Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Casus proqram (ing. spying software) — bir şəxs və ya təşkilat haqqında məlumatlar toplamaq və onları istifadəçinin məxfiliyini pozmaqla, cihazının təhlükəsizliyini riskə atmaqla və ya digər vasitələrlə istifadəçiyə zərər verəcək şəkildə başqa quruma göndərmək məqsədi daşıyan zərərli davranışa malik proqram təminatı. Bu davranış zərərli proqramda və qanuni proqram təminatında mövcud ola bilər. Veb-saytlar kimi casus proqram davranışları ilə məşğul ola bilər. Aparat təminatı da bundan təsirlənə bilər.
Casus proqram tez-tez reklamla əlaqələndirilir və bir çoxunu əhatə edir. Bu davranışlar geniş yayıldığı üçün və zərərli olmayan istifadələrə malik ola bildiyindən, casus proqram təminatının dəqiq açıqlamasını yazmaq çətin məsələdir.
Tarixi
Casus proqram termininin ilk qeydə alınmış istifadəsi 16 oktyabr 1995-ci ildə Usenet-də Microsoft-un ələ salan postda olub. Spyware əvvəlcə casusluq məqsədləri üçün nəzərdə tutulmuş proqram təminatını ifadə edirdi. 2000-ci ilin əvvəlində -ın təsisçisi Qreqor Freund üçün yayımlanmış press-relizdə bu termindən istifadə etdi. Daha sonra 2000-ci ildə ZoneAlarm-dan istifadə edən bir valideynə oyuncaq şirkəti tərəfindən uşaqlara satılan adlı təhsil proqramının gizli şəkildə Mattel-ə məlumat göndərdiyi faktı barədə xəbərdarlıq edildi. O vaxtdan bəri "casus proqram" indiki mənasını almağa başladı.
AOL və Milli Kiber-Təhlükəsizlik Alyansının 2005-ci ildə apardığı araşdırmaya görə, sorğuda iştirak edən istifadəçilərin 61 faizinin kompüterləri bir növ casus proqram təminatına yoluxub. Sorğuda iştirak edən və casus proqramı olan istifadəçilərin 92 faizi bu proqram təminatının mövcudluğundan xəbərsiz olduqlarını, 91 faizi isə bu proqram təminatının quraşdırılmasına icazə vermədiyini bildirib. 2006-cı ildən etibarən casus proqram təminatı Microsoft Windows əməliyyat sistemləri ilə işləyən kompüter sistemləri üçün aparıcı təhlükəsizlik təhdidlərindən birinə çevrilmişdir. Internet Explorer-in (IE) əsas brauzer olduğu kompüterlər bu cür hücumlara xüsusilə həssasdır, çünki IE ən çox istifadə edilən brauzerdir, həm də onun Windows ilə sıx inteqrasiyası casus proqram təminatına əməliyyat sisteminin vacib hissələrinə daxil olmağa imkan verir.
SP2, -nin bir hissəsi kimi buraxılmazdan əvvəl brauzer veb-saytın quraşdırmaq istədiyi istənilən komponenti üçün avtomatik yükləmə pəncərəsini göstərirdi. İstifadəçilərin bu dəyişikliklərdən xəbərsiz olması və Internet Explorer-in bütün ActiveX komponentlərinin xoş niyyətli olduğunu güman etməsi casus proqramların əhəmiyyətli dərəcədə yayılmasında böyük rol oynadı. Bir çox casus proqram komponentləri də JavaScript, Internet Explorer və Windows-da olan boşluqlardan istifadə etməklə istifadəçinin xəbəri və ya icazəsi olmadan quraşdırılıb.
Windows Registry-də açar dəyərlərin dəyişdirilməsi əməliyyat sistemi işə salındıqda proqram təminatının avtomatik icrasına imkan verən bir neçə bölmədən ibarətdir. Casus proqram silinmə cəhdlərindən yayınmaq üçün bundan istifadə edə bilir. Casus proqram adətən reyestrdə icra olunmağa imkan verən istənilən yerə keçid əlavə edir. Casus proqram işə salındıqdan sonra vaxtaşırı bu keçidlərdən hər hansı birinin silinib-silinmədiyini yoxlayır, silinmə baş veribsə həmin keçidi bərpa edir. Bu, reyestr keçidlərinin bəziləri (və ya çoxu) silinmiş olsa belə, əməliyyat sistemi işə salındıqda casus proqram təminatının icrasına imkan verir.
Həmçinin bax
İstinadlar
- "Amazon Workers Are Listening to What You Tell Alexa". Bloomberg.com. April 10, 2019. August 29, 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 25 August 2020.
- (PDF) (Hesabat). March 2005. December 26, 2010 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. (#invalid_param_val)
- Vossen, Roland (attributed); October 21, 1995; Win 95 Source code in c!! posted to rec..programmer; retrieved from groups.google.com November 28, 2006. [ölü keçid]
- Wienbar, Sharon. "The Spyware Inferno may 10, 2011, at the Wayback Machine". News.com. August 13, 2004.
- Hawkins, Dana; "Privacy Worries Arise Over Spyware in Kids' Software". U.S. News & World Report. June 25, 2000 noyabr 3, 2013, at the Wayback Machine
- "AOL/NCSA Online Safety Study dekabr 13, 2005, at the Wayback Machine". America Online & The National Cyber Security Alliance. 2005.
- Spanbauer, Scott. "Is It Time to Ditch IE? dekabr 16, 2006, at the Wayback Machine". Pcworld.com. September 1, 2004
- Keizer, Gregg. "Analyzing IE At 10: Integration With OS Smart Or Not?". TechWeb Technology News. August 25, 2005. sentyabr 29, 2007, at the Wayback Machine
Əlavə ədəbiyyat
- Roberts, Paul F. (May 26, 2005). "Spyware-Removal Program Tagged as a Trap". eWeek. Retrieved September 4, 2008.
- Howes, Eric L. "The Spyware Warrior List of Rogue/Suspect Anti-Spyware Products & Web Sites". Retrieved July 10, 2005.
- Elinor Mills (April 27, 2010). "Google: Fake antivirus is 15 percent of all malware". CNET. Retrieved 2011–11–05.
- McMillan, Robert. Antispyware Company Sued Under Spyware Law. PC World, January 26, 2006.
Xarici keçidlər
- Home Computer Security – Carnegie Mellon Software Institute
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Casus proqram ing spying software bir sexs ve ya teskilat haqqinda melumatlar toplamaq ve onlari istifadecinin mexfiliyini pozmaqla cihazinin tehlukesizliyini riske atmaqla ve ya diger vasitelerle istifadeciye zerer verecek sekilde basqa quruma gondermek meqsedi dasiyan zererli davranisa malik proqram teminati Bu davranis zererli proqramda ve qanuni proqram teminatinda movcud ola biler Veb saytlar kimi casus proqram davranislari ile mesgul ola biler Aparat teminati da bundan tesirlene biler Casus proqram tez tez reklamla elaqelendirilir ve bir coxunu ehate edir Bu davranislar genis yayildigi ucun ve zererli olmayan istifadelere malik ola bildiyinden casus proqram teminatinin deqiq aciqlamasini yazmaq cetin meseledir TarixiCasus proqram termininin ilk qeyde alinmis istifadesi 16 oktyabr 1995 ci ilde Usenet de Microsoft un ele salan postda olub Spyware evvelce casusluq meqsedleri ucun nezerde tutulmus proqram teminatini ifade edirdi 2000 ci ilin evvelinde in tesiscisi Qreqor Freund ucun yayimlanmis press relizde bu terminden istifade etdi Daha sonra 2000 ci ilde ZoneAlarm dan istifade eden bir valideyne oyuncaq sirketi terefinden usaqlara satilan adli tehsil proqraminin gizli sekilde Mattel e melumat gonderdiyi fakti barede xeberdarliq edildi O vaxtdan beri casus proqram indiki menasini almaga basladi AOL ve Milli Kiber Tehlukesizlik Alyansinin 2005 ci ilde apardigi arasdirmaya gore sorguda istirak eden istifadecilerin 61 faizinin komputerleri bir nov casus proqram teminatina yoluxub Sorguda istirak eden ve casus proqrami olan istifadecilerin 92 faizi bu proqram teminatinin movcudlugundan xebersiz olduqlarini 91 faizi ise bu proqram teminatinin qurasdirilmasina icaze vermediyini bildirib 2006 ci ilden etibaren casus proqram teminati Microsoft Windows emeliyyat sistemleri ile isleyen komputer sistemleri ucun aparici tehlukesizlik tehdidlerinden birine cevrilmisdir Internet Explorer in IE esas brauzer oldugu komputerler bu cur hucumlara xususile hessasdir cunki IE en cox istifade edilen brauzerdir hem de onun Windows ile six inteqrasiyasi casus proqram teminatina emeliyyat sisteminin vacib hisselerine daxil olmaga imkan verir SP2 nin bir hissesi kimi buraxilmazdan evvel brauzer veb saytin qurasdirmaq istediyi istenilen komponenti ucun avtomatik yukleme penceresini gosterirdi Istifadecilerin bu deyisikliklerden xebersiz olmasi ve Internet Explorer in butun ActiveX komponentlerinin xos niyyetli oldugunu guman etmesi casus proqramlarin ehemiyyetli derecede yayilmasinda boyuk rol oynadi Bir cox casus proqram komponentleri de JavaScript Internet Explorer ve Windows da olan bosluqlardan istifade etmekle istifadecinin xeberi ve ya icazesi olmadan qurasdirilib Windows Registry de acar deyerlerin deyisdirilmesi emeliyyat sistemi ise salindiqda proqram teminatinin avtomatik icrasina imkan veren bir nece bolmeden ibaretdir Casus proqram silinme cehdlerinden yayinmaq ucun bundan istifade ede bilir Casus proqram adeten reyestrde icra olunmaga imkan veren istenilen yere kecid elave edir Casus proqram ise salindiqdan sonra vaxtasiri bu kecidlerden her hansi birinin silinib silinmediyini yoxlayir silinme bas veribse hemin kecidi berpa edir Bu reyestr kecidlerinin bezileri ve ya coxu silinmis olsa bele emeliyyat sistemi ise salindiqda casus proqram teminatinin icrasina imkan verir Hemcinin baxKiber casusluq Ziyankar proqram FisinqIstinadlar Amazon Workers Are Listening to What You Tell Alexa Bloomberg com April 10 2019 August 29 2020 tarixinde Istifade tarixi 25 August 2020 PDF Hesabat March 2005 December 26 2010 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib invalid param val Vossen Roland attributed October 21 1995 Win 95 Source code in c posted to rec programmer retrieved from groups google com November 28 2006 olu kecid Wienbar Sharon The Spyware Inferno may 10 2011 at the Wayback Machine News com August 13 2004 Hawkins Dana Privacy Worries Arise Over Spyware in Kids Software U S News amp World Report June 25 2000 noyabr 3 2013 at the Wayback Machine AOL NCSA Online Safety Study dekabr 13 2005 at the Wayback Machine America Online amp The National Cyber Security Alliance 2005 Spanbauer Scott Is It Time to Ditch IE dekabr 16 2006 at the Wayback Machine Pcworld com September 1 2004 Keizer Gregg Analyzing IE At 10 Integration With OS Smart Or Not TechWeb Technology News August 25 2005 sentyabr 29 2007 at the Wayback MachineElave edebiyyatRoberts Paul F May 26 2005 Spyware Removal Program Tagged as a Trap eWeek Retrieved September 4 2008 Howes Eric L The Spyware Warrior List of Rogue Suspect Anti Spyware Products amp Web Sites Retrieved July 10 2005 Elinor Mills April 27 2010 Google Fake antivirus is 15 percent of all malware CNET Retrieved 2011 11 05 McMillan Robert Antispyware Company Sued Under Spyware Law PC World January 26 2006 Xarici kecidlerVikianbarda elaqeli media fayllar Home Computer Security Carnegie Mellon Software Institute