Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Stepan Osipoviç Makarov (1848–1904) — rus dənizçisi, okeanoqrafı və qütb tədqiqatçısıdır.
| Stepan Makarov | |
|---|---|
| rus. Степа́н Мака́ров | |
 | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | (55 yaşında) |
| Vəfat yeri |
|
| Vəfat səbəbi | döyüşdə ölüm |
| Təhsili |
|
| Fəaliyyəti | hərbi qulluqçu, mühəndis, hidroqraf, tədqiqatçı-səyyah[d] |
| Üzvlüyü | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Stepan Osipoviç Makarov rus okeanoqrafiyasının ən görkəmli nümayəndələrindən biri kimi coğrafiya tarixində özünə yer tapmış tədqiqatçılardan biri sayılır. Onun fəaliyyətinin çiçəklənmə dövrü XIX əsrin ikinci yarısında Rusiyada yelkənli gəmilərin buxar gəmiləri ilə əvəz olunmasının son ərəfəsinə düşür. Rus dəniz donanmasının texniki cəhətdən inkişafında böyük zəhməti olan Makarov birinci rus buzqıran "Ermak" gəmisinin konstrukturu olmuşdur. O, ilk dəfə "Abrek" gəmisində üzmüş, sonra isə "Boqatr" gəmisinə keçirilmişdir. 1881-ci ildə "Taman" hərbi gəmisində komandir olarkən Qara dənizlə Aralıq dənizi arasında gedən su mübadiləsini öyrənməklə onların elmi izahını vermişdir. O, həmçinin Qara dənizdə bütün axını sisteminin izahını vermişdir. Bu işlərinə görə Makarov Elmlər Akademiyasının mükafatına layiq görülmüşdür.
1885-ci ildə Makarov "Vityaz" gəmisinə komandir təyin olunur. 1886-cı ilin avqust ayında "Vityaz" gəmisi dünya səyahətinə çıxır. Əsas məqsəd dünya okeanını öyrənməkdən ibarət idi. Gəminin hidroloji müşahidələri artıq Baltik dənizindən başlayır. 70–100 m dərinlikdə suyun temperaturu 1,50C olduğu halda, daha dərində artaraq müsbət 40C olduğunu müşahidə edir. Bu müşahidə digər dənizçiləri də çox maraqlandırdığından "Vityaz" gəmisi tədricən Üzən laboratoriyaya çevrildi. Sutkada altı dəfə suyun temperaturu ölçülməklə onun xüsusi çəkisi də təyin edilirdi. Bununla yanaşı axının sürəti öyrənilməklə quruntdan analiz üçün nümunələr də götürülürdü.
Atlantik okeanını arxada qoyaraq Magellan boğazından keçərək "Vityaz" Sakit okeana daxil olur və yeddi aydan sonra Yaponiyanın Iokoqam limanına çatır. Beləliklə, uzun müddət Kuril adaları rayonunda uzun müddət Sakit okean və Oxot dənizinin tədqiqinə başlayırlar. 993 gün üzdükdən sonra "Vityaz" Kronştadta qayıdır. Makarov topladığı zəngin materiallar üzərində işləməklə 1892-ci ilin may ayında ""Vityaz" və Sakit okean" əsərini tamamlayır.
Stepan Osipoviç Makarov bir müddət şimal qütbünə çatmaq və qütblə müntəzən əlaqə yaratmaq üçün qüvvətli buzqıran gəminin hazırlanması üzərində düşünür. Onun bu arzusu 1899-cu ildə yerinə yetir. Hazırlanmış gəmi "Yermak" adlandırılır. "Yermak" Fin körfəzində buzları yararaq Kronştadta yan alır. Bu münasibətlə Dmitri Ivanoviç Mendeleyev Makarova belə bir məzmunda teleqramma göndərir: "Siz qələbə çaldınız, təbrik edirəm. Eyni qələbəni qütb buzlaqlarında arzu edirəm. Professor Mendeleyev."
1899-cu ilin yayında "Yermak" Şpispergenə üzməklə buranı qütbə getmək üçün dayanacaq kimi seçir. Şpispergen yaxınlığında zədə almış, gəmi tezliklə düzəldilərək buzların hərəkət istiqamətini, həmçinin bu ərazilərin xəritəsi dəqiqləşdirilərək geri qayıdır. Geri qayıdarkən "Yermak" buzlar arasından "Admiral Naximov" gəmisini xilas edir. 1901-ci ildə Makarov "Yrmak" ikinci dəfə qütb istiqamətində üzməyə başlayır. Ekspedisiyanın qarşıya qoyduğu plan daha geniş olduğundan bu dəfə daha çox elmi işçilər cəlb olunmuşdur. Daha çox məsələləri həll etmək üçün Makarov Arktika buzları, Şimal Buzlu okeanın dərinlikləri, Arktikada yer maqnetizmi, adaların geoloji quruluşu haqqında məlumatlar toplayır. Novaya Zemlya torpağının daha dəqiq xəritəsini tərtib etməyə müvəffəq olan Makarov Şimal Buzlu okeanında 300-ə qədər sahələrdə stansiyalar təşkil etməklə su nümunələrini analiz etdirmişdir. Tarixdə ilk dəfə olaraq okeanoqrafiya sahəsində aparılan tədqiqatlarda Makarov kinoaparatdan istifadə etmişdir.
1902-ci ildə yorulmaz qütb tədqiqatçısı yenidən Arktikaya səyahət etmək üçün icazə almağa çalışır, lakin ekspedisiyanın nəticələrini lazımınca qiymətləndirməyən çar hakimiyyəti növbəti səyahətin təşkil olunmasını məqsədəuyğun saymadığından icazə vermir.
1904-cü il martın 31-də rus-yapon müharibəsində Makarov həlak olur.
İstinadlar
- Макаров Степан Осипович // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- Deutsche Nationalbibliothek Record #118730339 // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) (alm.). 2012—2016.
Mənbə
- Степанов А. Адмирал Макаров в Порт-Артуре: повесть / Степанов А. — Владивосток: Примиздат, 1948. — 149 с.
Xarici keçidlər
- Биография на peoples.ru
- Биография (ing.)
- Родин И. В. Адмирал Макаров
- Семанов С."Адмирал Макаров", ЖЗЛ
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Stepan Osipovic Makarov 1848 1904 rus denizcisi okeanoqrafi ve qutb tedqiqatcisidir Stepan Makarovrus Stepa n Maka rovDogum tarixi 27 dekabr 1848Dogum yeri Mikolayev Xerson quberniyasi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 31 mart 1904 55 yasinda Vefat yeri Lusunkou d Kvatunq vilayeti d Vefat sebebi doyusde olumTehsili Deniz kadet korpusu d Fealiyyeti herbi qulluqcu muhendis hidroqraf tedqiqatci seyyah d Uzvluyu Rusiya Cografiya Cemiyyeti Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiStepan Osipovic Makarov rus okeanoqrafiyasinin en gorkemli numayendelerinden biri kimi cografiya tarixinde ozune yer tapmis tedqiqatcilardan biri sayilir Onun fealiyyetinin ciceklenme dovru XIX esrin ikinci yarisinda Rusiyada yelkenli gemilerin buxar gemileri ile evez olunmasinin son erefesine dusur Rus deniz donanmasinin texniki cehetden inkisafinda boyuk zehmeti olan Makarov birinci rus buzqiran Ermak gemisinin konstrukturu olmusdur O ilk defe Abrek gemisinde uzmus sonra ise Boqatr gemisine kecirilmisdir 1881 ci ilde Taman herbi gemisinde komandir olarken Qara denizle Araliq denizi arasinda geden su mubadilesini oyrenmekle onlarin elmi izahini vermisdir O hemcinin Qara denizde butun axini sisteminin izahini vermisdir Bu islerine gore Makarov Elmler Akademiyasinin mukafatina layiq gorulmusdur 1885 ci ilde Makarov Vityaz gemisine komandir teyin olunur 1886 ci ilin avqust ayinda Vityaz gemisi dunya seyahetine cixir Esas meqsed dunya okeanini oyrenmekden ibaret idi Geminin hidroloji musahideleri artiq Baltik denizinden baslayir 70 100 m derinlikde suyun temperaturu 1 50C oldugu halda daha derinde artaraq musbet 40C oldugunu musahide edir Bu musahide diger denizcileri de cox maraqlandirdigindan Vityaz gemisi tedricen Uzen laboratoriyaya cevrildi Sutkada alti defe suyun temperaturu olculmekle onun xususi cekisi de teyin edilirdi Bununla yanasi axinin sureti oyrenilmekle quruntdan analiz ucun numuneler de goturulurdu Atlantik okeanini arxada qoyaraq Magellan bogazindan kecerek Vityaz Sakit okeana daxil olur ve yeddi aydan sonra Yaponiyanin Iokoqam limanina catir Belelikle uzun muddet Kuril adalari rayonunda uzun muddet Sakit okean ve Oxot denizinin tedqiqine baslayirlar 993 gun uzdukden sonra Vityaz Kronstadta qayidir Makarov topladigi zengin materiallar uzerinde islemekle 1892 ci ilin may ayinda Vityaz ve Sakit okean eserini tamamlayir Stepan Osipovic Makarov bir muddet simal qutbune catmaq ve qutble muntezen elaqe yaratmaq ucun quvvetli buzqiran geminin hazirlanmasi uzerinde dusunur Onun bu arzusu 1899 cu ilde yerine yetir Hazirlanmis gemi Yermak adlandirilir Yermak Fin korfezinde buzlari yararaq Kronstadta yan alir Bu munasibetle Dmitri Ivanovic Mendeleyev Makarova bele bir mezmunda teleqramma gonderir Siz qelebe caldiniz tebrik edirem Eyni qelebeni qutb buzlaqlarinda arzu edirem Professor Mendeleyev 1899 cu ilin yayinda Yermak Spispergene uzmekle burani qutbe getmek ucun dayanacaq kimi secir Spispergen yaxinliginda zede almis gemi tezlikle duzeldilerek buzlarin hereket istiqametini hemcinin bu erazilerin xeritesi deqiqlesdirilerek geri qayidir Geri qayidarken Yermak buzlar arasindan Admiral Naximov gemisini xilas edir 1901 ci ilde Makarov Yrmak ikinci defe qutb istiqametinde uzmeye baslayir Ekspedisiyanin qarsiya qoydugu plan daha genis oldugundan bu defe daha cox elmi isciler celb olunmusdur Daha cox meseleleri hell etmek ucun Makarov Arktika buzlari Simal Buzlu okeanin derinlikleri Arktikada yer maqnetizmi adalarin geoloji qurulusu haqqinda melumatlar toplayir Novaya Zemlya torpaginin daha deqiq xeritesini tertib etmeye muveffeq olan Makarov Simal Buzlu okeaninda 300 e qeder sahelerde stansiyalar teskil etmekle su numunelerini analiz etdirmisdir Tarixde ilk defe olaraq okeanoqrafiya sahesinde aparilan tedqiqatlarda Makarov kinoaparatdan istifade etmisdir 1902 ci ilde yorulmaz qutb tedqiqatcisi yeniden Arktikaya seyahet etmek ucun icaze almaga calisir lakin ekspedisiyanin neticelerini laziminca qiymetlendirmeyen car hakimiyyeti novbeti seyahetin teskil olunmasini meqsedeuygun saymadigindan icaze vermir 1904 cu il martin 31 de rus yapon muharibesinde Makarov helak olur IstinadlarMakarov Stepan Osipovich Bolshaya sovetskaya enciklopediya rus v 30 t pod red A M Prohorov 3 e izd Moskva Sovetskaya enciklopediya 1969 Deutsche Nationalbibliothek Record 118730339 Umumi tenzimleme nezareti GND alm 2012 2016 MenbeStepanov A Admiral Makarov v Port Arture povest Stepanov A Vladivostok Primizdat 1948 149 s Xarici kecidlerVikianbarda Stepan Makarov ile elaqeli mediafayllar var Biografiya na peoples ru Biografiya ing Rodin I V Admiral Makarov Semanov S Admiral Makarov ZhZL