Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Spartak üsyanı (lat. Bellum Spartacium) — e.ə. 74-71-ci illərdə Spartakın başçılığı ilə baş vermiş qul üsyanı.
Tarixi
Üsyan haqqında onun iştirakçılarından alınan heç bir məlumat yoxdur. Buna görə də üsyançıların bir çox planları və onların həyat təfsilatları hələ də naməlum olaraq qalır. Eramızdan əvvəl 1-ci əsrdə İtaliyaya qulların axını davam edirdi. Qulların vəziyyəti əvvələrdə olduğu kimi çox ağır idi. Bu, qulların öz zülmkarlarına qarşı mübarizəsinin daha da güclənməsinə gətirib çıxarırdı. Kapuya şəhərində qladiatorların böyük həbsxana məktəbi var idi. B.e.-dan əvvəl 74-cü ildə qullar gizlincə qaçmağa hazırlaşırdılar. Keşikçilər bundan xəbər tutdular. Buna baxmayaraq, onlarla qladiator həbsxanadan qaçmağa müvəffəq oldu. Onlar Vezuvi dağında gizləndilər. Üsyanın rəhbəri böyük qüvvə, ağıl və cəsarətilə seçilən Spartak idi. İlk vaxtlarda üsyançılar ucu itilənmiş ağaclarla və mətbəx bıçaqları ilə silahlanmışdılar, onlar özləri üçün üzüm tənəklərindən qalxan hörmüşdülər. Üsyançılar varlı malikanələrə və yoldan keçən arabalara hücum etməklə, düşmənin əlindən alınmış silahla silahlanırdılar. Ətraf malikanələrin qulları da Spartaka qoşulmağa başladılar. Üç min Roma döyüşçüsü qulların sığındığı yeri mühasirəyə aldı. Romalılar qayadan aşağı düşən yeganə cığırı tutdular. Onlar ümid edirdilər ki, aclıq üsyançıları təslim olmağa məcbur edəcək. Lakin qullar cır üzüm tənəklərindən uzun nərdivanlar hördülər və gecə ikən sıldırım qayadan aşağı endilər. Romalılar bu yerdə aşağı enməyi qeyri-mümkün hesab etdiklərindən burada keşikçi qoymamışdılar. Üsyançılar qəflətən Roma dəstəsi üzərinə hücum edərək onları darmadağın etdilər.
Üsyançıların uğurları haqqında xəbər bütün ölkəyə yayıldı. İtalyanın hər yerində öz acı taleləri ilə barışmaq istəməyən qullar Spartakın yanına gəlirdilər. Müxtəlif dillərdə danışan, çox vaxt bir-birini başa düşməyən on minlərlə qul bir yerə toplaşdı. İstedadlı sərkərdə olan Spartak ciddi hərbi intizama malik güclü ordu (təqr. 70 min nəfər) yaratmışdı. Spartak onlardan Roma qoşunu qaydasında piyada və süvari qoşunları, eləcə də kəşfiyyat dəstəsi düzəltdi. Üsyançıların düşərgəsində dəmirçilər gecə-gündüz silah düzəldirdilər. Senat nəhayət, üsyançılar ordusunun çox zəhmli qüvvə olduğunu başa düşdü və E.ə. 72 ildə Roma senatı Spartaka qarşı konsullar Q. Lentulun və Q. Gellinin başçılığı altında iki ordu göndərdi.
Spartak üsyançıları İtalyanın şimalına apardı. O, qoşunda möhkəm intizam yaratdı. Spartak qoyduğu qayda-qanunlar heç də bütün qulların xoşuna gəlmirdi. Üsyançıların bir hissəsi ondan ayrıldı və tezliklə də ağır cəzalandı, romalılar bu dəstənin üzərinə hücum edərək onu darmadağın etdilər. Konsullar üsyançıların əsas qüvvələrini mühasirəyə alıb məhv etmək istəyirdilər. Lakin Spartak konsulların bu planını başa düşürdü. Spartak bu orduları ayrı-ayrılıqda darmadağın etməyə müvəffəq oldu. Spartakın ordusu Adriatik dənizi sahili boyu irəliləyərək Mutina yaxınlığında Roma prokonsulu Kassinin qoşununu məğlub etdi. Spartak qulları İtaliyada çıxarmaq istəyirdi ki, onlar öz doğma yerlərinə qayıda bilsinlər. Üsyançılar vuruşa-vuruşa Po çayı vadisinə çatdılar. Azadlıq yolu artıq açıq idi. Lakin Spartak gözlənilmədən geri döndü. Görünür, qulların çoxu İtalyanı tərk etmək istəmirdi.
Spartakın Siciliyaya keçmək təşəbbüsü baş tutmadıqdan sonra o, Yunanıstana getmək istəyirdi. Lakin bu dəfə ona qarşı Qney Pompeyin ordusu və M. Lukullun dəstəsi göndərildi. Bu qoşunların birləşməsindən ehtiyat edən Spartak Apuliya ilə vilayətinin sərhədində Krassa qarşı həlledici vuruşa girişməyə məcbur oldu və məğlubiyyətə uğradı. Spartak bu döyüşdə həlak oldu. Onun ölümündən sonra üsyan iştirakçılarına amansız divan tutulmuşdu.
Spartaka ədəbi əsərlər (Covanyoli, V. Yan və b.) həsr olunmuş, haqqında ABŞ-da bədii film çəkilmiş, balet yaradılmışdır.
İstinadlar
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Spartak usyani lat Bellum Spartacium e e 74 71 ci illerde Spartakin basciligi ile bas vermis qul usyani Spartakin olumu Nikolo Sanezi TarixiUsyan haqqinda onun istirakcilarindan alinan hec bir melumat yoxdur Buna gore de usyancilarin bir cox planlari ve onlarin heyat tefsilatlari hele de namelum olaraq qalir Eramizdan evvel 1 ci esrde Italiyaya qullarin axini davam edirdi Qullarin veziyyeti evvelerde oldugu kimi cox agir idi Bu qullarin oz zulmkarlarina qarsi mubarizesinin daha da guclenmesine getirib cixarirdi Kapuya seherinde qladiatorlarin boyuk hebsxana mektebi var idi B e dan evvel 74 cu ilde qullar gizlince qacmaga hazirlasirdilar Kesikciler bundan xeber tutdular Buna baxmayaraq onlarla qladiator hebsxanadan qacmaga muveffeq oldu Onlar Vezuvi daginda gizlendiler Usyanin rehberi boyuk quvve agil ve cesaretile secilen Spartak idi Ilk vaxtlarda usyancilar ucu itilenmis agaclarla ve metbex bicaqlari ile silahlanmisdilar onlar ozleri ucun uzum teneklerinden qalxan hormusduler Usyancilar varli malikanelere ve yoldan kecen arabalara hucum etmekle dusmenin elinden alinmis silahla silahlanirdilar Etraf malikanelerin qullari da Spartaka qosulmaga basladilar Uc min Roma doyuscusu qullarin sigindigi yeri muhasireye aldi Romalilar qayadan asagi dusen yegane cigiri tutdular Onlar umid edirdiler ki acliq usyancilari teslim olmaga mecbur edecek Lakin qullar cir uzum teneklerinden uzun nerdivanlar horduler ve gece iken sildirim qayadan asagi endiler Romalilar bu yerde asagi enmeyi qeyri mumkun hesab etdiklerinden burada kesikci qoymamisdilar Usyancilar qefleten Roma destesi uzerine hucum ederek onlari darmadagin etdiler Usyancilarin ugurlari haqqinda xeber butun olkeye yayildi Italyanin her yerinde oz aci taleleri ile barismaq istemeyen qullar Spartakin yanina gelirdiler Muxtelif dillerde danisan cox vaxt bir birini basa dusmeyen on minlerle qul bir yere toplasdi Istedadli serkerde olan Spartak ciddi herbi intizama malik guclu ordu teqr 70 min nefer yaratmisdi Spartak onlardan Roma qosunu qaydasinda piyada ve suvari qosunlari elece de kesfiyyat destesi duzeltdi Usyancilarin dusergesinde demirciler gece gunduz silah duzeldirdiler Senat nehayet usyancilar ordusunun cox zehmli quvve oldugunu basa dusdu ve E e 72 ilde Roma senati Spartaka qarsi konsullar Q Lentulun ve Q Gellinin basciligi altinda iki ordu gonderdi Spartak usyancilari Italyanin simalina apardi O qosunda mohkem intizam yaratdi Spartak qoydugu qayda qanunlar hec de butun qullarin xosuna gelmirdi Usyancilarin bir hissesi ondan ayrildi ve tezlikle de agir cezalandi romalilar bu destenin uzerine hucum ederek onu darmadagin etdiler Konsullar usyancilarin esas quvvelerini muhasireye alib mehv etmek isteyirdiler Lakin Spartak konsullarin bu planini basa dusurdu Spartak bu ordulari ayri ayriliqda darmadagin etmeye muveffeq oldu Spartakin ordusu Adriatik denizi sahili boyu irelileyerek Mutina yaxinliginda Roma prokonsulu Kassinin qosununu meglub etdi Spartak qullari Italiyada cixarmaq isteyirdi ki onlar oz dogma yerlerine qayida bilsinler Usyancilar vurusa vurusa Po cayi vadisine catdilar Azadliq yolu artiq aciq idi Lakin Spartak gozlenilmeden geri dondu Gorunur qullarin coxu Italyani terk etmek istemirdi Spartakin Siciliyaya kecmek tesebbusu bas tutmadiqdan sonra o Yunanistana getmek isteyirdi Lakin bu defe ona qarsi Qney Pompeyin ordusu ve M Lukullun destesi gonderildi Bu qosunlarin birlesmesinden ehtiyat eden Spartak Apuliya ile vilayetinin serhedinde Krassa qarsi helledici vurusa girismeye mecbur oldu ve meglubiyyete ugradi Spartak bu doyusde helak oldu Onun olumunden sonra usyan istirakcilarina amansiz divan tutulmusdu Spartaka edebi eserler Covanyoli V Yan ve b hesr olunmus haqqinda ABS da bedii film cekilmis balet yaradilmisdir Istinadlar