Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Bu məqaləni lazımdır. |
Stirlinq mühərriki (alm: der Stirlingmotor, ing: Stirling engine) xarici yanma mühərriki olub, porşenli mühərriklər qrupuna aiddir. Bu mühərrik, XIX əsrdə onu ixtira etmiş Stirlinqin adını daşıyır. Stirlinqin ixtira etdiyi mühərrik qızdırılmış hava ilə qapalı olmayan dövrə üzrə işləyirdi. Mühərrik, böyük və ağır olaraq, natamam istilik mübadiləsinə malik idi. Ona görə də o, geniş tətbiq tapa bilməmişdir.
Stirlinq mühərriki isti hava mühərriki kimi də tanınır. Xarici yanma mühərriki olan bir istilik mühərriki növüdür. İstilik mübadiləsi prosesi istiliyin mexaniki hərəkətə çevrilməsinin ideal məhsula yaxın olmasına imkan verir. (Carnot dövrünün praktik tətbiqi ilə)
İş prinsipi
Müasir Stirlinq mühərriki bir-birini əvəzləyən iki izotermik və iki izoxorik prosesdən ibarət qapalı dövrə üzrə işləyir. Stirlinq mühərrikinin işləmə prosesi zamanı enerji çevrilməsində iki porşen iştirak edir: sıxışdırıcı və işçi. Sıxışdırıcı porşenin alt hissəsindəki soyuq sahə, yuxarısındakı isti sahə soyuducu, regenerator və qızdırıcı vasitəsilə daimi bir-biri ilə əlaqədə olurlar. İsti və soyuq sahələr arasında heç bir təzyiq fərqi mövcud olmadığından porşen problemsiz yuxarı-aşağı hərəkət edə bilir. Porşen hərəkət etdikcə o işçi qazı gah isti, gah da soyuq sahəyə itələyir. Bununla qaz ya istilik alır, ya da verir. Uyğun olaraq qazın təzyiqi də dəyişir. Təzyiqin dəyişməsi birləşdirici boru vasitəsilə işçi porşenə təsir edərək onu hərəkətə gətirir. Mühərrikin iş tsikli 4 taktda baş verir. 1-ci taktda sıxışdırıcı tərpənməz qalır, işçi porşen isə yuxarıya hərəkət edərək soyuq qazı işçi porşenin aşağı hissəsinə tərəf sıxır. Sıxmanın sonunda işçi porşen dayanır və sıxışdırıcı aşağıya hərəkət edir. Bu zaman porşenlər arasında sıxılan qaz regenerator və qızdırcıdan keçərək yuxarı sahəyə daxil olur (2 və 3-cü takt). Qızmış qaz sıxışdırıcı porşenin yuxarı hissəsində genişlənərək onu aşağıya itələyir, nəticədə faydalı iş görülür. İşçi gediş zamanı porşenlərin ikisidə birlikdə aşağıya hərəkət edir. 4-cü taktda işçi porşen tərpənməz qalır, sıxışdırıcı isə yuxarıya hərəkət edir. Yuxarı sahədə olan qaz yol boyu istiliyi verərək aşağıya daxil olur.
 |  |  |  |
Bu mühərriklərin f.i.ə →Karno tsikli üzrə işləyən →daxili yanma mühərriklər ilə müqayisə olunandır. İşçi gediş zamanı irəli-geri hərəkət →çarx-qollu-sürüngəc mexanizminin köməyi ilə fırlanma hərəkətinə çevrilir.
Stirlinq mühərriklərinin üstün cəhəti ondan ibarətdir ki, qızdırma xaricdə baş verdiyindən burada istənilən enerji mənbəyində istifadə etmək olur. Xaricdə yanma sayəsində mühərrik səssiz işləyir. Çatışmayan cəhəti daxili yanma mühərriklərinə nisbətən böyük və ağır olması, çətin idarə olunması və baha başa gəlməsindədir.
Praktikada tətbiq olunan Stirlinq mühərriki iki porşenli, bir silindrli olub, romb ötürmə sisteminə malikdir.
Üstünlükləri
- İstilik kənardandır və yanacaq-hava qarışığının yanması daha dəqiq idarə edilə bilər.
- İstiliyi təmin etmək üçün davamlı yanma prosesi istifadə olunur ki, bunun da, nəticəsində yanmamış yanacağın nisbəti çox azalır.
- Stirlinq motorları digər ekvivalent motor növlərinə nisbətən daha az yağlama və texniki xidmət tələb edir.
- Motor digər ekvivalent mühərriklərdən daha sadədir. Valfa ehtiyacı yoxdur. Yanacaq və daxili sistemləri daha sadədir.
- Son dərəcə aşağı təzyiq altında işlədiyinə görə, tipik buxar mühərriklərindən daha etibarlıdır.
- Aşağı işləmə təzyiqi daha yüngül və daha davamlı bir silindrdən istifadə etməyə imkan verir.
- Sualtı qayıqlar üçün səssiz və havasızlıq şəraitində işləmək imkanı verir.
- Təyyarə mühərrikləri kimi uyğundurlar. Sakit, ətraf mühitə daha az zərərli, səmərəli, etibarlı (sadə hissələr və yanma sistemi), daha az vibrasiya və daha az yanacaq partlaması riski üstünlüklərinə malikdirlər.
Çatışmazlıqları
- Stirlinq motorları giriş və çıxışda işçi mayesi olan bir istilik dəyişdiricisini tələb edir. Bu, mühərrikin yanacağa qənaət və səmərəliliyin optimallaşdırılmasını düşünərək dizayn edilərkən mühərrikin dəyərini artırır.
- Stirlinq mühərriki, xüsusilə kiçik temperatur fərqləri ilə işləyənlər istilik dəyişdiricisinin yaratdığı gücün əhəmiyyətli hissəsini itirir.
- Termal səmərəliliyi artırmaq üçün, soyuducu suyun istiliyi mümkün qədər aşağı səviyyədə saxlanılır, buna görə istiliyi itirmək bir problemdir. Bu, Stirlinq mühərrikinin avtomobil sənayesində geniş yayılmayan amillərindən biridir (lazımi istilik isitmə sisteminin kifayət qədər mühərrikə kombinasiya edilməməsi və kiçik ölçüdə olması).
- Düz Stirlinq mühərriki tez işə düşə bilməz; temperaturun kifayət qədər yüksəlməsi lazımdır. Bu, bütün xarici yanma mühərriklərinə aiddir, lakin digər xarici yanma mühərriklərinin istiləşmə müddəti Stirlinq mühərrikinə nisbətən daha qısadır.
- Güc çıxışı sabitdir və bir səviyyədən digərinə keçilməsi qısa bir zaman müddətində mümkün deyil.
- Hidrogenin aşağı molekulyar çəkisi onu Stirlinq mühərriki üçün ən yaxşı işləyən qaz halına gətirir. Lakin bu kiçik molekullar, mühərrikin daxilində mühafizə çətinliyi və əlavə köməkçi sistemlərə ehtiyac duyur. Bu sistemlər qaz qabları kimi sadə sistemlər və ya qaz generatorları kimi daha mürəkkəb sistemlər ola bilər. Hər halda, əlavə çəki xərclərin artmasına və arzuolunmaz problemlərin yaranmasına səbəb olacaqdır.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Stirlinq muherriki alm der Stirlingmotor ing Stirling engine xarici yanma muherriki olub porsenli muherrikler qrupuna aiddir Bu muherrik XIX esrde onu ixtira etmis Stirlinqin adini dasiyir Stirlinqin ixtira etdiyi muherrik qizdirilmis hava ile qapali olmayan dovre uzre isleyirdi Muherrik boyuk ve agir olaraq natamam istilik mubadilesine malik idi Ona gore de o genis tetbiq tapa bilmemisdir Stirlinq muherriki isti hava muherriki kimi de taninir Xarici yanma muherriki olan bir istilik muherriki novudur Istilik mubadilesi prosesi istiliyin mexaniki herekete cevrilmesinin ideal mehsula yaxin olmasina imkan verir Carnot dovrunun praktik tetbiqi ile Is prinsipiMuasir Stirlinq muherriki bir birini evezleyen iki izotermik ve iki izoxorik prosesden ibaret qapali dovre uzre isleyir Stirlinq muherrikinin isleme prosesi zamani enerji cevrilmesinde iki porsen istirak edir sixisdirici ve isci Sixisdirici porsenin alt hissesindeki soyuq sahe yuxarisindaki isti sahe soyuducu regenerator ve qizdirici vasitesile daimi bir biri ile elaqede olurlar Isti ve soyuq saheler arasinda hec bir tezyiq ferqi movcud olmadigindan porsen problemsiz yuxari asagi hereket ede bilir Porsen hereket etdikce o isci qazi gah isti gah da soyuq saheye iteleyir Bununla qaz ya istilik alir ya da verir Uygun olaraq qazin tezyiqi de deyisir Tezyiqin deyismesi birlesdirici boru vasitesile isci porsene tesir ederek onu herekete getirir Muherrikin is tsikli 4 taktda bas verir 1 ci taktda sixisdirici terpenmez qalir isci porsen ise yuxariya hereket ederek soyuq qazi isci porsenin asagi hissesine teref sixir Sixmanin sonunda isci porsen dayanir ve sixisdirici asagiya hereket edir Bu zaman porsenler arasinda sixilan qaz regenerator ve qizdircidan kecerek yuxari saheye daxil olur 2 ve 3 cu takt Qizmis qaz sixisdirici porsenin yuxari hissesinde genislenerek onu asagiya iteleyir neticede faydali is gorulur Isci gedis zamani porsenlerin ikiside birlikde asagiya hereket edir 4 cu taktda isci porsen terpenmez qalir sixisdirici ise yuxariya hereket edir Yuxari sahede olan qaz yol boyu istiliyi vererek asagiya daxil olur Takt 1 Takt 2 Takt 3 Takt 4 Bu muherriklerin f i e Karno tsikli uzre isleyen daxili yanma muherrikler ile muqayise olunandir Isci gedis zamani ireli geri hereket carx qollu surungec mexanizminin komeyi ile firlanma hereketine cevrilir Stirlinq muherriklerinin ustun ceheti ondan ibaretdir ki qizdirma xaricde bas verdiyinden burada istenilen enerji menbeyinde istifade etmek olur Xaricde yanma sayesinde muherrik sessiz isleyir Catismayan ceheti daxili yanma muherriklerine nisbeten boyuk ve agir olmasi cetin idare olunmasi ve baha basa gelmesindedir Praktikada tetbiq olunan Stirlinq muherriki iki porsenli bir silindrli olub romb oturme sistemine malikdir UstunlukleriIstilik kenardandir ve yanacaq hava qarisiginin yanmasi daha deqiq idare edile biler Istiliyi temin etmek ucun davamli yanma prosesi istifade olunur ki bunun da neticesinde yanmamis yanacagin nisbeti cox azalir Stirlinq motorlari diger ekvivalent motor novlerine nisbeten daha az yaglama ve texniki xidmet teleb edir Motor diger ekvivalent muherriklerden daha sadedir Valfa ehtiyaci yoxdur Yanacaq ve daxili sistemleri daha sadedir Son derece asagi tezyiq altinda islediyine gore tipik buxar muherriklerinden daha etibarlidir Asagi isleme tezyiqi daha yungul ve daha davamli bir silindrden istifade etmeye imkan verir Sualti qayiqlar ucun sessiz ve havasizliq seraitinde islemek imkani verir Teyyare muherrikleri kimi uygundurlar Sakit etraf muhite daha az zererli semereli etibarli sade hisseler ve yanma sistemi daha az vibrasiya ve daha az yanacaq partlamasi riski ustunluklerine malikdirler CatismazliqlariStirlinq motorlari giris ve cixisda isci mayesi olan bir istilik deyisdiricisini teleb edir Bu muherrikin yanacaga qenaet ve semereliliyin optimallasdirilmasini dusunerek dizayn edilerken muherrikin deyerini artirir Stirlinq muherriki xususile kicik temperatur ferqleri ile isleyenler istilik deyisdiricisinin yaratdigi gucun ehemiyyetli hissesini itirir Termal semereliliyi artirmaq ucun soyuducu suyun istiliyi mumkun qeder asagi seviyyede saxlanilir buna gore istiliyi itirmek bir problemdir Bu Stirlinq muherrikinin avtomobil senayesinde genis yayilmayan amillerinden biridir lazimi istilik isitme sisteminin kifayet qeder muherrike kombinasiya edilmemesi ve kicik olcude olmasi Duz Stirlinq muherriki tez ise duse bilmez temperaturun kifayet qeder yukselmesi lazimdir Bu butun xarici yanma muherriklerine aiddir lakin diger xarici yanma muherriklerinin istilesme muddeti Stirlinq muherrikine nisbeten daha qisadir Guc cixisi sabitdir ve bir seviyyeden digerine kecilmesi qisa bir zaman muddetinde mumkun deyil Hidrogenin asagi molekulyar cekisi onu Stirlinq muherriki ucun en yaxsi isleyen qaz halina getirir Lakin bu kicik molekullar muherrikin daxilinde muhafize cetinliyi ve elave komekci sistemlere ehtiyac duyur Bu sistemler qaz qablari kimi sade sistemler ve ya qaz generatorlari kimi daha murekkeb sistemler ola biler Her halda elave ceki xerclerin artmasina ve arzuolunmaz problemlerin yaranmasina sebeb olacaqdir