019-cu ildə 19 nəfər etirazçı həyatını itirmişdir. Bununla yanaşı 2 polisdə həlak olmuşdur. Təhlükəsizlik qüvvələri arasında 178, dinc əhali arasında isə 219 nəfər ağır yaralanmışdır. 12 yanvarda ölənləri sayı 24-də çatır. 25 yanvarda itkilər otuza çatır.
Müxalifətin sözlərinə görə yanvarın əvvəllərində etirazlar zamanı 22 nəfər həlak olmuşdur. Amnesty International insan haqları üzrə təşkilatı isə 37 ölüm qeydə almışdır.
İstinadlar
- "'It's more than bread': Why are protests in Sudan happening?". 2019-01-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-11.
- "Митингующие требуют немедленной отставки президента Судана". 2018-12-25. 2019-01-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-01-02.
- "What prompted the protests in Sudan?". 2019-04-20 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-11.
- "This Is the Uprising Sudan's Genocidal Dictator Always Feared". 2019-06-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-11.
- "Why is the First and Former Flag of Sudan Resurfacing on Social Media?". 2019-07-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-11.
- "Протесты в Судане: погибли еще двое демонстрантов". 2019-01-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-11.
- "В Судане более 200 человек пострадали в ходе протестов". 2020-12-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-11.
- "Более 800 человек арестовали в Судане с начала массовых протестов". 2019-04-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-11.
- "В Судане силовики применили слезоточивый газ против протестующих, пишут СМИ". 2021-11-30 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-11.
- "В Судане 19 человек погибли за неделю антиправительственных протестов". 2018-12-27. 2019-01-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-01-02.
- "Омар аль-Башир пообещал вывести Судан из кризиса". 2018-12-31 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-11.
- Сикорский, Дмитрий. "Санкции Запада приведут Россию и Судан к тесному политико-экономическому сотрудничеству". 30.12.2018. 2018-12-30 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-01-01.
- Степанова, Марина. "У Омара аль-Башира серьезная поддержка: второй спасительный борт с тоннами муки сел в Судане". 30 Декабря 2018. 2019-04-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-01-01.
- "Arxivlənmiş surət". 2022-09-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-11.
- "Arxivlənmiş surət". 2019-04-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-11.
- "Митингующие требуют немедленной отставки президента Судана". 2019-01-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-11.
- "Беды друга Путина. Чем опасны для Кремля протесты в Судане". 2019-01-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-11.
- "IMF says Sudan must float currency to boost growth, investment". 2019-01-31 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-11.
- . 2019-01-30 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-04-11.
- "Arxivlənmiş surət". 2019-04-20 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-11.
- "Omar al-Bashir's nomination draws fire from all sides in Sudan". 2019-02-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-11.
- "В Судане массовые протесты и столкновения с полицией". 2018-12-31 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-11.
- Нестеров, Роман. "Президент Судана: «Мы не откажемся от безопасности»". 30 Декабря 2018. 2019-04-12 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-01-01.
- Никитин, Александр. "Омар аль-Башир пообещал вывести Судан из кризиса". 30 Декабря 2018. 2018-12-31 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-01-01.
- "В столице Судана отменили занятия в школах из-за протестов". 2019-01-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-11.
- "Военные Судана сообщили о поддержке правительства — СМИ". 2018-12-24. 2019-01-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-01-02.
- "Президент Судана назвал виновных в организации протестов в стране". 25 декабря 2018. 2019-01-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-01-02.
- "Протесты в Судане: президент аль-Башир бежал с пятничной молитвы". 2018-12-31 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-11.
- "За 10 дней протестов в Судане погибли 19 человек — СМИ". 2019-01-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-11.
- "Суданские партии потребовали создать Переходный совет по управлению страной". 2019-01-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-11.
- "Sudan restricts social media access to counter protest movement". 2019-01-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-11.
- "В Судане полиция применила слезоточивый газ против демонстрантов". 2019-01-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-11.
- "В Судане возобновились протесты против действующей власти". 2019-01-09 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-11.
- "Полиция применила слезоточивый газ против протестующих в Судане". 2019-01-09 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-11.
- "Жертвами протестов в Судане стали 2 человека, шестеро ранены". 2019-01-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-11.
- "The Times: бойцы ЧВК «Вагнер» участвовали в патруле антиправительственных митингов в Судане". 2019-01-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-11.
- "Russian mercenaries help put down Sudan protests". 2022-03-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-11.
- "Министр внутренних дел Судана прокомментировал слухи о российских наемниках на территории страны". 2019-01-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-11.
- "Два человека скончались от ранений после протестов в столице Судана". 2019-01-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-11.
- "Суданские силы безопасности использовали слезоточивый газ, чтобы разогнать протестующих женщин". 2019-02-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-11.
- "В Судане арестовали дочь лидера оппозиции". 2019-02-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-11.
- "Суданские спецслужбы арестовали лидеров оппозиции". 2019-02-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-11.
- "Военные разогнали очередную акцию протеста в Судане". 2019-02-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-11.
- "Президент Судана объявил о введении в стране чрезвычайного положения на год". 2019-02-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-11.
- "Новые премьер-министр и первый вице-президент Судана были приведены к присяге". 2019-02-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-11.
- "В Судане проходят акции протеста". 2019-02-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-11.
- "Срочно: Президент Судана запретил публичные собрания, шествия и забастовки". 2019-02-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-11.
- "Президент Судана запретил в стране митинги протеста". 2019-02-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-11.
- "В Судане возобновились антиправительственные демонстрации". 2019-02-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-11.
- "Протесты в Судане продолжаются, несмотря на жесткий запрет власти". 2019-03-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-11.
- "Правящая партия Судана готова найти альтернативу президенту Баширу". 2019-02-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-11.
- "Президент Судана предоставил полиции полномочия для разгона митингов". 2019-03-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-11.
- "Sudan protests persist despite Bashir's state of emergency". 2019-03-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-11.
- "Президент Судана покинул пост главы правящей партии". 2019-03-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-11.
- "Sudan: Scores of protesters tried in emergency courts as Bashir cedes party leadership". 2019-03-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-11.
- "Оппозиция Судана предлагает объявить «переходный период»". 2019-03-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-11.
- "Суданская оппозиция призвала к проведению всеобщей забастовки". 2019-03-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-11.
- Парламент Судана ограничил чрезвычайное положение президента Башира
- "Суд Судана приговорил демонстранток к телесному наказанию – СМИ". 2019-03-30 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-11.
- "В Судане сформировали новое правительство на фоне акций протеста". 2019-03-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-11.
- "Суданские партии потребовали создать Переходный совет по управлению страной". 2019-01-02. 2019-01-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-01-02.
- "СМИ сообщили о росте числа жертв народных волнений в Судане". 2019-01-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-11.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sudan etirazlari 2018 ci il dekabrin 19 dan Sudanin bir cox seherlerinde coreyin qiymetinin qalxmasi yasayis xerclerinin artmasi ve olkede veziyyetin pislesmesi elehine baslayan etiraz aksiyalari Hokumet etirazlarin suni xarakter dasidigini ve bu isde Israilin elinin oldugunu beyan edir 11 aprel 2019 ci ilde Sudanda bas vermis herbi cevrilis neticesinde Prezident Omer el Besir hakimiyyetden uzaqlasdirilmisdir Sudan etirazlariTarix 19 dekabr 2018 avqust sentyabr 2019Yeri SudanSebebi Ugurlu olmayan iqtisadi siyaset Yanacaq ve coreyin qiymetinin qalxmasi korrupsiya azad sozun olmamasi ve hokumet elehdarlarinin sixisdirilmasiNeticesi herbi cevrilis ve Omer el Besirin devrilmesiMunaqise terefleriEtirazcilar Omer el BesirKomandan lar Liderleri yoxdur Omer el BesirTereflerin quvvesiSudan vetendaslari Ictimai siyasi teskilatlar Sudan Kommunist Partiyasi Sudan Hemkarlar Ittifaqi Baas Sudan bolmesi Umma Sudan hokumeti Sudan polisi Sudan Milli Tehlukesizlik ve Kesfiyyat Sobesi ictimai siyasi teskilatlar Sudan Milli Konqresi ItkilerHokumet melumatlarina gore 30 etirazci olmus raneny 200 arestovany 800 Amnesty International melumatina gore ise 40 dan cox insan heyatini itirmisdir hokumetin melumatina gore 2 polis emekdas olmus 187 herbci yaralanmisdirUmumi itkilermin 61 Vikianbarda elaqeli mediafayllarSebeblerOlkede coreyin qiymetinin qalxmasi ile etirazlar bas qaldirmisdir Bir nece hefte erzinde seherlerde corek qitligi yasanmis corek bisirilen yerlerde novbeler yaranmisdir Olkede mal catismamazligi ve qiymetlerin qalxmasi 70 faizlik infilyasiyadan sonra bas verir Milli valyutada artiq deyeden dusur ve devalivasiya 80 teskil edir Sert iqtisadi tedbirlerin gorulmesi xalq arasinda etirazlara sebeb olur Iqtisadi problemler hetta 2017 ci ilin oktyabrinda ABS sanksiyalarinin aradan qaldirilmasindan sonra bele sengimemis eksine alovlanmisdir Olkede korrupsiya ise yuksek olaraq qalir Transparency International teskilatinin resmi melumatina esasen 180 olke arasinda 170 yer ve Cenubi Sudanin musteqillik elde etmesi ile neft yataqlarinin 4 de 3 itirmesi onun iqtisadiyyatina menfi tesir gosterir Bununla yanasi etirazlar neticesinde siyasi sebebler de ortaya atilir Omer el Besirin 30 illik hakimiyyeti dovrunde hakimiyyet instutlari deqradasiyaya ugramisdir Her hansi bir muxalif fikire qarsi qeddarliq siyaseti de etiraza sebeb olmusdur 2018 ci ilin avqustunda Omer el Besirin 2020 ci il prezident seckilerinde istirak etmeyeceyini beyan etse denamizedliyini destekleyerek onun ucuncu muddete yukselmesine baxmayaraq gozlenilmezliyi ve gelecek seckilerde istirak etmeyeceyine dair evvelki beyanatina baxmayaraq Sudan Milli Konqresi onu novbeti seckilerde destekleyeceyini beyan edir Bu tedbirler muxaliflerin sayinin artmasina sebeb olur Sudanli aktivistler onun namizedliyine qarsi bir kampaniyabasladirlar XronologiyaEtirazlar baslamazdan evvel sudanli muxalifetci Sadiq el Mehdi olkeye dondu Etirazlar 19 dekabr 2018 ci ilde olkede bas vermis iqtisadi cetinliklerden qaynaqlanir Ilk olaraq Qedaref ve Atbara seherleri ayaga qalxir Bir muddet sonra etirtazlar siddet ve vandalizmle musahide edilir Etirazcilar hakim partiyanin yerli iqametgahini yandirilar Bundan sonra Fovqelade veziyyet ve monendant saati elan edilir 20 dekabr etirazlar diger seherlere kecir En boyuk etirazlar Xartum seherinde bas tutur Burada etirazsilarin sayi 3 mine catir Artabda ise etirazsilarin sayi min nefere catir Resmi melumata esasen Qedaref ve Simali Nildeki etirazlar 8 neferin olumune sebeb olur 21 dekabr etirazlar Xartum Omdurman ve El Obeyd seherlerinde etirazlar bas qaldirir Bezi seherlerde bas vermis etirazcilara qarsi goz yasardici qaz ve ses qumbaralarindan istifade edilir Bezi seherlerde hokumet elehine gosterislere fovqelade veziyyet ve komendant saati elan edilir Hartum eyaletinin Tehsil Naziri 2018 ci il dekabrin 23 den Hartum seherindeki butun mekteblerde derslerin qeyri mueyyen vaxta qeder legv etmek qerarina gelir 24 dekabr Anadolu Ajansinin melumatina esasen Sudan herbcileri xalqin maraqlari ve olkenin tehlukesizliyi namine hokumete destek verdiklerini bildirdi 25 dekabr Besir yerli stadionda cixis ederek hadiseni her bir xaine ve agente ve hebsi ile bagli sayeler yayanlara cavab adlandirib Prezident hokumetin inkisaf ve tikinti layihelerini heyata kecireceyini ve veziyyeti yaxsilasdiracagini beyzn edir 27 dekabr Sudanin Rabite naziri Beser Arur Tahrir es Sudan herekatinin liderinin hebsi ucun Interpola muraciet etdiklerini beyan edir 28 dekabr Besir Cume namazinda mescidde olarken bura gelen inanvlilar Besir get deye seslenmeye baslayirlar Bundan sonra prezident oz muhafizecileri ile birlikde mescidi terk edir 29 dekabr artiq hekim huquqsunas muellim ve telebe hemkarlar ittifaqlari etirazlara qosulur Etirazlari iki muxalif partiyada destekleyir 1 yanvar 2019 cu il Hokumeti formalasdiran 22 siyasi partiya prezident El Besirin istefasini ve hokumetin Kecid Surasinin yaradilmasini teleb eden erize imzaladilar Erizede hemcinin hokumet ve parlamentin legvi ucun telebler de ireli surulur 2 yanvar hokumet Twitter Facebook ve WhatsApp sosial sebekelerine girisi bloklayir 4 yanvar Es Seyid er Rehman mescidi etrafina toplanan etirazcilara goz yasardici qaz tetbiq edilir 6 yanvarya Sehiyye naziri Mehemmed Ebu Zeyid Mustafanin istefasindan sonra Hartum ve Madanda yeni bir quvve ile etirazlar basladi Polis etirazcilara goz yasardici qaz tetbiq edir 9 yanvar dva demonstranta pogibli eshyo shestero poluchili raneniya v hode prodolzhayushihsya protestov 10 yanvar The Times ruslara aid Vaqner herbi qrupunun etirazsilari patrulladigini beyan edir 11 yanvar tarixinde Sunadin Daxili Isler Naziri Ehmed Bilal osman bu xeberi yalanlayir 19 yanvar iki etirazci numayisler zamani aldigi yaralardan heyatini itirir 25 yanvar polis generali Hasim Ebulrehim ve Xartumda iki neferinde olduynu testiqleyir 10 fevral minlerle etiazci qadin hebsxannasina gelerek butun qadinlarin o cumleden Faizu Nukud buraxilmasini teleb edir Mitinqi Sudanin Hemkarlar ittifadi teskil edir 21 fevral hokumet quvveleri mitinqi teskil edenlerin 25 neferini hebs edir Onmlar arasinda Sufdan Kommunist partiyasinin sedri Mehemmed Noxtar el Xatibde olur 22 fevral dinc numayisin polisler terefinden sert formada qarsisi alinir Onlara goz yasardici qaz tetbiq edilir Numayis liderleri Faruk mescidi etrafinda hebs edilir Onlar arasinda bir cox partiuya feali ve hemkarlar ittiafaqinin uzvleri olur alti nefer ise dindirildikden sonra azadliga buraxilir Bundan sonra Omer el Besir olkede 1 illik fovqelade veziyyet elan edir Bununla yanasi olkenin milli tehlukesizlik ve kesfiyyat orqanlarin rehberi Salah Abdullah Saleh bildirir ki Omer el Besir Sudan Milli Konqresi partiyasinin rehberliyinden gedir ve ovbeti seckilerde namizedliyini ireli surmeyecekdir 23 fevral Prezident El Besir olkenin hokumetini butun qubernatorlari ve eyalet hokumetlerini istefaya gonderir 24 fevral Xartumda ve Omdurman kecirilen cox minlik mitiqde ehali prezidentin fovqelade veziyyet elan etmesine etiraz edir Toplanan etirazcilara goz yasardici qaz tetbiq edilir ve yollar balanilir 25 fevral Olkenin yeni bas naziri Mehemmed Tahir Ayla Sudanin birinci vitse prezidenti Ehmed Avad Ibn Auf ve eyalet qubernatorlari and icir Bundan basqa Sudan prezidenti ictimai qurumlarin iclaslarin tetillerin qadagan edilmesi barede tecili qerar qebul etdir Hemin gunden etirazlar berpa olunur Onun sebebi rejimin fovqelade hall veziyyetini elan etmesi ve hokumet rehberliklerine herbisilerin teyin edilmedi olur 26 fevral hekim ve telebeler oturaq aksiyalara baslayir Polis onlara qarsi goz yasardici qaz tetbiq edir 27 fevral Milli Konqresin liderlerinden biri olan Amin Hassan Omar partiya icinde 2020 ci ilde prezident seckileri ucun yeni bir namizedin teqdim elmesine hazir olduqlarini bildirir Bundan once ise el Besir kutlevi etirazlarin baslamasindan sonra seckide istirakdan imtina etmisdir 28 fevral Prezident el Besir tehlukesizlik guclerine etiraz ictirakcilarina qarsi genis selahiyyetler verdi Polis xususi icaze olmadan bele evleri axtarmasina insan ve neqliyyat vasitelerinin hereketlerini mehdudlasdirmasina hokumet eleyhine fealiyyetlerde subheli sexsleri hebs etmesine ve istintaq zamani emlaklarini musadire etmesine icaze verir Prokurorluq indi numayiscileri destekleyen subheli millet vekilleri ve herbcilerii immunitetden mehrum ede biler Olkede fovqelade tecili mehkemeler teskil edilir El Besir terefinden alinan butun tedbirlere baxmayaraq olkedeki etirazlar davam edir Yuzlerle adam Xartum ve Omdurman kucelerine cixair Polis etirazsilara qarsi goz yasardici qaz tetbiq edir 1 mart Omer El Besir Milli Konqres Partiyasinin sedri vezifesinden ayrilir ve onun muavini Ehmed Harun novbeti konqrese qeder vezifeye teyin edilir 1 mart gecesinde fovqelade mehkemeler 870 numayiscini iki hefteden 10 ile qeder azadliqdan mehrumetme cezasina mehkum etse de etirazlar gunorta namazindan sonra davam etdir Gelecekde 250 numayiscinin muhakime olunacagi gozlenilir 3 mart muxaliflerin lideri Sadik el Mehdi prezident el Besiri olkedeki bohrana son qoymaq ucun kecid dovrunu elan etmeye ve istefaya cagirdie 5 mart Sudan hemkarlar ittifaqi fovqelade veziyyet elehine etrazlari basladir Oz novbesinde Umma partiyasinin sedri Sadiq el Mehdi olkenin prezidentini xalqa qarsi cixmagi dayandirmaga ve konullu istefaya cagirdi 11 mart Sudan Milli Qanunvericilik Meclisi olkede fovqelade bir veziyyet tetbiqini tesdiqledi ancaq onu 6 aya qeder endirdi 12 mart Fovqelade mehkeme 9 qadinla hokumet eleyhine etiraz aksiyalarinda istirak etmesi ile elaqedar cezalandirilib Huquq mudafiecileri bildirirler ki olkedeki yuzlerle qadinin seriet normalarina uygun olaraq ceza alir amma vekiller mehkemenin qerarina etiraz edirler Demokratik Huquqsunaslar Alyansi numayendesinin sozlerine gore vekillerin tezyiqi sebebiyle ceza hele icra edilmemisdir 13 mart Prezident el Besir 21 nazirden ibaret olan yeni hokumetini tam formalasdirir Herbi cevrilis11 aprel 2019 cu ilde olkede bas vermis cevrilis sayesinde prezident hakimiyyetden salinir Gorulen tedbirler ve komek27 dekabr 2018 ci ilde Xartum Beynelxalq Hava Limanina Il 76 teyyaresi enis edir Bu teyyarede 30 ton un gonderilmisdi Yukun namelum bir xeyriyyeci terefinden gonderildiyi bildirilir Prezident Omer el Besirin sexsi dostu oldugu ifade edilir 29 dekabr 2018 ci ilde 32 ton un ile ikinci teyyare gelir Sudan hokumetinin Qatar Turkiye ve Behreyn terefinden desteklenmesinden sonra yardimlar gelmeye baslayir Bununla yanasi Dubay emirliyinin tehlukesizlik mudir muavini general Dahi Halfan komek cagirisi etdi ve Sudan prezidentini felaket dovrunde xalqinin en aktiv sekilde qoruyucusu oldugunu bildirdi 31 dekabrda Sudan prezidenti kutlevi hokumet eleyhine aksiyalar zamani bas veren siddet hadiselerini arasdirmaq ucun komissiyanin tekili haqqinda emr verdi ItkilerHokumetin melumatina gore 7 yanvar 2019 cu ilde 19 nefer etirazci heyatini itirmisdir Bununla yanasi 2 polisde helak olmusdur Tehlukesizlik quvveleri arasinda 178 dinc ehali arasinda ise 219 nefer agir yaralanmisdir 12 yanvarda olenleri sayi 24 de catir 25 yanvarda itkiler otuza catir Muxalifetin sozlerine gore yanvarin evvellerinde etirazlar zamani 22 nefer helak olmusdur Amnesty International insan haqlari uzre teskilati ise 37 olum qeyde almisdir Istinadlar It s more than bread Why are protests in Sudan happening 2019 01 03 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 11 Mitinguyushie trebuyut nemedlennoj otstavki prezidenta Sudana 2018 12 25 2019 01 03 tarixinde Istifade tarixi 2019 01 02 What prompted the protests in Sudan 2019 04 20 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 11 This Is the Uprising Sudan s Genocidal Dictator Always Feared 2019 06 28 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 11 Why is the First and Former Flag of Sudan Resurfacing on Social Media 2019 07 16 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 11 Protesty v Sudane pogibli eshe dvoe demonstrantov 2019 01 27 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 11 V Sudane bolee 200 chelovek postradali v hode protestov 2020 12 02 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 11 Bolee 800 chelovek arestovali v Sudane s nachala massovyh protestov 2019 04 11 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 11 V Sudane siloviki primenili slezotochivyj gaz protiv protestuyushih pishut SMI 2021 11 30 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 11 V Sudane 19 chelovek pogibli za nedelyu antipravitelstvennyh protestov 2018 12 27 2019 01 03 tarixinde Istifade tarixi 2019 01 02 Omar al Bashir poobeshal vyvesti Sudan iz krizisa 2018 12 31 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 11 Sikorskij Dmitrij Sankcii Zapada privedut Rossiyu i Sudan k tesnomu politiko ekonomicheskomu sotrudnichestvu 30 12 2018 2018 12 30 tarixinde Istifade tarixi 2019 01 01 Stepanova Marina U Omara al Bashira sereznaya podderzhka vtoroj spasitelnyj bort s tonnami muki sel v Sudane 30 Dekabrya 2018 2019 04 11 tarixinde Istifade tarixi 2019 01 01 Arxivlenmis suret 2022 09 26 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 11 Arxivlenmis suret 2019 04 14 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 11 Mitinguyushie trebuyut nemedlennoj otstavki prezidenta Sudana 2019 01 04 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 11 Bedy druga Putina Chem opasny dlya Kremlya protesty v Sudane 2019 01 13 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 11 IMF says Sudan must float currency to boost growth investment 2019 01 31 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 11 2019 01 30 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 04 11 Arxivlenmis suret 2019 04 20 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 11 Omar al Bashir s nomination draws fire from all sides in Sudan 2019 02 27 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 11 V Sudane massovye protesty i stolknoveniya s policiej 2018 12 31 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 11 Nesterov Roman Prezident Sudana My ne otkazhemsya ot bezopasnosti 30 Dekabrya 2018 2019 04 12 tarixinde Istifade tarixi 2019 01 01 Nikitin Aleksandr Omar al Bashir poobeshal vyvesti Sudan iz krizisa 30 Dekabrya 2018 2018 12 31 tarixinde Istifade tarixi 2019 01 01 V stolice Sudana otmenili zanyatiya v shkolah iz za protestov 2019 01 01 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 11 Voennye Sudana soobshili o podderzhke pravitelstva SMI 2018 12 24 2019 01 03 tarixinde Istifade tarixi 2019 01 02 Prezident Sudana nazval vinovnyh v organizacii protestov v strane 25 dekabrya 2018 2019 01 03 tarixinde Istifade tarixi 2019 01 02 Protesty v Sudane prezident al Bashir bezhal s pyatnichnoj molitvy 2018 12 31 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 11 Za 10 dnej protestov v Sudane pogibli 19 chelovek SMI 2019 01 01 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 11 Sudanskie partii potrebovali sozdat Perehodnyj sovet po upravleniyu stranoj 2019 01 02 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 11 Sudan restricts social media access to counter protest movement 2019 01 02 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 11 V Sudane policiya primenila slezotochivyj gaz protiv demonstrantov 2019 01 05 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 11 V Sudane vozobnovilis protesty protiv dejstvuyushej vlasti 2019 01 09 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 11 Policiya primenila slezotochivyj gaz protiv protestuyushih v Sudane 2019 01 09 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 11 Zhertvami protestov v Sudane stali 2 cheloveka shestero raneny 2019 01 13 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 11 The Times bojcy ChVK Vagner uchastvovali v patrule antipravitelstvennyh mitingov v Sudane 2019 01 13 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 11 Russian mercenaries help put down Sudan protests 2022 03 02 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 11 Ministr vnutrennih del Sudana prokommentiroval sluhi o rossijskih naemnikah na territorii strany 2019 01 13 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 11 Dva cheloveka skonchalis ot ranenij posle protestov v stolice Sudana 2019 01 27 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 11 Sudanskie sily bezopasnosti ispolzovali slezotochivyj gaz chtoby razognat protestuyushih zhenshin 2019 02 27 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 11 V Sudane arestovali doch lidera oppozicii 2019 02 25 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 11 Sudanskie specsluzhby arestovali liderov oppozicii 2019 02 25 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 11 Voennye razognali ocherednuyu akciyu protesta v Sudane 2019 02 25 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 11 Prezident Sudana obyavil o vvedenii v strane chrezvychajnogo polozheniya na god 2019 02 27 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 11 Novye premer ministr i pervyj vice prezident Sudana byli privedeny k prisyage 2019 02 26 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 11 V Sudane prohodyat akcii protesta 2019 02 25 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 11 Srochno Prezident Sudana zapretil publichnye sobraniya shestviya i zabastovki 2019 02 26 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 11 Prezident Sudana zapretil v strane mitingi protesta 2019 02 26 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 11 V Sudane vozobnovilis antipravitelstvennye demonstracii 2019 02 26 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 11 Protesty v Sudane prodolzhayutsya nesmotrya na zhestkij zapret vlasti 2019 03 06 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 11 Pravyashaya partiya Sudana gotova najti alternativu prezidentu Bashiru 2019 02 27 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 11 Prezident Sudana predostavil policii polnomochiya dlya razgona mitingov 2019 03 01 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 11 Sudan protests persist despite Bashir s state of emergency 2019 03 06 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 11 Prezident Sudana pokinul post glavy pravyashej partii 2019 03 06 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 11 Sudan Scores of protesters tried in emergency courts as Bashir cedes party leadership 2019 03 06 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 11 Oppoziciya Sudana predlagaet obyavit perehodnyj period 2019 03 16 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 11 Sudanskaya oppoziciya prizvala k provedeniyu vseobshej zabastovki 2019 03 06 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 11 Parlament Sudana ogranichil chrezvychajnoe polozhenie prezidenta Bashira Sud Sudana prigovoril demonstrantok k telesnomu nakazaniyu SMI 2019 03 30 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 11 V Sudane sformirovali novoe pravitelstvo na fone akcij protesta 2019 03 14 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 11 Sudanskie partii potrebovali sozdat Perehodnyj sovet po upravleniyu stranoj 2019 01 02 2019 01 02 tarixinde Istifade tarixi 2019 01 02 SMI soobshili o roste chisla zhertv narodnyh volnenij v Sudane 2019 01 13 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 11