Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Soltanpud yaşayış yeri — Ağdam rayonu ərazisındə Xaçınçayın sağ sahilində qədim yaşayış yeri. Bura yan-yana düzülmüş müxtəlif ölçüdə və formada olan üç təpədən ibarətdir. Üçüncü təpə Soltanpud təpəsidir. Nəhəng ehram kimi ucalan bu təpə əkinçı-maldar icmalara məxsus nadir qədim yaşayış yerlərindən biridir. Bu təpə haqqında müxtəlif əfsanələr, rəvayətlər mövcuddur.
Bəzi tədqiqatçılar Sultanpud təpəsini e.ə. VII əsrdə Qara dəniz çöllərindən Şərq ölkələri üzərinə axan saysız-hesabsız köçəri skiflərə məxsus qəbir abidəsi-kurqan, yerli əhali isə Sultan bəyin tapşırığı ilə düzəldilmış təpə hesab etmişdir. Təpənin hündürlüyü 60–70, şimaldan-cənuba diametri 300, şərqdən-qərbə diametri 200 metrdir. Təpə uzunsov-oval formada olub geniş bir ərazini tutur. Abidəni şərq tərəfdən böyük meşəliklər əhatə edir. Şimal hissədə əkinçılik üçün yararlı geniş sahələr yerləşır. Yaşayış yerinin cənubunda və qərbində İmanqulubəyli kəndi yerləşir.
İlk tədqiqatlar göstərir ki, təpə qəbir abidəsi-kurqan deyildir. O bir neçə minillik uzun bir dovrü əhatə edən çox təbəqəli qədim yaşayış yerinin qalığıdır və öz mədəni təbəqələrinin sayına və qalığına görə Azərbaycanda nadir maddi mədəniyyət abidələrindən biridir. Güman etmək olar ki, təpədə ilk dəfə yaşayiş eramizdan əvvəl V–IV minilliklərdə — mis dövründə olmuşdur. Ermızdan əvvəl III minillikdə təpənin qədim sakinləri tarixi inkişafın tunc mərhələsinə qədəm qoymuş, təsərrüfatda böyuk uğurlar qazanmışlar. Bu dövrdə toxa əkinçiliyindən xış əkinçiliyinə keçilməsi, mal-qaradan qoşqu qüvvəsi kimi istifadə edilməsi, şübhəsiz ki, əkinçiliyin inkişafını sürətləndirmişdir. Təsadüfi deyildir ki, Soltanpud təpəsindən əldə edilən maddi mədəniyyət nümunələrinin əksəriyyəti məhz qeyd edilən dövrə — tunc dövrünə aiddir. Bu dövrə aid tapıntılar içərisində bir cüt tuncdan düzəldilmiş nəlbəki formalı qab diqqəti daha cox cəlb edir. Qeyd etmək lazımdır ki, bu tapıntı bütün Qafqazda nadir tapıntılardan hesab olunur. Burada əldə edilən saxsı qab qırıqları bə küplər yüksək keyfiyyətə malikdir. Küplərin çoxu boz rəngli və qalın divarlı olub, əldə yaxşı bişirilmişdir. Küplərin üstü çərtmələrlə naxışlanmış və bəzədilmişdir. Məlumdur ki bu cür küplərdən yerli əhali taxıl məhsulları saxlamaq üçün istifadə etmişdir. Küplərin birinin üstündəki bəzək daha zəngindir.
Soltanpud təpəsindən müxtəlif materiallarla yanaşı, çoxlu miqdarda daşdan hazırlanmış əmək alətləri tapılmışdır. Şüpəsiz bu alətlərin böyük qismi oturaq həyatla bağli olan qədim əkiçilik təsərrüfatında istifadə olunmuşdur. Bunlara oraq, daş toxalar, vəllər, dən daşları və s.daxildir
Soltanpud təpəsindən əldə edilən maddi mədəniyyət nümunələri içərisində küpələr və camlar xüsusi maraq doğurur. Bu nümunələrin xeyli hissəsi boz rənglidir, qırmızı rəngli nümunələr də az deyildir. Küpələr də təsərrüfat küpləri kimi qum qatışıqlı gildən hazırlanmışdır. Küplərin çoxunun lentşəkilli qulpları var.
Ilk tunc dövrü yaşayış yerlərinin xüsusiyyəti haqqında danışarkən göstərmək lazımdır ki bu dövrə aid qədim yaşayış yerləri iki və daha çox təpə ilə təmsil olunur. Bu vəziyyət Zaqafqaziya, Şimali Qafqaz abidələrində və Azərbayçanda Baba Dərviş abidəsində (ilk dəfə) izlənilmişdir.
Axtarış zamanı Xaçınçayın sahilindəki təpələrin üçündən də eyni dövrə-tunc dövrünə aid müxtəlif maddi mədəniyyət nümunələri aşkara çıxarılmışdır .
Neçə-neçə min illər bundan əvvəl ulu babalarımız ələri ilə kobud daşlardan hazırlanmış şum və biçin alətləri, mis və tunc əşyalar, gildən düzəldilmiş müxtəlif ölçülü küplər və qablar böyük bir kitabənin pozulmaz sətirlərinə çevrilmişdir.
İstinadlar
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Soltanpud yasayis yeri Agdam rayonu erazisinde Xacincayin sag sahilinde qedim yasayis yeri Bura yan yana duzulmus muxtelif olcude ve formada olan uc tepeden ibaretdir Ucuncu tepe Soltanpud tepesidir Neheng ehram kimi ucalan bu tepe ekinci maldar icmalara mexsus nadir qedim yasayis yerlerinden biridir Bu tepe haqqinda muxtelif efsaneler revayetler movcuddur Bezi tedqiqatcilar Sultanpud tepesini e e VII esrde Qara deniz collerinden Serq olkeleri uzerine axan saysiz hesabsiz koceri skiflere mexsus qebir abidesi kurqan yerli ehali ise Sultan beyin tapsirigi ile duzeldilmis tepe hesab etmisdir Tepenin hundurluyu 60 70 simaldan cenuba diametri 300 serqden qerbe diametri 200 metrdir Tepe uzunsov oval formada olub genis bir erazini tutur Abideni serq terefden boyuk meselikler ehate edir Simal hissede ekincilik ucun yararli genis saheler yerlesir Yasayis yerinin cenubunda ve qerbinde Imanqulubeyli kendi yerlesir Ilk tedqiqatlar gosterir ki tepe qebir abidesi kurqan deyildir O bir nece minillik uzun bir dovru ehate eden cox tebeqeli qedim yasayis yerinin qaligidir ve oz medeni tebeqelerinin sayina ve qaligina gore Azerbaycanda nadir maddi medeniyyet abidelerinden biridir Guman etmek olar ki tepede ilk defe yasayis eramizdan evvel V IV minilliklerde mis dovrunde olmusdur Ermizdan evvel III minillikde tepenin qedim sakinleri tarixi inkisafin tunc merhelesine qedem qoymus teserrufatda boyuk ugurlar qazanmislar Bu dovrde toxa ekinciliyinden xis ekinciliyine kecilmesi mal qaradan qosqu quvvesi kimi istifade edilmesi subhesiz ki ekinciliyin inkisafini suretlendirmisdir Tesadufi deyildir ki Soltanpud tepesinden elde edilen maddi medeniyyet numunelerinin ekseriyyeti mehz qeyd edilen dovre tunc dovrune aiddir Bu dovre aid tapintilar icerisinde bir cut tuncdan duzeldilmis nelbeki formali qab diqqeti daha cox celb edir Qeyd etmek lazimdir ki bu tapinti butun Qafqazda nadir tapintilardan hesab olunur Burada elde edilen saxsi qab qiriqlari be kupler yuksek keyfiyyete malikdir Kuplerin coxu boz rengli ve qalin divarli olub elde yaxsi bisirilmisdir Kuplerin ustu certmelerle naxislanmis ve bezedilmisdir Melumdur ki bu cur kuplerden yerli ehali taxil mehsullari saxlamaq ucun istifade etmisdir Kuplerin birinin ustundeki bezek daha zengindir Soltanpud tepesinden muxtelif materiallarla yanasi coxlu miqdarda dasdan hazirlanmis emek aletleri tapilmisdir Supesiz bu aletlerin boyuk qismi oturaq heyatla bagli olan qedim ekicilik teserrufatinda istifade olunmusdur Bunlara oraq das toxalar veller den daslari ve s daxildir Soltanpud tepesinden elde edilen maddi medeniyyet numuneleri icerisinde kupeler ve camlar xususi maraq dogurur Bu numunelerin xeyli hissesi boz renglidir qirmizi rengli numuneler de az deyildir Kupeler de teserrufat kupleri kimi qum qatisiqli gilden hazirlanmisdir Kuplerin coxunun lentsekilli qulplari var Ilk tunc dovru yasayis yerlerinin xususiyyeti haqqinda danisarken gostermek lazimdir ki bu dovre aid qedim yasayis yerleri iki ve daha cox tepe ile temsil olunur Bu veziyyet Zaqafqaziya Simali Qafqaz abidelerinde ve Azerbaycanda Baba Dervis abidesinde ilk defe izlenilmisdir Axtaris zamani Xacincayin sahilindeki tepelerin ucunden de eyni dovre tunc dovrune aid muxtelif maddi medeniyyet numuneleri askara cixarilmisdir Nece nece min iller bundan evvel ulu babalarimiz eleri ile kobud daslardan hazirlanmis sum ve bicin aletleri mis ve tunc esyalar gilden duzeldilmis muxtelif olculu kupler ve qablar boyuk bir kitabenin pozulmaz setirlerine cevrilmisdir Istinadlar